REVISTA DO EIXO ATLÁNTICO Luis Caramés: “Bruselas no siempre es la mala de la película” A casa, ese seguro Rafael López: “Los próximos años van a ser decisivos para el tratamiento del cáncer y eso es muy esperanzador” As universidades, a exame Editorial Unha ollada á Universidade galega Mentres seguimos a voltas coa política, encallada no 20-D e parece que camiño dun 26-X, botámoslle unha ollada a outra das institucións claves da nosa sociedade: a universidade. Malia que ocupa moitas menos páxinas, a súa relevancia non é menor e nun contexto no que empeza a tomar consistencia a necesidade de mudar radicalmente o modelo educativo, debería ser a universidade a que liderara o proceso. Mais para iso tería que comezar por ela mesma, facendo fronte ás críticas que desde hai anos denuncian o conformismo, a desidia e mesmo a falta de ambición dunha institución que foi quen de guiar boa parte dos avances máis transcendentais da nosa historia. Mais a mellor mostra desta indiferenza é o silencio de quen debería dar conta do labor que desempeña. Nin o reitor da Coruña, Julio Abalde, nin o de Vigo, Salustiano Mato, se dignaron a responder á chamada de , o que xera certas dúbidas sobre as súas respectivas xestións. Si o fixo Juan Viaño, máximo responsable da USC, quen asegurou ter unha grande esperanza no Plan Galego de Financiamento Universitario 2016-2020 que vén de aprobar a Xunta e que se “aproxima máis á realidade galega”. Haberá que agardar para ver se cumpre estas expectativas mais, á vista do que atopamos, non parece que un plan poida levantar da súa poltrona a quen está ben acomodado nela. Entre esas voces está a do reitor da centenaria universidade compostelá, Juan Viaño, quen aseguraba hai uns días na presentación do proxecto Mentoring que “a preocupación pola formación dos nosos estudantes non debe rematar nin na aula nin nos laboratorios”, en clara alusión á necesidade de conectar a institución co mercado laboral e coa propia sociedade. Este proxecto da USC –do que lles damos boa conta neste número– pretende, xustamente, iniciar ese proceso, tan necesario para que os alumnos universitarios –e as propias universidades– atopen o lugar que merecen na sociedade actual porque o certo é que, desde que se creou o Sistema Universitario de Galicia hai case 20 anos, as tres universidades públicas non logran situarse entre as mellores nos rankings estatais nin mellorar a inserción dos seus titulados, pese a seren das que máis invisten por alumno matriculado. So a USC logra coarse, aínda que en postos discretos, en certas clasificacións. Ou si. Porque cada vez hai máis profesionais – tamén dentro– incómodos con actitudes como esta e dispostos a pór o seu esforzo, persoal e profesional, en mudalas. É o caso do propio reitor compostelán, de catedráticos como Ángel Carracedo ou Senén Barro –dispostos a alzar as súas voces en prol dunha educación pública de calidade–, ou de Luis Caramés, coordinador do Grupo de Análise e Debate Manuel Colmeiro conformado maiormente por profesores universitarios “preocupados por construír un futuro mellor”. Profesores como o Dr. Rafael López, xefe do servizo de Oncoloxía médica do CHUS que vén de liderar un proxecto pioneiro no estado que cambiará radicalmente o tratamento de certos tumores e que pon un chanzo máis na “cronificación” da enfermidade antes dunha década. Unha nova esperanzadora para este mes de marzo no que recibiremos a primavera coa ilusión de ir poñendo fin aos temporais que nestas últimas semanas azoutan desde múltiples frontes. Nun contexto no que empeza a tomar consistencia a necesidade de mudar radicalmente o modelo educativo, debería ser a Universidade quen liderara o proceso. Mais para iso tería que comezar por ela mesma Gonzalo Fernández Pérez-Soba, Esther Garrido López, Ruth Lodeiro, Carlos Permuy, Carlos Vázquez, Teresa Rocamonde e Jorge Melero · Firmas: Xaquín Marín, Gonzalo Vázquez Pozo, X. Fernández Leiceaga, Juan Soto, Carlos Aymerich, Pedro Arias, Xoán Antón Pérez-Lema, Ernesto Sánchez Pombo, Xulio Ríos, Mª José Caride, Inma López Silva, José Antonio Montero Vilar, Blas Rivas, José Castro, Ignacio Bermúdez de Castro, Luz Pozo, José Luis Pando, Ramón Pernas, Gabriel Vázquez, Raúl Pérez Boán e Ramón Barrera · Fotografía: Moncho Fuentes, Miguel Muñiz, Merce Rancaño, Julio Prado, Paco Rocha, Óscar Corral, Pilar Montero e Eva Domínguez · Publicidade: Tomás Valín López Deseño e maquetación: Beatriz Muñiz y Noelia Espín · Novo enderezo: Rúa Benito Blanco Rajoy, 7 1º · 15006 · A Coruña · tfn. 981 14 50 24 · fax 981 20 62 54 · revistaeco@ecodixital.com · redaccion@ ecodixital.com · ecopublicidad@ecodixital.com · Delegación en Santiago: Preguntoiro, 36, 1º · 15704 · tfn. 981 56 91 55 · fax 981 57 66 37 · ISSN: 1130-8478 · D.L.: C 333-1991 REVISTA DO EIXO ATLÁNTICO EDITA: Equinoccio, S. A. · Consello editorial: Gonzalo Vázquez Pozo (presidente), Ernesto S. Pombo (conselleiro editorial), María José Caride, Ángel Fernández Albor, Inma López Silva e Xavier Vence · Coordinador editorial: Teresa Rocamonde · Redactores e colaboradores: OPINIÓN 12 pedro arias 14 XOAQUÍN FERNÁNDEZ LEICEAGA 27 ernesto s. pombo 35 josé castro lópez 48 xulio ríos 64 juan soto 61 Anxo García Ferreiro 70 XAQUÍN MARÍN 72 LUZ POZO EntrevistaS 23 luis caramés, cOORDINADOR DEL GRUPO MANUEL COLMEIRO 38 isaac hernández, COUNTRY MANAGER DE GOOGLE FOR WORK 50 rafael lópez lópez, jefe de Oncología Médica del CHUS reportaxes 28 A industria galega, panca da recuperación económica 31 Unha aplicación galega facilita o adestramento deportivo 32 A casa, ese seguro 36 ata 2076 42 tres por unha 44 Nova fronte xudicial para Abanca 46 Novas tecnoloxías para impulsar a competitividade 56 somos o que facemos... 58 Cara á implantación definitiva do galego na economía 62 pazo de xerlis 2016 MARZO N 298 máIs eco 04 CARTAS AO DIRECTOR 05 cifras E letras 68 noticias de empresa 71 MESA E MANTEL A FONDO 06 Dende que en 1989 foi creado o Sistema Universitario de Galicia, as tres universidades públicas que resultaron desta planificación –a de Santiago, a de Vigo e a da Coruña– apenas conseguiron destacar entre as máis cualificadas do sistema a nivel nacional, e só a compostelá consegue estar entre os primeiros postos das clasificacións do país. Sendo a comunidade autónoma na que resulta máis barato cursar un grao e estando as universidades galegas entre as que máis invisten por alumno matriculado, Galicia non consegue sen embargo rebaixar a taxa de paro dos seus universitarios e mesmo un de cada tres deles que foron contratados ao longo de 2014 o foron para desempeñar traballos de menor cualificación. Poderá o Plan Galego de Financiamento Universitario 2016-2020 mellorar a situación? A INDUSTRIA GALEGA Galicia pechou 2015 cun crecemento do 4,1 % no Índice de Produción Industrial (IPI), un dato que coloca á comunidade como a cuarta de España con maior crecemento, nove décimas por riba da media nacional. Incrementos en sectores estratéxicos como o téxtil do 15,9 %, no naval do 14,9 % ou do 8,5 % na automoción parecen demostrar que estamos na boa dirección. ATA 2076 As súas melloras ambientais e a promesa de investimentos millonarios non convencen a quen quere vela o máis lonxe posible. A pasteira debeu situarse noutro sitio pero en 1957 as cuestións ambientais non marcaban ningunha axenda. A prórroga da concesión a Ence dada o pasado xaneiro polo Ministerio de Medio Ambiente garante a súa permanencia 60 anos máis na ría de Pontevedra SOMOS O QUE FACEMOS A sabia frase de Eduardo Galeano, “somos o que facemos para cambiar o que somos”, podería describir a filosofía do proxecto Mentoring USC co que a Universidade de Santiago quere axudar os seus estudantes a encarar a vida profesional tras rematar os estudos. Máis dun centenar de profesionais e directivos axudarán a outros tantos estudantes a integrarse no sempre difícil mercado laboral 56 36 28 Para escribir una Carta al Director puede dirigirse a revistaeco@ecodixital.com o enviándola a Revista Eco. C/Benito Blanco Rajoy, 7, 1º 15006 A Coruña. No deben exceder las 30 líneas mecanografiadas, es imprescindible que estén firmadas y debe constar el domicilio, teléfono y número de DNI o pasaporte del autor. se reserva el derecho de publicar tales colaboraciones, así como de resumirlas o extractarlas cuando lo considere oportuno. No se devolverán los originales no solicitados, ni se facilitará información postal o telefónica sobre ellos. página5cifras Bienvenido, baloncesto Los “antitodo” Hace unos días A Coruña vivió un importante acontecimiento que, sin duda, ha venido a dejar un grato recuerdo en la ciudad: la disputa de la Copa de Su Majestad el Rey de Baloncesto. Durante cuatro días, ocho equipos, con sus respectivas aficiones, compitieron en Coliseo coruñés por hacerse con este preciado trofeo, dejando en este municipio no sólo una gran rentabilidad económica, sino también un espíritu de deportividad difícil de ver en otro tipo de competiciones. Hoteles llenos en el mes de febrero, la animación en las calles o los comercios y supermercados a rebosar de público dan buena idea de lo que este acontecimiento ha representado para este municipio, que ha albergado esta final a ocho teniendo a un equipo santiagués como anfitrión: el Obradoiro. Cuando surgió la idea de traer a A Coruña la Copa del Rey de Baloncesto, impulsada por el anterior gobierno municipal de Carlos Negreira, no faltaron críticas desde la oposición ante el supuesto despilfarro que significaría acoger aquí esta competición, tanto por la cantidad de dinero que había que aportar para traerla –me parece recordar que dos millones de euros– como por los recursos que habría que poner para su normal desarrollo en cuanto a seguridad y otros problemas asociados. Al final, según se está diciendo desde diversos colectivos, la fiesta ha sido total y se calcula que el torneo ha podido dejar en la ciudad unos 21 millones de euros, multiplicando por diez la inversión inicial. Por eso quiero agradecer a quienes hayan organizado y desarrollado el evento los grandes beneficios que han traído a todos los coruñeses. De un tiempo a esta tarde me da la sensación que los partidos de la izquierda actual han quedado en manos de unos “antitodo”, de unos líderes que lo único que pretenden es sembrar el odio sobre lo que han hecho sus rivales políticos. Así, se empeñan desde sus respectivas minorías en sacar al Partido Popular del Gobierno, independientemente de lo que ellos digan que pueden aportar, y en echar abajo reformas que, aunque duras, han dado sus frutos, como la laboral o incluso la de la enseñanza. Pero el colmo de estos “antitodo” ha venido a producirse ahora en Pontevedra, donde el alcalde de la ciudad, apoyado por su grupo (BNG), el PSOE y la Marea Pontevedra, han nombrado a Mariano Rajoy “persona non grata” en su propia ciudad. Y asómbrense: todo por prorrogar la concesión a una empresa que genera muchos puestos de trabajo en el municipio. Teresa Lago. pontevedra 2.505 17,5 53 9.100 410.000 página4cartas AL DIRECTOR millones de euros dejaron de percibir las mujeres en Galicia como consecuencia de la brecha salarial. La secretaria de Igualdad, Juventud y Movimientos Sociales de UGT-Galicia, Mónica Rodríguez, presentó el pasado 19 de febrero en Santiago un informe en el que se destaca que las gallegas cobran un 23,4 % menos que los hombres, lo que significa una diferencia salarial de 5.000 euros al año. Pablo Rodríguez. A Coruña MAiO 1997 n#72 millones de euros ha invertido el CSIC en Galicia en 2014, con lo que la inversión total realizada entre los años 2011 y 2014 supera ya los 88 millones de euros. Según la “Memoria del 2014 del CSIC en Galicia”, que fue presentada el pasado 3 de febrero en Santiago por el vicepresidente de Organización y Relaciones Institucionales de este organismo, José Ramón Urquijo Goitia, y su coordinador institucional en Galicia, Eduardo Pardo de Guevara y Valdés, en el paríodo de referencia trabajaron para el Centro Superior de Investigaciones Científicas en Galicia 357 personas y los cinco institutos que lo componen. euros de media costaba pasar una noche en un hotel de Lugo en febrero, cifra que sitúa a la capital lucense como la ciudad española con los precios hoteleros más baratos. Así lo pone de manifiesto el último estudio tHPI de trivago.es, en el que se indica además que A Coruña es la ciudad que más ha incrementado sus tarifas hoteleras en el último año. Mientras en la ciudad herculina el coste subió un 33 % respecto a febrero de 2015, en España estos precios se incrementaron en un 16%, con lo que el coste de una noche de hotel se situó en los 104 euros. activos ha perdido Galicia en el último año, con lo que la cifra total de personas en edad y condiciones de trabajar en esta comunidad autónoma se sitúa en 1.255.200. Los datos publicados el pasado 28 de enero en la Encuesta de Población Activa (EPA) indican que Galicia cerró el pasado ejercicio con 41.100 parados menos y 32.100 nuevos ocupados, con lo que la tasa de paro bajó más de tres puntos, hasta situarse en el 17,74 %, y la cifra total de desempleados queda en 222.700 parados. trabajadores autónomos perdió España entre los años 2008 y 2014, lo que deja el mercado laboral español con cerca de tres millones de profesionales trabajando por cuenta propia frente a los 3.382.000 que lo hacían en los primeros meses de 2008. Según el informe “Flexibilidad en El Trabajo” que ha publicado Randstad, a pesar del descenso en el número de profesionales autónomos, España cuenta con una tasa de autoempleo del 17 %, dos puntos porcentuales por encima de la media europea. Andrés Faíña Pablo Núñez Ivonne Pousa Daniel Lainz PORTADA JUAN RODRÍGUEZ YUSTE. 50 CARAMELO DEFIENDE LA SECRETARIO XERAL DE RELACIÓNS COA UE E ACCIÓN EXTERIOR PROFESIONALIZACIÓN DE LA INDUSTRIA GALLEGA DE LA MODA 18 DESCIENDE LA FACTURACIÓN 56 LA SEMANA VERDE DEL SECTOR CONSERVERO A PESAR DEL AUMENTO DE LA PRODUCCIÓN CUMPLE 20 AÑOS 30 LA COLABORACIÓN DE TIEMPO EL SUSTITUTO DEL COMPACT DISC TELEFÓNICA Y XUNTA CONVIERTE A GALICIA EN REFERENTE MUNDIAL DE LAS TELECOMUNICACIONES hace 64 EL DIGITAL VIDEO DISK SERÁ EN POCO 70 ENTREVISTA A ADOLFO SOBRINO, PROPIETARIO DE LA GALERÍA COMPOSTELANA SCQ AÑOSpágina4ymedia El catedrático Jean Monnet de Economía Industrial Europea de la Universidad de A Coruña impartió el pasado 3 de febrero una sesión informativa en la sede de la CEC en la que explicó a los asistentes cómo se debe ejecutar el desarrollo de servicios innovadores y la búsqueda de alternativas de modelo de negocio. Según indicó, para innovar y crear un nuevo espacio de mercado, las empresas deben hablar y escuchar a sus clientes para conocer sus preferencias, adaptar el producto a sus necesidades, ofreciendo facilidad y flexibilidad en su uso. “Las empresas están muy acostumbradas a competir, pero para mejorar su gestión deben aplicar la lógica del valor, porque actualmente la competencia ya no es anónima”, señaló. Este geólogo vigués afincado desde hace años en A Coruña ha sido elegido nuevo delegado en Galicia del Colegio de Geólogos de España, un cargo desde el que pretende fomentar muy especialmente la puesta en valor de la profesión, realizando actividades que acerquen la geología a la sociedad y que ayuden a conocer las competencias de la profesión y del propio colegio, presentándolo en los ámbitos institucionales, educativos y sociales. Para lograr ese objetivo, durante este año desde esta delegación se organizarán georrutas abiertas al público en general y talleres geológicos, y se trabajará por la consecución del reconocimiento de Cabo Ortegal y Comarca de Quiroga como geoparques. Banco Mediolanum, entidad de la que es responsable en Galicia, ha aumentado en un 23 % el patrimonio que ha gestionado en esta comunidad autónoma en 2015, hasta alcanzar los 260,8 millones de euros. Además, su número de clientes se ha incrementado en un 11 % respecto al año anterior, hasta llegar a los 9.379, y en lo que se refiere a su red de asesores financieros, ha cerrado el pasado ejercicio con un total de 67 profesionales. Para 2016, Pousa se marca como reto continuar seleccionando buenos profesionales para dar respuesta a la creciente demanda de asesoramiento por parte de los ahorradores gallegos. Cortizo, empresa de la que es director general, ha alcanzado en 2015 una facturación récord con 419 millones de euros, lo que supone un crecimiento de casi un 24 % respecto al año anterior. Según ha señalado tras publicarse estas cifras, los resultados permiten asegurar que “tenemos sentadas las bases para un crecimiento sostenido de dos dígitos también en 2016”, que va a ser un año en el que “sigamos apostando por más innovación, más productos y más internacionalización, abriéndonos paso en nuevos países y mercados”. letraspágina5ymedia ...Y A fondo 9 As universidades, a exame Dende que en 1989 foi creado o Sistema Universitario de Galicia, as tres universidades públicas que resultaron desta planificación –a de Santiago, a de Vigo e a da Coruña– apenas conseguiron destacar entre as máis cualificadas do sistema a nivel nacional, e só a compostelá consegue estar entre os primeiros postos das clasificacións do país. Sendo a comunidade autónoma na que resulta máis barato cursar un grao e estando as universidades galegas entre as que máis invisten por alumno matriculado, Galicia non consegue sen embargo rebaixar a taxa de paro dos seus universitarios e mesmo un de cada tres deles que foron contratados ao longo de 2014 o foron para desempeñar traballos de menor cualificación. Poderá o Plan Galego de Financiamento Universitario 2016-2020 mellorar a situación? Unha reportaxe de Gonzalo Fernández con fotografías de Miguel Muñiz, Moncho Fuentes e Julio Prado 10 A fondo 11 Edificio Miralles da Universidade de Vigo, que alberga os Servizos de Extensión Universitaria A pesar de que Galicia conta cunha das universidades que máis convenios de prácticas asina con empresas para a formación dos seus estudantes, como é o caso da de Santiago de Compostela (USC), outros índices como a calidade do emprego dos universitarios ou a súa taxa de paro amosan certas carencias nas relacións entre o mundo universitario e o empresarial. Así, se segundo a “Guía práctica de Universidades” de Eroski Consumer, a institución compostelá é a cuarta do país que máis convenios de prácticas rubricou con empresas o pasado ano, ata un total de 5.480, o informe “As universidades españolas. Unha perspectiva autonómica”, elaborado pola Fundación Conocimiento y Desarrollo (CYD), expón un escenario no que un de cada tres graduados universitarios contratados en 2014 o foron para postos de menor cualificación e a taxa de paro entre eles está lixeiramente por riba da media nacional, cun 14,7 % en Galicia fronte a un 14,3 % no conxunto de España. Poucos universitarios. Segundo este último estudo, Galicia está entre as comunidades autónomas con menor porcentaxe de poboación maior de 16 anos con estudos de nivel superior, cun 25,1 % no cuarto trimestre de 2014. Esta taxa está dous puntos e medio por debaixo da do conxunto do país e, aínda que mellora en máis de tres puntos a rexistrada en 2007, está moi lonxe das comunidades autónomas que ocupan os primeiros lugares: Comunidade de Madrid (39,1 %), País Vasco (36,6 %) e Navarra (33,7 %). Só amosan peores ratios Andalucía (22,4 %), Baleares (22,3 %), Canarias (22,1 %), Murcia (21,9 %), Castela-A Mancha (21,2 %) e Estremadura (20,1 %). O mesmo estudo reflicte que este grupo de poboación ten en Galicia un mellor comportamento no mercado laboral que o resto dos traballadores, acadando no período de referencia unha taxa de emprego do 68 %, preto de 15 puntos porcentuais por riba da do conxunto da poboación. Sen embargo, este índice está case dous puntos por debaixo da media nacional (69,9 %) e tamén moi afastado dos de comunidades como Navarra (75,9 %), Cataluña (75,6 %), Comunidade de Madrid (74,5 %) ou A Rioxa (73,1 %). Ademais, este foi o segundo territorio no que máis diminuiu esta taxa ao caer un 0,62 % respecto ao ano anterior, sendo unha das oito comunidades na que diminuiu o emprego entre os graduados superiores. Pola súa banda, en España medrou un 1,09 % e en Madrid e Navarra o fixo nun 3,29 % e nun 2,42 %, respectivamente. Estudos de grao. O informe “As universidades españolas. Unha perspectiva autonómica” indica que as universidades galegas, cun total de 59.353 alumnos, son as sextas que máis estudantes matriculados de grao tiñan no curso 2013-2014. Por riba delas sitúanse as madrileñas (239.058), as andaluzas (232.694), as catalanas (178.160), as valencianas (139.652) e as castelán-leonesas (80.789). Así as cousas, os matriculados de grao do sistema galego de universidades representan o 4,2 % dos 1.416.827 que hai en España, sendo a Universidade de Santiago de Compostela a que maior porcentaxe ten (38,5 % sobre o total de Galicia), seguida da de Vigo (31,1 %) e a da Coruña (30,5 %). En concreto, na compostelá había 22.836 matriculados de grao nese curso, na viguesa 18.444 e na coruñesa 18.073. En canto aos graduados con esta categoría de estudos universitarios, a USC volve encabezar o ranking con 4.051 (o 40,5 % dos titulados nas universidades galegas), seguida da Uvigo con 3.046 (30,5 %) e a UDC con 2.906 (29,1 %). Así, Galicia foi a sexta comunidade autónoma na que máis graduados en estudos de grao saíron das súas universidades no curso 2013-2014, sumando un total de 10.003, o 4,3 % dos 233.626 que se graduaron en toda España. Neste capítulo, os primeiros postos a nivel nacional os ocupan as comunidades de Madrid (48.192), Andalucía (35.449) e Cataluña (30.296), e os últimos A Rioxa (990), Cantabria (1.896) e Baleares (1.990). Postgraos. Respecto dos masters oficiais, as universidades galegas volven ocupar o sexto posto da clasificación con 5.501 matriculados no curso 20132014, o que representa o 4,5 % dos 122.882 A fondo 12 sinalar que a porcentaxe de universitarias nesta comunidade autónoma é superior que a do conxunto do estado en todos os niveis: o 55, 2 % fronte ao 54,3 % entre os matriculados en estudos de grao, o 61,6 % fronte ao 58,5 % entre os graduados neste nivel, o 58,3 % fronte ao 53,8 % entre os matriculados en masters oficiais, o 60,4 % fronte ao 56,2 % entre os graduados nestes postgraos e o 53,4 % fronte ao 49,2 % nas teses de doutoramento aprobadas. Galicia está entre as comunidades autónomas con menor porcentaxe de poboación maior de 16 anos con estudos de nivel superior, cun 25,1 % no cuarto trimestre de 2014. Esta taxa está dous puntos e medio por debaixo da do conxunto do país, aínda que mellora en máis de tres puntos a rexistrada en 2007 Edificio da Reitoría da Universidade de Vigo que se matricularon en toda España dentro deste nivel de formación. Por riba de nós volven estar as universidades madrileñas (23.730), as catalanas (16.942), as andaluzas (14.188), as valencianas (13.907) e as castelán-leonesas (6.149). E dentro da nosa comunidade si cambian as posicións, xa que a de Vigo pasa a ser a que máis matriculados tiña nesta categoría (2.095), seguida da de Santiago (2.046) e da da Coruña (1.360). Neste sentido, a Uvigo tiña o 38,1 % dos matriculados en masters oficiais en Galicia, a USC o 37,2 % e a UDC o 24,7 %. Dentro deste nivel formativo, o maior número de graduados nesta comunidade autónoma tamén corresponde á institución viguesa con 1.371, o 41,4 % dos que se graduaron nas universidades galegas, seguida da santiaguesa con 1.155 (34,9 %) e da coruñesa con 788 (23,8 %). Entre as tres suman 3.314 graduados en masters oficias, o que sitúa ao sistema galego de universidades como o sexto de España neste eido, cun 