Aurkibidea

Aurkibidea
The Beatles taldearen bizitza.....................................................................1−2or.
Biografiak..................................................................................................3−6or.
The Beatles−ak 1963an..............................................................................7−8 or.
Rock−a eta Pop−a........................................................................................9or.
Ekarri dugun musika eta Iritzia.................................................................10or.
The Beatles taldearen bizitza:
The Beatles taldea, ez zen bapatean sortu. Dena The Quarrymen musika taldea sortu zenean hasi zen. Talde
hau, Liverpoolen jaio zen, eta liderra John Winston Lennon zen bere auzolagunekin jotzen zuena: Pete
Shotton, Nigel Walley eta Ivan Vaughan. Batzutan ere, eskolakideak taldera sartzen ziren edo taldetik
kanporatzen. Dantzetan eta parrokien ospakizunetan jotzen zuten. Parrokietako ospakizun horietako batera,
Ivan Vaughanek bere lagun bat gonbidatu zuen: Paul McCartney.
1957an, Paulek 14 urte bakarrik zituen eta ospakizun hartara joan zen, baina ez pentsa The Quarrymen taldea
ikustera joan zela, neskak konkistatzera baizik. Aktuazioa eta gero, Pauleri The Quarrymen taldeko kitarra bat
utzi zioten eta jotzen hasi zen. Taldekideak, ahozabalik gelditu ziren kitarra afinatzen zekielako. Kualitate
hau, ez zuen taldeko inork oso ondo menperatzen eta horregaitik gelditu ziren hain hunkiturik. Egun batzuk
geroago taldean onartu zuten.
Paul eta John, oso lagun onak egin ziren antzeko gauza gutxi izan arren. Nahiz eta lehenengo urteetan
bakarrik konposatu zuten, lehenengo urtean 100 kanta baino gehiago idatzi zituzten. Abesti hauek galdu egin
ziren, Jane Asher, Paulen neskalagunak, McCartneyen Londreseko etxean garbiketa egin eta bota zituenean.
1
Paul The Quarrymen taldean sartu zenean, noiz eta nola jo behar zen agintzen hasi zen eta honegatik taldeko
musiko zaharrenak (taldean denbora gehiago egon zirenak) kanporatzen hasi ziren. Hauek beste batzuengatik
aldatu ziren eta zaharretatik bi gelditu ziren: Lennon eta McCartney.
George Harrison Paulen laguna egin zen bere familia McCartneyen auzora bizitzen joan zelako etxez
aldatzeagatik.
Harrison Paul McCartneyekin aurkitu zenean, George oraindik ez zen oso ona kitarra jotzen besteekin
gonbaraturik, taldekideak oso onak baitziren. Urte horretan, 1959an hain zuzen, taldea izenez aldatu eta John
and the Moondogs izan zen.
George−ek , Ranchee deituriko abesti bat jo zuen taldekideentzako. Hoberen jotzen zuen kanta zen, baina ez
zuten onartu. John and The Moondogs taldeak jotzen zuen toki guztietara jarraitzen zituen Harrisonek, eta
ezagutzen zutenez, batzutan ordezko bezala jotzen uzten zioten eta noizbehinka bakarlari bezala.
Denborarekin eta inor konturatu gabe, George taldean sartu zen.
Lehenengo John and The Moondogs, ondoren Long John and the Silver Beatles, eta gero Silver Beatlesen utzi
zuten taldeko izena. Stu Sutclifferi beetles (kakarraldo) izena bururatu zitzaion. Izen honez oroitu zen The
Crickets (kilkerrak) izeneko taldeari erantzuteagatik. John hitz jokuetan ona zenez, Beatles izena bururatu
zitzaion Musika Beat−etik hartuta. Silver hura, Beatles−eri laguntzeko jarri zuten.
Denbora zertxobait igaro ondoren, kontratu bat sinatu zuten Hamburgora joateko.
Hamburgorantz joaten zirenean, bi berri garrantzitsu gertatu ziren: taldeko izenaren Silver desagertu zela eta
Pete Best taldean bateriajole bezala sartu zela. Beatlesak urteak zirela ezagutzen zuten Pete, baina bateriajole
berria zen.
Hamburgon, Stu Sutcliffe−ek taldea utzi zuen artea ikasteko eta Astrid Kirschner−ekin eskontzeko.
