Sinium 1911, núm. 001

\
Dirección: Redacción y Administración
Círculo Solidsirio
Sineu 14 Mayo de 1911
|RA el 2 de septiembre
cuando SITÍIUM se despedía diciendo adiós á
sus lectores y deseando- á todo Sineu la más completa tranquilidad
y «paz octaviana».
Han pasado siete meses y se ha
resuelto que SINIUM vuelva á la
vida.
¿Por qué? Para dar un que mentís á nuestros contrarios, á nuestros enemigos. Como que se pretenda a m e d r e n t a r n o s con sus
dichos y hechos, y nos basta S I NIUM, SJNTUM sólo, para derrotarlos, para confundirlos, para aniquilarlos como siempre, como cons-
tantemente ha s u c e d i d o .
Un día es el «Pu-put»;
otro «El Ideal»; luego «La
Tarde», esa «Tarde» de
acrobática y equilibrística
información sineuense; de
continuo el corre-vé-y-dile
señorial y populachero de
Sineu con sus cuervicidios
s e n t i m e n t a l e s y actualmente nuestro concejal don
Francisco Crespí Niell, jefe nato de la liberalidad
en defensiva cual nuevo
mono-sabio político, para
que todos esos «fogoneus»
que andan por ahí se crean dueños
absolutos de Sineu.
Os brindamos con la paz y nos
contestáis con la guerra. Pues sea.
Venga guerra, pero sin cuartel,
para presentaros ante la faz del
mundo al desnudo, tal como habéis sido y sois aún. ¡Abajo caretas! Os conocemos Muy señores
míos.
Y para que no digáis que os
traicionamos empezad por pregonar al «Pu-put»: escribir á «El
Ideal»; informar á «La Tarde»;
porque cuantos escritos se han publicado en el primero, han visto
luz en el segundo y han salido en
el tercero y puedan salir, han de
menester por parte de SINTUM SUS
respectivas réplicas y contestaciones.
NUM.
Segunda
(S3)
É P O C A
Se dirá que es tarde; pero... nunca es tarde cuando llega, y... se
avisa.
En esta sección ó en otra, saldrá
semanalmente cuanto se ha escrito
sobre Sineu político, se escriba,
suceda, ó se nos ocurra escribir.
Y al entretanto ó «fogoneus»
y «fogonevas» preparad vuestras
costillas porque con una vara cual
otra similar á la que deseáis y no
poseéis y que por tal causa os veis,
obligados todos á estar en el limbo, os ablandaremos vuestro pellejo y os haremos estar á línea
como sabíais y estabais ya acostumbrados.
Hasta el próximo Domingo en
que irá el primer capote.
0 =
^OOc
Seeeió Ofieial
A fi de dexar ses c o s e s a n-es lloch
q u e pertauyen i que s'opioió pública
no's dexi ensefrenar en s e partida de
desbarats i mentides colossale q u ' e n t e ferra aquell errât de c o n t e s referents
a Sineu dalt un periodich q u e pretén
esser Iliberal, anirem publicant dins
aquesta secció es fets reals, vertadéa i
exactes succeits a ses sessions fetes
per s'Ajuntament d'aquesta vila i d o narem ventim i p o l i t x ó a n'es q u e l se
g u a n y . S e veritat i no mes será se
nostra tremontana; e s cantar cía i Hempant, es nostro estil, corretgir es qui
van errats, es nostro escut. Se^uireoa
a q u e i x carni si D e u m o s c o n s e r v a s'enteniment i negú nat del mon mos fera
recular: en v o l e m en t o t h o m qu'elena.
¿ E s t a m entesos? A l a idó, parau e s m e n t
i es confrares q u e prenguin c a n d e l a ,
2
S
Sessió de día 3 de Maig
( S o l e m n i s a a q u e i x día T E s g l e s i a
« L ' I n v e n c i ó d e la S a n t a C r e u . » A n ' e n
P r a n c e s c h C r e s p i (a) G u i a m e t 6 d ' e s
F o r n li v a s o r t i r f o r n e r a se c r e u q u e
m o s dona.)