4,9 % sobre o total. En toda España foron 67.530 os alumnos que obtiveron estes títulos no curso 2013-2014, a maioría deles en Madrid (12.835), Andalucía (9.231) e Cataluña (9.024). E chegando ao último nivel das títulos universitarios, o das teses de doutoramento, o estudo revela que aínda que Galicia segue na sexta posición en canto ás aprobadas en 2013, aumenta a porcentaxe delas respecto ao total nacional en comparación cos anteriores niveis da formación universitaria, acadando o 5,2 % de todos os doutoramentos que foron aprobados ese ano en España, que foron 10.889. En total, en Galicia aprobáronse entón 562 teses de doutoramento: 293 na Universidade de Santiago, 139 na de Vigo e 130 na da Coruña. Por sexos. Na distribución por sexos dos alumnos que estudan nalgunha das universidades galegas nos diferentes niveis de formación, aprézase que as mulleres son maioría en todos eles tanto en Galicia como en España, agás no apartado de teses de doutoramento a nivel nacional, onde elas representan o 49,2 %. Ademais, cómpre Entre as universidades galegas, a porcentaxe de mulleres que hai en elas tamén é superior en todas elas e en case todos os niveis que a dos homes. Só os matriculados en estudos de grao na Universidade da Coruña superan ás matriculadas nese nivel, que representan o 49,7 %. Polo que respecta ás outras dúas universidades, na de Santiago as alumnas representan o 63,4 % e na de Vigo o 50,2 %. En canto aos graduados neste nivel de formación, a compostelá volve ser a que ten unha maior porcentaxe de mulleres, xa que cun 68 % supera o 57,3 % da coruñesa e o 57,1 % da viguesa. Saltando ao seguinte nivel de formación, o de masters oficiais, a USC volve ter a maior porcentaxe mulleres tanto entre os matriculados (61,3 %) como entre os graduados (64,8 %). Pola súa banda, a UDC acada un 58,9 % e un 60,7 %, e a Uvigo un 55 % e un 56,6 %, respectivamente. Xa por último, en canto ás teses de doutoramento, o 56 % das que se aprobaron en Santiago en 2013 foron defendidas por mulleres, correspondendo tamén a elas o 51,1 % das aprobadas en Vigo e o 50 % das da Coruña. Créditos baratos. Outro dato interesante que achega o informe “As universidades españolas. Unha perspectiva autonómica” reflicte que Galicia é a comunidade autónoma na que resulta máis barato cursar un grao, xa que o prezo medio dun crédito nas facultades galegas no curso 2014-2015 foi de 11,9 euros, fronte aos 18,6 euros da media estatal. Ademais, este custo representa case unha terceira parte dos 33,5 euros que custa de media un crédito nas universidades catalanas ou os 30,3 euros que acada o prezo nas madrileñas. Non sucede así, en cambio, coas taxas medias dos créditos para matricularse nun master habilitante para o exercicio dunha profesión regulada, onde os 25 euros que custa en Galicia un destes créditos sitúa ás universidades galegas como as décimas máis caras de España neste 13 O comportamento no mercado laboral dos universitarios galegos é mellor que o do resto dos traballadores da comunidade autónoma, cunha taxa de emprego do 68 %, preto de 15 puntos porcentuais por riba da do conxunto da poboación A fondo 14 15 Las utopías aplazadas Pedro Arias Veira Voceiro de Industria do Grupo Popular no Parlamento de Galicia Ahora necesitamos revulsivos –sin repetir el 68, que sería una caricatura–, para que se planteen frontalmente lo que Khun llamó cambios de paradigma: mirar de otra forma, hacer ciencia y cultura de otra manera, reorientar los espacios de prioridad El gran movimiento contemporáneo de cambio en las visiones sobre la universidad tuvo lugar en mayo de 1968. Con focos principales en California y París. Se trató de un movimiento antiautoritario, creativo, crítico e imaginativo, impulsado por los estudiantes y enfocado a la provocación de una transformación social general. En Galicia adquirió también una componente específica de reivindicación democrática, dado que España todavía vivía en un modelo político autoritario, de falta de libertades. Educación libre para una sociedad democrática, vinculación de los fines de la universidad a las necesidades de la sociedad y ruptura de los viejos esquemas de pensamiento. Las utopías políticas, culturales, económicas y científicas se tornaron más realistas, útiles y prácticas que los acartonados sistemas establecidos. Su lema principal, “la imaginación al poder”, resumía la actitud de contestación alternativa, no partidista, ni capitalista ni socialista, el transcender los bloques y las opciones cerradas y homologables. Se trataba de refundar otra forma de pensar, de imaginar otras vías de libertad. Que posteriormente mostrarían sus carencias y necesidades de revisión, pero cuyo impulso subyacente en todos los ámbitos sociales se advertiría en las áreas de innovación esenciales en el devenir histórico. La revolución informática e Internet fue una de ellas, la renovación del liberalismo, así como la crisis de socialismo realmente existente, otras, y como denominador común el derecho a la educación para todos, el final de la ignorancia como meta colectiva, la reconsideración de los saberes estableci- sentido. A diferenza coa media española neste eido é só de 1,9 euros, mentres que se eleva aos 18,3 euros se a comparamos coa madrileña (43,3 euros) e aos 16,2 euros se o facemos coa catalana (41,2). Así as cousas, as universidades galegas son as décimas que máis ingresos teñen por alumno, 6.815 euros, unha cantidade que está lixeiramente por debaixo da media española (6.856 euros) e algo afastada dos 9.902 euros das vascas, dos 9.743 euros das navarras e dos 8.572 das rioxanas. Sen embargo, os centros do sistema galego de universidades ocupan o cuarto lugar dos, su contestación sistemática y la revaloración de la importancia de las ideas frente a las esclerosis establecidas. En Galicia una de sus consecuencias más evidentes estribó en la creación de universidades y campus en todos los polos urbanos. Una ganancia en accesibilidad pero una pérdida en la universalidad, densidad cultural, variedad de relaciones y altura de miras en los estudiantes, y en menor medida en el profesorado. Que además encerraba problemas de sostenimiento infraestructural. Sin embargo, la carencia principal estribó en seguir manteniendo el modelo del profesorado como personal funcionario. Se justificaba como la garantía de la libertad formal de cátedra, ya menos necesaria en un Estado de Derecho, pero encerraba el riesgo de cierre de la universidad en sí misma y su separación de las demandas y necesidades socioeconómicas. En las últimas décadas han proliferado centros y títulos, mucha legislación, reglamentos y disposiciones, y una demanda permanente de recursos para atender los objetivos programados. Sin embargo no se ha conseguido acortar las diferencias de reconocimiento respecto a los rankings de evaluación internacionales. Tampoco ajustar la composición de las ofertas y calidad de los titulados a las demandas reales de la sociedad. Y se ha postergado su función de universalidad crítica y de voluntad de vanguardia ante las grandes cuestiones colectivas. Tampoco se abordó con la necesaria diligencia la temática de la Gran Recesión de nuestro tiempo, ni los grandes problemas civilizatorios que estamos do ranking en canto a investimentos reais por alumno con 1.573 euros, unha cifra que está bastante por riba da media das universidades españolas (1.272 euros) e só por debaixo da que teñen as cántabras (2.211), as navarras (1.695) e as valencianas (1.629). Non obstante, neste eido habería que diferenciar entre os distintos centros que hai en Galicia, xa que o investimento real que realiza a USC por alumno, 2.425 euros, case duplica a media galega, situándoa como a terceira universidade de España cunha cantidade máis elevada. Pola súa banda, a Uvigo quédase en 1.189 euros e a UDC en só 890 euros. atravesando en una era de complejidad, decepción y dilución comunitaria. Existía el presupuesto tácito de que la universidad era la depositaria de conocimiento pertinente, crucial, desinteresado y esclarecedor; y no se registra esa agitación científica e intelectual que correspondería a nuestra latente emergencia, más bien una gradual y silente decadencia. la competencia mutua. Porque es un sistema no sólo de control de poderes mal aprovechados, sino una palanca de estímulo a la creatividad científico-técnica y al ajuste a las demandas laborales, culturales y sociales. Lo que conllevaría cambios de estatus, pero también de más adecuadas retribuciones. Y que revertiría, sobre todo, en beneficio de los estudiantes. Los cambios deberían pasar por dar todas las capacidades de elección y fortalecer las posiciones de influencia y decisión de los estudiantes, porque se juegan su futuro, emplean su tiempo y recursos, y cada vez saben mejor lo que quieren y lo que debiera ser la investigación y la enseñanza. Y abrir cauces para una participación activa y significativa a los postgraduados, que obviamente tienen mucho que aportar y sugerir. La transmisión del capital científico y cultural que debe devolver la universidad a la sociedad que la sostiene, se hace fundamentalmente a través de los estudiantes que asisten a ella. Por lo tanto su evaluación, reconocimiento de legitimidad, relevancia y competencia, es un proceso de valoración indirecta, a través de los estudiantes y sus familias. Al igual que lo es la de cualquier institución económica, social, o cultural de la sociedad civil, que tiene en los votos, las afiliaciones, las compras o cualquier otro indicador de aquiescencia, la prueba de su adecuación y acierto. La universidad, como todas las empresas e instituciones que prestan servicios e intangibles y no bienes materiales, presentan una serie de problemas de evaluación de rendimientos reales, no formales; así como de la calidad de sus productos docentes e investigadores. En estos casos, sólo la competencia y la apertura del ámbito de prestación de estos servicios a los agentes de la sociedad civil que quieran arriesgar sus esfuerzos y recursos en esta actividad, puede garantizar un óptimo social. Porque es la competencia la que produce la verdadera innovación, la que tiene una demanda social y personal latente, la que permite verificar aciertos y corregir errores, la que premia el trabajo, el talento y el acierto, y penaliza la inercia, el estancamiento y la tentación de lo convencional y establecido. La paradoja es que compitiendo todos ganan, porque todos mejoran, porque tienen que sacar lo mejor que todos los profesionales llevan dentro. Desde la caída del Muro de Berlín en 1989 una justificada ola de escepticismo se cierne sobre todo lo que es sector público sin evaluación directa y capacidad de ratificación o rectificación por parte de la ciudadanía en su despliegue como usuaria final diversificada. Por su parte, el progresivo desenmascaramiento de los ámbitos de corrupción, han revelado que las instituciones públicas son los campos imprescindibles para su viabilidad eficaz. Por lo que hay que reinventar lo público para que sea cívico y verdaderamente útil para las personas, los ciudadanos que lo pagan y que con tanta frecuencia y justificación se sienten insatisfechos. De ahí que ahora necesitemos revulsivos –sin repetir el 68, que sería una caricatura–, para que se planteen frontalmente lo que Khun llamó cambios de paradigma: mirar de otra forma, hacer ciencia y cultura de otra manera, reorientar los espacios de prioridad, ajustar métodos y volcarse al servicio de los estudiantes. Y mirar de frente a una sociedad con tantos vacíos sin llenar, tantas facetas insatisfechas, tanto campo que fecundar. Caracterizada, como señaló Lipovetsky, como una sociedad en decepción, que percibe que no se acaban de cumplir las expectativas de lo posible y que se sigue aplazando lo realizable. Y como nos muestran los sistemas universitarios más avanzados, hay que abrir los centros, carreras, titulaciones y universidades a Debajo de los asfaltos siguen estando las playas. Aunque ahora un poco más lejos. Rendemento. No que se refire á taxa de rendemento académico, unha ratio que mide en porcentaxe entre os créditos aprobados e os matriculados, as universidates galegas acadan un índice lixeiramente inferior á media española en estudos de grao, do 74,5 % fronte ao 76,3 %, sendo as universidades navarras as mellor clasificadas neste eido cun 85,8 %. Sen embargo, a taxa de abandono galega é case seis puntos porcentuais inferior á española –15,3 % fronte a 21,2 %–, situándoa como a sexta máis baixa do país, e a nota media do expediente dos graduados galegos neste nivel de formación é superior á media –7,41 fronte a 7,26–. A comunidade galega tamén ocupa a sexta posición neste último capítulo. No seguinte nivel, no dos masters oficiais, as universidades galegas melloran a súa taxa de rendemento ao 91,4 %, unha ratio que está algo por riba da do conxunto das españolas (89,1 %) e que sitúa aos nosos centros académicos na oitava posición do ranking. Neste eido as universidades navarras volven ser as que saen mellor paradas, cunha taxa de rendemento do 98,2 %. En canto á taxa de abandono, en A fondo 16 17 As universidades: unha aposta de futuro Xoaquín Fernández Leiceaga Profesor de Economía Aplicada (USC) As universidades fan ben a súa función de formación básica; pero con menos éxito a formación de orientación profesional As universidades están en todo o mundo sometidas a unha crecente tensión competitiva. O seu monopolio tradicional da formación de alto nivel e da investigación erosiónase, ao incrementarse a competencia polos efectos das novas tecnoloxías da información e a comunicación, a globalización do saber e das opción para profesores e investigadores, así como a aparición de novas institucións, públicas e privadas, que cumpren algunhas das súas función. En España, e Galicia, non acabara de consolidarse a universidade de masas con goberno democrático colexial cando o sistema universitario experimentou esta intensa agudización da competencia. Con menos tradición e medios que no conxunto do espazo europeo –e a situación derivada do axuste dos últimos anos sitúa as universidades públicas ao borde da anemia–. Cun clarísimo déficit de gobernanza, pois o modelo colexial, con emprego Galicia é do 9,5 % neste nivel formativo, o quinto máis baixo de España e moi por debaixo da media nacional (19,3 %), e no referente á nota media destes expedientes, aquí é de 8,24 e no conxunto das universidades españolas de 8,14. As universidades canarias e as andaluzas, ambas cunha nota media de 8,42, son as mellor clasificadas neste sentido. PDI. Dentro do capítulo de persoal, as universidades galegas son as sétimas que máis persoal docente e investigador (PDI) teñen, cun total de 5.258 profesionais. Deles, o 84,2 % teñen un contrato a tempo completo, o 76,4 % son doutores, o 73,3 % ten un contrato estable e o 56,7 % son funcionarios. Estes indicadores sitúan aos PDI galegos en mellores condicións que os españois, que acadan unhas porcentaxes de 71,3 % con contrato a tempo completo, do 69,3 % de doutores, do 58,7 % con contrato estable e do 40,9 % de funcionarios. Ademais, a porcentaxe de mulleres nesta categoría profesional é igual en Galicia que en España, cun 39,9 % en ambos casos, mentres que a porcentaxe galega de cadro de persoal novo (menos de 35 anos) é a máis baixa do país con só o 4,6 % (fronte a unha media nacional do 9,2 %). Polo contrario, o cadro de persoal PDI das universidades galegas é un dos máis envellecidos do estado, cun 16,1 % de a vida e financiamento basicamente público esteriliza boa parte das enerxías de cambio. Os resultados son desiguais. As universidades fan relativamente ben a súa función de formación básica (os graos); pero con menos éxito a formación especializada, de orientación profesional. O salto nos resultados da investigación é notable, pero fragmentario e de intensidade moi desigual. Na transferencia tecnolóxica ou no emprendemento de base científica hai avances sólidos, mentres outros sectores viven alleos ás necesidades sociais. Sabemos que non podemos pedirlle resultados comparables a un profesional do dereito que a un químico orgánico. Pero, aínda tomando en consideración as diferenzas, coexisten baixo a mesma denominación de universidade áreas de excelencia competitiva con segmentos de ineficiencia. Sen a plasmación suficiente nas remuneracións ou no recoñecemento social. profesionais que teñen máis de 60 anos fronte a unha media do 13,2 % en España. Só as universidades de Canarias (16,8 %) e as de Cantabria (16,5 %) presentan uns índices máis elevados neste concepto. Entre as universidades galegas, a que máis PDI ten é a de Santiago con 2.158 profesionais, o que a sitúa como a vixésima que ten un cadro de persoal desta categoría máis alto sobre un total de 77 centros españois. Pola súa banda, a Universidade de Vigo ten 1.600 profesionais e ocupa a 29ª posición do ranking, e a da Coruña 1.500 e sitúase na 32ª. A que presenta un cadro de persoal máis rexuvenecido é a coruñesa, cun 7 % de PDI menor de 35 anos, e o máis envellecido é o da compostelá, onde o 21,9 % dos seus profesionais desta categoría ten máis de 65 anos. En canto ao peso feminino entre estes traballadores, a Uvigo e a USC presentan uns índices similares, do 41,1 % e do 41 %, respectivamente, mentres que na UDC hai unha desigualdade maior cun 37,1 % dos postos de traballo desta categoría desempeñados por mulleres. A ratio do PDI na que se apreza unha maior diferenza entre os centros galegos é a que se refire á porcentaxe de doutores que hai entre eles, xa que Santiago amosa un índice moito maior (85,7 %) que resto (72,9 % Vigo e 66,8 % A Coruña). Así mesmo, a institución Seguramente faise precisa unha reflexión de calado que combine recursos, rendemento e gobernanza. No marco actual e na perspectiva de actuación dun goberno autonómico adianto cinco suxestións: 1. As taxas universitarias en Galicia son as mais baixas de España. En principio debería alentar un acceso superior aos estudos universitarios. Non sabemos se é así. Porque a matrícula é ao final un custo menor no conxunto dos que afrontan os estudantes. Reforzar as bolsas ou fomentar o acceso aos créditos ben deseñados pode ser máis relevante. Avaliemos os efectos reais das políticas. Pero si sabemos que esa decisión autonómica reduce o financiamento das universidades galegas. Unha compensación adecuada debería formar parte das relacións leais entre administracións. 2. Os desequilibrios entre oferta e demanda de prazas seguen a existir. Ademais de alumnos que optan por universidades públicas fóra de Galicia. O primeiro efecto é relevante en titulacións sanitarias. O segundo en áreas como a enxeñaría ou a formación económica. Actuemos para adecuar mellor oferta e demanda, con máis prazas en medicina ou enfermería; premiemos as políticas universitarias que favorezan a captación de alumnos destacados, pois melloran o rendemento do conxunto. 3. O Plan de Financiamento recentemente aprobado liga progresivamente a captación de recursos co rendemento das universidades –o que é correcto–. Pero non hai reflexión sobre como trasladar ese mecanismo ao interior das universidades: ás titulacións e aos profesores e investigadores. Ésto último estaría moito mellor. 4. Existe un déficit nos estudos de mestrado (nos masters). Ata agora son o resultado de decisións descentralizadas, en todo caso con algunha avaliación e control. Saber que demandan efectivamente os estudantes, a onde van cando poden elixir e por que renuncian a eles debería ser a base dunha política centralizada de impulso dunha oferta de estudos que ampliase as prazas e, sobre todo, vinculase mellor actividades formativas con necesidades do mercado de traballo (incluíndo aquí á investigación universitaria). 5. Por último, debemos copiar ás comunidades autónomas que mellor o fixeron en investigación. Cataluña creou o Icrea (2011) e o País Vasco o Ikerbasque (2007). Podemos impulsar algún instrumento similar, con cooperación interuniversitaria e utilizando fondos europeos? santiaguesa tamén está por riba das outras no relativo a persoal estable (76,6 %) e funcionarios (63,6 %), cando a viguesa acada o 72,9 % e o 52,1 %, e a coruñesa o 69,2 % e o 51,7 %, respectivamente. Neste capítulo cómpre indicar que as universidades galegas son, despois das de Baleares, a Comunidade de Madrid e as de Canarias, as que obteñen a peor proporción en número de alumnos por profesor. A ratio é dun profesor por cada 13,8 alumnos, un índice lixeiramente superior á media nacional (12,4) e mesmo sete décimas por riba da que tiña en 2010. Neste sentido hai que destacar que o número de alumnos por docente adquire especial relevancia na aplicación do modelo do Espazo Europeo de Educación Superior (EEES), no que un dos seus piares é unha ensinanza máis personalizada. PAS. Na outra categoría laboral das universidades, a do persoal de administración e servizos (PAS), as galegas son as sextas de España con máis traballadores cun total de 2.726 empregados. Deles, o 98.9 % está a tempo completo, o 58,7 % son mulleres, o 5,4 % son menores de 35 anos, o 7,7 % maiores de 60 anos, o 80,7 % teñen contrato estable e o 53,4 % son funcionarios. Todas estas porcentaxes son similares ás do conxunto das universidades españolas, agás a de persoal menor de 35 anos, onde a media nacional (10,4 %) case duplica á galega. Dentro desta comunidade autónoma, a maior cifra de PAS tamén corresponde á Universidade de Santiago cun total de 1.246 profesionais, o 47,5 % do total dos centros galegos, seguida da da Coruña con 758 traballadaores (27,8 %) e a de Vigo con 722 Galicia é a comunidade autónoma na que resulta máis barato cursar un grao, xa que o prezo medio dun crédito nas facultades galegas no curso 2014-2015 foi de 11,9 euros, fronte aos 18,6 euros da media estatal A fondo 18 19 A taxa de abandono dos estudantes de grao en Galicia é case seis puntos porcentuais inferior á española –15,3 % fronte a 21,2 %–, situándoa como a sexta máis baixa do país, e a nota media do expediente dos graduados galegos neste nivel de formación é superior á media –7,41 fronte a 7,26– Os centros do sistema galego de universidades ocupan o cuarto lugar do ranking en canto a investimentos reais por alumno con 1.573 euros, unha cifra que está bastante por riba da media das universidades españolas (1.272 euros) (26,5 %). Estas cifras sitúan ás nosas universidades nas posicións medias-altas do ranking español de persoal desta categoría, coa USC no posto 17º, a UDC no 29º e a Uvigo no 33º sobre un total de 79 centros. No referente aos indicadores laborais (contratados a tempo completo, proporción de mulleres, persoal novo e maior, contratos estables e funcionarios) a Universidade da Coruña lidera todos eles, excepto o do persoal de máis de 60 anos, onde é a de Santiago a que ocupa o primeiro posto. Así as cousas, a totalidade do PAS coruñés está contratado a tempo completo, o 60,8 % son mulleres, o 7,8 % ten menos de 35 anos, o 6,7 % máis de 60 anos, o 88,2 % ten contrato estable e o 60,8 % é funcionario. Pola súa banda, en Santiago o 97,7 % está contratado a tempo completo, o 56,3 % son mulleres, o 4,6 % ten menos de 35 anos, o 10,6 % máis de 60 anos, o 71,7 % ten contrato estable e o 51,4 % é funcionario. Por último, a de Vigo ten un 99,8 % do seu persoal de administración e servicios contratado a tempo completo, un 60,7 % son mulleres, un 4,4 % ten menos de 35 anos, un 3,6 % máis de 60 anos, un 88,2 % ten contrato estable e un 49,3 % son funcionarios. En canto á dotación de persoal de administración e servizos, aprézase tamén que a media das universidades galegas (850) supera á