Alemaniatik 1960ren bukaeran joan ziren eta 1961ean itzuli ziren Tony Sheridan bokalistarekin grabatzeko.
Teddy boys bezala jantzita (beltzez eta larruzko kanperekin), musika motak aldatzen joaten zaizkie:
Harrison−eri Countrya gustatzen zaio, Paul−eri standarra eta John−eri intelektual kuriositatea hasi zitzaion.
Liverpoolera itzuli zirenean, The Cavern izeneko lurrazpiko klub batean jotzen hasi ziren.
1961eko urriaren 28an, NEMSeko Whitechapel sukurtsalera, mutiko bat sartu zen ea The Beatles taldeak
Alemanian grabatutako My bonnie diskoa zuten galdezka. Dendako jabeak, Brian Epstein, The Cavern
Kluban jotzen zutela konturatu zen. Orduan, hara joan zen eta The Beatles taldean galdetu zuen ea bera
beraien managerra izan ahal zen baina ordaindu beharko ziotela taldeak irabazten zuen % 25a. Brianek hain
modal onak zituenez, taldekideak hunkitu ziren eta sinatu egin zuten.
1962ko Urtarrilaren 1ean, Decca izeneko diskografika batentzat probako zinta bat grabatu zuten baina Deccari
ez zitzaion gustatu. The Beatles taldeari, ez zitzaion gustatu zinta ez onartzea, baina beste alde batetik, Mersey
Beat aldizkariak egin zuen inkestak esaten zuen bezala, Liverpooleko talderik ospetsuena zen. Decca eta gero,
beste konpainia garrantzitsuak ez zieten onartzen eta Epsteinek George Martinekin bakarrik zuen interesa,
Parlophoneren produktore bat. Azken bazkun hau, EMIren ordezkaria zen. Brianek, George Martin mehatxatu
zuenez, honek kontratatu zituen.
Argitaratu zuten lehenengo diskoa Love me do deitzen zen eta Brianek 10.000 disko kaleratzea agindu zuen
eta horrela izan zen. Beatles taldea gero eta gehiago gustatzen zitzaion jendeari eta Epsteinek show
profesional batean jotzeko esaten zien, bakeroak eta kazadorak debekatzen zizkien eta horren ordez jantzi
2
dotoreak eramatea eta orraztea derrigortzen zituen.
Denbora gutxi eta gero, George Martinek Pete Bestez kexatzen zen eta taldetik bota zuten Richard Starkey
sartzeko. Azken honi, Ringo Starr deitzen zioten eraztun asko erabiltzen zituelako (ring−ak).
ROCK−a
Rock−a, musika mota bat da eta bere sorrera musika mota askotatik dator. Gutxi gora behera, 1954an sortu
zen Estatu Batuetan. Denborarekin, Rock−a zabaldu egin da mundu osoko musika izan arte.
Modu harrigarri batez sortu zenez eta Amerikako idealak aparte utzi zituenez, ezin da mugimendu musikal bat
bezala hausnartu; bere sustraiak rithm and blues−a, gospel−a eta country and western−a tartekatzen dituelako.
Rithm and blues−a beltzek jotzen zutenez eta rock−ak hortik zerikusi asko zuenez, eta gainera jendea oso
arrazizta zenez musika mota berria arbuiatzen hasi zen. Arraziztek ere, erraza zuriari beltzen musika (rock−a)
gustatzen bazitzaion kategoriz jeistea zela esaten hasi ziren. Eta rock−a mesprezatu zuten Elvis Presley heldu
zen arte. Elvis txuria zenez, eta oso ondo abesten zuenez gainera, 30 urte iraundu zuten ideiak aldatu ziren eta
rock−a jendearen gustokoa izaten bukatu zen.
Presley eta gero, Bessie Smith, Bilie Holiday, Little Richard, eta Janis Joplin jarraitu zuten abesten. Eta guzti
hauek dantzan ere egiten zutenez Rock−a Rock and Roll−a zen.
