D o s s 4 I E 'uLl t ri (4,1¿L rr, s /-, L /, - jt- - .r - r ?- /?.<¿e t \. HERR] ESKOLAKO },IUGIMENDU KOOPERAIIBOAREN XXVI. KONGRESUA ESCUELAPOPULAR MOVIMIENTOCOOPERATIVO XXVI. CONGRESO Toda la documentacióncontenidaen estedossier puede ser fotocopiada,utilizada,etc. aunque rogamosse cite su procedencia '1.998 Primeraedición,Diciembre H E M K/ M C E P HEMKrenXXVI. Kongresua U r t n i e t a , ' 1 . 9 9 8 kUoz t a i l a LegeGordailua:55-1512198 HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN XXVI. KONGRESUA Urnieta,1.998kouztailak4tik - 11ra XXVI. KONGRESUA HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN AURKEZPENA Aurten Euskadin antolatu dugun MECEPekoXXVI. Kongresu hau, "etenik gabeko soka" ren lemarekin izendatu genuen. Elkartu eta denboran loturik mantendu gaituen soka: Urteetan zehar herrialde ezberdinetako jendeak mantentzen ditugun harremanetan, sortu dugun adiskidetasunean; gure neska-mutilekiko eta eskolarekíko maitasunean; behar gehiena dutenekiko elkartasunean; eta pertsona bakoitzaren garapena lortzeko egiten dugun ahaleginean. Atzoko ametsak, gaurko konpromezuak eta biharko ditugun proiektuak elkartzen dituen soka,hain zuzen ere. Guzti honen lekuko izan gara, Urnietan ospatu den topagunean eta 26 urte luzez garatzen joan garen etengabeko lanaren fruituak, gaurkotasunezjantzi ditugu, etenik gabe jarraitzeko asmoa berretsiz; datorren udaran Leonen elkartzen garen arte: Eguneroko ikerketa Ianean sortzen zaizkigun arazo berriei elkar-lanean irtenbideak bilatuz; pedagogia bilakaera berrietan sakonduz; inguruan txertatutako eskolaren ihardueran, aniztasunaren trataeran, teknologia berrien tratamenduan; hezkidetzarekiko konpromezua zabalduz e.a. Ondorengo orrialdeetan, egun hauetan egindako hausnarketakjasotzen ahalegindu gara. Guztioi balio diezaigula orain arte egin dugun bidea etorkizunarekin lotzeko. XXVI. CONGRESO MOVIMIENTO COOPERATIVO ESCUELA POPULAR PRESENTACION Esteaño hemosorganizadoel XXVICongresodel MECEPen Euskadi,con el lema: "etenik gabekosoka", c u e r d aq u e u n e y m a n t i e n ea l o l a r g o d e l t i e m p o :e l c o m p a ñ e r i s myo l a sr e l a c i o n eqs u e h e m o se s t a b l e c i d o la gente de los diferentespueblos;nuestroamor a la escuelay a las criaturasque en ella conviven;nuestra y el solidaridadcon los y las desposeídas; la riqueza que nos proporcionael intercambiode experiencias; los para y querencias. manera, que persona posibilidades Dicho de otra cada esfuerzo se desarrollesegúnsus por de nuestro símbolo proyectos esta cuerda, de ayer, los compromisos unidos sueños de hoyy los de mañana q u e h a c ed r i a r i oq u e a p o y a d oe n e l p a s a d on o s l l e v aa l f u t u r o . en estetrabajo De todo esto hemossido testigosen lasjornadasde Urnietay así,los frutos cosechados i n i n t e r r u m p i d od u r a n t e e s t o s2 6 l a r g o sa ñ o s l o s h e m o s a c t u a l i z a d oc o m p r o m e t i é n d o n oas c o n t i n u a re l c a m i n oi n a c a b a d oq u e m i r a h a c i aL e ó n ,n u e s t r op r ó x i m ol u g a rd e e n c u e n t r o . Allívolveremosa intentar buscarsolucionescooperativas a nuestrosproblemas,profundizaremosen las nuevascorrientespedagógicas. en la practicade una escuelainsertadaen su medio,en el desarrollode nuevas t e c n o l o g í a se,n e l c o m p r o m i s o con la coeducación.... En las próximaspáginashemosrecogidoel esfuerzoy las reflexioneshechasdurante estosdías.Que el caminorecorridohastaahora sirvade unión con el futuro que se vislumbra,es nuestrodeseo. HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN XXVI. KONGRESUA XXVI. KONGRESUARENKARTELA Kongresua burutu den lekuarekiko lotura estua duen ingurua aukeratu da kartela eratzeko garaian, Ada rra mend i ko bai lara. Bailara honek izugarrizko garrantzia izan du betidanik, bai bertan sakabanaturik aurki daitezkeen monumentu megalitikoengatiketa baita etengabeko bisitariekadieraztenduten interesagatikere. Adarra mendiko itzaletan eta Eteneta menirra bezalako beste harri ugariren begiradapean, heziketak suposatzen duen lan amaitezinarekin jarraitzen dugu, hortik dator, "etenik gabeko soka"eta lur hauek komunikazio eta trukaketara irekiak egon diren bezala urteetan zehar, gu ere, mundura zabaltzen gara. CARTELDEL XXVI CONGRESO El parajeelegido para ilustrareste cartel,la vecindaddel Adarra, no es irrelevanteo fortuito sino que esta muy ligado al lugar donde se ha celebradoel Congreso. Este monte y sus aledaños han ejercido y siguen ejerciendo una fuerte atracción desde tiempos inmemoriales.La existenciade multitud de monumentos megalíticosque jalonan estos contornos y la presenciadiaria de algún camínantepor estoslugares,son pruebasfehacientesde ello. Al amparo de la sombra, creemosque benefactora,del Adarra y, siendo contempladospor piedras m i l e n a r i a sc o m o e l m e n h i r E t e n e t a ,s e g u i m o sc o n e l t r a b a j o i n a c a b a b l ed e l a e d u c a c i ó nd, e a h í e l l e m a "etenik gabeko soka" y nos asomamosy abrimosal mundo; porque estastierrasno han sido mundo cerrado, s i n ov e h í c u l od e c o m u n i c a c i óen i n t e r c a m b i o . HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA TAILERRAK/ TALLERES 0-8 8-12 12-16 BAKERAKOHEZIKETA/ EDUCARPARALA PAZ HEZKIDETZA/ COEDUCACIÓN TEKNOLOGIA BERRIAK / NUEVASTECNOLOGíAS AN IZTASU NA / DIVERSIDAD HIZKUNTZAI LENGUAJE M ATEM ATtKA / MATEMÁl cns ING:JRU- AZTERKETA / tNVESTtGnclóru DELMEDIo GORPUTZA / CUERPO XXVI. KONGRESUA HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERAIIBOAREN TAÜLERRA @=8URTE BÜTARTEK@ TALLER DE @*8AÑ@S XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCL]ELAPOPUI-AR O-8 URTEBITARTEKOTAILERRA LAN EGITASMOA Lau zatitan banatu da lan egitasmoa:Langile ikastolakoHaur Hezkuntzakoikastetxea ikusteaizan zen lehenpausoa, materiale eta esperientzienaurkezpena egin zen ondoren eta bestalde,Freineten teknikaz, baloreen heziketaz zein sentimentuez esperientziak eta debatea egin ziren. Azkenik, aurreko tailerraren balorapena,ondorioen osaketa eta etorkizunerakoproposamenakeratu ziren. LAN EGITASMOAREN GARAPENA Langile tkastolakoHaur Hezkuntzazentrua ikusiondoren, esperientziaeta materialeaurkezpenekinhasi ginen lanean. Lantalde batek, Haur Hezkuntzanzein LehenHezkuntzanjasotako materíalakaurkeztu ziren "aho-hizkuntza garatzeko joku eta ekintzak"hain zuzen ere. Hauek gerora erabiltzeko sistematizatueta fitxategi bateanantolatzeko beharra ikusi zen. 3-4 urteko haurrentzako aho eta idatzizko hizkuntza garatzeko iharduerei buruz ere hitzegin zen. Aste buruetan egindakoari buruz hitzegitea, joku barregarriak erabiltzea, albisteez hitzegitea eta baita egunkariekin lan egitea ere, dira iharduera ezberdinak.lharduera hauetatik eta inprimaketa teknika anitz erabiliz, gelako liburuak sortzen dira. tkerkuntza laneidagokienez,eskolakolehenurtea duten lau urteko haurrek "argiari" buruz eta "herriko eskolari" buruz egindako lanak aurkeztu dira. "Argiari" buruz eginiko liburuan, ikerkuntza prozesu osoa azaltzen da, gelako bileran lanaren planteamendua egitetik, hasierakoikerkuntz esperientziak,sendiak eginiko materiale ekarpenak, ekintzen deskribapenak, haurren arteko elkarrizketak zein ikerkuntzan izandako jarrera ezberdinak agertzeraino. Balio eta sentipenak lantzeko ekintzak ere azaldu dira. "tJrtebetetzetako liburuxkan", adibidez, haur bakoitzari liburuxka bat oparitzen zaio besteek egindako marrazki eta piropoak bertan azalduz. Hau, akrostikoen bitartez ere lantzen da, izenaren hizki bakoitzean haurraren alde positibo bat jartzen delarik, honela, hitz berrien bilakuntza bultzatuz. Balio eta sentipenaklantzeko besteereduren bat ere azaldu zen. Hauen guztien inguruan, eztabaidasortu zen. Askotan,errazagoagertatzen baita gelako haur batzuen alde positiboak agertzea beste batzuenak baino eta zenbait kasutan, autoestima landu ordez, finkaturiko helburuarenaurkakoa lortzen da. Beste zenbait ekintza bideoaren bidez aurkeztu dira. Bata. Pó-ko eskola bateko haurrek herri nomadekiko tolerantzia lantzeko egin zutena. Haurrek, gaua alberge batean igaro zuten eta gurasoei ere zabaldu zitzaien ibilaldira joateko gonbitea, horrela, familiak inplikatuz eta familia mailan ere, herri nomadekiko jarrera aldaketa sustatuz. Ondoren, herri nomada ezberdinei buruzko liburu bat egiten hasi ziren haurrak eta segituan ohartu ziren herri hauen bizitzaren eta beraiek egindako bidaiaren arteko parekotasunaz.Gainera,esperientziaaberastuasmoz,Pó-koijitu eskolabatekinbideoen elkartrukaketaegin zen, hau baitzen ijitoen aho-tradiziozkokultura islatzekoda erarik egokiena.Azkenik eskola ikusteraioan ziren, oso egoera politak sortu zirelarik bertan eta familietan herri hauekiko jarrera aldaketak nabarmendu zirelarik. Bideoazjasotako bigarren ekintza, esku jolasenbilduma bat da. Lehen Hezkuntzakobilduma da, non, batez ere neskenartean hain espontaneokisortzen diren eta oso anitzak diren eskujolasakageri diren. Honen helburua, eskujolasak ez galtzea eta heziketa baliabide bezala erabiltzea da, erritmoa eta koordinazioa, mutil eta nesken integrazioa zein letra batzuen