do conxunto do país (760), sendo a proporción desta categoría profesional nesta comunidade autónoma dun PAS por cada dous profesores, profesionais estes últimos que resultan fundamentais para o funcionamento das universidades. Rankings. Da situación das universidades galegas e da súa importancia tanto a nivel nacional como internacional tamén ofrecen unha idea algunhas das clasificacións que tanto en España como en todo o mundo se publican sobre estas institucións. No ámbito español, o ranking Issue (Indicadores Sintéticos do Sistema Universitario Español), elaborado pola Fundación BBVA en colaboración co Instituto Valenciano de Investigacións Económicas (IVIE), sitúa na súa clasificación V á Universidade de Santiago no duodécimo lugar entre 59 centros do país. Este listado, que resulta do volume total de resultados (docentes, de investigación, de innovación e de desenvolvemento tecnolóxico) das universidades españolas, outorga a USC un índice de 2,0, mentres que á Uvigo lle dá un 1,1, para situala no 24º posto, e á UDC un 0,8, polo que lle corresponde o 36º lugar. E outra clasificación destes indicadores, a que se basea na produtividade dos centros e se coñece como Issue-P, coloca á Universidade de Santiago no 14º lugar cun índice de 1,1, á de Vigo no 24º (1) e á da Coruña no 47º (0,8). Polo que respecta ao Ranking Mundial de Universidades na Web, elaborado polo Laboratorio de Cibermetría do CSIC e que se basea en diferentes indicadores sobre a importancia das universidades en Internet, a USC volve a ser a que acada a mellor posición entre as galegas, cun 13º posto a nivel nacional e un 350º no ranking mundial. A continuación figura a UDC na 35ª posición en España e na 725ª en todo o mundo, e despois vai a Uvigo no 49º lugar entre as españolas e no 1.200º a nivel mundial. Os indicadores que mide esta clasificación refírense ao impacto –proporción entre artigos e citas que reciben na rede–, presenza –número total de páxinas web aloxadas no dominio principal da universidade–, apertura –número total de ficheiros ricos (pdf, doc, docx, ppt) publicados no sitio web– e excelencia – traballos académicos publicados en revistas internacionais de alto impacto–. Cómpre sinalar que no primeiro destes eidos, a universidade compostelá acada a segunda posición a nivel nacional. Empresa e universidade. Máis alá destes informes, quixo coñecer de preto a situación do sistema universitario galego para o quese dirixiu aos seus tres reitores. Sen embargo, tanto o da Universidade de Vigo, Salustiano Mato, como o da Coruña, Julio Abalde, non quixeron contestar ás nosas preguntas, polo que só podemos ofrecer a visión do reitor santiagués, Juan Viaño Rey. Sendo a USC unha das mellores universidades de España en canto a convenios de prácticas asinados con empresas, o máximo representante desta institución percibe a relación co tecido empresarial como “unha alianza estratéxica”, que fundamenta en tres eixos: “o formativo, onde os nosos estudantes 20 A fondo 2.480 millóns para o próximo quinquenio complementan a súa formación; o investigador, onde as empresas buscan solucións aos seus problemas técnicos, e o do compromiso social, porque todos somos importantes para mellorar a nosa calidade de vida”. No caso da universidade á que representa, asegura ter unha “relación magnífica” nestes tres piares, con contratos que superan os 40 millóns de euros para a investigación e con máis de mil convenios con empresas para que “os nosos alumnos fagan prácticas profesionais”. Acto no que se levou a cabo a sinatura do Plan Galego de Financiamento Universitario 20162020, celebrado en Santiago o 7 de xaneiro Esta é a cantidade que contempla o Plan Galego de Financiamento Universitario 2016-2020, que foi asinado o pasado 7 de xaneiro polos tres reitores das universidades galegas durante o transcurso dun acto ao que asistiron o presidente da Xunta, Alberto Núñez Feijóo; o conselleiro de Facenda, Valeriano Martínez; o de Educación e Ordenación Universitaria, Román Rodríguez; e o de Sanidade, Jesús Vázquez, así como o secretario xeral para o Deporte, José Ramón Lete. O documento, que pretende sentar as bases da universidade do futuro para facela máis especializada, máis eficinte e poñela en contacto cos sectores produtivos, establece un incremento do 18 % sobre a cantidade fixada inicialmente no plan anterior ata chegar aos 2.480 millóns de euros, que serán distribuídos a través de dous fondos principais: un dedicado ao financiamento estrutural –que inclúe a obra de reforma. acondicionamento e mellora (RAM) e o custo de persoal docente e administrativo–, e outro aos resultados –que ao remate do período de vixencia se agarda que chegue ao 40 % do total–. Á súa vez, este fondo por resultados estrutúrase en catro subfondos, que son os complementos retributivos e compensación por matrículas; os custos asociados ao ensino universitario; o fomento da I+D+i a través de convocatorias ou convenios vinculados a liñas de investigación, e os resultados definidos cun panel de 12 indicadores. Para o reitor da Universidade de Santiago de Compostela, Juan Viaño, este plan inclúe unha novidade que “debe ser o camiño para que a educación superior en Galicia continúe pola senda de crecemento”, grazas a “unha maior vinculación do financiamento aos resultados obxectivos que acadamos”. Segundo explicou, recoñecerase de xeito progresivo a calidade das investigacións que se fan en Galicia, o número de alumnos que deciden estudar en cada una das universidades galegas e os recursos que cada unha é quen de captar nas convocatorias competitivas nacionais e internacionais. Aínda admitindo que o plan “non coincide” coa proposta que a USC fixo no seu momento, na súa opinión o documento garante ás universidades “boa parte da estabilidade económica dos vindeiros anos e vai permitir estimular aínda máis a nosa capacidade de rendemento e de obter mellores resultados”. Críticas. Pola súa banda, o reitor da Universidade de Vigo, Salustiano Mato, cualificou como “un paso atrás” a repartción por resultados, xa que a considera “menor” ao arrincar cun 33 % que, en realidade, representa “un 15 % real” en función dos resultados. “Volvemos un pouco a esa senda de non repartir por resultados”, insistíu ao tempo que sinalou que confía en poder mellorar o panel de indicadores no proceso de seguimento. Como parte “positiva” do documento, destacou que permitirá dispoñer dun escenario económico “certeiro”, que ofrece “estabilidade” na xestión, e que se “abandona o escenario de descenso” de achegas públicas cara un terreo “de lixeiro incremento”. Polo que respecta á Universidade da Coruña, Xosé Luís Armesto, que por entón asinou o plan como reitor en funcións, declarou que o documento é “manifestamente mellorable” e que “aínda pode cambiar para mellor”, xustificando a sinatura do convenio na “responsabilidade institucional” e en “poñer por diante a cooperación”. “Penso que faltou tempo negociador, porque aínda que houbo tempo físico, negociación houbo moi pouca”, considerou ao tempo que dixo confiar en “seguir falando” para “mellorar eses inidicadores” da repartición por resultados, que na súa opinión deron un xiro “demasiado brusco” respecto ao plan anterior. Tras recoñecer que a taxa de paro entre os universitarios galegos é maior que a do conxunto de España, pese a ser as universidades galegas as que máis diñeiro invisten por alumno matriculado, aclara que a diferenza entre Galicia e a media nacional neste aspecto “é mínima”, pero incide en que “a empregabilidade é unha variable que temos que ter sempre presente e debe ser algo que nos debe preocupar moito”. Neste sentido, apunta que hai varias causas que poden producir estas altas taxas de paro que se dan agora, entre as que “a formación tamén é unha parte de todo este problema”. Así as cousas, asegura que á hora de deseñar unha mellor oferta formativa, “cada vez se teñen máis en conta estes indicadores”. Menor cualificación. Ante o dato do informe “As Universidades Españolas. Unha perspectiva autonómica”, que indica que un de cada tres universitarios galegos que foron contratados ao longo de 2014 o foron para desempeñar traballos de menor cualificación, Viaño expón que existen 21 outros informes que matizan o problema. A este respecto, apunta que un estudo da Axencia para a Calidade do Sistema Universitario Galego (Acsug) revela diferenzas entre uns titulados e outros. “Hai unha diferenza importante se falamos de titulados en Ciencias da Saúde, onde as cotas acadan o 80 %, cos de Humanidades, por exemplo, onde os números non chegan ao 30%”, aclara. E por iso sostén que arredor desta situación inflúen moitos aspectos, como “as necesidades do mercado, a formación interdisciplinar e a creación de novos perfís profesionais que aínda non están definidos na formación estandarizada e as empresas buscan modelos parellos”. Preguntado sobre se en Galicia hai poucos universitarios, como así o indica o estudo da Fundación CYD, considera que nesta comunidade autónoma se chega a “unha cifra bastante parecida ás recomendacións internacionais”, xa que “entre as tres universidades galegas sumamos máis de 60.000 persoas”. Non obstante, fai fincapé en que este tipo de formación é “imprescindible nunha sociedade como a nosa”, aínda que o sistema formativo teña que estar integrado por varios niveis: “dende o ensino infantil ata o universitario, pasando pola formación profesional”. “Todas elas son imprescindibles e cómpre ter claro que o modelo ideal é o equilibrado, non o que teña máis dun perfil ou do outro”, engade. Ademais, entende que en canto á formación continua na universidade, “onde os profesionais buscan mellorar os seus coñecementos específicos”, o problema é As universidades galegas son as sétimas que máis persoal docente e investigador (PDI) teñen, cun total de 5.258 profesionais. Deles, o 84,2 % teñen un contrato a tempo completo, o 76,4 % son doutores, o 73,3 % ten un contrato estable e o 56,7 % son funcionarios A fondo 22 O cadro de persoal PDI é un dos máis envellecidos do estado, cun 16,1 % de profesionais que teñen máis de 60 anos fronte a unha media do 13,2 % en España 23 Facultade de Xeografía e Historia da Universidade de Santiago de Compostela diferente, e asegura que “aí si que temos que avanzar bastante”. Financiamento. Respecto ao financiamento, o reitor da Universidade de Compostela sinala que se Galicia é a comunidade autónoma na que é máis barato cursar un grao é porque así se decidiu “entre todos”. Sen embargo, reclama buscar mecanismos de financiamento que permitan “compensar a diferenza dos custos entre formar a un estudante e as taxas de paro”, se se quere seguir mantendo a formación e a investigación de calidade. Segundo explica, é un feito que se produce tanto na formación de grao como na de postgrao, unha situación na que se enmarca o Plan de Financiamento que recentemente aprobou a Xunta e polo que “cómpre ir creando instrumentos de medición cualitativa sobre o traballo feito”. En canto a este plan en concreto, opina que se achega máis á realidade galega e “abre as portas a unha metodoloxía que nós entendemos máis eficaz”. Aínda que non coincide coa proposta que defendía a súa universidade, xa que pretendía “unha maior presenza do financiamento polos resultados acadados” e finalmente se acordou facer “un documento que nos garanta unha mellora durante os catro anos vindeiros”, recoñece que o novo plan vai no camiño de “ir xirando cara modelos máis dinámicos que se adapten mellor á calidade do servizo que prestamos”. Calidade. Máis alá do feito de que a nota media dos titulados galegos sexa máis alta que o promedio español, Viaño defende a “boa” calidade da docencia universitaria en Galicia, tanto na súa como nas outras dúas universidades da comunidade autónoma, polo “éxito que obteñen os nosos estudantes nos procesos competitivos postuniversitarios”, como poden ser os sitemas de formación de postgrao de Médico Interno Residente (MIR), o de Psicólogo Interno Residente (PIR), o de Farmacéutico Interno Residente (FIR) ou incluso a convocatoria de investigadores excelentes que todos os anos fai o European Research Council da Unión Europea. Pero a pesar diso, as universidades galegas están entre as que peor proporción de alumnos por profesor teñen de España, un problema que o reitor santiagués entende que se ten que solucionar en función dos grupos de que se trate. “O Espazo Europeo de Educación Superior propón unha serie de ratios para a organización dos grupos de traballo. Temos grupos expositivos, que son máis grandes, e grupos interactivos de laboratorio, que son moito máis pequenos. Nese escenario temos que optimizar os nosos recursos para garantir que todos e cada un dos estudantes teñan a atención que se merecen”, explica. E ao revés que cos profesores, en canto ao persoal de administración e servizos, en Galicia hai unha dotación que supera a media española, algo que, segundo el, terá que se ir adaptando aos tempos. “O modelo de organización universitario non é quen de variar tan rápido como os tempos esixen. Boa parte de noso cadro de persoal de administración e servizos creouse nun contexto que nada tiña que ver co actual, coa chegada, por exemplo, das novas tecnoloxías. Iso obriga a cada universidade a ir adaptando a súa relación de postos de traballo ás novas necesidades e iso é, por exemplo, o que estamos facendo en Santiago”, apunta. Neste sentido, indica que na USC se está a deseñar unha nova estrutura de cadro de persoal para mellorar os servizos e ampliar os recursos só nos sitios nos que é necesario. “Para iso temos que traballar de xeito moi axustado coas taxas de reposición que nos permite a lei, evitando sempre os expedientes de regulación de emprego”, engade. Bolsas de estudos. No capítulo de bolsas para estudos, Viaño considéraas como “o instrumento máis eficaz para evitar que mozos con capacidades intelectuais suficientes para o estudo non se formen na universidade”. Neste sentido, as cualifica de “elemento fundamental” das políticas públicas, polo que as universidades sempre van defender a súa existencia e a súa mellor dotación. “Galicia é un exemplo máis dunha situación que levou aos distintos gobernos a unha redución económica neste apartado, e iso é malo. Tan malo como a baixa implicación do tecido empresarial e económico neste modelo de fomento do talento”, sinala. Preguntado polo orzamento da Universidade de Santiago de Compostela, o seu reitor non pode ser máis concreto e responde coa súa cifra exacta: 219.291.991,4 euros. Segundo explica, esta cantidade supón “unha mellora importante” respecto dos presupostos anteriores, xa que viñan dunha situación na que “tivemos unha circunstancia que nos prexudicou enormemente durante toda esta década”. Así, explica que dende 2011 ata 2015 “tivemos que gobernarnos con orzamentos prorrogados”, o que desembocou nunha “situación de déficit importante”. Nese sentido di que se se compara o orzamento deste ano co do pasado exercicio, aprézase unha melloría que se reflicte en dous aspectos fundamentais. O primeiro deles é, segundo di, “a mellora na captación de fondos afectados”, de modo especial en canto a Neste capítulo PDI cómpre indicar que as universidades galegas son, despois das de Baleares, a Comunidade de Madrid e as de Canarias, as que obteñen a peor proporción en número de alumnos por profesor. A ratio é dun profesor por cada 13,8 alumnos, un índice lixeiramente superior á media nacional (12,4) contratos, convenios e proxectos de investigación, e o segundo, “un aforro importante en partidas que tradicionalmente creceran”, como o capítulo I referente ao persoal. “A estratexia que seguimos neste segundo caso foi a de reducir sensiblemente a taxa de reposición daqueles profesores e persoal de administración que por distintas razóns abandonaron a súa carreira laboral na USC”, aclara. E en canto ás partidas prioritarias destas contas indica que son as destinadas á docencia e á investigación, “buscando sempre a maior eficiencia no gasto e a mellora de ingresos, tanto na parte de investigación como na de formación”. Para rematar, o reitor da Universidade de Santiago de Compostela asegura non detectar ningún gran problema no sistema galego de universidades, “pero si circunstancias que debemos asumir con seriedade e colaboración”. Así, considera como aspectos fundamentais que “necesariamente teñen que ser abordados” asuntos como “a incorporación de profesores novos en áreas deficitarias”, a “inserción laboral” dos titulados galegos, “a mellora de captación de recursos externos” ou “a mellora da calidade”. Entrevista 25 Una entrevista de Teresa Rocamonde con fotografías de Miguel Muñiz Luis Caramés cOORDINADOR DEL GRUPO MANUEL COLMEIRO “Bruselas no siempre es la mala de la película” Catedrático de Economía Aplicada de la USC, director de la Cátedra Bolívar para las relaciones con América Latina y académico de la Real Academia Galega de Ciencias, el profesor Luis Caramés (Cerdedo, 1949) suma ahora un nuevo cargo –o responsabilidad– a su dilatada trayectoria profesional. Desde hace unos meses coordina el Grupo de Análisis y Debate Manuel Colmeiro, “un grupo de ciudadanos preocupados por construir un futuro mejor que invitan, a todos aquellos que quieran, a sumarse a esta iniciativa”. Tal como se presenta el grupo, parece un movimiento de intelectuales “indignados” ¿Hay algo de esto detrás? ¿Cómo y por qué surge el Grupo Colmeiro? Está de moda la indignación, muy justificada en relación con los sucesivos hechos que muestran una clase política bastante contaminada por la corrupción. A mí me da la impresión de que, en todo caso, por ser menos pesimista, en nuestro país ese fenómeno está muy ligado a la contratación pública y a la financiación de partidos. En otras latitudes está infectado todo el cuerpo del Estado. No es un consuelo, creo es un hecho objetivo. Y el Grupo Colmeiro, inserto en la sociedad, toma nota de este pasivo para la democracia y lo tendrá en cuenta en sus debates, pero no nace ligado a ninguna indignación. Surge para aglutinar a un conjunto de personas, mayoritariamente docentes e investigadoras, que ponen en común sus inquietudes y deciden organizar debates, llevar a cabo estudios y divulgar sus proposiciones y reflexiones entre la sociedad más inmediata, pero también más allá de Galicia. La elección del nombre es toda una declaración de intenciones, pese a que no es un gallego muy conocido fuera de ciertos ámbitos, ni siquiera en su ciudad natal. ¿Por qué eligen a Manuel Colmeiro? Porque es un intelectual situado ya en la historia, catedrático en Compostela y en Madrid, académico, dedicado a la economía política y al derecho político, perteneciente a Entrevista 26 “Los políticos son indispensables […] Queremos invitarles a compartir discusiones en nuestros foros. Y también son unos de los destinatarios más relevantes de nuestras conclusiones” 27 “Hemos hecho infraestructuras muy útiles y otras bastante menos. Tuvimos el sarampión de los nuevos ricos, como tantos otros, y ahora tendremos que comernos la deuda pública” El catedrático de Economía cree que podría haberse atajado la crisis transfiriendo “gasto improductivo a otras prioridades” aunque reconoce limitaciones en la “libertad” del gobierno Rajoy los dos primeros años prestigiosas sociedades internacionales, parlamentario y unas cuantas cosas más, muy relevantes en su tiempo. La función del grupo es ejercer como “instrumento de intermediación entre los especialistas y la sociedad, al tiempo que de transmisor de inquietudes y propuestas”. ¿Cómo se va a efectuar este trabajo? El Grupo, que está dando sus primeros pasos, funciona por áreas, que proponen temas, y también en plenario, suscitándose una jerarquía de prioridades en los asuntos a debatir o a estudiar. Por ejemplo, hemos discutido ya de un problema tan importante –y más en este momento– como la reforma de la financiación autonómica, y muy pronto debatiremos en torno a los problemas demográficos. También iniciaremos reuniones en distintos lugares de la geografía de Galicia, con los empresarios de esas zonas y con los ciudadanos en general, debatiendo en torno a problemas sectoriales y territoriales. Empezaremos por la provincia de Lugo, con sesiones en la costa, Vilalba, Monforte Lemos y Lugo capital. Después del verano celebraremos una reunión internacional, con expertos europeos y americanos, sobre la financiación de los entes locales. En estos últimos años ha sido muy evidente la ruptura entre política y sociedad, pero también se lleva denunciando mucho tiempo la pérdida de conexión de la Universidad con la sociedad ¿Es esto una forma de comenzar a “reconectarlas”? Como en tantas cosas de la vida, hay muchas desconexiones. Y también tópicos. No es cierto que la Universidad esté desconectada de la sociedad como tal institución. En el mundo casi todas las investigaciones que han dado fruto, en las ciencias básicas y en las aplicadas, han salido de entornos universitarios. La universidad española en general, y la gallega en particular, adolece de defectos organizacionales sistémicos, que la crisis financiera ha agudizado, si bien también va a obligar a tomar algunas medidas que habrán de pasar por encima de rutinas y excesos en la oferta formativa, con sus redundancias incomprensibles para una mente racional, así como reformas en la propia planta universitaria. El Grupo Colmeiro sale mayoritariamente de la Universidad, pero busca más flexibilidad y una mayor agilidad en las respuestas. No hacemos ciencia básica, somos mucho más modestos, simplemente actuamos a favor de la racionalidad y del buen uso de los recursos. ¿Y qué papel jugarán los políticos que son, al fin y al cabo, los responsables de gestar las medidas que cambian el mundo? ¿Tienen cabida en el grupo de algún modo? Los políticos son indispensables. Para nosotros juegan un doble papel: como gestores de la cosa pública, queremos invitarles a compartir discusiones en nuestros foros. Y también son unos de los destinatarios más relevantes de nuestras conclusiones. ¿Cuál considera que es, ahora mismo, el mayor problema que debería afrontar Galicia? Galicia tiene que impulsar con mayor decisión, aun reconociendo que se hicieron progresos no despreciables, en la concienciación de los jóvenes hacia el compromiso con la innovación y la superación de atávicas limitaciones. Galicia es un gran país para los gallegos y un territorio bastante pequeño para los grandes flujos de capital internacionales. Hay que apostar por mejorar la educación, pero también la organización de la oferta educativa, insistiendo en una auténtica formación profesional lo más parecida a la dual. Nuestra fachada costera y portuaria no está suficientemente explotada, la oferta aeroportuaria es infumable… Hemos hecho infraestructuras muy útiles y otras bastante menos. Tuvimos el sarampión de los nuevos ricos, como tantos otros, y ahora tendremos que comernos la deuda pública. Pero si conseguimos crecer razonablemente, hay un buen futuro. Incluso la crisis entrenó a muchos de nuestros empresarios en el comercio exterior, lo que es un activo ya permanente. Trabajar mejor, coordinarse más y pensar las cosas, al menos, dos veces antes de tirarse al foso del gasto público improductivo. Y como escribía la economista y profesora de la USC, María Cadaval, miembro del Grupo, hace unos días en la prensa, “la economía es, más que nunca, poliédrica y multipolar”. Galicia tiene que aprovechar las fortalezas que posee en ese escenario. ¿Hay posibilidades reales para resolver los grandes problemas de esta comunidad: demográfico, territorial, industrial…? En lo demográfico estamos