D e s p r é s q u e se v a d e s p a t x a r s ' o r d r e
del d í a s e n s é r o s q u i l l e s ni p e s s i c s , d e ­
m a n a se p a r a u l a es r e t g i d ó F r a n c e s c h
i a q u í c a y g , allá m ' a x e c h , va d i r co­
m u n a m e n t un cnfilay d e r o l l e t s q u ' e l
dimoni qu'els aelaris. F o r e n d'ernbu­
y a t s p e s e s t i l d ' a q u e l l a clarici q u e v a
d o n a r es m a t e i x r e t g i d ó s ' a l t r e d i m e ­
c r e s a b a n s q u a n t es P r é s i d e n t li o r d e ­
na q u e c o n c r e t a s u n a a l u s i ó q u ' h a v í a
fêta a un c e r t s e c r e t a n p a r t í c u l a , q u i n a
clarici va fer a m b a q ü e s t e s p a r a u l e s
t e s t u a l s : « Q u e si bien un s e r v i d o r ha
d i c h o q u e a c t u a r a el S e c r e t a r i o q u e el
A l c a l d e t e n í a i n d i c a d o ha s i d o p o r q u e
él h a d i c h o q u e a c t u a r a u n s e r v i d o r y
p o r e s t o un s e r v i d o r m e v e o o b l i g a d o
a contestarle de esa manera.» M os
h e m d ' e n t e n d r e : d'e&til f o r e n c o m
a q u e s t a clarici: d e v e r i n a t g e i d ' e s p i c i s
g r o g u e s n ' h i p o s a v a en s e s d u e s m a n s .
P e r espay de mes de mitj hora llarga­
llarga d e t r e p i t j a r t e r r a d e s c o n e g u d a
p e r eli m a t e i x e n t e f e r r a n t d o y s a roi
s e g u i i , q u a l c u n m e s d u q u e se s e v a
e l o s c a , i a c u s a n t a lo f o r n é a n ' e s d i g ­
nissim i molt estimât Batle nostro don
Gabriel Llull respectât per totes ses
persones sensates de Sineu, arriba axí
c o m p o g u é a n ' e s final. S e m a j o r í a d e
s'Ajuntament, conservadora, i n i m i g a
c o m es n a t u r a l d e se p o l í t i c a d ' e s
F o n t s , no h a v í a p o g u t p e r m a n e x e i n ­
d i f e r e n t d e v a n t ses m a n i f e s t a c i o n s d e
d e mal g é n e r o y pitjor estil q u e feya
m e s t r e X e s c h , a x í va s e r q u e d i t a m a ­
j o r í a va p r e g a r a n ' e s B a t l e q u e no
permetés qu'aquell r e t g i d ó insultas
d ' a q u e l l a m a n e r a t a n d e s e n f r e í d a ni
q u e i n f a m a s d ' a q u e l l m o d o tan a t r e v i t
c o m i n f a m a v a i q u e ' l fes a j u s t a r a n'es
Reglament interió de Sessions, adver­
tenci q u e , si be v a a g r a h i r es B a t l e , no
le d u g u é a t e r m é p e r q u é v o l g u é q u e se
d e s e n g u e v e t x á s del t o t es F o r n é ja q u e
ses a c u s a c i ó n s a n a v e n d i r e c t a m e n t fins
l l a v ó q u a n t r e es m a t e x B a t l e .
V a a c a b a es r e t g i d ó F o r n é e x i g i n t
q u e c o s t a s s e n a m b a c t e s e t vota d e
c e n s u r a q u a n t r e es B a t l e p e r ses s e v e s
gestions administratives, o sigui un
p e r m e s , j u s t i c a b a l . Y a q u í va a c a b a r
es fil i s'enfilay; v a fer p u n t r e d ó i a
se p r e g u n t a d ' e s B a t l e d i g u e q u e no
tenía res mes que dir.
E s Président digue llevonses que
f e n t u s d e se f a c u l t a t q u e li c o n c e d í a
es R e g l a m e n t i n t e r i ó d e S e s s i o n s feria
a l g u n a s a c l a r a c i o n s a fi de q u e s ' A j u n ­
t a m e n t p o g u é s f o r m a r s e judici d e se
s e v e c o n d u c t a a d m i n i s t r a t i v a tan l r e ­
pi tjada p e r M e s t r e X e s c h . A q u e s t va
t o r n a r blau: volía e r r e q u e e r r e q u ' e s
B a t l e fogís d e se P r e s i d e n c i p e r c o n ­
v e r s a r . L i d i g n é es B a t l e q u e no a n a v a
á d i s c u t i r a q u e l l e s c e n s u r e s , s i n o u in­
J
;
IN IU
M
c a r n e n t a fer a l g u n e s a c l a r a c i o n s , i q u e
d e c a p m a n e r a volía d i s c u t i r . M e s t r e
X e s c h no s'entengué de raons, treya
f'och pea q u i x a l s , v o u n t a v a l i a m p s i
p e s t e s , i es B a t l e el va c r i d a r a s ' o r d r e
u n a m a l a fi d e v e g a d e s . A i n s t a u c í d e
D. Bariomen M estre, primé tment de
B a t l e , va ü e t g i r es S e c r e t a r i s ' a r t i c l e
des Reglament de Sessions q u e diu:
« E l P r e s i d e n t e p o d r á h a c e r t o d a s las
aclaraciones que tenga por c o n v e n i e n ­
te, p e r o si q u i e r e t o m a r p a r t e en la
d i s c u s i ó n t e n d r á q u e a b a n d o n a r la
P r e s i d e n c i a , etc.» L ü o r n o no e o c o i t a v a
r e s . L e hi t o m e n Uetgir; p e i o ni p e r
a q ü e s t e s . S ' e n c e n í a a la vela i c r i d a v a
e n c a r e m e s f o r t ; d o m e s li í a t t a v a b r a ­
m a r si alió n o h e u era. E s P r é s i d e n t li
va s u p l i c a r q u e callas; p e r o m p e r
aqüestes. El torna e n d á a s ordre mes
d e sis v e g a d e s ; p e r o es E o r n é se va
fes t r o u s d e s ' o r d r e i d ' e s P r é s i d e n t i
d e t ô t . V a c o n s u l t a r d e s p r é s es B a t l e
a s ' A j u n t a m e n t q u e s ' h a v i a d e fer a m b
J
a q u e l t bou homo; se va r e s o i d r e q u e
de cap manera s'havieu de permetre
aquelles malcriadeses i que's tregües a
d e f o r a lo m a t e i x q u e ' s cl n u ocre s a b a n s .