POP−a
Jazz, soul, blues, izpiritual beltzak eta abesti folk−ak hartzen ditu, orokorrean,pop musika, under ground eta
jarraikako musika sinonimoak direla esan daiteke. Aipatutako izenetatik gain, folk eta soul musika, ez da alde
batera utzi behar John Mayall, musika pop−eko aitzindarietako bat, egia esan jazz−era jotzen duena, Juan
Manuel Serrat, espainiar aldeanitza bezala. Eta noski, The Beatles taldea bezala.
BIOGRAFIAK
JOHN WINSTON LENNON
1940ko urriak 9an, Liverpoolen jaioa, eraso aereo aleman baten bitartean . Bere gurasoak, Julia Stanley eta
Alfred Lennon hain zuzen, ez ziren berataz gehiegi kezkatu. Fred, denbora guztia itsasoan pasatzen zuen
itsas−gizon bat zen, eta bere semea ospetsu egin zenean bakarrik egin zion kasu (noski, dirua ateratzeko).
Oso txikia zenean, bere amak bere arreba Mimiren kargu utzi zuen, eta bakarrik noizbehinka agertzen zen
bere semea ikustera.
3
Bere izeba Mimiren etxean igarotzen du Johnek bere haurtzaroa, Doveldade deituriko lehen mailako eskolara
joanez, non azkarra dela erakusten duen.
12 urterekin Quarry Bank eskolan sartu zen, bere etxetik hurbil zegoen eskola publiko txiki bat, non bigarren
mailako ikasketak egin zituen.Ez zen eskolako mutil ezagun edo maiteena, guztiz kontrakoa baizik, kale
terrorista bat bezala ezagutzen zen, gustu txarreko bromak egiten denbora guztian. Irakasle batek informeetan
zera idatzi zuen: Ez du beste ikasleen denbora alferrik galdu besterik egiten. Eskola honetan bere lehen taldea
osatu zuen, The Quarrymen..
Ondoren, bere ikasketak jarraitu zituen Goi Mailako Arte Eskolan, non bere lehen emaztea ezagutu zuen,
Cynthia Powell (berarekin seme bat izan zuen, Julian). Denbora gutxira ikasketak utzi zituen musika munduan
betirako sartzeko.
1968an Yoko Ono ezagutu zuen eta berarekin ezkondu zen hurrengo urteko martxoan. Bikoteak ezkontzan
pasatako gorabeherak betirako grabatu ziren TheBallad of John and Yoko abestian. Yokoren ondoan
protagonizatzen ditu gertatutako eztabaida batzuk, gehienak pùblikoak kritikaturikoak.
1970 ean, Beatlen separazioa baino lehen, bakarlari bezala grabatzen du, bere denbora guztia Yokorekin eduki
duen Sean semeari emateko.
1980an bere azken diskoa izango zena grabatzen du, Double Fantasy. Urte honetako urriak 8an, 25 urteko
gazte batek zegoen hotelaren sarreran hil baitzuen.
PAUL McCARTNEY
Waltoneko Heritetxe Horokorrean jaioa, 1942 ko ekainak 18an. Jim McCartneyen, garbiketa departamentuko
ikuskari eta Jazz −eko talde baten integratzaile ,eta Mary Patricia Mohinen ,erizain eta emagina zenaren lehen
semea . 1955ean Mary hil zen, ugatzeko kanzer ebakuntza batean.
Joseph Williams.ek Lehen eskolan egin zituen bere lehen ikasketak. Ikasle ona zen. 1953an Liverpooleko
Institutuan onartua izan zen, hiriko bigarren hezkuntzako eskola dohaineko onena. Honek, Goi Mailako Arte
eskolarekin edifizio berdina banatzen zuen (beranduago, John sartuko zen Arte eskolara).
Skiffleko kiska hasi zenean, bere aitak kitarra bat erosi zion, inoiz utzi ez zuen saletazuna . Hasieran,
ezinezkoa egin zitzaion instrumentua jotzea. Ondoren, nahiz eta eskuina ia gauza guztietarako erabili,
ezkerrarekin hobeto jotzen zuela konturatu zen. Uda batez, Butlineko Udako Kanpamenduetan, bere anaia
Michael sinestarazi zuen lehiaketa batean berarekin parte hartzeko. Ez zuten irabazi, baina Paulek ikusi zuen
zenbat gustatzen zitzaion publiko artean jotzea.
Gutxi barru John ezagutu zuen. Jane Aserrekin senargai bezala urteak egon ondoren, utzi eta beranduago
Linda Eastmanekin ezkondu zen .