a la cola del crecimiento, en lo territorial hace falta imaginación y superar resistencias seculares y en el terreno industrial, poseemos islotes de actividad puntera, pero con baja densidad espacial. Las soluciones son complicadas y responden también a presupuestos de ideología política y económica potencialmente diferentes. Precisamente el Grupo Colmeiro quiere profundizar en estas cuestiones, que son vitales no solo para el crecimiento, sino para la propia supervivencia de Galicia como país moderno. ¿Estamos verdaderamente saliendo de la crisis o esto es un impasse? La peor crisis en decenios nos abandona lentamente, dejando muchos destrozos. Pero también oportunidades. El gobierno eligió un modelo de superación del problema por la vía de la deflación salarial, lo que indujo unos costes sociales fuertes y, actualmente, una demanda interna muy endeble. No es cierto que Europa impusiese este modelo de modo literal, aunque fue firme con aquello que tenía que serlo, a mi juicio. Podían haberse hecho otras cosas, por ejemplo transferir gasto improductivo a otras prioridades, si bien hay que reconocer que los grados de libertad en los primeros dos años del gobierno Rajoy eran muy reducidos. Y el estropicio de una parte de la banca ha sido de aurora boreal. La “hucha de las pensiones” perdió en cuatro años la mitad de sus reservas. Solo en 2015 se sacaron 13.250 millones y a ese ritmo en 2018 no habrá Fondo de Reserva. Estamos hablando de dos años… ¿cómo se va a afrontar eso? Solo se afrontará, con garantía de éxito, con crecimiento económico y una población más rejuvenecida. Se podrán hacer reformas indispensables en el detalle, pero la cuestión de fondo es de extraordinaria gravedad. Otro tema para los debates del Colmeiro. La situación política actual, ¿cómo afecta a la economía? La relativa parálisis política, resultado de unas elecciones que arrojaron un mapa enrevesado, hace que el dinero, siempre con querencia a lo seguro, abandone el país o no venga en las cantidades adecuadas. Eso pasa aquí y en cualquier país que esté en puertas de un gobierno de coalición en el que pueden entrar fuerzas políticas todavía no testadas o con programas aparentemente incompatibles con las políticas europeas. Pero esa es la expresión de la voluntad democrática del país, así que todas las partes habrán de abandonar sus programas de máximos, a mi parecer. Opinión 28 29 CAPITÁN, MANDE FIRMES “Los mapas nacionales no han sido inmutables a lo largo de la historia, pero a mí me parece más razonable llegar a acuerdos de convivencia con una suma positiva para el conjunto” ¿Cuál es, a su modo de ver, la mejor solución a la situación en que nos encontramos? A mi juicio, un gobierno que trate de conducir una negociación con Bruselas –que para mí no siempre es la mala de la película– y que, manteniendo los objetivos de consolidación presupuestaria, dé un cierto margen a su consecución. Pese a todo lo que ha pasado, continúan saliendo casos de corrupción y cada vez parecen alcanzar mayores dimensiones. Más allá del reproche ético y legal, ¿cómo afecta esta práctica a la economía de un territorio? ¿Se puede acabar con la corrupción? La corrupción, en primer lugar, no se genera sobre un terreno social baldío. Tiene que haber una sanción ética explícita por parte de los ciudadanos. La financiación de los partidos no está tampoco bien resuelta. Debe haber un sistema judicial competente y dotado de los medios precisos para juzgar los casos en un tiempo adecuado, no como está ocurriendo ahora, y las reformas legales correspondientes para que los condenados resarzan efectivamente lo que se llevaron de las arcas públicas, sean quienes sean. Pasemos a otro de los grandes temas del momento ¿Es necesario cerrar el debate a posibles escisiones territoriales? ¿Cómo nos afectaría una hipotética independencia de Cataluña? Los mapas nacionales no han sido inmutables a lo largo de la historia, pero a mí me parece más razonable llegar a acuerdos de convivencia con una suma positiva para el conjunto. Cataluña sobreviviría, pero el coste de la secesión va a depender de muchos factores, no solo para los catalanes. De llegar a producirse, habría un período de ajuste a la nueva realidad institucional que, dependiendo de su duración, infligiría costes mayores o menores. Además está el asunto de Bruselas, a donde no se puede llegar cualquier madrugada pidiendo pensión. ¿Es capaz de dibujar la Galicia de 2050? Pues la verdad es que Einstein en sus cosas, incluidas las ondas gravitacionales, y Julio Verne en las suyas, por citar casos emblemáticos, tuvieron gran visión de futuro. Quizá ellos… pero tampoco. Se pueden constatar corrientes profundas de la historia pero no están libres de sufrir algún salto en su secuencia. Lo que sí me atrevo a decir es que Europa o se integra más eficazmente o no será y, por ende, a nosotros nos iría mal. Los flujos migratorios están ahora perturbados por fenómenos bélicos regionales. ¿Cómo va a evolucionar la gobernanza del mundo? Los problemas son cada vez más globales, necesitarán respuestas globales. Galicia no está, ni se la espera Puede que, como dice Xosé Manuel Beiras, exista “un problema de coordinación” y que “una cosa es lo que sale en los medios y otra lo que está sucediendo”. Pero lo que sale en los medios coincide bastante con lo que sucede, a juzgar por las declaraciones de los propios protagonistas. Y lo que sucede es que Galicia no existe en las negociaciones que se llevan a cabo para la formación de un nuevo Gobierno porque ninguno de sus problemas, ni de sus reivindicaciones, ni de sus necesidades, están presentes en las condiciones impuestas por Podemos, de la que forma parte En Marea, para apoyar o no la investidura del socialista Pedro Sánchez. Primero se descartó la formación de un grupo parlamentario de En Marea, pese a las tensas negociaciones llevadas a cabo. Pero es que ya meses antes la gallega Carolina Bescansa había advertido de que no era posible la constitución de ese grupo. Más tarde fue el sonrojo de ver como los valencianos de Compromís, negociaban por su cuenta mejoras para la comunidad que representan, con posibles nuevas infraestructuras y financiaciones especiales. Después fue asistir a la presentación de casi un centenar de folios donde se recogen las líneas básicas de Podemos para un acuerdo con los socialistas y comprobar que ni se cita el término Galicia. No ya sus reivindicaciones, ni los sectores pesquero, lácteo o naval, que viven inmersos en un pozo; ni la finalización de la construcción del AVE, que vuelve a ser cuestionada por Ciudadanos. Galicia no aparece, como sí lo hacen Euskadi y Cataluña, ni por asomo. “En Marea hizo un informe, que tiene Podemos. Otra cosa es que, si en En Marea no hay agilidad suficiente con el funcionamiento del grupo, puede haber este tipo de desfases”, se justificó Beiras ante el aluvión de preguntas que fueron planteadas por la “desaparición” de las negociaciones de Galicia. Pero es que ese informe, en el que, según parece, figuraban asuntos como la reforma de la ley de financiación local, la derogación de la prórroga de 60 años a la ubicación de Ence en la ría de Pontevedra o un nuevo contrato lácteo, no se está teniendo en cuenta y por lo tanto es como si no existiera. Sí existen en cambio y así se recogen en el documento de Podemos, disolver todas las diputaciones provinciales con la única excepción de Euskadi y los territorios forales. Y existe sobre todo Cataluña, comunidad que es citada en trece ocasiones para reconocer, entre otras cosas, su “derecho a decidir” en un referendo si se independiza de España. Por no aparecer no aparece ni citado el río Miño, que tampoco tendría que aparecer, sino fuera porque se citan el Ebro, Guadiana, Guadalquivir, Júcar y Segura. Y no figura la riera de Marlés, ni la Font de la Llúdriga, de puro milagro, porque Cataluña parece ser la columna vertebral del posible futuro gobierno a juzgar por la propuesta de Iglesias y los suyos. Para eso tienen a Ada Colau empujando cada mañana. Pablo Iglesias presume con frecuencia de que la formación que lidera es segunda fuerza en Galicia, por delante del PSdG-PSOE. Y cita con más frecuencia todavía, la consecución de los alcaldías de Ferrol, Santiago y A Coruña. Son escasas las intervenciones públicas en las que no se jacta de estos logros. Es más, dice estar orgulloso de que el proyecto de Podemos haya nacido precisamente en Galicia a donde acudió como asesor de Beiras y su Anova. Y, sin embargo, a la hora de la verdad Galicia no existe. Ni está, ni se la espera. Y eso lo justifica el profesor Beiras señalando una deficiente conexión de los integrantes del “ménage à trois”, así lo llamó, que forman los tres socios de En Marea (Podemos, Esquerda Unida y Anova), pero insistió en que la coalición galaica elaboró un informe para dejar claras sus propuestas ante la constitución de un Gobierno de izquierdas, a la vez que certificó que dicho informe “téñeno en Podemos”. Pues lo mismo es que con la preocupación de formar gobierno y adjudicarse los ministerios no tuvieron mucho tiempo de leerlo. O lo mismo que Galicia no entra en sus prioridades. Que es lo más posible. Ernesto S. Pombo periodista A la hora de la verdad Galicia no existe. Ni está, ni se la espera. Y eso lo justifica el profesor Beiras señalando una deficiente conexión de los integrantes del “ménage à trois”, así lo llamó, que forman los tres socios de En Marea Reportaxe 30 A Axenda da Competitividade GaliciaIndustria 4.0 destinará 120 millóns de euros en dous anos para facilitar a modernización da industria A Axenda da Competitividade Galicia - Industria 4.0 impulsa sectores emerxentes como o aeronáutico A fábrica intelixente. O A industria galega, panca da recuperación económica Galicia pechou 2015 cun crecemento do 4,1 % no Índice de Produción Industrial (IPI), un dato que coloca á comunidade como a cuarta de España con maior crecemento, nove décimas por riba da media nacional. Incrementos en sectores estratéxicos como o téxtil do 15,9 %, no naval do 14,9 % ou do 8,5 % na automoción parecen demostrar que estamos na boa dirección. Hai diversos indicadores que deixan constancia de que o tecido industrial está a ter un magnífico comportamento, como o índice de entrada de pedidos na industria, que medrou un 8,6 % en Galicia en novembro, ou a cifra de negocios na industria, que o fixo nun 2,7 % nese mesmo mes. Neste contexto, o obxectivo do Goberno galego é “certificar a recuperación consolidando o crecemento industrial”. Para iso está en marcha a Axenda da Competitividade GaliciaIndustria 4.0, destinada a coordinar e facilitar a modernización da industria para o que se destinarán, no período 2015-2016, 120 millóns de euros, un investimento co que a Xunta aspira a “promover un modelo máis competitivo orientado cara a fábrica intelixente”. Deste xeito, impulsaranse distintas iniciativas que mobilizarán arredor de 500 millóns de euros ata finais deste ano na procura dunha industria “competitiva, intelixente e diferenciada”, co obxectivo de fixar tecido industrial con capacidade para recuperar o emprego e xerar novos postos de traballo. Para isto, ponse o foco nas necesidades das pemes, parte fundamental do tecido produtivo galego, sen esquecer ás grandes empresas polo seu efecto tractor na economía e pola súa contribución á imaxe de Galicia. 31 obxectivo é consolidar a denominada Industria 4.0, composta por fábricas intelixentes, automatizadas, flexibles, interconectadas, sostibles e sociais, que contan con espazos compartidos entre humanos e máquinas, e outorgan máis responsabilidades ás persoas, máis cualificadas e ben formadas. Cómpre salientar que a aposta pola fábrica intelixente ocupa un lugar prioritario, con 40 millóns de euros destinados á súa promoción, o 33 % nestes dous anos. A Axenda, elaborada conxuntamente con 120 axentes e aprobada polo Consello Galego de Economía e Competitividade, desenvólvese a través de cinco eixos: factores territoriais de competitividade, persoas e organizacións, crecemento, innovación e mercados. Entre as medidas xa activadas está unha da Consellería de Economía, Emprego e Industria, a través do Igape, para impulsar catro proxectos demostrativos no ámbito da fábrica intelixente, con actuacións concretas que se implementarán nos procesos produtivos de 50 empresas. A convocatoria está dotada con catro millóns de euros, para que os consorcios formados por pemes galegas e un organismo intermedio –clúster, centro tecnolóxico ou unha asociación empresarial– desenvolvan proxectos conxuntos para aplicar tecnoloxías desta Industria 4.0. Entre as primeiras medidas postas en marcha está tamén a rebaixa de ata o 50 % no custo do metro cadrado do chan industrial dependente da Xunta, que leva asociada o financiamento de ata o 40 % do custo dos proxectos por parte do Igape. Ademais, vén de activarse unha oficina Doing Business, unha canle de comunicación directa a través de internet para que cidadáns e empresarios consulten a tramitación dos seus A automoción, clave na implantación da fábrica intelixente Proba do vehículo autónomo deseñado por PSA Peugeot Citroën Un dos piares da economía galega é a automoción, que supón o 12 % do emprego industrial, o 14 % do PIB e o 31 % das exportacións. Un sector que compoñen 107 empresas, con Citroën á cabeza –que pechou 2015 con 407.000 unidades producidas, un 7 % máis que en 2014–, e para o que se abren grandes perspectivas co novo modelo polo que competirá a planta de Balaídos, que se sumaría á adxudicación do K9, e que suporía unha oportunidade para consolidar a posición da planta viguesa no grupo. O futuro da automoción galega vén marcado pola diversificación e a internacionalización; a aposta polo talento; a innovación colaborativa entre empresas, centros tecnolóxicos e clústers, así como polos factores tecnolóxicos, como os novos materiais; eficiencia ambiental; a entrada no sector de empresas tecnolóxicas e, por riba de todo, a incorporación das tecnoloxías asociadas á Industria 4.0. Máis alá do proxecto que a propia PSA está desenvolver para implantar a fábrica intelixente en Balaídos, tamén está colaborando co CTAG nunha unidade mixta de investigación da Xunta. Ademais, está aberta a convocatoria do concurso de ideas Industria 4.0, polo que este sector amosou interese e co que se apoiarán catro proxectos demostrativos de tecnoloxías da fábrica intelixente. Reportaxe 32 Máis de 2.000 millóns en novos contratos para o naval 33 Unha aplicación galega facilita o adestramento deportivo Train2Go.com é unha ferramenta web, deseñada por tres emprendedores galegos ligados ao mundo do deporte, que permite xestionar adestramentos online. A aplicación que xa usan deportistas como Pedro Nimo, José Rioseco ou Gustavo Rodríguez, presentouse no marco da I Xuntanza de adestradores e deportistas de Galicia. Colocación de quilla do buque escola que o estaleiro Freire constrúe para a Armada indonesia É outro dos sectores que está a tirar da recuperación da industria galega; a carga de traballo dos estaleiros aumentou en 2015 case un 50 % respecto a 2014, sumando máis de 2.000 millóns de euros en contratos. Os últimos informes, que aínda non inclúen algúns contratos anunciados, suman 19 buques na carteira de pedidos galega, un 30 % de toda a carga de traballo estatal. A Xunta considera clave a mellora no acceso ao crédito por parte do sector nos últimos meses, apoiado desde a administración cunha liña de avais da industria auxiliar, coa súa presenza en Pymar e con instrumentos como os Préstamos Jeremie, os respaldos do BEI ou o papel de XesGalicia. Ademais, pro- proxectos e propoñan solucións que simplifiquen a normativa e supriman barreiras burocráticas para a posta en marcha de novos negocios. Ambas iniciativas súmanse a outras en ámbitos nos que Galicia destaca, como o naval ou o aeronáutico, activando as bases tecnolóxicas para impulsar o Naval 4.0 e traballando na creación, da man do Instituto Nacional de Técnica Aeroespacial, dun polo tecnolóxico e industrial de avións non tripulados, que busca contar con socios industriais europeos de primeiro nivel. A Axenda pretende tanto reforzar sectores estratéxicos da economía galega –agroalimentario, automoción, naval, forestal ou téxtil–, com impulsar outros emerxentes e de maior valor engadido, como o aeronáutico, o biotecnolóxico ou as TIC. Neste contexto, aposta polo equilibrio entre o reforzo dos sectores tradicionais e o impulso dos emerxentes así como pola diversificación de produtos, ao tempo que se facilita a hibridación multisectorial, que supón a interconexión de sectores distintos na procura de aproveitar as sinerxías entre eles para mellorar a súa competitividade no mercado global. Novo récord de exportacións. A Axenda da Competitividade Galicia-Industria 4.0, péchase gramas como o Interconecta e o Conecta Pemes –que vén de pechar unha nova convocatoria de 25 millóns de euros–, ou proxectos como o Atempo, teñen mobilizando máis de 33 millóns de euros desde 2009 no sector. Unha forza innovadora que agora vai á Industria 4.0, na que se centran as tres unidades mixtas de investigación no naval asociadas a novos procesos industriais que impulsa a Axencia Galega de Innovación; o convenio con Aclunaga e Aimen para o impulso do Naval 4.0 desde o CIS Galicia, que está a desenvolver novas tecnoloxías e prototipos; e o xa mencionado concurso de ideas Industria 4.0. cunha clara visión: Galicia ten que estar aberta ao mundo, e estar preparada para competir con el. De aí que o quinto eixe da Axenda se centre nos mercados exteriores, aliñado coa Estratexia de Internacionalización da Empresa Galega 2020 que busca que o peso das exportacións no PIB galego acade o 40 % no ano 2020, e incrementar nun 25 % as exportacións, o investimento estranxeiro en Galicia, e o número de empresas exportadoras, nese mesmo prazo. Dentro desta estratexia, no que vai de ano activáronse xa 9,5 millóns para apoiar a cooperación empresarial e a contratación de xestores que incrementen as exportacións. A comunidade está a marcar o seu mellor ciclo exportador, tras pechar 2015 cun novo récord histórico. Segundo o Ministerio de Economía e Competitividade, as vendas ao exterior da comunidade sumaron o ano pasado 18.831 millóns de euros, un 5,6 % máis que o ano anterior e un 0,4 % máis que en 2013, no que xa se lograra a mellor marca histórica. Ademais superamos en 1,3 puntos o incremento estatal, cun crecemento do 4,3 % en 2015. Por outra banda, o saldo comercial galego superou os 3.710 millóns, un 11,4 % máis que en 2014, mentres que no conxunto do Estado a balanza comercial foi negativa en case 24.174 millóns, reducíndose o déficit comercial nun 1,2 %. David Iglesias e Antón Ruanova con Pedro Nimo durante a Xuntanza celebrada no establecemento deportivo que este ten en Santiago Santiago acolleu a I Xuntanza de adestradores e deportistas de Galicia que reuniu a nomes tan destacados como os do maratoniamo Pedro Nimo; os triatletas Gustavo e Rubén Rodríguez ou José Rioseco, adestrador de campións do mundo como Gómez Noya e Iván Raña. A cita serviu ademais para presentar Train2Go.com, unha ferramenta online de xestión deportiva que conta con máis de dous mil usuarios e que foi desenvolvida por un equipo encabezado por tres emprendedores moi novos e ligados ao mundo do deporte como son o triatleta Antón Ruanova –desenvolvemento funcional, Marketing&Vendas–, Luis Fraga –desenvolvemento funcional e técnico–, e David Iglesias, informático e coordinador do proxecto. Trátase, pois, dunha aplicación “cen por cen galega” e “cen por cen eficaz”, xa que se trata dunha “ferramenta viva” que se modifica e actualiza practicamente cada mes co fin de dar resposta ás necesidades e demandas dos seus usuarios, facendo a xestión dos adestramentos moito máis sinxela e rápida, tanto para os adestradores como para os propios deportistas. O mundo empresarial levado ao deporte. David Iglesias asegura que a ferramenta permite ao adestrador unha “comunicación rápida Todos os responsables de Train2Go.com co campión de España de Maratón Pedro Nimo e directa cos atletas, afórralle tempo e permítelle gañar máis diñeiro xestionando eficazmente os seus deportistas”. O coordinador do proxecto explica que a xestión offline “limita ao adestrador, que debe lidar con diversas ferramentas de comunicación, moitos ficheiros e un excel que, co tempo, vólvese complicado e inmanexable”. Train2Go.com reúne todos os recursos que necesita o adestrador nunha única plataforma, “o que facilita enormemente o seu labor e, sobre todo, a eficacia do seu traballo”. Por iso considera que é especilmente interesante para os “profesionais do deporte”, que poden facer “unha xestión máis eficaz e diferenciarse da competencia feroz do sector achegando valor aos seus deportistas”. Só é necesario unha conexión a internet para que adestrador e deportista “estean conectados as 24 horas do día, os 365 días do ano desde calquera parte do mundo”, subliña Antón Ruanova. O terceiro piar do equipo de Train2Go.com, Luis Fraga, insiste en que para eles o deporte é “unha forma de vida”, e esta aplicación busca “mellorar esa vida”. Para coñecer todo sobre Train2Go.com só hai que entrar na web, onde se pode consultar todo o referente á aplicación e ao equipo de creadores capaces de poñer a Galicia no mapa das novas tecnoloxías ao servizo do deporte e do desenvolvemento. Reportaxe 34 A casa, ese seguro 35 Parecido, non igual 1 2 Prezo de taxación Prezo de saída Con el fanse as estatísticas de Fomento e depende directa ou indirectamente dos bancos. Serve de pauta pero con limitacións. O que pide un vendedor. É fácil de analizar a través dos índices de portais inmobiliarios como Fotocasa ou Idealista. 