inguruko hausnarketa landuz. HERRIESKOLAKO XXVr.KON-G.IESUA MUGIMENDU KOOPERATIBOAREN "Bizitza liburua" FreinetenTeknikaksentimendu eta balioen ikuspuntutik lantzeko era bat da. Liburua egin baino lehen, Haur Hezkuntzako gelako haurren sentimenduen inguruko ikerkuntza eta hausnarketa egin zen. Sentimendu eta zirrarak, ipuin egokien bidez lantzen dira eta "Bizitza liburuan" haurrek ekarririko argazki, gertakizun, gordetako objetu, oroigarriak...agertzen dira. Baina zer gertatzen da gurasorik ez duten haurrekin, semeorde eta alabaordeekin edo lanean parte hartzen ez duten gurasoekin? Une orotan egindakoa taldeari eta haur bakoitzari egokitu behar zaio, haurren beharrak kontutan hartuz. "Eskolarteko elkartrukaketan" marrazkiak, opariak, haurrek egindako liburuak, bideoak, testuak, etab. elkartrukatzen dira eta oso baliagarri suertatzen den teknika da, komunikazioaren garapenerako, adierazkortasuna lantzeko, inguru ezberdinak ikertu eta ezagutzeko, motibazioa pizteko edo sentimenduez hitzegiten ikasteko. ONDORIOETA BALORAPENAK: Baikorrak iruditzen zaizkigu ekintza eta esperientzienazalpenak, taldearentzat aberasgarriizateaz gain, ekarpen eta eztabaidak aurrera eramateko egokiak suertatzen baitira. Hala ere, denbora urria izan denez, ez da gaia sakontzekoastirik egon. TailerTopaketaizan daiteke unerik egokienagure irakaslepapera zein den, taldeko azalpenak egitean zein sentimendu bizi ditugun, taldeak gure azalpenari egindako ekarpenak zei ntzuk d i ren...sakonki aztertzeko. Sentipeneta balioen alorrean hiru urtez lanean aritu ondoren, ziklo bat itxi dugu, ondorengo urteotan bestegai batzuk lantzeko aukera dugularik. Hala nola: Musika,antzerkia,mugimendua eta plastika erabiliz gorputzaren ezagutza, logika matematikoa, ikasgelaren antolaketa eta aurretik landutako gaien berrikusketa. ESCUELAPOPULAR XXVI. CONGRESO MOVIMIENTOCOOPERATIVO TALLERDE 0.8 AÑOS MCEPsASISTENTES: . . . . . . . . . . . . . Madrid La Rioja Cantabria Málaga Sevilla Euskadi Mancha Castilla-La Salamanca Huelva Asturias León Francia PaísValenciá. PLAN DE TRABAJO . Visitaa la lkastolaLangile:Centrode Infantil. ¡ Presentación y materiales. de experiencias . TécnicasFreinety la Educaciónen Valoresy Sentimientos: y debate. experiencias o Elaboraciónde conclusiones para el futuro. y valoracióndel anterior Encuentrodel Taller.Propuestas DESARROLLODEL TRABAJO . C o m e n z a m ohsa b l a n d od e l a c a r t av o l a n d e r aq, u e l l e g ad e n u e v oa l T a l l e ry q u e s e v u e l v ea p o n e re n e u i e n e si n t e g r a nd e l T a l l e r . m a r c h aE . s t ae s u n a e x p e r i e n c ifaa v o r e c e d o rdae l a r e l a c i ó np e r s o n a l e n t r q . A c t i v i d a d eys j u e g o sd e e s t i m u l a c i ódne l a e x p r e s i ó no r a l : Esun materialpara el uso del profesoradorecogidopor un Grupo de Trabajoa partir de la necesidad y no perderrecursosexperimentados de sistematizar en aulasde Infantily primeroscursosde Primaria con resultadosgratificantespara lascriaturas. El fichero estáorganizadoen los siguientesapartados: - Memoriavisualy situaciónen el espacio. - P e r c e p c i ó nd,i s c r i m i n a c i óynm e m o r i aa u d i t i v a . - Pronunciación y expresión. - Gestoy voz. XXVI. KONGRESUA HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERAIIBOAREN Actividadesen torno al desarrollode la expresiónoral y escritacon tres y cuatro años: 5e favorecela expresiónoral a partir de conversaciones sobreel fin de semana,juegoscon disparates, noticias...Evolucionando hastael trabajo con el periódico,"Cosasde gaviotas". P a r t i e n d od e e s t o s e l e m e n t o ss e c r e a n l i b r o s d e c l a s e c o n e l s o p o r t e c r e a d o m e d i a n t e l a experimentación de diversastécnicasde imprimacióny expresiónplástica. en Trabajosde investigación en una clasede cuatro añosque no ha estadopreviamenteescolarizada t r e s a ñ o s :" L a l u z " y " E l c o l e g i oe n e l p u e b l o " . - E l l i b r o s o b r e" L a l u z " : Recogetodo el procesode la investigación, desdesu planteamientoen la Asambleade clase,el tanteo experimentalsobre los diferentesaspectosque se investigan(refracción,reflexión, luz natural y artificial,fosforescencias...), la aportaciónde materialespor parte de lasfamilias,fotos...Se muestran las actividadesque se han llevadoa cabo:con velas,con linternas,la cámaraoscura,descomposición de la luz, la rueda de color, sombraschinescas, caja de luz, luz violeta, estrellasmágicas,cámara fotográfica,expresiónplástica. Además de la descripciónde la actividad,en el libro aparecenlas conversaciones de las criaturas,su forma de acercarseal tanteo experimental,el cómo verbalizany que se producenen su investigación. expresanlos descubrimientos - E l c o l e g i oe n e l p u e b l o El material presentadoes el libro que las criaturasllevarona casauna vez finalizadoel proyectode trabajo.Estesurgede la asambleade clasey lasmadresparticipansobretodo en lassalidas,en lasque se iban turnando de manera que todas colaboraron.Así mismo,estassalidassupusieronuna nueva s i t u a c i ó nd e t r a b a j op a r a l a sn i ñ a sy n i ñ o sd e 4 a ñ o sq u e r e a l i z a r o ne n e l l a st r a b a j o sd e c a m p o :d i b u j o del natural...En el proyectose trabajó con planos,se realizó una maqueta del pueblo, se trabajó orientación... los recorridosy visitas, El materialrecogetodo esteprocesode trabajo: los objetosde la investigación, y por último la plasmaciónplástica(maqueta).Ademássirvecomo informacióna las familiassobre cómo se desarrollael trabajo de clase,hace conscientesa madres y padres de los procesosde aprendizaje,de los procesosmadurativosde sushijose hijas... E l l i b r od e c u m p l e a ñ o s Estaexperienciase establecea partir de una previapresentadaen el EncuentrodelTallel adaptándola d e u n a c l a s ed e I n f a n t i la u n a d e P r i m a r i aS. e h a c eu n l i b r o d e c u m p l e a ñ ops a r ac a d an i ñ o y n i ñ a d e l a clase,en el que se le regalancosasbonitas:dibujo con piropos.Previaa la realizacióndel libro se ha respondidooralmentea la pregunta ¿Quécosasbuenastiene esa persona?.Losdibujosy piroposse traían de casa,implicandode esta manera a las familias.Con cada criatura la maestradebatía los p i r o p o sp a r a a c l a r a rs i g n i f i c a c i o n eesx, p l i c á n d o s el u e g o a l c o l e c t i v oy p a s á n d o sfei n a l m e n t ea l l i b r o . En una segundafase,se introdujo el trabajo con acrósticosa partir del nombre, de forma que cada l e t r an o m b r a r au n a c u a l i d a dp o s i t i v a . El uso del acrósticocomplica la expresiónde valoresy sentimientos,pero aporta la necesidadde búsquedade palabrasnuevas,fomentando la investigación y la colaboracióncon lasfamilias.En este trabajo, la maestraaporta directamentelas pastasde los libritosque las criaturaseligen a partir de diferentesmodelos. Otra versiónde estaactividaden una clasede Infantil se planteaa partir del azar al sacarun nombre de la clasede la caja de nombresy tener entoncesque regalarlealgo bonito (dibujo,retrato)con un texto sobre ella. Estosregalitosse guardan en una carpetade "Dibujos preciosos",explicandocada c u a le n l a A s a m b l e ac ó m o l o h a h e c h o . XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR Posteriormente a esta exposiciónse generó un pequeño debate en el que distintaspersonasdel Taller c o n e x p e r i e n c i assi m i l a r e si n t r o d u c e nm o d i f i c a c i o n eysa p o r t a c i o n e sS.e c o m e n t aq u e a n i v e l e sd e c r i a t u r a s p e q u e ñ a sc,u a n d os e l e sp i d e q u e h a g a ne l d i b u j o m á sb o n i t o p o s i b l ep a r ae l l i b r o d e c u m p l e a ñ ods e a l g u i e n s e p u e d e p l a n t e a re l p r o b l e m ad e m a y o r i n t e r é ss e g ú np a r a q u i é n s e r e a l i z ay a s í m i s m oe l n o v a l o r a rl o a l g u n o sd e l o sr e g a l o sr e c i b i d o sL. a sp e r s o n a as d u l t a sn o s o m o sa j e n a sa e s t et i p o d e s e n t i m i e n t o s , suficiente y a s ío c u r r eq u e e n d e t e r m i n a d o m s o m e n t o sd e l a v i d a d e l a u l a n o s e s m á sf á c i l d e m o s t r a ra f e c t o s r, e a l z a r aspectospositivos... a unascriaturasque a otras.En un esfuerzopor reforzarla autoestima,podemoscaeren s i t u a c i o n ecso n t r a r i aas l o p r e t e n d i d os i nt e n e r c o n c i e n c idae e l l o :p o r e j e m p l o c, u a n d oa l d e c i rc o s a sp o s i t i v a s d e c i m o sc o n m á sf l u i d e zo c o n m á sc a n t i d a dd e u n a sc r i a t u r a q s u e d e o t r a s ,o c u a n d op a r ae v i t a ru n a p é r d i d a d e a u t o e s t i m af a l s e a m ods e t e r m i n a d assi t u a c i o n eesn t r a n d oe n c o n t r a d i c c i ócno n e l p r i n c i p i od e h o n r a d e z( y s e n o s n o t a ) .I n c l u s od e n t r od e l a d i n á m i c ad e l T a l l e rl,a e x p e r i e n c idae l a c a r t av o l a n d e r ap o n e e n e v i d e n c i a como en este procesocon un planteamientobonito, se puedendar sentimientosde