The Beatles.en artean, bakarra da bakarka taldeak bezain arrakasta haundia izan duena, 1980ko urrian Records
Guinness liburuaren saria lortu zuen munduan gehien saldu diren abestien konpositore bezala. Bere Yesterday
abestiak 2500 bertsio daramatza jadanik, estilo musikal askotan eginak.
4
Bakarlari bezalako lanean edukitako arrakasta batzuk hauek dira: Uncle Albert / Admiral Halsey, Live and Let
Die James Bonden pelikulako abestia, berdin deiturikoa eta berarengatik gai musikal onenaren oskarra irabazi
zuena ; Coming Up, Paul McCartney II bakarlari bezala grabaturiko diskoan agertzen dena . Stevie
Wonderrekin Ebony and Ivoryabestia grabatu zuen eta Michael Jacksonekin The Girl is Mineabestia, Thriller
elepearentzat grabaturikoa .
GEORGE HARRISON
George Harrison bere haurtzaroa heriotza edo dibortzio batez apurtua izan ez zen beatle bakarra da .1943ko
otsailak 25ean jaioa, hiru mutiko eta neskatila baten familian, txikiena zen. Bere aita, Harold, autobus urbano
baten gidaria zen . Bere ama, atezain bat,auzoan guztiek ezagutzen zuten amatxoa zen . George ume argi bat
zen. John bezala, Lehen Mailako Doveldade eskolara joan zen, bere etxe frentean kokatua. Bere bigarren
ikasketak Liverpoooleko Institutuan egin zituen. Goizero Paulekin aurkitzen zen Omnibuseko geltokian,
zeinek institutura eramaten zituen . 14 urte zituenean, bazen kitarraren jarraitzaile handi bat. Bere lehengo
kitarra bigarren eskukoa izan zen, beste ume bati eskolan erositakoa, bere amak ordaindu zuena. John ezagutu
zuenean, Georgeren interpretatzeko kalitatea oso txikia zen taldearen mailarako, orduan John and the
Moondogs deiturikoa .
A Hard Day's Night−en grabazioan, Pattie Boyd ezagutu zuen, Mary Quanteko ex−modeloa, elkarrekin urte
batzuk bizi eta gero ezkondu zenarekin. Beatlen taldea desagertu zen urte berdinean, George Harrisonek
bakarlari bezala bere lehen diskoa ateratzen du, All Things Must Pass hirukoitza. My Sweet Lord sinplea, bere
jarrera erlijiosoa gero eta haundiagoaren isladapena, mundu osoan arrakasta da, Estatu Batuan eta Erresuma
Batuan lehen zenbakia .
Bangladesh herriaren onerako kontzertu bat egiten du, Bob Dylan, Eric Clapton, Ringo Starr eta beste
batzurekin. Baina burukrasiarengatik dirua ez zen bere lekura iritsi 10 urte beranduago arte.
Bere seilu diskografiko pribatua egiten du, Dark Horse, eta honekin kaleratzen ditu 331/3 (1976) ; George
Harrison (1979); Somewhere in England (1981), eta Gone Troppo (1982.)
RINGO STAR
5
Richard Starkey, 1.940−ko uztailak 7an jaioa, Elsie Gleave eta Richard Starkey (aita) okinen semea, Dinglen
hasi zen, ilun eta itsusia zen Liverpool−eko auzo batetan. Ezegokia benetan. Bere aitak etxetik alde egin zuen
berak hiru urte eskas zituenean. Bere familia mantentzeko, bere ama kamarera bezala lan egiten hasi zen,
Ritchie bakarrik gelditzen zen bitartean. Sei urte zituenean, Saint Silas eskolan hasi eta urte bat geroago,
Ritchie tripako min bat sentitu zuen eta heritetxera eraman zutenerako, min hori, peritonitizen bihurtua
zegoen. Hamar aste eman zituen koman, eta konplikazio haundiekin urte oso bat eman zuen hospitalean.
Eskolara iritsi zenerako, oso atzeratua zegoen eta ez zekien ez idazten ez irakurtzen. Handik aurrera ikasi zuen
gutxia auzoko neskatila batek erakutsi zion.