3 Prezo de transacción real O realmente importante. Pero non existe en ningunha cidade de Galicia estatística que o recolla. O sector industrial e o do automóbil está tirando do emprego en Vigo, vivendas que estaban a 350 euros agora non baixan de 450 O sector acusado de ser un dos principais causantes da recente apocalipse económica rexorde das súas cinzas. Aínda que a outro ritmo, o ciclo inmobiliario recupera pulso en toda Galicia excepto en Lugo, onde as promocións costeiras lastran o proceso. Comprar vivenda volve ser rendible para o pequeno investidor porque duplica, no peor dos casos, o rendemento dos cartos metidos en débeda pública. Por Esther Garrido “É certo que está a haber unha reactivación aínda que vai por zonas: A Coruña está a tirar bastante, en Vigo estamos a expensas do que pase co PXOM aínda que segue xerando negocio o aluguer de vivenda; en canto a Ourense está tamén a expensas do Plan Xeral pero que se fixo un labor interesante de rehabilitación, e Lugo é o territorio que máis vai tardar en repuntar por culpa das promocións costeiras paradas”. Este resumo fáinolo o delegado en Galicia da empresa de valoración de activos Gesvalt, Diego Esquer que confirma que pisamos a mesma senda de reactivación que vive boa parte de España “pola entrada de fondos de investimento estranxeiros e Socimis, polos baixos tipos de interese, pola reactivación do emprego e porque os bancos, presionados polo BCE, están obrigados a prestar”. Basicamente a demanda está medrando e por riba o cociente de crédito dubidoso baixou un punto dende 2014 situándose no 5,1 % o ano pasado. Mesmo albíscase certa “guerra” de hipotecas entre entidades, sinal de que as cousas empezan a moverse. Pódese confiar? “O sector inmobiliario volve presentar oportunidades de investimento”, conclúe Bankinter no seu último informe, no que constata que soben compravendas e un tímido repunte de prezos. Como sempre, o máis seguro é comprar activos (sexan pisos, garaxes, locais ou rochos) en zonas céntricas e turísticas en zona de costa. “Estase reactivando o mercado de segunda residencia en zonas de praia de Pontevedra e A Coruña”, confirma Esquer, cuxa firma veñen de presentar o estudo Evolución do mercado inmobiliario en 2015 e perspectivas 2016 que realiza en función dos prezos que taxan e que apunta que, ao despedir 2015, houbo unha aceleración importante en Pontevedra, que creceu un 6 %, e na Coruña, cun 11 %. O INE confirma tendencias: Pontevedra é a máis dinámica cun incremento das vendas do 9,5 %, moi preto da media estatal aínda que, en termos absolutos, a provincia que rexistrou máis operacións foi A Coruña, con 5.250. Maior é a alza de Ourense onde repuntaron un 8,3 %. Só en Lugo baixaron un 5,9 %. En cifras redondas: o ano pasado vendéronse nesta terra 12.431 inmobles, un 3,9 % máis e o primeiro incremento dende 2010. O que máis funciona segue sendo a vivenda de segunda man coa excepción da Coruña, grazas entre outras cousas a promocións como as de Abeconsa, que entende que existe demanda en boas zonas e que, asegura, escapa “do típico enfoque de grandes proxectos que só teñen como destinatario ao grande investidor”. Un exemplo é a súa promoción na contorna de Riazor. Paga a pena. Calquera activo inmobiliario duplica o rendemento de poñer o noso diñeiro en débeda pública. Fronte ao 2 % dos bonos do Estado a dez anos, a un garaxe –o produto menos atractivo– mercado para logo alugar sacóuselle no segundo trimestre de 2015 un 4,6 %. A vivenda acumula unha rendibilidade do 5,5 %, o 6,3 % as oficinas e o 7,6 % os locais comerciais, segundo idealista.com. O que explica que sexan os activos que acaparan o groso do investimento nos últimos meses. En Un produto apto para aforros modestos son os trasteiros: cun investimento de entre 4.000 a 6.000 euros pódense obter rendibilidades dun 6% Opinión 36 37 Como se calcula a rendibilidade anual dun activo inmobiliario? “Cóllese o prezo de compra do activo e se teñen en conta os gastos: IBI, se se mercou con ou sen financiamento, os custos de comunidade e de seguro, e se detrae do prezo do aluguer pactado”, explica Diego Esquer de Gesvant Galicia. En España, a media de tempo que se tarda en rendibilizalo está en 19,4 anos aínda que a cifra sobe no caso galego: aquí fannos falta 24,8. O idealista.com engade que as rendibilidades máis baixas de España son as que obteñen os propietarios de vivendas en aluguer en Ourense (3,4 %), San Sebastián e A Coruña (3,6 %) e Lugo (3,8 %). “Tamén hai que ter en conta que canto menos fondos propios poñas e máis apalancados esteas dentro duns límites coherentes, máis alta é a rendibilidade, porque esa parte do teu diñeiro que non destinas ao investimento podes metela noutro activo”. Recaudar para repartir A mediados de enero, pocos días después de la constitución de las Cortes Generales, Pedro Sánchez y Pablo Iglesias compitieron para dilucidar cuál de los dos presentaba antes en el Registro del Congreso las primeras proposiciones de ley y no de ley, aún sabiendo que tales iniciativas no se pueden tramitar hasta que la sesión de investidura dé un gobierno al país. as prazas de aparcadoiro son unha opción moi económica, de xestión sinxela, Cada vez hai máis canto custo de mantemento moi baixo e con rarísimos problemas de morosidade. Se é en zona grande, preto da porta e en soto un, duraralle pouco entre as mans. Un produto galegos que meten céntrica, aínda máis apto para aforros modestos son os trasteiros, cun investimento de entre de novo os aforros en 4.000 a 6.000 euros pódense obter rendibilidades dun 6 %. vivendas de segunda Unha pensión “enladrillada”. Se ten ata 100.000 euros man a bo prezo para hai boas oportunidades, a Sociedade de Taxación asegura que se a rendibilidade que busca é financeira o mellor é un piso urbano duns 80.000 a 90.000 euros e para alugalas e asegurar se reformar. O noso experto consultado engade que “o pequeno investidor que teña un os riles na vellez piso de 100.000 ou 120.000 euros con dúas ou tres habitacións pode conseguir unha rendibilidade interesante en Vigo, por exemplo, onde o sector industrial está tirando do emprego en estaleiros e automóbil e está vindo xente que necesita vivir na cidade. Así que vivendas que estaban a 350 euros agora non baixan de 450 ou 500, hai moita demanda e pouca oferta”. Aínda que non é unha realidade estendida por igual en todo o país, si que asistimos á incipiente recuperación dun sector no que investir xa é unha opción para o pequeno aforrador, pero nada de pensar en liquidez en breve, sabendo o terreo que se pisa e mellor optando por vivenda usada. Como asegura Diego Esquer, cada vez hai máis xente que “deriva parte de recursos ociosos en entidades cara activos inmobiliarios que lles aseguren rendas futuras”. Moitos pagan a “tocatexa”, sinxelamente deixan os aforros no ladrillo segundo a Federación Galega de Empresas Inmobiliarias. A maioría son persoas maiores de 50 anos que mercan de segunda por menos de 120.000 euros para poñelas no mercado de aluguer na procura de rendibilidades sen tentar á sorte. Ante un horizonte de pensións minguadas, nada como o vello valor. Además de coincidir en el paquete de derogaciones y contrarreformas, el denominador común de ambos es la “agenda social”, que después incluyeron en sus respectivas líneas programáticas de gobierno, que abarcan un amplio programa social de lucha contra la pobreza y la desigualdad con muchas acciones, cuya estrella es el Ingreso Mínimo Vital de los socialistas y la Renta Básica Universal de Podemos. El objetivo, muy encomiable y necesario, es “acabar con la austeridad y rescatar a las personas”. Hay una propuesta más, común a los dos partidos: el blindaje de la sanidad y educación como derechos ciudadanos en la Constitución cuando se reforme. La pregunta es elemental y obligada: ¿tienen esas propuestas, tan ambiciosas como justas, una base económica? ¿De verdad, creen Sánchez e Iglesias que la sanidad y educación están garantizadas por el hecho de que, como dice el bolero, lo “dicte un papel”, aunque sea el papel noble de la Carta Magna? Son preguntas pertinentes porque la agenda social va a disparar el gasto público, como se concluye al leer los avances de programa de ambos partidos para negociar la investidura, que sólo incluyen propuestas débiles para re- activar la economía, generar empleo e ingresos que es donde está la garantía de la fortaleza de las cuentas públicas y la sostenibilidad de esos servicios del ambicioso programa social. Por tanto, que no se engañen ni intenten engañarnos. La sanidad y la educación, igual que todas las demás prestaciones de la agenda social, se sostienen con euros que salen del Presupuesto y, gobierne quien gobierne –escribo a mediados de febrero–, si se desploman los ingresos del Estado, como está ocurriendo ahora por las secuelas de la crisis, y se mantiene –o aumenta– el nivel de gasto, el sistema es insostenible. Con esta situación, no hay más alternativa que recortar gastos y prestaciones o seguir acudiendo al mercado hipotecando más al país con deuda pública, que ya ronda el cien por cien de cuanto producimos. Hay otra pregunta también pertinente, aunque puede no ser políticamente correcta: ¿por qué entre las propuestas de socialistas y podemitas –y también de populares y Ciudadanos– no figura adelgazar las administraciones públicas, cargos políticos incluidos, y tantas empresas e instituciones inútiles, para aplicar los recursos ahorrados a inversiones productivas, a la agenda social y a otros servicios del Estado de Bienestar? Lamentablemente, ese adelgazamiento de las administraciones ni está, ni se le espera en ningún programa de los partidos llamados a gobernar al país. Aunque todos saben que la actual estructura burocrático-administrativa del Estado es insostenible. José Castro PERIODISTA La sanidad y la educación, igual que todas las demás prestaciones de la agenda social, se sostienen con euros que salen del Presupuesto y, gobierne quien gobierne, si se desploman los ingresos del Estado, como está ocurriendo ahora por las secuelas de la crisis, y se mantiene –o aumenta– el nivel de gasto, el sistema es insostenible Reportaxe 38 Ata 2076 As razóns económicas pouco importan a quen defende cuestións ambientais, pero o son case todo para os 800 traballadores de Ence, boa parte dos do Porto de Marín e para ás 75.000 persoas que lle venden madeira Nin en pintura. A plataforma Ence Fóra da Ría para Sempre define á pasteira de Lourizán como “delincuente ecolóxico” e o presidente da Federación de Asociacións de Veciños Castelao, Juan Loureiro, cualifícaa de “tumor” polo seu “cheiro a ovos podrecidos” e a súa “paisaxe de fumes e ferros”. “O cheiro é o impacto que máis se nota, pero os maiores focos de contaminación son as ignicións ao aire e as verteduras á ría, ademais da gran captación de auga que necesitan as papeleiras e que colle do Lérez, aínda que tente aplicar tecnoloxías para a súa redución”, matiza esta experta. “E cómpre tamén facer un estudo en profundidade da incidencia en bancos marisqueiros e na calidade das augas de baño”. As súas melloras ambientais e a promesa de investimentos millonarios non convencen a quen quere vela o máis lonxe posible. A pasteira debeu situarse noutro sitio pero en 1957 as cuestións ambientais non marcaban ningunha axenda. A prórroga da concesión a Ence dada o pasado xaneiro polo Ministerio de Medio Ambiente garante a súa permanencia 60 anos máis na ría de Pontevedra. Por Esther Garrido “O maior problema de Ence e doutras industrias é que son relativamente antigas e situáronse en zonas nefastas”, explica a unha enxeñeira ambiental pontevedresa que nos pide que non apareza o seu nome. “Está pegada a núcleos de poboación importantes e a espazos naturais, e por moito que minimicen ao máximo a contaminación sempre recibirán impactos. Se produce cheiros pero a tes nun sitio con espazo para dispersalos tes moito avanzado. Pero onde está Ence calquera escape, aínda que sexa puntual, vaise notar moito”. Pero alí está e cumpre a lei, “o que pasa é que a normativa ambiental europea, aínda que é esixente, non o pode cubrir todo. Hai aspectos non suficientemente definidos, ou non se sabe aínda se o valor límite é o axeitado porque non hai estudos da súa incidencia con suficiente antigüidade”. 39 Ence prometeu preto de 12 millóns de euros máis para eliminar cheiros, ruídos e vapores, e 4 millóns para a integración paisaxística, para fundirse mellor coa contorna. Xa convocaron un concurso de ideas. En total 60 millóns para aforrar auga, mellora estética e de cheiros. Pero pouco importan estes esforzos aos centos de persoas que tras o anuncio da prórroga, botábanse á rúa o 29 de xaneiro xunto co voceiro nacional do BNG, os deputados de En Marea no Congreso, Greenpeace, a Asociación pola Defensa Ecolóxica de Galicia (ADEGA) e o alcalde de Pontevedra, Fernández Lores, que asegura que “Ence ten fío directo co PP”. Que ofreces a cambio. Feijóo di que negociará coa pasteira investimentos no sector forestal e novos proxectos industriais. O máis zumento, se tocase, son os 74 millóns para unha planta de biomasa de 40 MW que xeraría 750 postos de traballo, pero Ence conta con outros dous emprazamentos posibles: Villaturiel (León) e Huelva. Ademais, as razóns económicas e laborais nunca convencen a quen defende cuestións ambientais, pero o son case todo para os 800 operarios de Ence -moitos saben que, salvo catástrofe, poderán xubilarse na celulosa– para boa parte dos traballadores do Porto de Marín e para ás 75.000 persoas que lle venden a súa madeira. Así que case todo o tecido produtivo comparte alegría cos sindicatos por unha vez. A Plataforma de apoio á Industria da Comarca Pontevedra –fundada por oito empresas de sectores como metal, enxeñería e loxística– confía en que a prórroga sirva “para mellorar a mala imaxe da comarca e que as empresas pensen en vir no canto de irse”. O presidente da Cámara de Comercio, Eduardo Barros, dicía tras a xuntanza que Ence convocaba o pasado outono cos empresarios: “Do tema fálase moito pero sábese pouco. Esta reunión serviunos para coñecer proxectos de mellora ambiental, de competitividade e a súa repercusión para empresarios e autónomos. Diso deben falar as empresas. E diso falamos. Estamos a xogarnos ou futuro económico da comarca”. O alcalde Lores, non obstante, prefire menos postos vía Ence e máis “relacionados con sectores como o primario ou o turismo”. O que é evidente é que se a localización fose outra non habería estas tensións. “É normal que a pasteira non queira gastar millóns nun traslado; non estaría mal que a administración pública contribuíse a financialo”, coméntanos a enxeñeira. Cara onde? “A zonas onde no teña incidencia en núcleos importantes de poboación, zonas sen especial valor ambiental e que, ademais, estean acondicionadas para situala”. Licencias Autorización Resolución Licencia de actividade Permiso de captación de auga do Río Lérez Autorización de emisión do GEI 2008-2012 Autorización Ambiental Integrada Renovación Autorización Ambiental Integrada Actualización Autorización Ambiental Integrada 29/09/1965 30/12/1968 31/12/2007 30/04/2008 21/12/2011 09/12/2013 Entrevista 40 Isaac Hernández COUNTRY MANAGER DE GOOGLE FOR WORK PARA ESPAÑA E PORTUGAL 41 “CONTRATAMOS A BOS PROFESIONAIS NON PARA DICIRLLES O QUE TEÑEN QUE FACER, SENÓN PARA QUE NOS DIGAN O QUE TEMOS QUE FACER NÓS” Cando Isaac recollía o seu título de licenciado en Telecomunicacións na Politécnica de Madrid, en 1990, aínda quedaban cinco anos para que Larry Page e Sergey Brin deran un co outro na Universidade de Stanford. Tardarían dous máis en rexistrar o dominio. Hoxe, o noso entrevistado lidera a división Google for Work no noso país, con cuxas aplicacións traballan en todo o mundo o 64 % das empresas da lista Fortune 500, pero tamén milleiros de pemes e autónomos. Por Esther Garrido con fotografías de Miguel Muñiz A película Os bolseiros conta as hilarantes vicisitudes de dous “corentañeiros” na loita por un posto na sede da empresa en California. Realmente Google é tan aberta como parece? A película rodouse nas instalacións de California e, efectivamente, cando os actores chancean sobre se a comida é gratis en realidade é que é así, é gratis para os traballadores. E tamén é certo que se favorece moito a diversidade e a interacción, dános igual como veñas vestido, o importante é que sexas un profesional que poida achegar, que pense de forma distinta. Os procesos de contratación son sofisticados porque contratamos a bos profesionais non para dicirlles o que teñen que facer senón para que nos digan o que temos que facer nós. E se este sistema semella funcionar ben, por que lles custa tanto a outras empresas tentar trasladalo? Tiven a sorte de traballar en compañías nas cales as organizacións eran moi transparentes, pouco xerárquicas, onde a información e a comunicación era natural e iso probablemente nótase cando traballamos. O certo é que cando preguntas nun foro cantos pensan que as persoas son o activo principal dunha compañía case todo o mundo levanta a man, pero despois non se actúa consecuentemente. Temos que crer firmemente que o talento humano é o que vai facer que a nosa empresa teña éxito. Hai que crear unha contorna na cal as persoas sexan felices, dar ferramentas, recoñecer o traballo e deixar espazo. Sinxelamente porque un empregado feliz é máis produtivo. Así que se son máis felices, as nosas empresas serán tamén mellores empresas. Se alguén sabe sobre tendencias tecnolóxicas que cambian o mundo es ti. Que é o que estamos a vivir? Un fenómeno precioso, único, moi distinto aos antigos cambios e revolucións que tivemos na historia da humanidade: estamos a ter unha irrupción tecnolóxica moi rápida que afecta a moitísimas persoas, de feito, á maior parte de todos nós. E en que se traduce esa ruptura? Pois na mobilidade, na nube, no Big Data e nas redes sociais. Xuntos configuran unha especie de tormenta perfecta que fan que todo estea a suceder con moitísima velocidade e impacto. Todos vemos que xa está en marcha un novo xeito de traballar e de vivir. O cambio sempre será para mellor? Supoño que dirás que si… Si, si, é que son optimista por natureza e claramente véxoo así. Mudanzas sempre houbo pero o ritmo de agora é outro. Como perderlle o medo ou a preguiza ao cambio? Hai que ter moita curiosidade e estar aberto ao que está a acontecer, porque acontece moi rápido. Tamén vivimos outro fenómeno curioso: temos mellor tecnoloxía na casa que nas empresas. Antes, as tecnoloxías adoitaban nacer no mundo do militar, logo pasaban ás empresas e acababan chegando aos consumidores anos máis tarde. E agora, polo volume de consumidores que hai e pola democratización da tecnoloxía, isto mudou, o que supón un reto para as compañías, que teñen que axudar a que os seus empregados poidan traballar coa tecnoloxía coas que viven pero que tamén lles permite ser máis eficientes na contorna profesional. Son unha peme de, poñamos, 30 traballadores. Que me vai a ofrecer Google for Work que realmente sexa útil? E sobre todo, poderei pagalo? No exemplo que me pos o normal é que o departamento de informática sexa inexistente ou moi pequeno, e que non poida permitirse ter os mecanismos de control e seguridade. As solucións de Google for Work son como unha capa ao redor das aplicacións de consumo que as fan ideais para ser utilizadas pola empresa. Ofrecemos un paquete que se chama “Google Apps” que dá todas as ferramentas ofimáticas que necesita: correo electrónico, almacenamento de información na nube –unha especie Dropbox corporativo–, videoconferencia Entrevista 42 Malia que recoñece que “estamos a ter unha irrupción tecnolóxica moi rápida e que afecta a moitísimas persoas”, o último que hai que facer é ter medo. A curiosidade será máis útil “Por pouco máis de tres euros ao mes por empregado”, Isaac explica que “Google Apps” achega todas as ferramentas ofimáticas que necesita unha peme dispoñibles dende a nube, “o que significa que funcionan todo o ano” e mensaxería instantánea –equivalente a WhatsApp e Skype pero profesional–, e un paquete de tratamento de textos, folla de cálculo e presentacións. Todas dispoñibles dende a nube, o que significa que non caen, que funcionan todo o ano, e cunha capacidade de almacenamento ilimitada, fronte aos sistemas de correo convencionais nos que tes que estar a borrar ficheiros porque non che caben. E por pouco máis de tres euros ao mes por empregado. Por exemplo Google Drive, sería unha das ferramenta de Google Apps, a nube a nivel usuario? Efectivamente, existe un Google Drive a nivel persoal que che ofrece 15 xigas, pero no caso do dunha empresa ten unha capacidade de almacenamento ilimitada dos documentos que queiras. Ademais, dámoslle o dominio da empresa, poñamos por caso @ferreteriagonzalez.com. As contas créaas a empresa que é quen decide a que empregados darllas, e se un deles marcha os seus documentos non se perden, é unha información que segue sendo da empresa. Ten todas as vantaxes de ser ferramentas do mundo persoal fáciles de utilizar e coas que os traballadores en xeral están familiarizados, pero tendo control sobre elas. Ademais de que ofrecen máis posibilidades e funcións. Cuantos usuarios tedes en España? Centos de miles de empresas traballan con Google for Work, dende autónomos ata corporacións como o BBVA, que utiliza para todos os seus empregados en todos os países estas solucións na nube que lle axudan no proceso de converterse nun banco dixital punteiro. A empresa ourensá de mercadotecnia dixital Redegal foi premiada por vós o pasado verán como a mellor axencia de España en retorno de investimento publicitario. Coidades moito as relacións cos vosos partners? Si, si. O modelo de Google é un modelo no que tratamos de xerar boa tecnoloxía e establecer alianzas con empresas locais que nos axuden a levar as solucións á peme. Compañías como Redegal ou outras empresas coas que traballamos en Google for Work collen estas solucións e instálanas nas empresas, axúdanos a escalar e permítennos que se poidan personalizar. Como acreditades a unha empresa, como lle poñedes o selo que di “é partner de Google”? Temos distintos mecanismos dependendo da área da que esteamos a falar. Existen partners que son fotógrafos oficiais de Google Maps, hai acreditacións que determinan que podes poñer información dunha empresa en Google my Business. E en AdWords o mesmo. Na miña área, Google for Work, lle pedimos á empresa unha serie de compromisos de certificación, que nos demostren que coñecen as nosas tecnoloxías. E a partir de aí dámoslles ferramentas nas que teñen toda a información e o soporte para representar ben os intereses de Google. O teu é o sector TIC, Microsoft e Vodafone foron pasos previos antes de Google. O caso é que os directivos das empresas tecnolóxicas transmitides proximidade e afabilidade, ese estilo digamos Gates e Jobs. Pero ao tempo, o noso día a día depende moito do que facedes. Sodes conscientes desta dualidade? As tres son empresas que, efectivamente, teñen moita relevancia a nivel mundial, así que temos a sorte pero tamén a responsabilidade de tocar a vida de moitas persoas. No caso de Google xa temos cinco negocios no cal cada un suma máis de mil millóns de usuarios. E somos conscientes da importancia de servilos correctamente a todos, coidamos moito os mecanismos que se refiren á legalidade, á protección de datos e á privacidade, xestiónanse de forma escrupulosa. Contrólanse quen pode ter acceso a que tipo de información. É fundamental, porque no momento en que perdamos a confianza do usuario probablemente perderemos o noso papel. 