C o m que M estre X e s c h seguía encare
f e n t d e ses s e u e s i v o m i t a u t fei y v e r i
s e n s é d e x a r p a r t s a n a a negii, es B â t i e
prevejeut una alteració d'ordre públich
i devant aquell espectaele tan vergo­
nyós i répugnant que douava s'Ajun­
t a m e n t a causa d'es procedí d e s o r d e ­
n a t i tan p o c serio d e M e s t r e X e s c h ,
va r e c l a m a r se p r e s e n c i a d e s e g u a r d i a
civil i va o r d e n a r q u e t r e g u e s s e u a q u e l l
a l b o r o t a d o r á ü ' e s c a r r é . ¡¡¡Ja e r a b e n
hora!!! U n h o m o a x í es t r e g u e d o r d e
per tot
menos d'es lloc­comú.
A r e bé: a q u e s t h o m o , a q u e s t r e t g i d ó
renové, M estre X e s c h Guiamet, ¿qué
p r e t é u ? , ¿ q u é c e r c a ? , ¿ q u i ' s c r e u eeser?
¿ Q u é p r e t e r í s ? — U n r e l g i d ó q u e ten­,
gui d o s d i t s d e c e r v e l l no diu ni d e
m o l t ses m e n t i d e s q u e tu e n t l o q u e s a
roi s e g u i t ; un q u i d o m e s en t e u g u i un
d i t e t no vol c o n v e r s a r s e u s e s e b r e q u e
es lo q u e d u e n t r e m a n s ; un q u i d o m e s
en t e n g u i u n c a b e y no es t a n a s e q u e
a se t e r c e r a c r i d a d a a s ' o r d r e n o acali
es c a p i n o ' s p e g u i un t o c a n ' e s m o ­
r r o s . ¡ E s t á t a n a x e r m a t es c a m í p e r
r e c o r r e q u a n t r e es P r é s i d e n t si acásü
¡¡Y tû l'has fet t a n t e s v e g a d e s h o m o a
n ' a q u e s t camí!!! ¿ E s q u e p r e t e n s tal ve­
gada que cregucm aquell desbarat tan
botilench qu'amollares a n'aquella ses­
sió q u e digtieres q u e t o t e s s e s t e v e s
p r e t e n s i o n s , fossen ses q u e f o s s e n , les
I r e y e s l l u í d e s p e r q u é t e n í e s bo en s o
G o v e r n ? ¡|Ah t r o s de forné!! E n c a r e
q u e fassis c r e u r e a n ' e s t e u s q u ' e s G o ­
v e r n a d ó t e fa c o s t a t en t o t i p e r tôt, a
n o l t r o s no m o s ferás c o m b r e g a r en r o ­
d e s d e molí. ¡¡M ostres es d e v a n t e s h o ­
mo!! ¡¡¡Fas oló de B a r t o m e u Fon!.!!!
¿ Q u é c e r q u e s en t o t axó? — T i r e s
dois a m e s no p o r é ; no^t fas c a r r e g d e
lo q u e d i u s ni saba q u e ' t r n e t j e n q u e s .