frustraciónpor parte de q u i e n p e r c i b eq u e s e l e r e l e g aa l n o h a b e rl l e g a d oa p a r t i c i p a er n l a a c t i v i d a d . . Presentación de experiencias en formato vídeo: - Dosdíasen carreta: E s u n a e x p e r i e n c i ap r e s e n t a d ap o r u n a c o m p a ñ e r af r a n c e s ad e u n a e s c u e l ad e P a u . L a c l a s ee s t á c o m p u e s t ap o r 1 5 c r i a t u r a se n t r e d o s y s e i sa ñ o s .E n l a a c t u a l i d a df r a n c e s al o s d e r e c h o sh u m a n o sy l o s proyectoseducativospara la toleranciaestánmuy al día, en este contextose haceun proyectode tolerancia h a c i al o s p u e b l o sn ó m a d a s g: i t a n o s ,i n d i o s ,t u a r e g , e t c . . . C o n s i set en u n v i a j e e n c a r r e t ad u r a n t e d o s d í a s p e r m a n e c i e n duon a n o c h ee n u n a l b e r g u eL. a sp e r s o n aas d u l t a sq u e a p o y a ns o nd o sc o n d u c t o r e sl a, a y u d a n t e d e l a m a e s t r ay t o d a s l a sm a d r e sq u e q u i s i e r a n( p r e s e n t essó l oa l a sh o r a sd e l a c o m i d a ,d o r m i r . . . )d, e f o r m a q u e s e i m p l i c a r aa l a s f a m i l i a se n e l p r o y e c t ot r a s c e n d i e n d loo s c o n t e n i d o sd e e s t e a l á m b i t o f a m i l i a rd e m a n e r aq u e l o t r a b a j a d oe n l a e s c u e l as e r e f u e r c ey s i r v ac o m o m o t o r d e c a m b i od e a c t i t u d e s . A l a v u e l t ad e l v i a j ec u a n d os e e m p i e z a na h a c e rl o s l i b r o ss o b r el o s d i f e r e n t e sp u e b l o se n s e g u i d as o n capacesde establecerlos paralelismos entre la vida de estospueblosy su viaje. C o m o p a r t e d e e s t ae x p e r i e n c i as,e m a n t u v oc o r r e s p o n d e n cci ao n u n a e s c u e l ag i t a n a d e P a u .A l s e r l a c u l t u r a g i t a n a d e t r a d i c i ó n o r a l , e l s o p o r t e e m p l e a d op a r a e l i n t e r c a m b i op o r s u p a r t e f u e e l v í d e o . P o s t e r i o r m e n tsee v i s i t ó e s t a e s c u e l at a m b i é n e n c o m p a ñ í ad e l a s m a d r e s ,d e m a n e r aq u e e r a u n b u e n momento para observarsusactitudesante estacultura.Lasmadresse sorprendieronpositivamenteante dos h e c h o sp: o r u n l a d o p o r l a s o n r i s ay l a a p a r i e n c i faí s i c ad e l a sn i ñ o sy n i ñ a sg i t a n a sy; p o r o t r o c o m o n i ñ a sy n i ñ o sd e r a z ag i t a n a m á s m a y o r e se j e r c í a nt a r e a sd e c u i d a d oy a t e n c i ó na l a g e n t e m á s p e q u e ñ ay a q u e e s a l g o q u e d e n t r o d e s u s o c i a l i z a c i ósne r e a l i z ac o n n a t u r a l i d a dL. a v a l o r a c i ó nd e l a e x p e r i e n c ieas p o s i t i v aS. e . a d e m á se l v i a j ee n c a r r o , h a p r o d u c i d ou n c a m b i od e a c t i t u d e st a n t o d e l a sc r i a t u r a sc o m o d e s u sf a m i l i a sY a d e m á sd e c o n s t i t u i u r n m o m e n t od e d i v e r s i ó nm u y n o v e d o s od, i o p i e a s i t u a c i o n edse a f e c t i v i d a dl ,ú d i c a s . . . f u e r a d e l e s p a c i oy t i e m p o e s c o l a r . - Recogida d e j u e g o sd e p a l m a s : E n u n a u l a d e s e g u n d od e P r i m a r i aa, p a r t i r d e l a o b s e r v a c i ó dn e c o m o p r o l i f e r a nd i s t i n t o sj u e g o sd e p a l m a sd e m a n e r ae s p o n t a n e a e n t r e l a sn i ñ a sy a l g u n o sn i ñ o s ,l a m a e s t r as e p l a n t e ar e c o g e r l oes n f o r m a t o y ademástrabajaren de video de maneraque se forme un bancode recursosde caraa momentosposteriores l a c l a s ee s t o sd e m a n e r ag l o b a l :e d u c a c i ó nd e l r i t m o y l a c o o r d i n a c i ó ni n, t e g r a c i ó nd e n i ñ o sy n i ñ a s ,a n á l i s i s d e a l g u n a sl e t r a s . . . S ev a l o r ac o m oe s t o sj u e g o sf o r m a n p a r t ed e l a c u l t u r ai n f a n t i l .U n a c u l t u r ae m i n e n t e m e n t de e t r a d i c i ó n o r a l ,f e m e n i n a q, u e v a r í al e t r a sq, u e c o n s e r v a o t r a s .Q u e i n c o r p o r aa n u n c i o s",m i t o s " d e ú l t i m ao l a ( l a sS p i c e , e r o p o c oa p o c os e G i l r s ) . .L.o sn i ñ o se n u n p r i n c i p i os e i n c o r p o r a nd e m a n e r au n p o c oo b l i g a d a e, n g e n e r a l p v a n e n c o n t r a n d oa g u s t oe n e l l o s .T a m b i é nc o m e n t a m o sl a sd i f i c u l t a d eds e i n t e g r a c i ó nd e n i ñ a so n i ñ o sc o n p r o b l e m a sd e d e s c o o r d i n a c i ó nd. e. .m o s t r á n d o seen l a p r á c t i c aq u e s e l e sa c e p t ac o m o s o n . - E l c h i r i n g u i t od e P s i c o m o t r i c i d a d : HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA C o l e c c i ód n e d i a p o s i t i v aqsu e m u e s t r a ne l f u n c i o n a m i e n t o d e u n a u l a d e p s i c o m o t r i c i d aedn l a q u e v a n p a s a n d on i ñ a sy n i ñ o sd e s d eI n f a n t i lh a s t as e g u n d od e P r i m a r i a . S em u e s t r a nd i f e r e n t e sc i r c u i t o ys j u e g o se l a b o r a d o cs o n m a t e r i a l e n s o e s t r u c t u r a d o ds e . .e , d e s h e c h o .D j u e g o sd e h a b i l i d a dm o t r i zy v i s u a l c, o o r d i n a c i ó ne,q u i l i b r i of,u n c i o n a m i e n t do e f o r m as e n c i l l a s ee l a b o r a b a n m a q u i n a sc, o l a b o r a c i ó n . . . . S a l i d aa R o c a m u n d o . E x p e r i e n c idae e d u c a c i ó nd e s e n t i m i e n t oys v a l o r e se n t o r n o a u n a s a l i d ae s c o l a h r a b i t u a la l f i n a l i z a re l c i c l oI n f a n t i le n e l C o l e g i o" V e r d e m a r "d e C a n t a b r i a( v e ra n e x o l ) . ¡ E l l i b r od e v i d a : S ep r e s e n t a n d o se x p e r i e n c ilal e v a d a as c a b oe n u n a u l a d e i n f a n t i l d e lC o l e g i o" V e r d e m a r "d e C a n t a b r i a ( v e ra n e x o2 ) y e n u n a c l a s ed e I n f a n t i ld e e s c u e l ar u r a le n V i l l a v e r d e c o n l o st r e s n i v e l e sj u n t o s . E l l i b r o d e v i d a a p a r e c ec o m o u n a m a n e r ad e a b o r d a r l a s t é c n i c a sF r e i n e t A " r A u l o s s e n t i m i e n t o ys v a l o r e sP. r e v i oa l a e l a b o r a c i ó d n e l l i b r o h a y u n a e x p l o r a c i ó en n l a q u e a p a r e c e nl o ss e n t i m i e n t oyse m o c i o n e s d e l a s n i ñ a sy n i ñ o s d e e s t a c l a s e c: e l o s ,a m i s t a d ,n o v i a z g o s . E . . s t a se m o c i o n e s e t r a b a j a nc o n d i f e r e n t e s técnicascon el apoyo de cuentosconcretospara sentimientosconcretos... En el Libro de vida, las criaturas aportan fotos, anécdotas,objetosconservados, recuerdos... A l h i l o d e e s t a sd o s e x p e r i e n c i asse s u s c i t au n p e q u e ñ od e b a t ee n e l q u e s e p l a n t e a ni n t e r r o g a n t esso b r e l a sc r i a t u r a sq u e c a r e c e nd e p a d r e sy / o m a d r e ss, o n a d o p t a d @os l a f a m i l i an o c o l a b o r aa p o r t a n d oe l m a t e r i a l n e c e s a r i oC. o m oc o n c l u s i ó ns,e d e d u c eq u e e n c a d am o m e n t oh a y q u e a d a p t a rl o q u e s e h a c ea l a sd i f e r e n t e s individualidades y características de cada grupo; debiendoel profesoradoestaratento a las actitudesde las criaturaspara poder recogerpistasque dirijan nuestraactuaciónreforzando,frente a lo que se pueda vivir por su parte como carencias, que resultenatractivaspara el restoy que esapersonatenga otrascaracterísticas en concreto. . Correspondencia escolar: Dentro del trabajo sobre lasTecnicas Freinety los sentimientosy valores,se comunicandos experiencias d e c o r r e s p o n d e n cei as c o l a ru, n a d e u n a u l a d e I n f a n t i lv o t r a e n t r e a u l a sd e 1 on i v e ld e l 1 oc i c l od e P r i m a r i a . 