43 “Hai que dar ferramentas, recoñecer o traballo e deixar espazo. Sinxelamente porque un empregado feliz é máis produtivo” Reportaxe 44 45 Decidiuse establecer regras comúns, optimizar recursos, homoxeneizar servizos e ter un único secretario e sede. Pero mantendo persoal e puntos de atención O pasado xaneiro ultimábanse cuestións xurídicas e o día 18 dese mes o Diario Oficial de Galicia facía oficial o nacemento da Cámara Oficial de Comercio, Industria, Servizos e Navegación de Pontevedra, Vigo e Vilagarcía de Arousa. Veremos se a alguén se lle ocorre unha fórmula para acurtar o nome. Miguel Falcón, José García Costas, Francisco Conde e Eduardo Barros, tras asinar o acordo de fusión que se está facer realidade estes días Tres por unha Tras un proceso de fusión que levou un ano, das cinco cámaras pontevedresas quedan dúas. Só resta que a Xunta decida día e data para o pleno do que sairá o presidente da nova Cámara de Comercio de Pontevedra, Vigo e Vilagarcía de Arousa. É a primeira fusión das cámaras españolas e, dada a situación que vivían, non semella decisión errada. Malia as críticas ao proceso, que as hai. Por Esther Garrido Os famosos –e polémicos– cambios lexislativos de decembro de 2010 que trouxeron baixo o brazo a nova Lei Básica de Cámaras e a adaptación da Lei galega, desencadearon un maremoto en todas, tras verse sen axudas públicas. Recortaron gastos para ser máis sustentables e melloraron servizos para resultar máis atractivas. Outra das saídas máis obvias era a fusión: por motivos económicos, funcionais e técnicos. Máis aínda cando se barallou a desaparición dalgunha das catro pontevedresas. Por iso o 25 de marzo de 2015 acordouse que mellor todas xuntas, acordo que, segundo comunicado oficial, adoptouse por maioría absoluta dos plenos. Basicamente decidiuse establecer regras comúns, optimizar recursos, homoxeneizar respostas e servizos e ter un único secretario. Pero mantendo persoal e os puntos de atención. Nunca chove a gusto de todos Cara adiante. Xa se está unificando web (www.camarapvv.com), contas de correo e perfís en redes sociais (Facebook:camaracomerciopvv e Twitter: @camarapvv), só queda coñecer a nova directiva. “O 9 de febreiro terminou o prazo de presentación de candidaturas dos membros do pleno das extintas Cámaras para formar parte do novo, que dará lugar ao goberno corporativo” indícannos fontes da Cámara de Vigo. “Unha vez recibidas, a Xunta é quen ten que fixar un día para que se celebre o pleno. Nós, de momento, non sabemos máis. Pero suponse que non van tardar moito”. Como é unha decisión que debe tomar a Dirección Xeral de Comercio a ela remítome só para confirmar que, a peche deste número, non había data fixada. O que é seguro é que desa xuntanza sairá novo presidente (ou presidenta), comité executivo e Regulamento de Réxime Interno. Por certo, Miguel Falcón, –que encabeza a lista de vogais de Vilagarcía– defende unha única Cámara para toda Galicia. Un canto, o das fusións, ao que se resiste Tui pola súa “situación económica saneada”. Mentres, na Cámara de Lugo –que o pasou realmente mal– Xabier Díez trata de paralizar o aumento dunha débeda que rolda os cinco millóns e vender a antiga sede para pagar a traballadores e extraballadores soldos e liquidacións. No mapa cameral galego cada un ten a súa loita. A cámara pontevedresa ten tres procesos xudiciais abertos polos que están imputados dous expresidentes e sete vogais do comité executivo Como en toda fusión, algo se perde polo camiño, e aínda que se conservan todas as oficinas das tres cámaras sede haberá unha, a de Vigo. O cal non gustou moito pola cidade do Lérez, polo menos entre algúns dos seus empresarios que tamén temen o desequilibrio de poder que supón que a maioría de representantes no novo pleno, 32, sexan de Vigo; fronte os 17 de Pontevedra e os 11 de Vilagarcía. Pero un novo comezo impoñíase: en Pontevedra levaban tres anos sen aprobar o orzamento e as irregularidades en contabilidade e subvencións eran habituais, como revela o Consello de Contas de Galicia. E a xunta directiva de Vilagarcía levaba dous anos operando en funcións. Así que Miguel Falcón será o último presidente dunha entidade que chegou a ter 13.500 socios e que quedou sen eles. Reportaxe 46 Novo fronte xudicial para Abanca 47 Como sumarse á demanda? A demanda da Asociación Galega de Consumidores e Usuarios pretende ofrecerlles ás persoas afectadas por cláusulas solo “unha canle rápida, barata e moi operativa para que todos os consumidores galegos que subscribiran préstamos hipotecarios antes de marzo de 2011 poidan resolver a súa reclamación nun único procedemento”. Xoán Antón Pérez-Lema (esqda.) co presidente de Acouga, Pérez Ares, Quinteiro e Paula Gómez Tal como confirmou Abanca, todos os clientes que contrataron a súa hipoteca a partir de 1998 con Caixa Galicia, Caixanova ou Novacaixagalicia –as entidades afectadas– recibirán antes de mediados de mes unha comunicación informándolles da demanda e da posibilidade de acudir a ela. Para iso só é necesario asociarse a Acouga, o que supón pagar unha cota de 10 euros mensuais (120 euros ao ano). O secretario xeral de Acouga, Pérez-Lema, advirte de que tamén se poden adherir as persoas que xa pagaron toda a súa hipoteca “sempre que acabaran de pagar nos últimos catro anos”, data que se considera de resolución de contrato. A asociación estima que en maio ou xuño “haberá xa unha audiencia previa no Xulgado número 11 de Primeira Instancia da Coruña e, pouco despois de que decida o Tribunal europeo, ditarase sentenza nesa liña”. e obrigaba a devolver o cobrado, pero só a partir do 10 de maio de 2013, data da primeira sentenza, alegando que a aplicación con carácter retroactivo á duración total dos contratos hipotecarios causaría un “gran prexuízo á estabilidade do sistema financeiro”. Miles de galegos poderían recuperar os cartos das cláusulas solo no que sería un dos maiores procesos xudiciais da historia de Galicia por contía e número de implicados –probablemente maior que o das preferentes–. O primeiro paso, a admisión a trámite da demanda colectiva presentada pola Asociación Galega de Consumidores e Usuarios (Acouga) xa está dado. Todos os afectados deberán ter recibido antes do 15 de marzo un aviso do banco por se queren adherirse á reclamación. A admisión a trámite por parte do xulgado de Primeira Instancia número 9 da Coruña da demanda colectiva contra Abanca interposta por Acouga abre unha nova fronte á corporación bancaria presidida por Javier Etcheverría. A Asociación Galega de Consumidores e Usuarios decidiu interpor esta demanda despois de que varias audiencias provinciais abriran unha cuestión prexudicial sobre a sentenza emitida hai un ano polo Supremo que anulaba as cláusulas solo por consideralas “abusivas” Esta resolución dividiu os xuristas, xa que moitos consideran que vai contra as vítimas –os consumidores–, algo que comparte o avogado e secretario xeral de Acouga, Xoán Antón Pérez-Lema, quen se refire ao feito de que “os cidadáns, os pobres, teñan que soportar as consecuencias dun posible fracaso do sistema financeiro: os ricos” como “doutrina de patacón”. Pérez-Lema recorda que a propia Comisión Europea “deixou claro que hai que devolver desde o mesmo momento da subscrición do préstamo” hipotecario e o Tribunal de Xustiza de Luxemburgo abriu causa por este asunto, o que levou á Acouga a interpoñer esta demanda, que estará condicionada á resolución do tribunal europeo. Decenas de miles de afectados. A demanda contra os contratos subscritos coas entidades que conforman agora Abanca –a excepción do Etchevarría–, persegue restituír o diñeiro cobrado de máis aos afectados polas cláusulas solo desde o ano 1998 ata o 2011, cando Novagalicia deixou de comercializalas. “Pode haber tres xeracións afectadas”, afirma Pérez-Lema, que non se atreve a calcular o número de afectados pero estima que son “decenas de miles”. Trátase de persoas que pagaban un tipo superior ao que determinaba o Euríbor por culpa desas cláusulas coas que a entidade se blindaba das caídas de prezos e aseguraba a súa rendibilidade. Era unha “práctica habitual”, por iso o avogado non cre que na historia xurídica de Galicia “haxa un procedemento xudicial do número de afectados e quizais da transcendencia económica desta demanda colectiva”. , só Desde Abanca, a preguntas de responderon que cumprirían “coa petición do xulgado” e enviarían a comunicación aos seus clientes “a pesar de que consideramos que non é procedente e que é unha cuestión xa xulgada”. A demanda persegue restituír o diñeiro cobrado de máis aos afectados polas cláusulas solo desde o ano 1998 ata 2011 Reportaxe 48 49 Galicia aposta polo smart commerce, un novo modelo de comercio intelixente que sitúe o cliente no centro da súa estratexia O conselleiro de Economía, Emprego e Industria nun encontro con comerciantes da provincia de Lugo A cifra de firmas galegas de menos de dez empregados que venden na rede ascendeu en 2015 a un 10,6%, máis do dobre que no ano anterior Novas tecnoloxías para impulsar a competitividade Os últimos datos do comercio galego reflicten os esforzos realizados polos comerciantes nos últimos anos. En 2015, as vendas do sector subiron en Galicia un 4,5 %, fronte ao 3,6 % do conxunto do Estado, o nos sitúa como como a cuarta comunidade cun maior crecemento. As novas tecnoloxías, que están a configurar un novo modelo de actividade comercial, parecen ter un papel clave neste impulso do comercio local. que combinen o comercio online e offline ou que empreguen as redes sociais para a venta e tamén para ferramentas que melloren a xestión e o deseño dos seus produtos e o desenvolvemento e implantación de novos sistemas de packaging e etiquetaxe. En España o comercio electrónico moveu o ano pasado unha cifra de negocio récord de 20.000 millóns de euros. E o comercio galego non é alleo a esta realidade: segundo os últimos datos, as empresas galegas superaron en 2015 a media estatal en vendas online, e foron as pequenas empresas as que experimentaron un maior incremento. Así, en 2014 só o 4,2 % das firmas galegas de menos de dez empregados vendían na rede, cifra que ascendeu a máis do dobre en 2015 (10,6 %). No que vai de ano, a Consellería de Economía, Emprego e Industria leva activados programas de apoio específicos para o sector comercial que suman preto de seis millóns de euros, nos que se inclúen, ademais da convocatoria para impulsar o smart commerce, axudas para apoiar o asociacionismo comercial, e unha convocatoria para fomentar a transmisión comercial, co obxectivo de impulsar o emprendemento e a continuidade da calidade do sector en Galicia. Para seguir avanzando neste camiño, a Consellería de Economía, Emprego e Industria destina este ano máis de tres millóns de euros ao programa de impulso ao smart commerce e ao comercio online, mediante o cal en 2015 obtiveron apoios preto de 1.000 comerciantes e artesáns galegos. O programa inclúe apoios para a modernización dos establecementos, para páxinas webs comerciais, para a posta en marcha de novos sistemas de comercialización Tamén se poden beneficiar da iniciativa os obradoiros artesáns e as federacións de comerciantes, con apoios para o desenvolvemento de sistemas de m-commerce (comercio a través do móbil), aplicacións e webs móbiles, así como as asociacións profesionais de artesáns, que poden optar a axudas para proxectos de deseño e creación de novos produtos a partir da colaboración de dous ou máis artesáns e un deseñador. Plan estratéxico. A activación destes programas forma parte do Plan estratéxico de impulso ao Comercio de Galicia, que destina 70 millóns de euros ata 2020 a modernizar e incrementar a competitividade do comercio de proximidade galego, con 55 accións específicas articuladas arredor de tres grandes retos: afianzar un sector comercial renovado; impulsar o smart commerce e o comercio electrónico, e potenciar o comercio excelente, traballando na dinamización e a mellora continua. Entre os obxectivos que se fixan nesta folla de ruta está incrementar nun 15 % os emprendedores que traballan no sector, ata chegar aos 60.800 en 2020; triplicar a porcentaxe de empresas de menos de 10 traballadores que venden na internet ata alcanzar o 14 %; e incrementar nun 10 % o número de comercios que se asocian para competir, ata chegar aos 20.000. O primeiro dos eixes deste plan, que conta coas achegas do sector, céntrase na mellora da competitividade, afianzando un comercio actual e xerador de riqueza. Impulsarase a consolidación do sector comercial galego mellorando a regulación, eliminando trabas ao emprendemento, impulsando a profesionalización e facilitando o acceso ao financiamento para a activación e a mellora dos negocios. Máis do 40 % dos recursos do novo plan destinaranse ao segundo dos retos, con actuacións concretas para establecer o smart commerce, un novo modelo de comercio intelixente que sitúe o cliente no centro da súa estratexia. Apóstase por incrementar a innovación no comercio galego como un dos factores clave para mellorar a súa posición competitiva, impulsando o comercio electrónico e novas fórmulas de comercialización dos produtos, así como de mellora do seu deseño e presentación. O terceiro dos grandes retos, a potenciación do comercio excelente, incidirá na dinamización comercial e a mellora continua do servizo. Neste ámbito, promoveranse novas estratexias para incentivar a demanda, con actuacións que dinamicen os centros urbanos, permitan a atracción de visitantes e compradores e incrementen as vendas. Opinión 50 Xulio Ríos Director do Instituto Galego de Análise e Documentación Internacional (IGADI) O dólar como moeda soberana e como moeda internacional non sempre son compatibles Esperando a gobernanza A recente axitación nos mercados financeiros subliña a natureza extremadamente fráxil da actual recuperación económica global e amosa a necesidade de impulsar unha auténtica coordinación política capaz de acelerar as reformas da gobernanza económica global. Tense falado moito delas nos últimos anos, pero con escasos avances prácticos, tanto que todo fai temer unha repetición, agravada, de escenarios pasados. O ministro de finanzas xaponés, Taro Aso, dixo recentemente que as repentinas oscilacións nos mercados de divisas non eran desexadas, dando a entender que a súa carteira interviría no mercado para contrarrestar a rápida apreciación do yen en caso de ser necesario. E non só é Xapón. Todos os países con capacidade para iso, en maior ou menor medida vense tentados nun momento de desafío económico a adoptar políticas que poidan conter potencialmente un efecto de propagación. Xapón adoptara xa a acción infrecuente de taxas de interese negativas que, sen embargo, só fixo caer temporalmente o tipo de cambio do yen. Os mercados especulan sobre posibles accións semellantes por parte do Banco Central Europeo e tamén suxírese a posibilidade de que o Sistema da Reserva Federal de EUA podería ter que reverter as súas alzas nos tipos de interese. As consultoras din que os mercados están perdendo a confianza na habilidade dos bancos centrais para perpetuar a levitación dos activos de risco. E os cidadáns hai tempo que perdemos a confianza na vontade reguladora dos poderes públicos. Toda esta situación salienta a necesidade de coordinación política e de esforzos globais que eviten depreciacións monetarias competitivas. As volatilidades reflicten as debilidades fundamentais no sistema monetario e financeiro internacional actual. As políticas enfocadas ao plano estatal son claramente insuficientes para condicionar a evolución nun mundo de compañías, divisas e fluxos de capitais globais. É un mantra que se repite ata a saciedade… A necesidade de abordar esta situación xa quedou de manifesto ao inicio da crise de 2008 e cada día que pasa é mais urxente establecer respostas políticas que teñan en conta o feito de que os mercados están cada vez mais entrelazados e as economías son cada vez mais interdependentes. Moitos dos desafíos recentes conducen ao desaliñamento dos ciclos monetarios globais ditados polo dólar e as condicións económicas dos mercados emerxentes. As reformas deben ter en conta ambos aspectos. O dólar como moeda soberana e como moeda internacional non sempre son compatibles. Por outra banda, a gobernanza económica global debe reflectir mellor o peso crecente das economías en desenvolvemento. Son dous escollos importantes para que as reformas avancen. Os fundamentos económicos dinse sólidos e as oscilacións do mercado obedecen mais a nerviosismo que a feitos concretos, asegúrase. Non obstante, varios economistas consideran que a seria situación das institucións financeiras en Europa, sumado á posibilidade de que a Reserva Federal de Estados Unidos pospoña unha subida das taxas, desemboque nunha recesión económica global e un posible derrube bursátil similar ao de 2008. SOCIEDADE 56 PAZO DE XERLIS 62 receiTAS de tempada 71 RAFAEL LÓPEZ LÓPEZ 50 O GALEGO NA ECONOMÍA 58 SOMOS O QUE FACEMOS REPORTAXE REPORTAXE mesa e mantel ENTREVISTA reportaxe 52 //// entrevista //// 53 Rafael López López “De aquí a 10 años se van a tener resultados muy importantes. Evidentemente lo que se entiende por curación al cien por cien no va a existir, pero vamos a estar ya en cifras interesantes” jefe de Oncología Médica del CHUS: “Los próximos años van a ser decisivos y eso es muy esperanzador”. El Dr. López asegura que una “bajada tan brusca de fondos” para la investigación supone un retraso de “doce o dieciséis años para recuperar el nivel”, tanto de dinero como de conocimiento Por Teresa Rocamonde con fotografías de Miguel Muñiz Nacido en un pequeño pueblo de Ourense, Rafael López se trasladó a estudiar COU a Madrid con la firme intención de hacer Ingeniería, carrera que no había en Galicia. Pero ese año cambió de idea, lo que justifica que su título de Medicina provenga de la Universidad Autónoma de Madrid. Después vendría la especialidad en Oviedo, beca en Holanda y diversos trabajos hasta que, a finales de los noventa, recala en Santiago. Su sueño, curar el cáncer, podría no estar tan lejos… El Dr. Díaz-Rubio nos dijo el pasado mes de mayo que en 15 años “la mayoría de los tumores” se curarían o serían enfermedades crónicas”. ¿Es igual de optimista? Yo incluso soy más. Yo creo que de aquí a 10 años se van a tener resultados muy importantes. Evidentemente lo que se entiende por curación al cien por cien no va a existir, pero vamos a estar ya en cifras interesantes en la mayoría de los tumores. Quedará alguno por ahí descolgado pero estamos en un momento de optimismo. ¿Pese a las predicciones de que un tercio de la población sufrirá algún tumor durante su vida? Cada vez habrá más cáncer, sin duda, porque el principal factor responsable del cáncer es la edad y porque no somos capaces de erradicar malos hábitos que afectan de un modo determinante, como es el tabaco, cuyo consumo ha bajado algo en hombres pero continúa aumentando en mujeres. Siempre ha sido muy crítico con el tabaco ¿Es tan relevante su consumo para el cáncer? Si no se hubiese fumado nunca habría un 30 % menos de cáncer. Bajaría muchísimo el de pulmón, pero también el de cabeza y cuello, páncreas y otros. Por tanto, es el peso más importante que deberíamos quitarnos de encima. Y la carne roja, que ha causado tanta alarma últimamente, ¿es cancerígena? Es muy poco cancerígena. Desde hace años sabemos que aumenta ligeramente el riesgo de los tumores digestivos, sobre todo las carnes preparadas –salchichas, chorizo…–, pero no se puede precisar más. Desde el punto de vista de la nutrición y hábitos saludables se sigue recomendando el consumo de dos raciones semanales. Es cierto que nuestra sociedad consume más carne de la que debiera, pero vuelvo a lo anterior: por cada tumor cuyo causante principal ha sido la carne hay diez mil provocados por el tabaco. ¿Qué hábitos influyen de forma decisiva en el cáncer? Además del tabaco está el sobrepeso, que también tiene una gran importancia, y es un un problema cada vez mayor. Y el ejercicio físico. Son los tres grandes pilares en los que hay que insistir mucho porque, corrigiendo esto, solucionaríamos el 40 o 45 % de los tumores –siendo el tabaco el 30 %–. ¿Qué importancia tiene el componente hereditario del cáncer? Pequeña; el componente hereditario es entre un 5 y un 10 % de todos los tumores. La mayoría de los cánceres ocurren por azar favorecidos por los malos hábitos o el ambiente. En casos como el tan mediático de Angelina Jolie, que ha suscitado gran polémica ¿es la extirpación la mejor solución? Por lo que leí de su caso sí. Ella era portadora de una mutación que le daba un riesgo de hasta un 80 % de sufrir un cáncer a lo largo de su vida. Eso es una de las opciones que damos en casos muy concretos, y es una decisión que debe tomar cada persona. Aunque no garantiza al cien por cien que no se vaya a sufrir cáncer, sí reduce muchísimo las posibilidades. Lo que no reduce es la mortalidad en caso de sufrir el tumor. Vamos a pasar al campo de la investigación, que conoce muy bien. Llevamos varios años hablando de reducción de fondos, ¿ha afectado la crisis a la investigación y, por tanto, a retrasar una posible cura? En el ámbito nacional nosotros hemos bajado la captación de fondos, sobre todo del Instituto Carlos III, que es el centralizador de toda la investigación biomédica. Lo hemos compensado con los fondos europeos y con los de la Consellería de Industria y la agencia GAIN, que han estado trabajando conjuntamente con la Consellería de Sanidade y, por ahí, se han conseguido fondos. Eso ha permitido al IDIS, con mucho esfuerzo, mantenernos. Pero los fondos centrales, que eran los más importantes, han bajado mucho, se han quedado en un 25 % y eso ha complicado las cosas. La bajada ha sido tan brusca que retrasará muchos años la recuperación. Cuatro años, con una bajada tan brusca, no representa cuatro años de retraso sino doce o dieciséis para recuperar el nivel, porque no solo es dinero, también conocimiento. Y eso es un grave problema. ¿Cuáles son las vías de investigación actuales más esperanzadoras? Hay una, que ya se está trasladando a la clínica, que son tratamientos relacionados con la inmunidad, desde intentar recuperar la inmunidad perdida hasta modificar con ingeniería genética las propias defensas para que vuelvan a ser activas y eliminen el tumor. También se está trabajando mucho en biomarcadores y medicina de precisión: intentar dar a cada paciente lo más adecuado con el menor efecto tóxico. Y una tercera línea, no tan conocida pero muy importante, es el diseño de estudios clínicos nuevos para aplicar los fármacos en fase experimental, un problema que tenemos. ¿Por qué sigue siendo tan lenta la incorporación de nuevos medicamentos que muchas veces reclaman médicos y pacientes y no es posible acceder a ellos? Se está intentando acortar, precisamente con la medicina de precisión, pero aún es muy largo, excesivamente largo. Hay un tema regulatorio, relacionado con los ministerios y las agencias, que exigen los mismos controles para tratar un tumor con muy pocas esperanzas que para tratamientos adyuvantes –que son los que se 54 //// ENTREVISTA Los oncólogos achacan a la falta de sensibilidad política la falta de un registro nacional de tumores que llevan años reclamando, una medida de escaso impacto económico pero gran utilidad científica //// 55 “Por cada tumor cuyo causante principal ha sido la carne hay diez mil provocados por el tabaco” como diagnósticos o terapéuticos, y ver los resultados que tenemos comparándolos con los ingleses, franceses o los americanos. Ahora mismo no tenemos ese registro y no sé por qué. No tiene un gran impacto económico pero no parece haber sensibilidad en el Ministerio o las consejerías de salud; supongo que para ellos no es una prioridad, a pesar de que ya en el primer plan del cáncer en 2005 se decía que debería haberlo y en todos los planes de las consejerías se incluye también. Pero no lo hay y sería lo que nos permitiría planificar bien las cosas. Un paciente oncológico con poca esperanza de vida… ¿debe someterse a tratamiento o es partidario de evitarlo, en determinados casos? aplican a pacientes ya casi curados para aumentar el índice de curación–. Esto no tiene sentido porque tardas muchísimo en tener resultados y, cuanto más tardas, más caro es. Esto hay que modificarlo pero va a ser difícil porque la sociedad actual exige mucha seguridad y la seguridad absoluta no existe y las compañías y las agencias tienen pánico a tener que retirar un medicamento. Y yo creo que no pasa nada por retirar medicamentos. Que haya medicamentos tan seguros –y esto sé que va a crear polémica– retrasa la incorporación de tratamientos eficaces. Habría que balancear riesgo y beneficio y poner el tiempo en cuestión. El CHUS será uno de los primeros hospitales de España en aplicar la biopsia líquida. ¿En qué consiste? Son varias técnicas que estudian lo que pasa por la sangre para predecir los tumores. Hace años que sabemos que las células metastásicas van por la sangre y las muertes en cáncer son por metástasis, no por tumores primarios. Hoy la tecnología permite aislar esas células, estudiarlas y, en un futuro, tener tratamientos. Otra técnica es estudiar en el plasma el DNA que se desprende de las células tumorales. Al morir una célula suelta el DNA a la sangre, donde está hora y media. Ahora podemos coger ese DNA, separarlo del bueno y estudiarlo. Esto se va a aplicar ya en la clínica –en colon este mismo mes– para determinar qué tratamiento aplicar a cada caso. Antes