T ' h o d e m o s t r a r e n ) a n a l i s a n t un a b r e
dia un p e r un a q u e l l s c é l è b r e s s e t v o t s
d e c e n s u r a . S e t e v a t r e t a a n'es c a r r é
es b e n jiìsta i m a s ­ a r n e r c s c u d a . E s
m o t i u d ' h a vi r t i t r e t es d e g u t a n ' e s
d e s o r d r e q u e p r o m o u s a se s e s s i ó , a
q u e no e n t e n s ses lipys ni es R e g l a ­
i n e n t s , a q u e no s a b s q u e d u s e n t r e
m a n s , a q u e no r e s p e c t a s a n e q u i
d e u s r e s p e c t a i ' T hi t r e g u e r e n , ni m e s
ni m a n c o , p ' e s m o t i u s i en se f o r m a
q u ' a b a n s h e m e s p l i c a t . ^ Q u e no m o s
p r o v e s lo c o n t r a r i ? [Ala c u r r o ! N o r e s ­
p e c t e s d i n s ses C a s e s de la vila es
P r é s i d e n t ni es Conceja'.s ni n e g û ab­
s o l u t a m e n t . T a n j u s t a i tan m e r e s c u d a
va e s s e r se t e v a t r e t a q u ' e s t e u s R e t ­
gidós corals l'amo­n J a n me de Son
R i e r a i en Bici d e S o n Aulet no v a r e n
protestar d'aquella determinació. jM ira
a n e q u i n p u n t a r r i b a es t e u m o d o d e
procedir.!! Y llavó se va s o s p e n d r e se
sessió en só d e p r o t e s t a a n'es t e u m a y
vist c o m p o r t a m e n t , quin acord o reso­
lució se p r e n g u é iijper unanimidat!!!!
¿Ql¡é t ' a g r a d a ? ¡¡1*16 ensuraa!! Y lle­
v o n s e s m o s s u r t un m o s s e t d ' e s c r i p t o ­
ri d e r n o n t « L a T a r d e » , q u e s'ha d e x a t
e m b l a n q u i n a r si es e s t e r n o q u ' e m b l a n ­
q u i n a si es s i n a v é , i t e r e n t a se c a r a
a m b un enfilay de m e n t i d e s i u n a te­
ri riga d ' i n e x a c t i t u t s q u e no son s e n t i ­
d o re s p e r un q u e en s a p la p r i m a d e
lo s u c e e i t c o m n o l t r o s . ¿ A h o n h e u
c o m p r a i ses grane r e t e s g e r m à ? ; A q u e s ­
t a cals q u ' e m p l e a u d o m é s es b o n a p e r
fe c a r a s s e s !
tu m e s t r e X e s c h c o m ­
p o r t e s q u e t ' e m b l a n q u i n i n es m o r o
a m b e r r o s tan d e s c o m u n a l s ? ¿ Y tu Ga­
lles y c o n s e n t s q u ' e n m e n t i d e s t e fas¬
sin s u r a r ? ¿ 1 ^ q u é no d i u s q u e d i g u i n
se v c r i t a t ? ¿ Q u é n o ' t c o n v é ? ¿ 0 ferfes
aigo? ¿ Q u e ' t f e r i e n m o s t r a r se c a m i s e t a ?
¿ 0 domés cerques que t'emblanquinin
en t o t lo q u e no sigui se v e r i t a t ? ^ B é ,
M e s t r e X e s c h , m o l t bé!!! ^ C o n e x e m es
p a n y o ; i es s a s t r e q u ' e n c a r e es pitjó!!!
¿ Y qui't creus esser, homo? ­ S a b i n a
m o l t bé q u ' e t s es r e p r é s e n t a n t d e ' n
B a r t o m e u F o n t , o sigui d'aquell que,
p e r se v i v o d ' e s s i n e v é s p e l l o s o s i p ' e s
fallo q u e dicta' es m i n i s t r e de G o v e r ­
v e r n a e i ó S r . M e r i c o , va fé ets o u s en
t e r r a en so r e c u r s q u ' e x i c a r e m q u a n t r e
aquella célèbre tirada de papés devall
se t a u l a es dia 5 d e D e s e m b r e d e l ' a n y
1 9 0 9 . ' T u ja li feyes d ' e s c o h i d ' a m e n
q u a n t eli va e s s e r b a t l e i n t e r i n o .
A q u e t s m e r i t s no los te negatici. Y a m b
a x ó t o t sol q u e ' t c r e u s t e n i r la s e u
p i e n a (i'ous? ^ Q u e t ' h a s f i g u r â t e s s e r
un S u b ^ u p e r fer lo q u e ' t d o n i la r e a l
g a n a ? ¿ q u e t c r e u s q u e no c o n e g u e m
bé se l e v e r a s s a , per s e b r e d e q u a n t s d e
p u n t s t e calscc? ¿ 0 ^ p e n s e s q u e no h u
vejem ben n e t q u e no ets m e s q u e s'es­
cala d ' e n c o n i n a r d e ' n B a r t o m e u F o n t i
q u e es t e u s f t t s son d ' e s o i a t e x llenyam?
A x ó s a b e m q u ' e t s ; i si no rnos d e m o s t r e s
epi'ets m e s qu';>xó, p e r t o t es p a r t i t de
se P e l i p i e g a i no a i r i b a s a e t z è r o .
г
81 Seti <£tenderci.
Imp. ile las Hijas de J. Coloniar.—Campana, 2