5e intercambianen los envíosdesdetextosa dibujos,regalos,agendasde la clasecon la "ficha" de cada n i ñ ay n i ñ o ,v i d e o s l, i b r o sh e c h o sp o r l a sc l a s e st .e x t o sl i b r e s . . .i n , c l u s ou n t r a j e d e f l a m e n c aL. a p l u r a l i d a dd e e s t o sm a t e r i a l e ys l a p r e t e n s i ó nd e q u e t o d a l a c l a s ep a r t i c i p ee n l a m i s m ao c a s i o n aq u e l a p e r i o d i c i d a d e estosenvíostenga un ritmo no demasiadorápidoy algo espaciado(del orden de cuatro envíosen el curso). H a y d o s t i p o s d e c o r r e s p o n d e n c ilaa:c o l e c t i v ay l a i n d i v i d u a lA. p a r t i r d e c i e r t a se d a d e s l,a p r o p i ac l a s e d e m a n d al a c o r r e s p o n d e n c i na d i v i d u aal l d e s e a rc a d ac u a l e s t a b l e c erre l a c i o n eps e r s o n a l eys r e c i b i re n v í o s particulares. E s t at é c n i c as e m u e s t r ac o m o c a r g a d ad e p o s i b i l i d a d ees n e l d e s a r r o l l od e l a c o m u n i c a c i ó nd, e l a capacidadexpresiva, del respetopor lo diferente,ganasde conocere investigarrealidadesdistintas,el gusto p o r h a c e r l a s c o s a sb i e n . . .A d e m á sd e q u e a l g o q u e e n u n p r i n c i p i on o t i e n e p o r q u é i r m á s a l l á d e u n c o n t e n i d o" e s c o l a r " ,p o s i b i l i t aa v a n z a re n l a e d u c a c i ó ns e n t i m e n t a il n c o r p o r a n d oy h a c i e n d on o r m a l l a e x p r e s i ó nd e e m o c i o n e sy s e n t i m i e n t o ns o s ó l o e n l a s c a r t a ss i n o q u e p o s t e r i o r m e n tsee g e n e r a l i z aa o t r a s e l a b o r a c i o n edse l a u l a .C o m oe l e m e n t o si m p o r t a n t e sp a r a q u e l a r e l a c i ó ne n t r e l a sc r i a t u r a s e p r o f u n d i c ey e n r i q u e z c ae s t á n l a c o n t i n u i d a de n e l t i e m p o y l o s e n c u e n t r o se n t r e c o r r e s p o n s a l eLsa. c o n t i n u i d a ds e d i f i c u l t ap o r l a n o p e r m a n e n c i ad e l a m i s m a p e r s o n ac o n e l g r u p o y a q u e l a r e l a c i ó ne n t r e t u t o r @ se s i m p o r t a n t e .E n c u a n t o a l o s e n c u e n t r o sc, o n s t i t u y e nu n m o m e n t o c a r g a d od e i l u s i ó ny d e c o n t e n i d o s a f e c t i v o ss,o b r et o d o c u a n d os e r e a l i z a nu n a v e z e s t a b l e c i dlaa c o r r e s p o n d e n cyi an o c o m o i n i c i od e l a m i s m a . E n m u c h a so c a s i o n elsa sf a m i l i a ss e i m p l i c a nf a v o r e c i e n d eo l a c e r c a m i e n tyo l a r i q u e z ad e e s t o si n t e r c a m b i o s . S e h a p r o d u c i d oi n c l u s oc o r r e s p o n d e n cei an t r e m a d r e sd e l o s d i s t i n t o sg r u p o s . m ESCUELAPOPULAR XXVI. CONGRESO MOVIMIENTOCOOPERATIVO Y VALORACION CONCLUSIONES que suponenun enriquecimientopara todo el Se valora positivamentela presentaciónde experiencias g r u p o y q u e p e r m i t e na v a n z a ra p a r t i rd e l d e b a t ey l a sa p o r t a c i o n e sA. d e m á ss e p o s i b i l i t al a a d q u i s i c i ó nd e ideas y proyectosnuevos para poner en marcha en las diferentesescuelas.El nivel de las experiencias presentadas es alto, pero por parte de algunaspersonasdel Tallerse hechaen falta más profundidaden los las mismas,de manera que a partir de una críticaconstructivay de forma cooperativa.el sobre debates a d e m á sd e v a l o r a r s es a l g ae n r i q u e c i d os: o b r e l o q u e s e e x p o n es e a p o r t a n e x p e r i e n c i assi m i l a r e s , trabajo del Congresodificultaesta profundización;seríael Encuentro falta de tiempo característica aclaraciones...La q u e p o s i b i l i t a r a i n c i d i r m á s c a l m a .P u d i e n d oa n a l i z a rm á sa l l ád e l o f o r m a l c u a le s n u e s t r o con d e l T a l l e rl u g a r qué sentimientosjuegan en la exposicióndel trabajo al grupo, en lasaportacionesque papelcomo maestr@, e l g r u p o n o s h a c es o b r el o p r e s e n t a d o . . . E l t a l l e r m a n t i e n eu n g r u p o d e g e n t e c o n s t a n t el o q u e p e r m i t e u n a l í n e ad e t r a b a j o c o n t i n u a d oq u e e s t r u c t u r ap o s i t i v a m e n tael g r u p o .A s ím i s m o ,l a g e n t eq u e s e h a i n c o r p o r a d op o r p r i m e ra ñ o , m a n i f i e s t a snu bienestaral encontrarun colectivoabierto,acogedory cariñoso. PLAN DE TRABAJOPARA EL PRÓXIMO CURSO Despuésde tres cursostrabajandoen torno a Sentimientosy Valoresse ha cerrado un ciclo. En estos m o m e n t o ss e a b r e u n a b a n i c od e o o s i b i l i d a d ede s trabajo, de estas se perfilan como posiblesvías de investigaciónlos siguientestemas: L a i n v e s t i g a c i ó cn o n e l c u e r p o u t i l i z a n d ola música,el teatro, el movimiento, la plástica...como i n s t r u m e n t ops a r a l l e v a r l aa c a b o . La lógicamatemática. L a o r g a n i z a c i ó dn e l a u l a ,e s p a c i o st i,e m p o s . T a m b i é ns e a p u n t ae l i n t e r é sd e p e r s o n ads e l T a l l e rp o r t e m a sy a t r a b a j a d o ys c o n d o c u m e n t a c i ópnr o p i a , a b r i é n d o s el a v í a d e r e t o m a ra n t i g u a si n v e s t i g a c i o n easd, e m á sd e r e f r e s c aar q u e l l ad o c u m e n t a c i ó qn u e s e precisa.Entreestostemas,el que más interéssiguedespertandoes el de la lecto-escritura. COORDINACIÓN L a c o o r d i n a c i ó cno n t i n u ad u r a n t ee s t ec u r s oa c a r g od e l g r u p o d e E d u c a c i ó Inn f a n t i ld e L a R i o j a . XXVI. KONGRESUA HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN ANEXO I . TALLER DE 0-8 ANOS TRESDíAs EN ROCAMUNDO E s t ae x p e r i e n c isae h a d e s a r r o l l a deon u n a c l a s ed e 3 " d e E . l .c o n n i ñ o sy n i ñ a sd e 5 y 6 a ñ o s . A l o l a r g od e t o d o e l c i c l od e E . l .h e m o sp a r t i c i p a d oe n m u c h a ss a l i d a sp, e r o e s t at i e n e a l g o d e e s p e c i a l , por primeravez vamosa pasardos nochesfuera. D e s d eh a c e1 2 a ñ o ss e v i e n er e a l i z a n d oe s t aa c t i v i d a de n e l c o l e g i oy a d e m á sm u c h o sn i ñ o sy n i ñ a sd e l a clasetienen hermanosmayoresque ya estuvieronen Rocamundo,por lo que la mayoríade lascriaturasde la claseesperabancon ansiedadel momento de partir. Estasalida,como el restose preparanpreviamenteen la clase,pero hastaesteaño, era yo, la maestra,la que llevabala voz cantanteen las asambleasde preparación,me anticipabaa todas las dudas que podían surgir,a los miedosque podían plantear...que por experiencias anterioressabíaque les podía preocupar. Peroestavez no ha sido así;motivadapor la líneade trabajo que llevamosen el Tallerde 0-8,me parecía importante que los niños y las niñas, sin condicionantesprevios por mi parte, plantearan todas sus preocupaciones, expectativas, sentimientosque les provocabaesta salida.Así que un mes antesnos pusimos a trabajar. y d a b a m i e d oy e n u n s e g u n d o E n l a sa s a m b l e avsi m o sl o q u e q u e r Í a m o sh a c e r l, o q u e n o s p r e o c u p a b a momento decidimosreflejarlos sentimientosque provocabaesta actividadpor escrito.Así surgió el MURAL de ROCAMUNDO. Divididoen dos partes:Que queremoshacery Nosda miedo y nos preocupa,cadacriaturaiba expresando en un papel( con dibujosy palabras) sussentimientos.El mural se fue rellenandoa lo largo de los días,hasta q u e l l e g óu n m o m e n t oq u e n o q u e d ó u n h u e c ol i b r e . Estasson algunascosasque dijeron: N o sp r e o c u p a . . . Q u e r e m o si r a . . . * * * * * * * * * * * * * estarsolosy solas separarme d e m a m áy d e p a p á perder la linterna la oscuridad caernosde la cama tenerpesadillas h a c e r n o so i s . . . p a s a r l ob i e n investigar hacerhogueras jugar d e s c u b r iar n i m a l e s ir al río... Con el mural en la claseentre todos y todas intentamosbuscarsalidasa nuestraspreocupaciones y poner mediospara realizarlas distintasactividadesy así conseguimosque los niños y niñasfueran los verdaderos protagonistasde estaactividad. C o m oh e d i c h oa l p r i n c i p i os, o n m u c h o sa ñ o sl o sq u e v e n i m o sr e a l i z a n d oe s t as a l i d a p, e r o e s t eh a s i d oe l primeroen el que ningunacriaturase ha sentidomal, se lesveía seguros,con recursos, sabíanlo que podían hacersi surgían"problemas"y lo más sorprendente,la mayoríase hubieraquedadoalgún día más. A la vuelta de Rocamundoel mural seguíaen la clase,y así pudimoscomparartodas las preocupaciones y expectativas que teníamospreviamentey lo que había ocurridoen realidad,como habíamossolucionado cada uno de los problemasque se nos presentaron. XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR q u e l o s n i ñ o sy n i ñ a sm á st í m i d o se i n t r o v e r t i d o sp,u d i e r a ne x p r e s asr u s E s t ae x p e r i e n c i ha a p o s i b i l i t a d o s e n t i m i e n t ocso n t o d a n a t u r a l i d a dy, s o b r et o d o u n a g r a n s e g u r i d a da f e c t i v ay l o q u e m á sm e h a s o r p r e n d i d o e s q u e l a sp r o p i a sc r i a t u r a sh a n a y u d a d oa s u p e r a rl o s m i e d o sq u e t e n í a ns u sf a m i l i a sa n t e l a s a l i d a . OlgaMeng M C E Pd e C a n t a b r i a ANEXO II . TALLERO.8 AÑOS LIBRODE VIDA E x p e r i e n c irae a l i z a d ae n u n a u l a d e 3 " d e e . i . Dentro de los trabajosque tenemosmás o menossistematizados en el colegioestá el LIBRODE VIDA,a l o l a r g od e s u e s c o l a r i z a c i ór e n a l i z a nd o s ,u n o e n 3 " d e E . l .y o t r o e n 3 " d e p r i m a r i a . E su n t r a b a j od e i n v e s t i g a c i ósno b r es u sp r i m e r o sm o m e n t o sd e v i d a ,l a sp e r s o n a ds e s u e n t o r n o( f a m i l i a , a m i g o sy a m i g a s . . . )l ,a s d i s t i n t a sp r o f e s i o n e s .e. .n r e s u m e nu n t r a b a j o d e i n v e s t i g a c i ósno b r e s u h i s t o r i a individual. P e r oe s t ea ñ o q u e r í ai r u n p o q u i t o m á sa l l á , m e p a r e c í ai m p o r t a n t eq u e e n l a i n v e s t i g a c i ót nu v i e r a nu n p a p e l i m p o r t a n t el o s s e n t i m i e n t o sd e c a d a u n