del verano esperamos aplicarlo al cáncer de pulmón y a partir de ahí a más. Lleva años reclamando un registro español de tumores. ¿Para qué serviría y por qué no se ha logrado? Ese registro nos permitiría saber con seguridad cuántos tumores tenemos, dónde tenemos que invertir, tanto en medios preventivos “Que haya medicamentos tan seguros –y esto sé que va a crear polémica– retrasa la incorporación de tratamientos eficaces” En un cáncer avanzado el mejor tratamiento siempre es un ensayo clínico, con las limitaciones de que el paciente lo acepte y que esté en condiciones de recibirlo. A un paciente en una etapa terminal no se le pone un tratamiento agresivo… Es un tema muy controvertido y hay que cambiar esta percepción porque, si estamos hablando de cronificar y de tratamientos mucho mejor tolerados, vamos a tener que cambiar el chip y no asociar tratamientos oncológicos con agresividad. ¿Ha encontrado muchos pacientes que optan por terapias alternativas a la medicina convencional? No, muy pocos. Yo creo que no llegan a cinco o diez de los 2.000 que tratamos anualmente. Lo que sí hay es muchísima gente que usa terapias alternativas junto con la convencional. No sabemos cuánta, porque hay un ocultismo del paciente, pero creo que es un porcentaje mucho mayor de lo que pensamos y nos preocupa mucho, porque los nuevos fármacos tienen muchas más interacciones que la quimio clásica. Hay que dejar bien claro que este tipo de alternativas, para bien, no sirven para nada y, para mal, nos han dado algún susto importante, con problemas hepáticos que no permiten después recibir tratamiento, o neurológicos, que no nos explicamos y que nos hacen perder tiempo, suspender tratamientos… La SEOM lleva tiempo denunciando desigualdades entre pacientes de distintas comunidades tanto en el acceso a algunos fármacos oncológicos como en la aplicación de determinados cribados… Es así, y hasta lo ha reconocido el ministro. Cómo está Galicia no lo sé, porque no hay datos oficiales; cada autonomía funciona diferente y no hay transparen- Cuestionario • Un hobby: antes correr, ahora caminar • Un lugar especial: Valdeorras • Música (grupo, canción): fados, Bruce • Un defecto imperdonable: pocas palabras • Un defecto perdonable: el trabajo como prioridad • La mejor cualidad de una persona: honestidad • Un talento que le gustaría tener: oído musical • Si pudiera elegir un superpoder, ¿cuál sería? rodillas que no se gasten • ¿Qué le hace reír? mis hijos • ¿Que le hace llorar? la impotencia ante la enfermedad • Cuál es su posesión más preciada: mis plumas 56 //// opinión El arpista estrepitoso “Si estamos hablando de cronificar y de tratamientos mucho mejor tolerados, vamos a tener que cambiar el chip y no asociar tratamientos oncológicos con agresividad” Irmandades da Fala, punto de partida Ya se ha recordado, por activa y por pasiva, que este año en el que andamos es el del centenario de las Irmandades da Fala, tanto de su creación como de sus primeras asambleas fundacionales. Y en la una como en las otras Lugo desempeñó un papel determinante. Porque, en efecto, son gentes nacidas en esta provincia quienes promueven y ponen en marcha un proyecto que acabará arraigando en toda Galicia y que constituye el verdadero punto de partida de todo los movimientos galleguistas modernos, tanto culturales como políticos, sin excluir los que puedan representar, con mejor o peor derecho, el declinante BNG o los turulatos podemitas de las mareas. cia. Sabemos por rumores pero… Yo creo que tiene que haber una cartera básica para todo el Estado y, de hecho, para toda Europa, porque ya está muy bien definido y nos estamos saltando muchas normativas europeas. Y, después, que cada autonomía añada lo que considere. En clave personal, ¿cuándo supo que quería ser médico y dedicarse a la Oncología? Estaba haciendo COU en Madrid porque quería ser ingeniero –y aquí no había facultad–, y en el colegio mayor había varios médicos, conocí la disciplina y me gustó. Como entonces no se podía cambiar de Universidad tuve que hacer Medicina en Madrid. Oncología lo decido haciendo la carrera porque era un reto; la situación era mucho peor y había una capacidad de progreso enorme, y acerté. Tuve muchas dudas con Cirugía, porque me formé en la Fundación Jiménez Díaz y tenía una buena Oncología y una muy buena Cirugía. ¿No es una especialidad muy dura para el día a día del profesional? Uno se curte… cuando peor se pasa es en la residencia. Y es de las especialidades con más quemados, por la dureza clínica. Pero los que llevamos unos años, y vemos la evolución y los progresos, po- //// 57 demos ver la esperanza. Estamos en un momento muy ilusionante, los próximos años van a ser decisivos y eso es muy esperanzador. ¿Cuál es la faceta más satisfactoria de las que desarrolla en el día a día: la clínica, la investigación, la docencia…? Todo complementa a todo y todo debe ir de la mano. Evidentemente lo que más satisfacción da es la clínica: hace unos días me encontré a una paciente con su segundo embarazo después de un cáncer de mama… eso es una alegría enorme. ¿Qué le diría a alguien que quiere dedicarse a la Oncología a día de hoy? Que es una especialidad muy interesante pero que no se gana nada de dinero. Si quiere ganar dinero tendrá que buscar otra en la que pueda ejercer en la privada porque en la pública no se gana nada… ¡y lo sufriremos! Como esto no cambie, como país, lo sufriremos en su momento. ¿Cuál sería su mayor satisfacción profesional una vez jubilado? ¡Tener una cura para el cáncer! Pero bueno, me conformaría con dejar este hospital entre los punteros de España y de Europa. Luis Porteiro Garea, lugués capitalino, y Ramón Villar Ponte, lugués de Viveiro, fueron la fuerza motriz que puso en marcha las Irmandades, en cuyo objetivo se comprometieron otros muchos comprovincianos nuestros, desde Evaristo Correa a Luis Tobío y desde Peña Novo a Jesús Carracedo, hijo del músico José María Carracedo, sucesor de Montes en la dirección del Orfeón Gallego y, puestos ya a tirar del hilo, otro de los muchos nombres ingratamente ignorado por los obligados a guardar memoria agradecida y por los aficionados a bautizar y rebautizar calles. La evolución de cada uno de ellos fue por donde Dios quiso. Hubo quien se arrojó en los protectores brazos de Falange y hubo quien se vio forzado a tomar el rumbo del exilio. Ramón Villar Ponte es pieza fundamental en la creación las Irmandades. En una trayectoria de creciente moderación (que algunos han calificado de “evidente derechización”) irá evolucionando a posiciones cada vez más conservadoras hasta aterrizar en un ferviente catolicismo. Luis Porteiro Garea es, ante todo, una personalidad malograda. Jurista de extraordinaria formación, orador brillante, catedrático de Facultad de Derecho en Compostela, tanto por su preparación como por sus condiciones personales y la claridad de su pensamiento estaba llamado a ser el verdadero conductor del movimento galleguista. Lo impidió su muerte prematura. “Non morreches! Estás con nosco!”, le cantó el gran Cabanillas en una de las él llamó, con sentido un tanto paradójico, “Poesías ventureiras”. En cuanto a Evaristo Correa y Luis Tobío digamos que representan respectivamente el acomodo y la discrepancia. Sin ningún asomo de radicalismo en ambos casos, pero tales fueron las actitudes de uno y otro respecto al régimen derivado del golpe franquista. Correa Calderón, catedrático, poeta, narador, crítico literario cuyo agudo y eruditísimo trabajo sobre “Los costumbristas españoles”, todavía es hoy referencia inexcusable para los especialistas, optó por la pacífica convivencia con una situación quizá muy alejada de sus ideales juveniles. Por el contrario, Luis Tobío, a quien el estallido de la guerra sorprendió en su destino diplomático de Bulgaria, optó por el exilio: primero Estados Unidos, luego Cuba, después México y finalmente Uruguay. Está por reconocer el papel decisivo de Tobío en la redacción del texto del Estatuto de Galicia de 1936. Al decir decisivo queremos expresar la condición de esencial y determimante. Sin las aportaciones y la orientación de Tobío, el Estatuto no habría sido el que fue. Y tal vez no habría sido. A finales del pasado mes de septiembre, los grupos representados en la Diputación Provincial de Lugo acordaron, por unanimidad y a propuesta del Grupo Popular, hacer de la capital lucense el eje central, para toda Galicia, de los actos conmemorativos del centenario de las Irmandades. Esperemos que el hecho de que la iniciativa haya partido de los diputados del PP no acabe siendo pretexto para dejar en nada el compromiso adquirido. Y confiemos también en que, llegado el momento, se rectifique el estúpido error de mantener donde ahora está la placa conmemorativa de la fundacional asamblea nacionalista luguesa y se la traslade al lugar que le corresponde. JUAN SOTO PERIODISTA Los grupos representados en la Diputación de Lugo acordaron, por unanimidad y a propuesta del Grupo Popular, hacer de la capital lucense el eje central, para toda Galicia, de los actos conmemorativos del centenario de las Irmandades 58 //// reportaxe Somos o que facemos… A vicerreitora de Estudantes, Cultura e Responsabilidade Social da USC, Dolores Álvarez, (esqda.) é a responsable do proxecto Mentoring, presentado nun acto presidido polo reitor Juan Viaño e polo titular da Xunta de Galicia, Alberto Núñez Feijóo Proxecto Mentoring USC Mentores Poden ser mentores ou mentoras calquera directivo, profesional ou emprendedor con preparación que estea disposto a dedicar unha parte do seu tempo a escoitar as inquedanzas dos estudantes, aconsellalos e compartir coñecementos e experiencias. O mentor ou mentora comprométese a asistir á sesión de presentación do proxecto, que lles permitirá coñecer o seu “mentorizado”, e á sesión de clausura, na que os participantes compartirán as súas experiencias e os resultados. Ademais manterán un mínimo de catro reunións coas persoas “mentorizadas” no seu lugar de traballo ou por medios telemáticos durante os catro meses posteriores á presentación. A sabia frase de Eduardo Galeano, “somos o que facemos para cambiar o que somos”, podería describir a filosofía do proxecto Mentoring USC co que a Universidade de Santiago quere axudar os seus estudantes a encarar a vida profesional tras rematar os estudos. Máis dun centenar de profesionais e directivos axudarán a outros tantos estudantes a integrarse no sempre difícil mercado laboral. Alumnos Poden acceder o proxecto estudantes de último curso (de grado e máster) e titulados recentes da USC. A cada estudante asignaráselle un mentor ou mentora tendo en conta os perfiles académicos e profesionais de ambos participantes. As alumnas e alumnos, ademais de asistir ás sesións presenciais de presentación e clausura do proxecto, deberán tomar a iniciativa para contactar cos mentores, planificar con eles os obxectivos deste período e, finalmente, valorar o desenvolvemento do programa e os resultados obtidos. Obxectivos A principal finalidade do programa é poñer en contacto os estudantes con profesionais e directivos de empresas que poidan orientalos e apoialos na busca de emprego e no desenvolvemento da súa carreira profesional. O obxectivo é que as alumnas e alumnos poidan aproveitar mellor o seu potencial e os recursos e oportunidades profesionais do seu entorno, para orientar axeitadamente o seu perfil ao mercado laboral. Por Teresa Rocamonde En efecto, todos os informes reflicten que a maior nivel de estudos, menor taxa de paro. Os últimos datos do INE indican que a taxa de paro entre os universitarios é do 12,4 %, do 22 % para os que teñen educación secundaria e similar, do 35 % para os que teñen primaria e do 38 % para os que non remataron a primaria. Mentoring USC é unha iniciativa da Vicerreitoría de Estudantes, Cultura e Responsabilidade Social, que pon en contacto a “estudantes de máster, grao ou graduado no curso 2014-2015 con empresarios, directivos, executivas e profesionais de empresas con ampla experiencia co fin de que poidan orientalos na busca de emprego e no desenvolvemento profesional”, tal como explica a súa responsable, Dolores Álvarez. O primeiro encontro mantivérono o pasado mes no Hostal dos Reis Católicos cunha xornada presidida polo reitor Juan Viaño e polo titular da Xunta de Galicia, Alberto Núñez Feijóo, na que participaron tamén a propia vicerreitora, o conselleiro de Cultura, Educación e Ordenación Universitaria, Román Rodríguez; a concelleira de Igualdade e Desenvolvemento Económico de Santiago, Marta Lois, e o adxunto ao reitor para Transferencia, Innovación e Emprendemento, José Manuel Cotos. //// 59 “A preocupación pola formación dos nosos estudantes non debe rematar nin na aula nin nos laboratorios”, asegura o reitor compostelán Non obstante o paro dos españois con estudos superiores case triplica a media dos países da OCDE (5 %), o que indica que os estudos superiores en España no protexen tanto do desemprego coma noutros países. Por iso a USC decidiu botar man dunha metodoloxía “perfectamente coñecida en moitos países”, como recordou o reitor, e que pon de manifesto que “a preocupación pola formación dos nosos estudantes non debe rematar nin na aula nin nos laboratorios”. De feito unha das grandes eivas do sistema universitario español é que os estudantes rematan sen saber ren de inserción laboral ou sobre as perspectivas de emprego ou salarios. Por iso o reitor considera este tema “unha autoesixencia” da institución: “Temos que facer máis esforzos para lograr que os mozos e mozas entren na dinámica do emprego, do autoemprego ou do emprendemento, sabendo todo o posible para aumentar as posibilidades de éxito”. Inserción laboral desde a Universidade O último estudo de inserción laboral dos titulados do sistema universitario galego, realizado pola Axencia para a Calidade do Sistema Universitario de Galicia (ACSUG), mostra que o 84,5 % dos estudantes que remataron no curso 2010-11 busca- ron emprego nos dous anos seguintes e atopárono o 53,3 %. Destes, a maioría (un 82,5 %) en Galicia. O informe indica tamén que a vía máis efectiva para atopar emprego en todas as ramas de coñecemento foi a de familiares e amizades –un 20,2 % dixo atopar emprego mediante esta vía fronte a un 14,7 % de internet e un 18,65 % por candidatura espontánea–. Por iso resalta Dolores Álvarez a importancia de “incidir na vía relacional, axudando especialmente aos que proceden de contornas nas que este capital é escaso”. A vicerreitora subliña que o proxecto “fomenta a relación co mundo empresarial mediante o seu coñecemento directo” e permite aos mentorizados “aumentar o nivel competencial ao tempo que incrementan as relacións socio-económicas e persoais” e completan o ciclo iniciado nas aulas co proceso formativo. 60 //// reportaxe //// 61 A lingua, un valor engadido O espírito deste plan responde á idea de que a lingua galega, ademais de ser un valor como denominación de orixe e de implicar un extra de confianza, calidade e proximidade nos consumidores, fai posible a vía da comunicación internacional en mercados emerxentes do mundo lusófono, como o brasileiro ou o angolano, o que pode reportar tamén beneficios económicos. Nesta liña, a administración autonómica puxo en marcha nos últimos anos campañas como “Exportar en galego”, con importantes resultados empresariais no marco da lusofonía –que computa a día de hoxe máis de 250 millóns de falantes– e dalgunhas das economías máis emerxentes do mundo. O secretario xeral de Política Lingüística, no seu despacho de traballo en San Roque Cara á implantación definitiva do galego na economía Tras varias xuntanzas de traballo cos axentes implicados e a presentación da proposta inicial no Parlamento, a Secretaría Xeral de Política Lingüística afronta a última fase de elaboración do texto que marcará a folla de ruta da promoción do uso do idioma galego na economía ata 2020. A Consellería de Cultura, Educación e Ordenación Universitaria levou ao Parlamento de Galicia a final de ano, a través da Secretaría Xeral de Política Lingüística, o documento consensuado do Plan de dinamización da lingua galega no tecido económico 2015/2020. Seguindo o calendario previsto, o documento está arestora na fase previa á súa aprobación polo Consello da Xunta, órgano encargado de sancionalo, unha vez que o Consello da Cultura Galega –entidade á que xa foi enviado para o seu estudo e análise– emita o correspondente informe de validación. O secretario xeral de Política Lingüística, Valentín García, asegurou que o documento “desenvolve as directrices emanadas do Plan xeral de normalización da lingua galega, aprobado por unanimidade no Parlamento en 2004, e articula un total de 84 medidas que incidirán no incremento do uso do galego e na súa visibilidade desde as dez áreas que contempla o sector”. Tras indicar que o texto “marca un período de desenvolvemento de cinco anos, que debemos considerar realista desde o punto de vista da súa materialización”, García Gómez pediu “unha aposta conxunta e decidida pola implantación do idioma na economía, como valor económico, como sinal identitario e como patrimonio de todos os galegos e galegas”. O secretario xeral asegurou na comparecencia parlamentaria –por petición expresa– que o documento “constitúe un amplo abano de medidas e accións realizables e susceptibles de seren asumidas polos actores, cos que debemos contar para a súa posta en marcha e consolidación no tempo”. De aí a inclusión no Plan das achegas realizadas polos axentes implicados nas xuntanzas de traballo celebradas tras a presentación na Cámara galega do borrador inicial. Primeiro plan destinado ao tecido económico O que será o primeiro plan de dinamización lingüística no sector económico fundaméntase nas directrices establecidas polo Plan xeral de normalización da lingua galega (2004), que para o sector cuarto (economía) establece como obxectivos específicos crear conciencia de que o uso do galego pode favorecer as relacións laborais, comerciais e bancarias; estender o uso da lingua galega nas relacións laborais, comerciais e empresariais, e fomentar nos consumidores o hábito de usaren e reclamaren a atención comercial en galego. O texto articúlase en 84 medidas –algunhas específicas e outras de carácter transversal– coas que incidir na promoción social da lingua desde a economía por medio das dez áreas nas que se estrutura esta: hostalaría, comercio, alimentación, TIC, construción e inmobles, banca, asesoramento e intermediación, axencias de publicidade, área de traballo e cooperativismo. O obxectivo co- mún a todas pasa por reforzar a presenza do galego non só para ampliar os lazos comerciais das empresas galegas, senón tamén para xerar un efecto multiplicador no resto da sociedade, tendo en conta o importante papel que xogan as empresas á hora de crearen comportamentos. Galego na etiquetaxe, na RSE, nas TIC etc. De entre as accións que prevé a súa posta en marcha, cómpre destacar aquelas centradas na promoción do galego no ámbito da responsabilidade social empresarial (RSE); a formación lingüística de profesionais; a creación dun punto de información en materia de lingua destinado ás empresas; o pulo á etiquetaxe en galego; as campañas de promoción, con atención destacada ao galego nas TIC e os medios dixitais; e a posibilidade de que as empresas obteñan a certificación das normas ISO na lingua propia de Galicia. No relativo aos tempos de implantación, contémplase un desenvolvemento paulatino en cinco anos, período no que se implementará de xeito progresivo nas diferentes áreas, en colaboración cos axentes implicados, con maior actividade durante 2016 e 2017. O documento presentado establece un orzamento total de 6.339.699 euros no seu desenvolvemento. O programa inclúe apoios para a modernización dos establecementos, para páxinas web comerciais e para a posta en marcha de novos sistemas de comercialización, entre outros. opinión //// 63 El futuro de la política de aviación europea Desde mediados de los años 80 la Unión Europea ha ido ampliando su ámbito de actuación en materia de aviación adoptando una serie medidas que se han traducido, en la práctica. en la irrupción de las aerolíneas de bajo coste y el establecimiento de precios más competitivos, nuevas rutas aéreas, una mayor protección de los derechos de los pasajeros y unos estándares de seguridad más elevados. Las instituciones de la UE son cada vez más conscientes de que la aviación no es solamente un componente más dentro de la política de transportes sino que genera un impacto considerable en ámbitos, como puede ser el turismo, el medio ambiente y el comercio. Por todo ello, y en vista de que cada vez el sector tiene mayor relevancia de cara al crecimiento económico de la Unión, la Comisión Europea ha adoptado recientemente una Estrategia de Aviación para Europa. Por primera vez la aviación pasa a abordarse de forma integral mediante un completo plan de acción sustentado sobre una serie de líneas maestras entre los que se incluyen el impulso del papel de la UE como actor principal en la escena de la aviación internacional, el aumento de la capacidad, eficiencia y conectividad en aire y en tierra, una mayor inversión en I+D y una normativa de mayor precisión y rigor en todos los aspectos que rodean al sector (seguridad, medio ambiente, derechos de los pasajeros, etc.). Sobre la base de estos objetivos, la Comisión programará su actividad en materia de aviación de cara a los próximos años de modo que el grado de cumplimiento de la Estrategia dependerá finalmente de las medidas concretas que poco a poco se vayan adoptando en los distintos ámbitos. Aunque perfectamente realizables, algunos de los objetivos de la Estrategia no dejan de resultar excesivamente ambiciosos. Es probable que se consigan avances de relevancia en algunos de ellos pero en otros todo indica que los resultados no serán tan visibles como lo esperado. El ejemplo más destacable lo constituye el Cielo Único Europeo (CUE), un proyecto de la Comisión lanzado en 2004 para poner fin a las ineficiencias en la gestión del tránsito aéreo y hacer frente a la demanda futura de transporte aéreo, que debería de haberse finalizado en 2012 y que a día de hoy todavía no ha logrado implementarse plenamente. La nueva Estrategia vuelve a considerar el CUE como un eje prioritario en la política de transportes de la UE pero en la práctica aún no se han resuelto los problemas que llevaron a su estancamiento y que, básicamente, son compartidos por otros proyectos del sector. En este sentido, se puede afirmar con claridad que la principal causa de bloqueo de las iniciativas más ambiciosas en materia de aviación se debe a que existen demasiados actores involucrados en su elaboración y puesta en marcha. El hecho de contar con tantas voces distintas y, a la vez, tan divergentes hace que sea muy complicado avanzar en la consecución de unos objetivos comunes. Consecuentemente, si bien el impulso de la Comisión tiene un papel crucial, el éxito de la Estrategia dependerá también en gran medida del apoyo que reciba del resto de actores del sector (aerolíneas, asociaciones profesionales, fabricantes de aeronaves y equipamientos, etc.), sin cuya colaboración difícilmente podrá salir adelante. Solo el tiempo dirá si esta nueva Estrategia alcanza los resultados esperados o, por el contrario, se queda en una mera declaración de intenciones. Anxo García Ferreiro Equipo da Fundación Galicia Europa La principal causa de bloqueo de las iniciativas más ambiciosas se debe a que existen demasiados actores involucrados en su elaboración (…) aerolíneas, asociaciones