Arazo guztien gainetik, Richard ume zoriontsu bat zen, eta bere amak Harry Greaves deituriko margolari bat
ezagutu zuenean, Richard−ek haren maitasun asko jaso zuen. Greaves izan zen berarentzat bizitzan euki zuen
aita baten antzerakoena. 13 urte zituenean, katarro bat pleuresian bihurtu eta birikak ahuldu zitzaizkion.
Hurrengo bi urteak Heswall, umeen eritetxean eman zituen. Inoiz ez zen eskolara bueltatu. Eritetxetik irten
zenean, hamabost urte zituen eta bakarrik mezulari bezela topatu zuen lana. Azkenean Britainako
ferrokarriletan lana topatu zuenean, sei aste ondoren kalera bota zuten mediku azterketa ez gainditzeagatik.
Harry Greaves−ek lana aurkitu zion mekaniko konpainia batean.
1956a zen, Skiflle mania esnatu zenean. Ritchiek eritetxeko areto bateko bandan jo zuen bateria. Eddie
Clayton−ekin (lagun bat) talde bat osatu zuen. Anarryeman zirkuitu berdinean aktuatzen zuten. Skifflea
bukatu zenerako Ritchiek asko hobetu zuen, eta jadanik Liverpool−eko talderik onenenean jotzen zuen, Kory
Storm and the Hurricanes.
Rory Stormen zegoenean izan zen Ritchie Ringo bihurtu zen unea, eraztun (ring) pila eramaten zituelako
behatzetan, eta Starr Starkey ordez, bera bateria soloa Starr Time (momentu estelarra) deitu ahal izateko.
Beatleek ondo ezagutzen zuten Ringo, ez bakarrik Liverpool−etik, Hamburgotik ere, hilabeteak pasa
baitzituzten Rory Stormen ikusten. Sinplea zen, dibertigarria eta ondo moldatzen zen taldeko guztiekin... Pete
Best baino askoz hobeto. Egunez egun, Rory Storm ezagunago egiten zen, eta Hurrican taldea Butlineko
Oporretako Kanpamentuan kontratu pobre bat besterik egitera iritsi zen.
THE BEATLES−AK 1963− AN
Beatlesak, 1960 ko hamarkadako Britania Haundiko talde musikala zen, rock eta pop musikak iraultzatu
zituenak, eta bere konpozizioak genero hauen artean garrantzitsuenen artean daude.
6
Liverpooleko lau gaztez zegoen osaturik :John Winston Lennon(1940 −1981) kitarra ritmiko bezala;Richard
Starkey (1940) ,Ringo Star bezala ezagutzen dena,baterian; James Paul McCartney (1942), bajista bezala eta
George Harrison (1943), kitarra bakarlari bezala.
Liverpoolen sortu ziren talde askoetako bat besterik ez zen gure taldea, portu−hiria izanik 1950eko hamarkada
erdialdean estatu−batuarra zen rock and roll.a iristen zen bertara. Beatleek, hasieran ,Elvis Presley, Chucle
Berry, Little Richard, Carl Perkins, Fats Domino eta mota honetako beste abeslari ospetsuen musika jotzen
zuten, noski.
Ospetsuak egin ziren Mersey−ko zonaldean, nahiz eta diskografia etxe batetan ere kontraturik ez sinatu.
Azkenean, George Martineriezker lortu zuten hau, musika klasikoko produktorea eta taldearentzat garrantzi
haundia izan zuen pertsona .
Beren lehengo grabaketa zuzenean jotzen zuten estiloa izan ziren, hau da, rhythm and blues eta rock and
roll−a . Baina denborarekin, beraiek hasi ziren bere abestiak konposatzen, non parte haundienean abotsa
sartzen zen. Gero eta ospetsuagoak egin ziren, eta honekin batera, beste herrialde batzuetara iritsi ziren,
1963−an dimentsio nazionalak hartu arte, beatlemania deituriko fenomenoa sortuz, 1964−an Erresuma Batua
forma harrigarriz hartuz, eta beraien lehen gira egin zuten herrialde honetan.