o y c a d a u n a , a s í q u e a d e m á sd e t r a b a j a rs o b r e n u e s t r o s p r i m e r o sm o m e n t o sd e v i d a ,s o b r ep a p áy m a m á ,t r a b a j a m o s o b r en u e s t r o s e n t i m i e n t o sE.si m p o r t a n t eq u e los niñosy niñaspuedanexpresarsusafectos,miedos,alegríasverbalmentey por escrito. Pararealizarestetrabajo contamoscon: . L a c o l a b o r a c i ódne l a sf a m i l i a sé, s t a sa y u d a r o na l o sn i ñ o sy a l a sn i ñ a sa b u s c a fro t o g r a f í a ys c o n t a b a n h i s t o r i ad s e s u sp r i m e r o sm o m e n t o sd e v i d a ,e m b a r a z oi n c l u i d oe n m u c h o sc a s o s . . D i a p o s i t i v adse l m a t e r i a lS E X U A L I D AYDC U L T U ReAl a b o r a d op o r e l g r u p o M C E P - U NdCe C a n t a b r i a . C o nt o d o e s em a t e r i a le l t r a b a i os e r e a l i z óe n c l a s e . T o d o e m p e z óc o n u n a s e s i ó nd e d i a p o s i t i v a sa, l o s n i ñ o sy n i ñ a sd e m i c l a s el e s e n c a n t ae s t e m e d i o a u d i o v i s u aal ,s íq u e s i n y o d e c i r l e sn a d a d e l o q u e í b a m o sa v e r ( e n p r i n c i p i os e p e n s a r o nq u e e r a u n c u e n t o ) e m p e c éa p r o y e c t adr i a p o s i t i v adse n i ñ o sy n i ñ a sr e c i é nn a c i d o sd. e u n b e b éc o n s u m a m á ,u n p a p ád a n d od e c o m e ra u n n i ñ o ,n i ñ o sy n i ñ a sc o n e l o r i n a l . . . A p a r t i r d e e s t a sd i a p o s i t i v a s u r g i ó e l d e b a t e , e s t u v i m o sh a b l a n d od e c u a n d o e l l o s y e l l a s e r a n p e q u e ñ o s ,l a s c o s a sq u e l e s h a b í a n c o n t a d o . . . ys u r g i ó l a n e c e s i d a dd e i n v e s t i g a rs o b r e n u e s t r ah i s t o r i a oersonal D e c i d i m o hs a c e ru n l i b r o d e v i d a ,d ó n d ec o n t a m o sc o m o é r a m o sd e b e b é sy l o q u e n o s h a p a s a d od e s d e e n t o n c e sa, d e m á sd e h a b l a rd e n u e s t r af a m i l i a . HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA E n v i a m ou s n a c a r t aa l a sf a m i l i a sp i d i e n d ou n a s e r i ed e f o t o g r a f í a sp a r a e l a b o r a re l l i b r o : . foto de bebé . foto en la actualidad . m a m á ,p a p á ,l o s h e r m a n o sy h e r m a n a s . . Laspersonasque viven en la casa. . F o t od e l a a c t u a l i d a dh a c i e n d ol o q u e m á s l e g u s t a C a d an i ñ o y c a d an i ñ a p r e s e n t óa l a c l a s el a sd i s t i n t a fso t o g r a f í a sq u e h a b í a nt r a í d o ,c o m p a r t e nl a h i s t o r i a q u e l e sh a n c o n t a d oe n l a c a s a , . . . U n av e z q u e y a t e n í a m o sl a h i s t o r i ad e c a d au n o y c a d au n a ,e m p e z a m o as i n v e s t i g asr o b r ec o m oé r a m o s e n l a a c t u a l i d a dq, u e c o s a sn o s g u s t a b a n a, q u e t e n í a m o sm i e d o ,q u e n o s p r o d u c í aa l e g r í ay t r i s t e z a .E s t e t r a b a j ol o r e a l i z a m o s t a m b i écno n a y u d ad e l a sd i a p o s i t i v a ys ,a q u í t u v o u n p a p e lf u n d a m e n t a l a a s a m b l e a . A l o l a r g o d e t o d o e l p r o c e s od e e l a b o r a c i ó n d e l l i b r o d e v i d a , l a sf o t o s , l o s d i b u j o s ,l o st e x t o s ,s e i b a n e x p o n i e n d oe n l a c l a s e . C o n c l u i m o tso d o e l p r o c e s or e c o g i é n d o l oe n e l L i b r o d e V i d a . E n é l n o e s t á t o d o l o q u e s a l i ó e n l a investigacióm n ,u c h o sd e l o sd e s c u b r i m i e n t oc so m p a r t i d ofso r m a n p a r t ed e l a v i d a d e l g r u p o y a u n q u en o l o s reflejamosen el papel,estánahí, en cada uno de nosotrosy nosotras. O l g aM e n g M C E Pd e C a n t a b r i a XXVI. KONGRESUA HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERAIIBOAREN TAÜLERRA 8=f,2 URTE BÜTARTEK@ TALLER DE 8=f,2 AÑ@S XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR 8-72 URTEBITARTEKOTAILERRA LAN EGITASMOA Tailerrabi atal nagusietanbanatu da, batetik, maila zein ikasgelenantolaketari dagokiona eta bestetik, lantresneizuzendua. Lehenengoan,Langile tkastolaeredutzat hartuko da eta debate bat egingo da honen inguruan. Bigarrenean, korrespondentzia ikasgelako lanaren oinarri bezala, zein batzarrak, gatazken konponbide bezala aztertuko dira. LAN EGITASMOAREN GARAPENA Maila zein ikasgelenantolaketareninguruan, Langile tkastolakarlo horretan duen antolakuntza aztertu da, mailen eta ikasgelen antolaketa eta ikastetxean gurasoek duten partehartzeari dagokionean. Antolakuntzari dagokionean, txoko eta tailerretan banatzen dira eta irakaslego anitza dagoenez, talde txikiagotan lan egiten da. Tailerretan berriz, gurasoek parte hartzen dute eta honela, ikastetxeko antolakuntza ren pa rte d i ra. Lan tresna bezala, korrespondentzia eta batzarra erabiltzen dira. Lehenengoaren kasuan, indibidualki, kolektibo mailan eta fax moduan egiten dira, korreo elektronikoaz egin zen saiakerakez zuelarik emaitza onik eman. Korrespondentzia,harreman mailan tresna baliogarria gertatzen bada ere, ikasgelako lan tresna baliogarria da, izan ere, idazketa lantzen da eta baita espresabideakere. Ortografia zuzenketak egiten dira, kolektibo mailako eskutitzetan eta baita eskutitzaren intimitatea gordetzea garrantzizkotzat iotzen ez diren eskutitz pe rtsonaI etan ere. Batzarrak berriz, egoera gatazkatsuak ekiditzeko edo eta era egoki batean konpontzeko erabiltzen dira. BALORAPENA Jende berria sartu da tailerrean eta hortaz, ikuspuntu anitzagoez jokatu da. Bestetik, denboraz urri geratu da tailerra eta ez dira material zein esperientzia guztiak aztertu. Hau honela, hurrengorako, denbora kontrolatzea proposatu da gai guztiak aztertzeko aukera egon dadin. Korrespondentzia eta batzarretan lan egitea erabaki da, hurrengo kongresuanhauek lantzeko. m H E R R I E S K O L A K O M U G I M E N D L -K O O P E R , \ T I B O A R E N XXVI. KONGRESUA TALLERDE 8.12 MCEPsASISTENTES . . . . ¡ . . . . . . Asturias Cantabria C a s t i l l a - LM aancha Euskadi Francia La Rioja León Madrid Málaga Portugal Salamanca PLAN DE TRABAJO En estecongresopretendemosestructurarel taller en dos bloquesque se correspondan y complementen: . B l o q u eo r g a n i z a t i v o d e c l a s ec, i c l o . . . r B l o q u ed e " h e r r a m i e n t a sc" o n q u e c o n t a m o sp a r a r e a l i z a e r l trabajo. E l p r i m e rb l o q u es e v a a t r a b a j a r p , o r u n a p a r t e ,e n l a l k a s t o l aL a n g i l e m , e d i a n t eu n a v i s i t ae n l a sq u e , l a sr e s p o n s a b l enso s e x p l i c a r á n c ó m o e s t áo r g a n i z a d oe l c i c l oy e l t r a b a j od e a u l a . Se completarácon el debate que surja,ante la realidadque nos presenteny la que se presentóen el pasaoocongreso. P o ro t r a p a r t es e a n a l i z a r áu n a e x p e r i e n c idae a u t o r r e g u l a c i ódne l a d i s c i p l i n a . E n e l s e g u n d ob l o q u e s e a b o r d a r á nl a c o r r e s p o n d e n c icao, m o h i l o c o n d u c t o rd e l t r a b a j o d e a u l a y l a a s a m b l e ac, o m o m e d i od e r e s o l u c i ó d ne conflictos. H a y p e n s a d od e j a ru n e s p a c i oe n e l t i e m p o d e l c o n g r e s op a r aq u e ,a q u e l l o sc o m p o n e n t edse l g r u p o q u e q u i e r a n ,e x p l i q u e ns u se x p e r i e n c i adso c e n t e sp, r o b l e m a sd, u d a s . . d. e m a n e r aq u e , e l p r o p i o g r u p o a p o r t e s o l u c i o n eos a y u d a a q u i e n l a n e c e s i t e . C o m oú l t i m o p u n t o t e n d r e m o sl a v a l o r a c i ó nd e l c o n g r e s oy l a sp r o p u e s t ads e t r a b a j op a r ae l c u r s o . DESARROLLODEL TRABAJO O r g a n i z a c i ódne l C i c l oy e l A u l a . V i s i t a m o sl a l k a s t o l aL a n g i l ey a l l í n o s e x p l i c a r o nc ó m o h a n o r E a n i z a d ol o s c i c l o s ,l a s a u l a s y l a p a r t i c i p a c i ódne l o s p a d r e se n l a g e s t i ó nd e l C e n t r o . l-.r f25'l | ,/l XXVI. CONGRESO MOVIMIENTO COOPERATIVO ESCUELA POPULAR E n l o s p r i m e r o sc i c l o sl a sc l a s e fsu n c i o n a np o r r i n c o n e sy a p a r t i rd e 3 " q u e c o m i e n z a nc o n e l e s t u d i od e Ingles,tiene una estructuraintermedia entre talleresy rincones.Hay profesoradosuficientecomo para desdoblarla clasecon gruposde trabajosmás pequeños.Tienentallerescon ayuda de los padrescomo es el casode la huerta. Laorganizaciód n e l t r a b a j od e c i c l os e r e a l i z ae n t r e p r o f e s o r eys a l u m n a d o .C a m b i a nc a d at r i m e s t r ee l alumnadopero no el profesorado. Elconsejoescolares atípico,estáformado por un padre/ madrepor nivel,un profesor/profesorade cada ciclo y la dirección.El consejotrabaja por comisionesde trabajo, lascualestienen un representante. La escuela,antesuna cooperativa,estáahora en la red pública. escolar,cuyo modo de Una de las herramientasde trabajo usadaen las lkastolases la correspondencia u t i l i z a r l ac o m e n z a m oas d e b a t i re n e l c o n g r e s oa n t