profesionales, fabricantes de aeronaves y equipamientos 64 //// reportaxe Pazo de Xerlis //// 65 O Pazo de Xerlis está situado no concello da Estrada, a vinte minutos de Santiago, e xestionado pola coñecida Sala Gradín Pazo de Xerliz e Casa de Badía O pazo e casa de Xerliz, propiedade da familia de Alonso de Castro no século XVII, é un magnífico exemplo de casa grande galega. Situado na parroquia de Guimarei, na Estrada, desde 2012 funciona como establecemento hostaleiro do grupo Gradín que o converteu nun referente para calquera celebración. Por Redacción con fotografías de Bernabé O abandono do rural e dos sectores primarios para dar paso a una economía de servizos está a ter no ámbito rural un modelo ben entendido, e non suficientemente recoñecido, que non só está a servir para recuperar e manter un patrimonio histórico de incalculable valor patrimonial e emocional, senón para obter rendemento del, a mellor forma de asegurar a súa supervivencia. No fermoso e inigualable rural galego, cada día máis despoboado e esquecido, perduran marabillosos vestixios da nosa milenaria historia: desde mámoas e castros ata calzadas, pontes, murallas, mosteiros… e pazos: casas grandes que durante séculos acolleron as familias nobres, que foron obxecto de interese literario por parte de todos os grandes autores galegos e que a reconversión económica dos últimos anos permitiu recuperar. Unha das comarcas que antes e mellor soubo desenvolver as súas posibilidades turísticas foi a de Tabeirós-Terra de Montes. Alí, en pleno corazón da Estrada, atopamos un dos mellores exemplos dese bo facer: o Pazo de Xerlis. Situado no lugar do mesmo nome, na parroquia de Guimarei, a vinte minutos de Santiago, trátase dunha fermosísima construción do século XVII rodeada por unha gran finca con todos os elementos propios da paisaxe e da vida rural galega perfectamente integrados nunhas instalacións tan vistosas como confortables. O establecemento actual inaugurouse en 2012 tras unha completa remodelación a cargo do grupo empresarial estradense adicado á hostalería desde hai máis de 50 anos e que soubo adecuar as edificacións e todos os elementos da contorna ás necesidades de calquera celebración, convertendo o Pazo de Xerlis nun referente á hora de buscar un lugar especial para un acontecemento importante. Por iso en apenas catro anos tense convertido nunha O actual establecemento hosteleiro comprende dúas propiedades que os expertos en xenealoxía heráldica e nobiliaria Luis Ferro e José Manuel Bértolo sitúan a principios do século XVII en mans dunha familia de escribáns adiñeirados vinculados a Fernando Alonso de Castro e á súa muller, Inés Rodríguez de Castro. Os autores do artigo “Pazo de Xerliz y Casa Badía en Guimarei”, publicado no ano 2012 en Estudios de genealogía, heráldica y nobiliaria de Galicia, aseguran que foi o xenro da parella, Andrés Gómez del Villar, quen levantou o pazo en 1664 co aspecto que presenta actualmente. Construído en cantería e con planta en forma de L, aínda conserva na fachada o escudo familiar. Unhas fermosas escaleiras, tamén en cantería, conducen cara á cociña, mentres que na parte posterior hai outras que levan a unha solaina desde a que se poden contemplar os xardíns. Hai unha construción contigua que daba acubillo aos caseiros e tamén un pozo e un hórreo de granito. E toda a propiedade está circundada por un muro de cantería con portal almenado, con solaina, que deixa ver o río. reportaxe 66 //// //// 67 Sala Gradín Casar en Xerlis Sala Gradín dispón de catro salóns polivalentes con múltiples servizos, desde confección de protocolo e ornamentación floral ata minutas impresas, menús personalizados, discoteca con barra libre. Tamén posibilitan a xestión do desprazamento e aloxamento dos invitados e a organización de espectáculos con participación da tuna, mariachis, orquestras, DJ etc. O Pazo de Xerlis está especialmente preparado para celebrar vodas, comuñóns e grandes celebracións que requiren de diversos servizos. Aquí os clientes teñen á súa disposición un gran aparcadoiro privado, varios espazos para fotos exclusivas, e amplos comedores entre os que destaca o comedor exterior con capacidade para 400 comensais e un enorme xardín con ambientes diferenciados para gozar dos aperitivos, ofrecer xogos infantís etc. Conta tamén con espazos para discoteca e con capela propia, e todo nun fermosísimo entorno con marabillosas vistas á serra. das opcións preferidas polos noivos galegos á hora de planificar o momento máis importante das súas vidas. Un recoñecido grupo hostaleiro Case desde a mesma apertura Sala Gradín converteuse nun referente gastronómico na provincia de Pontevedra, unha sona que traspasou fronteiras grazas á dedicación e ao bo facer duns profesionais que non descoidan ningún detalle á hora de ofrecer o mellor servizo aos seus clientes. Hoxe é xa a terceira xeración a que dirixe con mestría un grupo empresarial hostaleiro adaptado aos tempos e necesidades actuais. Adriana e Antonio Abelleiro antepoñen a calidade dos produtos –sempre de tempada e cun marcado carácter galego–, mais non esquecen que a experiencia gastronómica vai hoxe moito máis alá do prato. Por iso poñen especial atención na maridaxe, na decoración, no ambiente e, por suposto, na atención. Todo isto é o que trasladaron en 2012 ao Pazo de Xerlis, totalmente reacondicionado para ofrecer unha ampla variedade de espazos ben diferenciados que permitan a cada cliente elixir o que mellor A isto engádese o a garantía de Sala Gradín, “unha empresa contrastada no sector”, explican os irmáns Abelleiro. “É unha aposta sen risco, xa que ofrece os seus servizos desde o ano 1959”. Ademais, o equipo de profesionais do pazo está “especialmente dedicado ao cliente para que goce de todas as comodidades que precise nun día especial”. Pola experiencia nestes máis de catro anos, Adriana e Antonio saben que “quen pasa polo Pazo de Xerlis unha vez repite” e iso é porque nos ocupamos de todo para que os nosos clientes gocen da experiencia “sen máis preocupacións que saborear a felicidade do momento”. En apenas catro anos o Pazo de Xerlis converteuse nunha das opcións preferidas polos noivos galegos á hora de planificar o momento máis importante das súas vidas Desde a súa apertura converteuse nun dos lugares de referencia para celebrar vodas e grandes eventos se adapte ao evento que desexa celebrar e aos seus propios gustos, algo esencial para as persoas que xestionan este lugar. “Queremos consentir cada detalle e garantir a satisfacción de todos os clientes que, a todos os niveis, confían nos servizos que ofrecemos”, explican os irmáns Abelleiro. Para iso contan cun “amplo potencial, tanto de profesionais como de medios” que “fan posibles os desexos máis esixentes”. Grandes eventos ou pequenas reunións A gran amplitude das instalacións, con capacidade para 400 comensais, permite celebrar grandes eventos, como vodas, comuñóns, mitins etc., pero a diversidade de espazos fai posible tamén gozar dunha comida familiar nun ambiente extremadamente acolledor, organizar cómodas reunións de empresa ou utilizalo mesmo para desfiles de moda, como xa ten acontecido. E se ao escenario inmellorable lle sumamos a profesionalidade do catering Sala Gradín pouco máis se lle pode pedir a este exclusivo espazo no que tradición e modernidade van da man da historia, a cultura e a paisaxe galegas máis auténticas. Ademais de celebrar as comidas de empresa, reunións de traballo, congresos, cursos, presentacións etc. dispoñen, para comuñóns e bautizos, de pallasos, animadores e obras de teatro, entre outras moitas actividades, “para que os nenos nunca esquezan un día tan máxico para eles”. E para os momentos máis especiais –ceas de namorados, despedidas de solteiro/a, festas de fin de ano, aniversarios...– contan cunha ampla oferta tanto gastronómica como festiva capaz de cumprir as expectativas máis esixentes. Un salón exterior para 300 convidados, un fermoso xardín con hórreo e capela ou a piscina son algúns dos seus atractivos 68 //// IGNACIO SÁNCHEZASIAÍN CONSELLEIRO INDEPENDENTE DE ABANCA A maior parte da súa traxectoria desempeñouna no grupo BBVA, no que ocupou distintos cargos dende 1995. En 2012 convértese en director xeral corporativo de Kutxabank. Tamén suma moita experiencia como membro dos consellos de administración de Euskaltel (2009-2012); Kutxabank vida e pensións (2009-2012); Banco Provincial de Venezuela (20062007); BBVA Chile (2006-2007); Banco Continental de Perú (2006-2007); BBVA Colombia (2006-2007); e Direct Seguros e Reaseguros (2003-2004). Ademais foi convidado ás reunións do “High-Level Meeting for Single European Payments Area (SAIBA)”. Tras esta incorporación, o máximo órgano de goberno do banco está composto por dous conselleiros dominicais, un executivo e seis independentes. nomes propios XOSÉ DÍAZ MEMBRO DA ACADEMIA GALEGA DE BELAS ARTES O fillo de Díaz Pardo ingresou oficialmente hai escasas semanas despois de que a súa entrada fose aprobada por maioría absoluta na sesión do 30 de maio de 2015. Foi o primeiro director da Fundación Luis Seoane, onde ocupa o cargo de vicepresidente, e tamén é presidente da Fundación Sargadelos e director do Laboratorio de Formas de Galicia. Naceu na Coruña en 1949, iniciou Filosofía e Letras na USC, que abandonou para conseguir o título de deseñador gráfico profesional polo Bureau of European Designers Association da Unión Europea. Foi alumno do pintor galego Luís Seoane e un dos mellores deseñadores gráficos de Galicia. En 1995 fundou a empresa de deseño editorial, identidade corporativa e espazos expositivos Imago Mundi Deseño. //// 69 JUAN MANUEL JULIO ABALDE VIEITES FELICÍSIMO PEREIRA XABIER BASÁÑEZ REELIXIDO PRESIDENTE DE ATIGA PRESIDENTE Do CRDO RIBEIRO NOVO PRESIDENTE DE AFE O ate o pasado 4 de febreiro vicepresidente da Denominación de Orixe máis antiga de Galicia –e presidente en funcións trala marcha de Miguel Ángel Viso, que dimitiu debido a súa incompatibilidade co seu recente cargo de deputado no Congreso–, foi elixido no pleno do Consello Regulador. Nado en Ribadavia, leva vinculado ao sector do viño por tradición familiar máis de 25 anos. É director técnico e copropietario de Adegas El Paraguas e un dos mellores coñecedores do patrimonio vitícola desta denominación, ademais de autor dalgún dos viños galegos máis importantes. Tamén dirixe unha das asesorías vitivinícolas máis destacadas do panorama nacional. Nomeado en 2011 coa distinción Gallaecia como Mellor Enólogo de Galicia, asesora ás máis coñecidas adegas de Rías Baixas, Ribeiro e Ribeira Sacra. O director xeral de Bilbao Exhibition Centre foi elixido presidente da Asociación de Feiras Españolas –á que pertencen Expourense e Fundación Semana Verde de Galicia– o 20 de xaneiro na Asemblea Xeral que celebraron en Ifema; a súa presidencia durará dous anos. Licenciado en Económicas pola Euskal Herrik0 Unibertsitatea, foi xerente de auditorías en Price Witerhouse Coopers e tamén director xeral da Editorial Iparraguirre, editoria do xornal Deia. A AFE ten 21 asociados que fomentan a actividade feiral, intercambian información e promoven a internacionalización. Durante a asemblea tamén se aprobaron os orzamentos para 2016 e verificáronse as accións máis inmediatas, como acordos coa Cámara de Comercio de España para promover feiras do Estado en China. REITOR DA UDC O secretario xeral de AnfacoCecopesca segue á cabeza da alianza dos seis centros tecnolóxicos de carácter estatal de Galicia durante os próximos catro anos. A directiva tamén reelixiu como vicepresidentes a Luís Moreno, director de CTAG; e a Jesús Lago, xerente de AIMEN. A Alianza Tecnolóxica Intersectorial de Galicia, composta por AnfacoCecopesca, Aimen, CTAG, Gradiant, Energyla B e ITG une esforzos para unha maior cooperación tecnolóxica que lles permita participar conxuntamente en grandes proxectos consorciados, en plataformas e foros tecnolóxicos. Durante 2014, os seus membros executaron 275 proxectos de I+D+i, 54 foron de carácter internacional; e son titulares dun total de 68 patentes propias ou en colaboración con empresas. O pasado 12 de xaneiro Núñez Feijóo presidía o acto de investidura deste profesor xunto ao dos cargos do seu novo equipo de goberno. O bastón de mando e a medalla están nas mans deste catedrático de Microbioloxía, que viña sendo vicerreitor de Títulos, Calidade e Novas Tecnoloxías da Universidade coruñesa. Doutor no ano 1986 pola USC, comezou a súa actividade docente no Colexio Universitario da Coruña. En 1988 Julio obtivo a praza de profesor titular de Microbioloxía e en 1991 a de profesor titular de Microbioloxía na Facultade de Ciencias. Foi investigador principal en 18 proxectos autonómicos, nacionais e internacionais, e é autor de máis de 80 artigos e de 5 libros. Tamén dirixiu a Axencia para a Calidade do Sistema Universitario de Galicia (Acsug) entre 2005 e 2009. MARÍA ERHARDT YBARRA DIRECTORA DE MARKETING DE MIRABAUD & CIE ESPAÑA A entidade especializada en banca privada e xestión patrimonial do grupo suízo Mirabaud, vén de facer varias incorporacións á súa sucursal en España, entre elas a dos banqueiros Diego Pérez, Javier Puig e Mercé Cuesta como directores de Xestión Patrimonial. A área de Márketing e Desenvolvemento de Produtos e Servizos será responsabilidade de María Erhardt Ybarra, licenciada en Comunicación por New York University cum laude. Antes estivo na dirección de Márketing de Banco Madrid, na de Contas en NoHo Comunicación no sector Premium e na coordinación de Relacións Externas de Bulgari en Nova York. Mirabaud conta con sedes en Barcelona, Madrid, Sevilla e Valencia. ALBERTO REDONDO MEMBRO DO COMITÉ EXECUTIVO DA EESPA A Asociación Europea de Provedores de Servizos de Factura Electrónica escolleu ao actual director da Unidade de Márketing para Iberia e Latinoamérica da multinacional Seres. Alberto Redondo é membro do equipo fundador da Eespa dende 2011 e agora continuará liderando o proxecto sobre a factura electrónica en España e Europa, participando en iniciativas como Ametic, onde é presidente da Comisión de Factura Electrónica, e nos foros de factura electrónica liderados polo Minhap e o Minetur. Anteriormente, Alberto Redondo ocupou diferentes posicións en empresas como director da internet en Iber-X. Entre os seus logros destaca o premio da primeira edición de “Os favoritos de Expansión directo” á Mellor Web de Comercio Electrónico B2B en 2002. noticias de empresa 70 //// Talento emprendedor Máis dun cento de universidades de 20 países participarán en Santiago no Spin2016, o maior evento iberoamericano no eido do emprendemento Máis de 2.000 emprendedores, estudantes, investigadores, empresarios, investidores e académicos daranse cita neste encontro, que se celebrará entre o 29 de setembro e o 1 de outubro na Cidade da Cultura de Galicia e que inclúe un completo programa para es- //// 71 timular a iniciativa emprendedora dos universitarios de España, Portugal e América Latina. Impulsado por RedEmprendia, a principal rede universitaria en innovación e emprendemento de Iberoamérica, Spin2016 conta ademais co apoio das consellerías de Educación e Industria, as universidades de Santiago, Vigo, A Coruña e Porto, así como do Banco Santander. Baixo o lema “Creando Cultura Emprendedora”, o evento ofrecerá apoio aos universitarios con iniciativa emprendedora para desenvolver con éxito os seus proxectos de empresa, para o que se deseñou un programa que inclúe charlas, conferencias, marketplace, talleres, seminarios e premios por valor de 100.000 euros. Para os emprendedores que aínda non deron o salto ao mercado, RedEmprendia lanzará dentro deste encontro unha nova edición de “Model2Market”, un programa para fortalecer modelos de negocio nados na universidade que destaquen polo seu elevado grao de innovación e potencial de impacto social e económico. Foto de familia das autoridades presentes na entrega dos premios e os galardonados Novos emprendedores A empresa ferrolana Social Drive e a ourensá Redegal reciben os máximos galardóns na gala Premio Novo Empresario de Galicia A presentación oficial de Spin2016 tivo lugar o pasado 16 de febreiro na Cidade da Cultura, que será a sede do encontro entre o 29 de setembro e o 1 de outubro Indución electromagnética Aimen Centro Tecnolóxico celebrou o pasado 28 de xaneiro o seminario “Tecnoloxía de indución aplicada ao sector da construción naval”, que tivo como obxectivo ofrecer solucións tecnolóxicas innovadoras para o rectificado de estruturas navais e que se enmarcou dentro do proxecto Shipbuilding 4.0 para dinamizar a capacidade innovadora da industria naval galega mediante o desenvolvemento de tecnoloxías de fabricación avanzada. Máis dunha vintena de empresarios e técnicos do sector naval participaron no seminario, no que se salientou a importancia da tecnoloxía de indución electromagnética para mellorar a produtividade e a calidade das estruturas navais. Trátase dunha técnica novidosa para a rectificación das distorsións das pezas soldadas que xa se está empregando nalgúns estaleiros da ría de Vigo e que substitúe ao método tradicional por chama. Social Drive, empresa ferrolana adicada ao deseño dunha aplicación web sobre o tráfico a tempo real, e Redegal, que dende Ourense se dedica ao marketing oline, convertéronse na noite do 4 de febreiro nos grandes trunfadores da gala Premio Novo Empresario de Galicia 2015, unha cerimonia que tivo lugar no Museo Interactivo da Historia de Lugo e na que estiveron presentes o presidente da Xunta, Alberto Núñez Feijóo; o conselleiro de Economía e Industria Francisco Conde; o presidente da Deputación Provincial de Lugo, Darío Campos, e a alcaldesa desta cidade, Lara Méndez. Cun total de 23 candidaturas a quinta edición destes galardóns outorgou ademais tres accésit á internacionalización, á innovación e a creación de emprego, que recaeron na viguesa Micaron, na coruñesa Avansig e na luguesa 2 punto zero, respectivamente. Durante a súa intervención, o xefe do executivo galego asegurou que as políticas do goberno que preside se encamiñan “a reducir trabas burocráticas e achegar asesoramento e financiamento” ao emprendemento. Medio século Xogo educativo A empresa cárnica luguesa Torre de Núñez celebra este ano o seu 50 aniversario, nun momento no que, grazas aos seus produtos de raza Duroc, supera os 20 millóns de euros de facturación e acada un cadro de persoal de preto de 100 traballadores. Tras este medio século de vida, a sociedade inaugurará este ano unha nova planta que se sumará ás dúas que xa ten na actualidade: 20.000 metros cadrados en total nas súas instalacións de Lugo e Corgo. As dúas están adicadas á elaboración de embutidos e a secadoiros de xamóns, cunha capacidade produtiva de 450.000 xamóns anuais e 5.000 toneladas de embutidos. Para celebrar o seu aniversario, a compañía vai desenvolver actividades e accións promocionais baixo o lema “Volveriámolo facer”. Un equipo de emprendedores lugueses vén de lanzar un xogo educativo para dispositivos móbiles, que introduce aos pequenos nun mundo de conto á vez que pedagóxico. Kekotukos Origins, como así se denomina esta aplicación, é só o primeiro dunha serie de xogos que a empresa luguesa Kekotukos SL ten previsto lanzar dentro do seu proxecto de “Universo Infantil Dixital Kekotukos”, un programa de ocio educativo para nenos de entre 2 e 12 anos. Os emprendedores promotores desta idea, Pablo Encabo e Eduardo Veiga, levan traballando dende principios de 2015 co seu equipo de colaboradores nesta proposta, que xa foi premiada na primeira edición do concurso de iniciativas empresariais “Semente de Monforte” e seleccionada para formar parte do grupo de startups da segunda edición de Galicia Open Future de Telefónica. Xantar 2016 Os emprendedores promotores deste proxecto levan traballando dende principios de 2015 nesta proposta O Salón Internacional de Gastronomía e Turismo Xantar 2016 pechou o pasado 3 de febreiro as portas da súa decimosétima edición –a terceira con carácter internacional– logo de cinco días de intensa actividade que estiveron dirixidos a estreitar a cooperación transfronteiriza entre Galicia, Portugal e Iberoamérica a través da participación de México, país convidado e que estivo representado na feira polo estado de Morelos. Tras contar coa presenza de dez países e recibir arredor das 20.000 visitas, o acto de clausura estivo presidido pola conselleira de Medio Rural, Ángeles Vázquez, quen amosou o apoio do Goberno galego a esta cita que “representa unha magnífica oportunidade para dar a coñecer a nivel nacional e internacional o mellor dos produtos da nosa terra, elaborados e cociñados con mimo polos mellores profesionais da cociña galega”. 72 //// opinión mesa e mantel XAQUÍN MARÍN //// 73 SOPA DE TOMATES ASADOS QUE LEVA: 1 kg de tomates maduros, 2 dentes de allo, 750 ml de caldo de verduras ou de pito, 1 culleradiña de tomiño (mellor fresco), 1 culleradiña rasa de pemento doce ou picante, 1 ou 2 rebandas de pan de centeo, 1 cullerada de albáfega picada, aceite de oliva, sal e pementa negra. COMO SE FAI: Prequecer o forno a 170 graos. Cortar os tomates en toros grosos e repartilos en bandexas de forno lixeiramente aceitadas. Salpimentalos, botar o tomiño e asalos 1 hora, ou ata que queden ben feitos e reduzan tamaño. Á metade do enfornado, engadir os allos. Pasar o tomate a unha cazola, engadir os allos asados pelados, o pemento e medio litro de caldo, e poñelo ao lume ata que ferva. Triturar e corrixir de sal. Engadir máis caldo se quedou espesa. Cortar o pan en dados e fritilos pero sen que torren moito, serán a nosa gornición cun pouco de albáfega picada. HUMORISTA GRÁFICO LAMPREA Á CAZOLA QUE LEVA: 1 lamprea, 1 rebanda de pan frito, 1 dente de allo, 1 cebola, 1 cravo 1 rama de canela, aceite de oliva, 1 vaso de viño tinto, 1/2 vaso de vinagre e sal. COMO SE FAI: Lavar ben a lamprea en auga quente, raspar cun coitelo e pasarlle un pano limpo. Extraer o fel de debaixo da boca (ou que a limpen no mercado). Gardaremos sangue e fígado. Poñemos a lamprea enteira nunha cazola facéndolle pequenos cortes. Logo picamos a cebola en cadriños e o allo en láminas e colocámolos noutra cazola cun pouco de aceite para sofritilos. Logo duns minutos, engadimos o viño, o vinagre e as especias. Esperamos que a mestura ferva e cando o faga botarémola onde temos a lamprea. Completaremos con auga ata cubrir e deixamos cocer a lume lento 30 minutos. Destapamos e engadimos a mestura de pan frito, machucado co fígado e o sangue, e deixamos cocer 10 minutos máis. E lista para servir acompañada de arroz branco. GALLETAS DE GARABATOS QUE LEVAN: 2 xemas de ovo, 125 gr de azucre glass, 250 gr de manteiga, 375 gr de fariña e chocolate con vainilla. COMO SE FAN: Poñer os ingredientes –menos o chocolate– na batedora para facer a masa das galletas. Deixar arrefriar a masa 30 minutos. Dividila á metade, estender ata que estea delgada e cortar en círculos. Nunha charola de galletas enfornar 10 minutos a 200 graos ata que as beiras estean lixeiramente douradas. Derreter o chocolate e poñer un pouco entre dúas galletas. Poñelas nunha charola e cun garfo facer liñas (ou garabatos) co resto do chocolate para decorar. Rúa San Roque, 13 Santiago de Compostela T. 981 564 379 Carnes y pescados gallegos, parrilladas de Ibéricos, verduras y ensaladas de la huerta, Rúa San Lázaro, 104 Santiago de Compostela T. 981 566 607 ademas de nuestras especiales “tixolas” de pulpo y setas. Todo ello regado con más de 450 referencias de vinos gallegos, nacionales e internacionales. Avda. da Liberdade, 11 Santiago de Compostela T. 981 813 520 74 //// opinión Nordés luz pozo garza académica da rag