Beraien lehen largometrajea , Richard Lesterren aginduetara , 1964−an egin zen, Hard Day^s Nigth , taldearen
bizitzako gau bat kontatzen zuena . Hurrengo urtean , eta zuzendari berdinarekin, Help ¡ grabatu zuten
.1964eta 1966 artean mundu guztitik jirak egin zituzten, grabazioko sesioekin, non muska gero eta zailagoa
zen, instrumentu berri eta metodo berritzaileengatik. Horren adibidea, Eleanor Kigbyn dago, instrumentazio
bakarra kordako laukote bikoitz batek osatzen duena.
Gainera beraien estiloa zaila zen estabilizatzea, rock and roll osoa, soul, jazz elektroniko, blues edo musika
indiarra zeukana.
1966ko abuztuan beraien kontzertuei bukaera eman zieten, beraien musika eszenategi gainean ezin baitzen
plasmatu. 1967ko ekainan publikatu zen bere disko ospetsu bat, Sgt. Pepper´s Lonely Club band bere
esperimentuko emaitza non Beatleek bere esperimentu guztiak batu zituzten, instrumentuekin eta grabazioko
sistemekin baita. 1967an Magikal Mistery Tour protagonizatu zuten, telebistarako pelikula bat beraien lehen
kritikako porrota izan zena.
1969ko urtarrilan, estudioan grabatzen zuten bitartean, filmatu zituzten, Let it Be elepean bihurtuko zena bere
lehen abestiak egongo ziren diska bat izateko, hau da, zuzeneko grabazioa, estudioko errekustsoak erabili
gabe.
Dena dela, diferentzia pertsonal eta musikalak nabariak egin ziren eta grabazioak ez ziren kanpora irtengo
1970ko uda arte. 1969ko udan, Beatleak bere estudioetara bueltatu ziren bere azken grabazioak egiteko,
Abbey Koad deituriko Lpa, askorentzat taldeko lan onena dena, partaideen freskotasunaren gain. 1971ko
aprilean, Paul Mccartney.k bere lagunak epaimahaietara eraman zituen Beatleak legalki banandu zitezen.
7
1994−1995 artean, geratzen ziren taldeko hiru lagunak Lennon.en abestien maketekin lan egin zuten abots eta
tresnak jarriz. Abesti hauek taldekoak izango balira bezala argitaratu dira, argitaragabeko lan bat izango balitz
bezala, taldearen osagaiek kontaturiko dokumental eta aurretiko toma batekin batera.
EKARRITAKO MUSIKAREN AZALPENA
The Beates taldean arrakasta haundia izan duen kanta bat ekarri dugu:YELLOW SUBMARINE .
Kanta honetan instrumentu hauek agertzen dira:
−kitarra ezberdinak
−abotza
8
−bateria
−hizezko musikatreznak
−okarina
−soinu bereziak
−...
Hauxe da bere letra euskeraz
Ni jaio nintzen hirian
Gizon bat bizi izan zen zein itsasoratu zen
(abiadura osoz aurrera, abiadura osoz aurrera
Eta berak kontatu zigun bere bizitza (tik)
abiadura osoz aurrera doa, Sgt.
Submarinoen lurraldean.
Moztu kablea, bota kablea
Beraz, gu eguzkirantz itsasoratu ginen
Bai, jauna, bai
Topatu arte itsaso orlegia.
Kapitaina, kapitaina)
Eta gu bizi izan ginen olatuen azpian
Komodidadeko bizi bat bizi dugunez,
Gure submarino horian.
Gutariko guztiok daukagu behar dugun guztia.
Gu guztiok bizi gara submarino hori batean,
Zeru urdina eta itsaso orlegia
Submarino horia , submarino horian.
Gure submarino horian.
Gu guztiok bizi gara submarino hori batean,
Gu guztiok bizi gara submarino hori batean,
Submarino horia , submarino horian.
Submarino horia , submarino horian.
Eta gure lagun guztiak daude barne
Gu guztiok bizi gara submarino hori batean,
Beraitako gehienak gure auzolagunak dira
Submarino horia , submarino horian.
Eta banda jotzen hasten da
Gu guztiok bizi gara submarino hori batean,
Gu guztiok bizi gara submarino hori batean,
Submarino horia , submarino horian.
Submarino horia , submarino horian.
Gu guztiok bizi gara submarino hori batean,
Gu guztiok bizi gara submarino hori batean,
Submarino horia , submarino horian.
Submarino horia , submarino horian.
9