e r i o ry c o n t i n u a r áe n e s t e . s u e v a se n e l t a l l e rs e h i z o u n p e q u e ñ or e p a s od e l o h a b l a d oe n e l C o n g r e s op a s a d o C o m oh a y p e r s o n a n que se han mantenidodurante el curso.Se y despuéscomentamoslasdiferentesformasde correspondencia i a n i v e l i n d i v i d u a l c, o l e c t i v oy f a x . A u n q u e l a m a y o r í ah a s i d o p o r c o r r e o h a n r e a l i z a d oc o r r e s p o n d e n c a por correoelectrónicopero no ha dado buen resultado. ordinario.Hubo un intento de correspondencia como muy positivay como una buena herramientade trabajo,tanto en el Se valora la correspondencia nivel afectivocomo a nivel de trabajo de clase. E sm u y i m p o r t a n t eq u e s e l l e v eb i e n ,q u e s e c o n t e s t ee n u n t i e m p o p r u d e n c i a lp, o r q u ee l p e r s o n apl u e d e desanimarse. Se establecióun debate con la correccióndel texto. Se está de acuerdoen que, sobre todo, el texto colectivodebe ser legibley entendido en su expresión.Respectoa la ortografía,no pasa nada por que se a d i v i d u a lt,i e n e e l p r o b l e m ae n c u a n t o a l a c o r r i j a nl a s f a l t a s p o r l o s c o r r e s p o n s a l eLsa. c o r r e s p o n d e n c i n . r e e m o sq u e h a y q u e r e s p e t a r l e s c o r r e c c i ó ny,a q u e h a y n i ñ o sy n i ñ a sq u e n o q u i e r e nq u e s e l e a ns u sc a r t a sC en suintimidad. S o n i m p o r t a n t e sl o s e n c u e n t r o d s e c o n o c i m i e n t yo t a m b i é n s e h a n d a d o a m u y d i f e r e n t e sn i v e l e sd e s d e los de pasarunashorashastavariosdías.Queda pendienteel debate del tema de la "censura". (Anexol) mediantela autorregulaciónde la disciplinaabarcados La experienciasobre la CONVIVENCIA aspectospropuestosen estetaller para estecongreso: Por una parte entra el aspectoorganizativodel aula y del centroy por otra presenta la Asambleacomo h e r r a m i e n t ad e e s aa u t o r r e q u l a c i ó n . VALORACION Estetaller,que llevapocosañosde andadura,ha recibidonuevo personalen esteCongresoque, además d e s e n t i r s eb i e n a c o g i d o ,p o s i b i l i t ap l a n t e a m i e n t onsu e v o s l,o q u e c o n s i d e r a m oesn r i q u e c e d opr a r ae l t a l l e r . L a i d e ad e g l o b a l i z a c i óqnu e p r e t e n d ed a r e l t a l l e r ,p a r e c eb i e n a t o d o e l m u n d o . , o h a h a b i d ot i e m p o p a r a e x p o n e rl a se x p e r i e n c i aysl o s m a t e r i a l e sP. a r ae l H e m o st e n i d o u n p r o b l e m a n próximo congresose acuerdacontrolary repartir el tiempo entre los debatesy las experienciaspara dar cabidaa todo. HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERAIIBOAREN XXVI. KONGRESUA PROPUESTAS DE TRABAJO Como proyecto de trabajo tenemos que continuar este curso, de manera más formal y amplia, la correspondencia. 5e ha creadouna Comisiónde trabajo que se encargaráde redactarun borradorde documentosobrela correspondencia. Dichoborradorserárevisadoy completadopor todos y todas. Tambiénnos hemos propuesto,como tema de trabajo, elaborar nuestrasexperiencias en materia de c o n v i v e n c iya A s a m b l e ay t r a e r l a se x p e r i e n c i apsa r a d e b a t i rd u r a n t ee l p r ó x i m oC o n g r e s o . Comotemasmenores,pero que nos interesana todos y todas,trabajaremossobrela LiteraturaInfantily e l h u e r t oe s c o l ayr c u a l q u i e o r t r o t e m a q u e c a d ac u a lt e n g a a b i e n t r a b a j a r . H e m o sp e n s a d ot e n e r u n e n c u e n t r oe l ú l t i m o f i n d e s e m a n ad e F e b r e r oE . l e s q u e m ad e t r a b a j os e r í a E : l d o c u m e n t od e l a c o r r e s p o n d e n cyi ae l i n t e r c a m b i o ! i s f r u t a vr i é n d o n o s . d e m a t e r i a l eys i p o r s u p u e s t oD COORDINACION J e a n - D e n iSso o e n a . PasajeLuisBarceló8. MALAGA XXVI. CONGRESOMOVI\{IE\TO COOPER,{TIVOESCUELA POPULAR ANEXO I . TALLER 8-12 AÑOS APRENDEMOSA CONVIVIR DELA DrscrplrNA LA AUToREREGULncTóru L a e x p e r i e n c itai e n e c o m o o b j e t i v oq u e e l p r o p i o a l u m n a d os e ae l a r t í f i c ed e l a a u t o r r e g u l a c i ódne l a discipline a n l o s d i s t i n t o se s p a c i oos l u g a r e sd o n d e s e d e s e n v u e l v e . dentro P a r ae l l o , h e m o sp a r t i d od e u n d o c u m e n t ob a s eq u e h e m o sr e f l e x i o n a d yo q u e e s t áe n c u a d r a d o del Modelo Educativoque defendemos. y v e m o sq u e m u c h a sv e c e sn o sv i e n e n H e m o sr e fl e x i o n a d oc ó m os eo r g a n i z al a c o n v i v e n c iean l a s o c i e d a d c o m o i m p o s i c i o n eysq u e t r a s l a d a m oas l a C o m u n i d a de s c o l a (r h e t e r ó n o m a ) . S ol onsq u e l l a m a m o sN O R M A S . E s t ar e f l e x i ó nn o sh a l l e v a d oa p e n s a rq u e t e n e m o sq u e c a m b i a re s t af o r m a d e o r g a n i z a rl a s o c i e d a dp o r o t r a d o n d es e i m p l i q u em á s l a p e r s o n ap, a r aq u e l o t o m e c o m o c o m p r o m i s op e r s o n a lE. sd e c i l s e r i ao r g a n i z a rl a En el documentoentregado de forma autónoma,donde lasNORMASse cambiaríanpor PAUTAS. convivencia s e p o n e q u e c o n l l e v ae s t af o r m a d e o r g a n i z a rl a c o n v i v e n c i a . EnSeptiembre d e d i c a m o su n t i e m p o a o b s e r v a lra s a c t i t u d e sp o s i t i v a ys n e g a t i v a sq u e s e d a b a ne n l o s d i s t i n t o se s p a c i oos l u g a r e sd o n d es e d e s e n v o l v íeal a l u m n a d o . t a n t o a n i v e l i n d i v i d u a cl o m o S e i n s i s t e q u e h a y q u e e m p e z a ra o b s e r v a rl a s A C T I T U D EPSO S I T I V A S colectivoy se escribenen el cartelpreparadopara ello. Seguimosreflexionadoy en otro momento pasamosa preguntarnos: ¿Quépasacuandoestasactitudes no son positivas?¿Cómonos sentimos?5e pasaa la observaciónde estasactitudes y se pasanal cartely se reflexionapor qué ocurrey qué pasa.Despuésestasactitudesse reciclan y pasana reformularsede forma positiva. S e r e c o g e nt o d a sl a s p a u t a sq u e h a n s u r g i d o y e n l a a s a m b l e as e p o n e ne n c o m ú n .D e s p u é s e p o n e n en común con los demás ciclos en una Asamblea oeneral donde se confeccionanlas PAUTASDE C O N V I V E N C IdAe t o d o e l C e n t r o . LA COMISIÓNDE CONVIVENCIA S u o b j e t i v oe s a y u d a ra l a a u t o r r e g u l a c i ó d n e l a c o n v i v e n c i ad e n t r o d e l g r u p o c l a s ey g r a n g r u p o medianteel respetoy cumplimientode la pautaspropuestas. E n l a a s a m b l e as e n o m b r a a l g r u p o q u e s e e n c a r g a d u r a n t e q u i n c ed í a sd e s e r e l r e s p o n s a b ldee l a Convivencia durante este periodo.Su función será: Observarlasactitudespositivasy felicitar. Observarlasactitudesnegativasy mediar en la resolucióndel conflicto. I n t e r v e n ip r o s i t i v a m e n t ec u a n d oh a y a l g ú n c o n f l i c t oq u e n o l o h a n s o l u c i o n a d yo s o l u c i o n a r lcoo n e s a personamedianteuna reunióncon la ficha de auto-observación de actitudesy donde hay un compromiso. E se n l a a s a m b l e ad o n d e s e r e g u l a ,s e r e f l e x i o n as, e c u e n t a y s e p o n e e n c o m ú n t o d o a q u e l l oq u e v a surgiendoen el procesode estaforma de entenderla CONVIVENCIA. f,2*f,6 URTE BTTARTEK@ TAÜLERRA TALLERDE f,2*f,6 AÑ@S m ESCUELAPOPULAR XXVI. CONGRESO MOVIMIENTOCOOPERATIVO 72-16 URTEBITARTEKOTAILERRA LAN EGITASMOA DBHaren ezarpenean sortzen diren arazoak, DBHko antolakuntza, baloreen hezkuntza, tutoritza eta familiaren arteko harremana. LAN EGITASMOAREN GARAPENA Lana bost zatitan banatu da: Lehenengoa, DBHaren ezarpena dela eta sortzen diren arazoak: Aurrekontu urria, DBHaren ezarpen getdia, ikasleenaniztasunari (etorkin, marginal, integrazio arazodun, etab...) erantzun beharra, nola gainditu gogo eza edo bigarren zikloko zentroetan handituz doan bortxakeria zein aukerakoekin sortzen diren arazoak. Zentruetako irakaslekopurua handituz gero, aukerako gehiago erakusteko eta taldeak hauen arabera antolatzeko aukera izango lukete. Bestalde,irakasleguztiek ados jarri behar dute gai guztietan zenbait gauza amankomun lantzeko, hala nola, ulermen eta azkartasuna irakurketan, aho eta idatzizko hizkuntza, hiztegia, etab. gero eta denbora gutxiago baitago oinarrizko gaiak lantzeko. Azkenik, LOGSEak zentruei autonomia maila altua izateko aukera ematen badie ere, hau lortzea ez da hain erraza eta Administrazioarekin lehian ibili behar da, zentruaren ibilbidearekin bat datozen irakasletaldeak lortzeko. Bigarrena,zentruen antolakuntza: LANGTLE tKASTOLAkoDBHko zentrua ikusi zen lehenengo. lkastolako antolaketarenoinarria gestio demokratikoa delarik, guztiek hartzen dute parte, guraso, ikasle,irakasleek... Ordutegiari dagokionez, gtatik 16'30ak artekoa da, jangela zerbitzua eskeintzen delarik. Arratsaldeetan tailerrak, aukerakoak egiten dira, non gurasoek ere laguntzen baituten hauetan eta eskeintza nahikoa zabala lortu da horrela. Metodologikoki, lan-tratoekin, tailerrekin, ingurugiro azterketarekin, asanbleekin... jarraitzen da, ikasketapartehartzailea bideratzen den ehinean. Beharrezkoak diren instalakuntzak daude, halanola, gimnasio itxia, aretoa, irakasleeta ikaslegelak...eraikinari giro gozoa emanez,gogo eta elkarlan handia ipiniz proiektuan parte hartzen duten guztien aldetik. Michael Fullán eta Andy Hargreaves-ek MCEP-ek argitaraturiko liburuan dioten bezala, eskola kooperatiboetako irakasleek eraginkortasun sentimendu handiagoa izaten dute, ikasleen bizitzetan aportazio garrantzitsuak egin ditzaketelakoan daude, guztion artean hartutako erabakiek eraginkortasun sentimendua areagotzen dute eta elkarlana da eskola hauetako ezaugarririk nabarmenena. Eskola kooperatiboen ildoari jarraiki, lnmaculada Serrano kideak "MODELO EDUCATIVO:DESARROLLODE LA IDENTIDADPERSONAL" liburua aurkeztu zuen. Zentruko Hezkuntza Eredua gizakion garapen osoa kontutan gida hartuz egiteko da hau. Gure zatiak, burua, gorputza, sentipenak, izate-identitatea, gizakia gizarteko partaide denaren sentimendua, e.a. landu eta errespetatuko dituen etapako helburu orokorrak zehazten dira, baita gelako programaketarako adibide zehatzak ere. Metodologikoki, lan-tratoak iotzen dira egokientzat, ikasketaautonomoa ahalbidetzen dutelako eta ikasteestrategia ugarien erabilera dakartelako. Norbanakoen identitatea eta elkarlana garatzen lagunduko duten zentruen antolakuntza nolakoa izango den, aniztasunari erantzungo dion hezkuntza eredua nolakoa den, taldearen ongizaterako kontutan hartu beharreko alderdiak zeintzuk diren, Jerez de la Fronterako Ágora Kooperatibako antolamendu eredu bat eta azkenik, Málagako Platero EskolakoNatur-Zientzietako programaketa eredu bat ageri dira liburuan. Hirugarrena, baloreen hezkuntza: Bigarren Hezkuntzan tutoretza ordua edukinez betetzea dela eta, XXVI. KONGRESUA HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN lnmaculadak eta Begoña Salasekidatzitako "APRENDEMOS liburuak, norbanakoaren A SERPERSONAS" identitate, talde identitate, ahalmen pertsonal eta giza ahalmenaren kontzeptuak zabaldu eta autoerantzunkizun gizarte ekimen erantzule batera garamatza unitate didaktiko batzuen laguntzaz. Laugarrena, tutoretza eta familien arteko erlazioa: Estruktura kooperatiboko eskoletan, garrantzitsua da oso familia eta irakasleen arteko harremana. Horregatik, bileretan zentruetako gestioetatik hasi eta ikasturteko ekintzen zerrenda, irteerak e.a. lantzen dira, guztion proposamenak kontutan hartuz. Bestalde, "Familien eskola" deiturikoan, garapen pertsonaleko atalak lantzen dira, egoera gatazkatsuen ebazpenerako erlajazio teknikak, emakumeenarazoak...e.a. BALORAPENA H u r r e n g ot o p a k e t a r a k ol a n a z e h a z t ud a . E t a p a h o n e t a k o i k a s l e e ne z a u g a r r ip s i k o l o g i k o a ki k e r t z e n jarraitu baharra agertu da, zentruetako irakasletaldeak dinamizatzekolanarekin batera, tutoritzaren gaiarekinjarraituzeta gutxienekoedukinenzein ebaluaketarenarazoa aztertuz. XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR TALLERDE 12.16 ANOS MCEPS. ASISTENTES . . ¡ . . . . Euskadi Madrid Málaga 5alamanca Cantabria Huelva C a s t i l l a - LM aancha PLAN DE TRABAJO ¡ D i f i c u l t a d eesn l a a p l i c a c i ó nd e l a E S O . . O r g a n i z a c i ódne l a E S O . . E d u c a c i ó en n v a l o r e s . . L a t u t o r í ad e s d ee l o u n t o d e v i s t ad e l a r e l a c i ó nc o n l a sf a m i l i a s . DESARROLLODEL TRABAJO DIFICULTADES EN LA APLICACIONDE LA ESO S e g u i m o tse n i e n d o s e r i o sp r o b l e m a sd e b i d oa l a f a l t a d e p r e s u p u e s t oysl a l e n t i t u de n l a i m p l a n t a c i ó n d e l a E S Oa, c e n t u a d oes n e l t e r r i t o r i oM E Cq u e n o c u e n t a a u n c o n l a r e d d e c e n t r o sy d o n d e n o s e h a h e c h o l a a d s c r i p c i ódne l p r o f e s o r a d o c o n l o q u e s u p o n ed e p r o v i s i o n a l i d a idn, e s t a b i l i d a d . L a d i v e r s i d a de n l a c o m p o s i c i ó n d e l a l u m n a d od e n u e s t r a sa u l a s :i n m i g r a n t e si,n t e g r a c i ó np, o b l a c i ó n marginae l t c .a l a q u e h a y q u e d a r r e s p u e s t ae,v i t a n d ol a ss e g r e g a c i o n edse c u a l q u i e tri p o . C o m oa f r o n t a rl a a p a t í a ,d e s i n t e r éos a u m e n t od e l a v i o l e n c i ae n l o sc e n t r o sd e S e c u n d a r i a . Problemascon las optativas,que no se ofertan o se conviertenen obligatorias como en el casodel francés. H a y q u e s e g u i rl u c h a n d o p o r a m p l i a rl a s p l a n t i l l a sd e l o s c e n t r o sc o n l o q u e s e c o n s e g u i r áe,n t r e o t r a s c o s a su, n a m a y o ro f e r t ad e a s i g n a t u r aosp t a t i v a sy l a p o s i b i l i d a d e o r g a n i z a rl a sa g r u p a c i o n edse l a l u m n a d o e n f u n c i ó nd e e l l a s . A n t e l a p r e o c u p a c i ódne q u e c o n l o s n u e v o sh o r a r i o sc a d av e z q u e d a m e n o st i e m p o p a r a l a s l l a m a d a s " m a t e r i a sf u n d a m e n t a l e s "h,a y q u e t e n e r e n c u e n t a ,q u e a u n q u el a L O G S Es.e au n a l e y p r o g r e s i s t am, u c h o s e n s e ñ a n t e s e g u i m o sc o n l o sc o n c e p t otsr a d i c i o n a l edse l a e n s e ñ a n z aD. e b e n c o n s e n s u a r speo r p a r t ed e l o s equiposdocenteslos puntos básicosa trabajar en todas las áreas:comprensióny rapidezlectora,expresión oral y escrita,vocabularioetc. g HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA P a r a i r c o n q u i s t a n deol g r a d od e a u t o n o m í ad e l o sc e n t r o s : g e s t i ó nc,u r r i c u l u mh, o r a r i o s .q. .u e p o s i b i l i t a l a L O G S Et e n e m o sq u e s e g u i rp e l e a n d oc o n l a s A d m i n i s t r a c i o n edse t u r n o e i r c o n s i g u i e n d e o q u i p o sd e e n s e ñ a n t e sl o, m á sa m p l i o sp o s i b l e ,i m p l i c a d oes n l a m a r c h ad e l o sc o l e g i o s . oRGANTZAC|ONDE LOS CENTROS(ESO) E m p e z a m oesl d e b a t ed e l a o r g a n i z a c i ódne l o sc e n t r o sc o n l a v i s i t aa l a I K A S T O L AL A N G I L d Ee H e r n a n i ( M o d u l od e E S O ) . L a c o m p a ñ e r aM a r i a n n o s h i z o u n a i n t r o d u c c i ó sn o b r es u o r i g e n ,c o m p o s i c i óyn f u n c i o n a m i e n t o . H a b í a np a s a d oa l e d i f i c i od o n d e s e i m p a r t í al a E S O u n g r u p o d e n u e v e p e r s o n a sq u e y a v e n í a n t r a b a j a n d oe n l a l k a s t o l al,l e g a n d op r o f e s o r a d on u e v op a r a i m p a r t i re l s e g u n d oc i c l o ,q u e g e n e r a l m e n t se e i n t e g r ab i e n e n l a m a r c h ad e l a e s c u e l a . T e n i e n d oe n c u e n t ae l o r i g e nd e l a sl k a s t o l a sl a , g e s t i ó nd e m o c r á t i c ea s l a b a s ed e l a o r g a n i z a c i ó ne,n l a q u e p a r t i c i p a nt o d o s l o ss e c t o r e ism p l i c a d o sa:l u m n a d o p , a d r e sy m a d r e sy p r o f e s o r a d o . E l h o r a r i oe s d e m a ñ a n ay t a r d e d e t h . a l 6 ' 3 0 h . y s e r v i c i od e c o m e d o rE . n l a sh o r a sd e d i c a d aas t a l l e r e s y optativascolaboranpadresy madres,por lo que la oferta es bastanteelevada. M e t o d o l ó g i c a m e n tceo n t i n ú a nc o n e l m i s m o p l a n t e a m i e n t op e d a g ó g i c oq u e t e n í a n e n l a E . P r i m a r i a : c o n t r a t o sd e t r a b a j o ,t a l l e r e si,n v e s t i g a c i ódne l m e d i o ,a s a m b l e a . . . N o ss o r p r e n d i óa g r a d a b l e m e n t e : - L a o r g a n i z a c i ó dn e l o se s p a c i o s . - L a sa u l a sc o m ot a l l e rp o r l a sq u e r o t a nl o sa l u m n o se, q u i p a d a cs o n g r a n c a n t i d a dd e m a t e r i a l em s anip u l a t i v o s ,f i c h e r o sb, i b l i o t e c ad e a u l a ,a u d i o v i s u a l eest c .q u e p o s i b i l i t a nu n a e n s e ñ a n z a c t i v a . - E l b u e n e q u i p a m i e n t od e l o st a l l e r e sd e t e c n o l o g í ay l a b o r a t o r i o s . - I n s t a l a c i o n ei m s p r e s c i n d i b l ce os m og i m n a s i oc u b i e r t o s, a l ó nd e a c t o s s, a l ap a r ae l p r o f e s o r a d yo p a r a el alumnado. - E l a m b i e n t ec á l i d o ,h u m a n oq u e h a b í a nc o n s e g u i d o dar al edificio. - La ilusión y alto nivel de colaboraciónde todos los sectoresimplicadosen un proyectoque consideran suyo. Y e s q u e c o m o e x p l i c a nM i c h a e lF u l l á ny A n d y H a r g r e a v eesn e l l i b r o e d i t a d op o r P u b l i c a c i o n eM s CEP. " ¿ H a y a l g o p o r l o q u e m e r e z c al a p e n a l u c h a re n l a sE s c u e l a s ? " "Los profesoresy profesorasde las escuelascooperativas, tienen una sensaciónde eficaciamás fuerte: E s t á nc o n v e n c i d odse q u e p u e d e nh a c e ru n a a p o r t a c i ó ns i g n i f i c a t i vaa l a v i d a d e s u sa l u m n @ ys e s t á np ú b l i c a y p e r s o n a l m e n tceo m p r o m e t i d oesn e l l o . . . L cao l a b o r a c i ó ne n t r ee n s e ñ a n t e sd ,o c e n c i ae n e q u i p oy d e c i s i o n e s compartidasconstituyenuna característica de la organizaciónde estasescuelas. Secompartenlos recursosy m a t e r i a l e sL. a p l a n i f i c a c i ósne h a c ee n c o m ú n . . S . e h a b l ay d i s c u t ed e t o d o h a s t al l e g a ra p o s t u r a sc o m u n e s . T o d oe l l o c o n t r i b u y ea d a r u n a s e n s a c i ócno m ú n d e r e a l i z a c i ó nd,e c o n f i a n z ae n s u e f i c a c i a . . . L o q u e c a r a c t e r i z a l a s c u l t u r a sc o o p e r a t i v a sn,o s o n l a o r g a n i z a c i ó nf o r m a l , l a s r e u n i o n e sn i l o s p r o c e d i m i e n t o bs u r o c r á t i c o ss,i n o q u e c o n s i s t ee n c u a l i d a d e sa, c t i t u d e sy c o n d u c t a sg e n e r a l i z a d aqsu e a b a r c a nt o d o s l o s m o m e n t o s d e l a s r e l a c i o n e es n t r e l o s d o c e n t e s . .L. a a y u d a ,e l a p o y o ,l a c o n f i a n z ay l a a p e r t u r as e s i t ú a ne n e l c e n t r od e e s t a sr e l a c i o n e sv ,a l o r a n d oa l a sp e r s o n a cs o m o i n d i v i d u o sy l o s g r u p o sa los que pertenecenlaspersonas. XXVI. CONGRESO MOVIMIENTO COOPERATIVO ESCUELA POPULAR contextos:comunidadlocal, Lasescuelascooperativasestándecididamenteinmersasen sus respectivos r e g i o n a lo n a c i o n a l ,e i n c l u s oi n t e r n a c i o n a lN. o s e p u e d e n m a n t e n e rl a s e s c u e l a cs o o p e r a t i v assi n u n a de participaciónactivaen el medio y sin el apoyo de este...No tendrán éxito si no establecenunasrelaciones padres y la muy estrechas con los con comunidad. trabajo cooperativas"' La enseñanzaen un paísirá avanzandoen la medidaque existancadavez más escuelas Siguiendocon la organizaciónde los centros, en la línea de las escuelascooperativas,la compañera I n m a c u l a d aS e r r a n op r e s e n t óe l l i b r o e s c r i t oc o n B e g o ñ a S a l a sy e n c o l a b o r a c i ó nc o n u n e q u i p o d e investigaciónde la Federaciónde CooperativasAndaluzasde Enseñanza(FECAE)"MODELOEDUCATIVO: ( E" U B )q u e t r a t a d e s e ru n a g u í a p a r al a c o n s t r u c c i ódne l M o d e l o EL A I D E N T I D AP DE R S O N A L D E S A R R O L LDO Educativode Centro,teniendo como eje el desarrollointegral de la persona,basadoen la pentacidad: m e n t e ,c u e r p o ,e m o c i o n a l ,e s e n c i a - i d e n t i d asdo,c i a l . Trasdefinir estos puntos,se establecenlos objetivosgenerales para cada una de las etapas:infantil, p r i m a r i a s, e c u n d a r iya e j e m p l o sc o n c r e t o d s e p r o g r a m a c i o n eesn e l a u l a . Se defienden los contratos de trabajo para lograr una metodologíaque favorezcael aprendizaje a u t ó n o m o ,m e d i a n t el a t o m a d e d e c i s i o n erse a l e sy e l d e s a r r o l l od e e s t r a t e g i aps a r a a p r e n d e ra a p r e n d e r t a l e sc o m o :b ú s q u e d ad e i n f o r m a c i ó n , p l a n t e a m i e n t do e l o sp r o b l e m a ys e x p l i c a c i ódne l o sm i s m o se, l t r a b a j o la comprensióndel entorno. compartido,la comunicacióna travésde conferencias, Sobrecómo debe ser la organización de los centrospara que favorezcael desarrollode la identidad personaly el trabajo cooperativo.Como montar un modelo educativocon gente diversay lasclavesdel éxito de todo grupo de personas: el reparto de tareas,la direccióncompartida,dando protagonismoa todos, un d e l a r e s p o n s a b i l i d ay dc o r r e s p o n s a b i l i d aCdo. n u n e j e m p l o m o d e l oe d u c a t i v os i e m p r ea b i e r t o , e l d e s a r r o l l o concretode modelo de organizaciónde la CooperativaAgora de Jerezde la Frontera. ( S e c u n d a r i)ad e l C o l e g i o F i n a l i z ae l l i b r o c o n u n e j e m p l od e p r o g r a m a c i ó dn e C i e n c i adse l a N a t u r a l e z a P l a t e r od e M á l a g a . EDUCACION EN VALORES C o n t i n u a m o si n v e s t i g a n d os o b r e c ó m o l l e n a r d e c o n t e n i d o sl a h o r a s e m a n a lq u e e n S e c u n d a r i a d e d i c a m o as t u t o r í a . y B e g o ñ aS a l a s : E n e s t es e n t i d o e , l s e g u n d ol i b r o e s c r i t ot a m b i é np o r l n m a c u l a d a " A P R E N D E M OASS E RP E R S O N A" S( E U B )A, b r e n u e v a sd i m e n s i o n easl e n t e n d i m i e n t od e l o s c o n c e p t o s d e i d e n t i d a d p e r s o n a l , c o l e c t i v a ,p o d e r p e r s o n a l , s o c i a l . . .e j e r c i c i o d e l a a u t o r r e s p o n s a b i l i d a dl a, de los propios procesosvitalesy de nuestraintervenciónen el medio. A una participación autoconsciencia socialresponsable. C o n s t ad e u n a s e r i ed e u n i d a d e sd i d á c t i c aqsu e a y u d a n a n u e s t r a sc r i a t u r a sa : Conocersemejor desarrollandola confianzaen ell@smism@s. - A p r e n d e ra c o n v i v i r: A u t o r r e g u l a c i ó na,p r e n d i z a j autónomo, relajación,proyectos introspección, e n r, g a n i z a c i ó na,u t o e v a l u a c i ó n . . . de investigacióo - Aprendera resolverconflictos. - De adaotarsea los cambios. - A l t r a b a j oe n g r u p o . - Al respetohaciaotras personasy el entorno. HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERAIIBOAREN XXVI. KONGRESUA - A p r e n d e ra t e n e r a m i g o sy a m i g a s . - A desarrollarla confianza en compañer@s, madresy padresy profesoradoy ser capazde expresar los sentimientospositivoso negativos. - Trabajarsobre la mente:el conocimiento,la sabiduría,la consciencia. - Q u e l l e g u e na s e rc a p a c eds e e l a b o r a ru n p r o y e c t od e v i d a l o q u e t i e n e nq u e d e c i d i rl,o q u e v a l o r a n , e l d e r e c h od e s e r u n @m i s m @t,e n e r i n i c i a t i v a sp,l a n p a r at o m a r d e c i s i o n e sl o, q u e t e n g o q u e e s t u diar... LA TUTORíNOCSOCEL PUNTODE VISTA DE LA RELACIÓNCON LAS FAMIL¡AS Si bien, por ley, se establecenuna serie de reunionescon los padres de alumnos para explicarel funcionamientode centros,niveles,cursos... y una hora de atencióna lasfamiliasen horario extraescolar, es en los colegios con una estructuracooperativa,donde se produce una relación mas estrechaentre p r o f e s o r a d yo f a m i l i a sq, u e c o n s i d e r a m ovsi t a l p a r ae l f u n c i o n a m i e n t d o e n u e s t r a se s c u e l a s . En la lkastolaLangile,La asambleade padres,madres y docentesllevanla gestióndel centro,junto con l @ sa l u m n @ s .S e c o n v o c a nr e u n i o n e sm e n s u a l e p s a r a e x p l i c a rl a m a r c h ad e l c u r s o ,a s p e c t o sd e g e s t i ó n , materiales...tratándoselos casosparticularespor parte de l@stutoras. Hay reunionesespeciales con los p a d r e sy m a d r e sd e a l u m n @ sc o n a l g ú nt i p o d e d i f i c u l t a d. E n e l C o l e g i oP l a t e r od e M á l a g a ,a d e m á sd e l a s a s a m b l e a d s e s o c i @ sq, u e l l e v a n l a g e s t i ó nd e l a cooperativa,al principiode cadacurso,se reúnea los padresy madres para exponerlesel programade todas las actividadesescolaresy extraescolares. una vez discutidasy analizadasse pasa un cuestionariocon los s i g u i e n t eps u n t o s : - Lascosasque máste gustan. - L a sq u e m e n o st e g u s t a n . - L a sc o s a so u e a ñ a d i r í a s . Una vez hechastodas lasaportacionesse redactael plan definitivo. L a sn o t a sq u e l @ sa l u m n @ sl l e v a na s u sc a s a sd e s p u é sd e c a d a p l a n o p l a n e sd e t r a b a j o ,n o s o n m e r o s i n f o r m e sc u a n t i t a t i v o s ,i n om o d e l o si n d i v i d u a l i z a d opso r á r e a sq u e a b a r c a nu n a g r a n c a n t i d a dd e a s p e c t oys donde se recogenlassugerencias y propuestasde padres,madres,alumnadoy profesorado. 5e convocan reunionestrimestrales,de una forma especial:ese día no hay clasesy cada familia viene acompañadade sushijase hijos. Lostutores presentanun informe pormenorizadoy los padres,madres y criaturasdan suspuntos de vista.Llevantres años con este procedimientoque ha contribuidoa mejorar el c l i m aa f e c t i v oy r e l a c i o n ael s c u e l a - f a m i l i a . Otro aspectointeresantees LA ESCUELA DE FAMlLIAS.Se trabajan fundamentalmenteel desarrollo p e r s o n a:lt é c n i c a sd e r e l a j a c i ó nd e r e s o l u c i ó d n e c o n f l i c t o sl ,o s p r o b l e m a sd e l a sm u j e r e s : t r a b a jdoo m e s t i c o d e e d u c a c i ó nd e l @ sh i j @ sp, r o b l e m a sd e a n g u s t i ay s o l e d a d . . . PLAN DE TRABAJO PARA EL PRÓXIMO CURSO - Seguirinvestigandolascaracterísticas psicológicas de los alumnosy alumnasde esta etapa. XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR - O r g a n i z a c i ódne l o sc e n t r o s¿: C ó m od i n a m i z a rl o s E q u i p o sD o c e n t e s ? - Continuarcon el trabajo de lastutorías,desdeel punto de vistadel desarrollode la identidadpreson a l ( P u e d es e r v i r n o ds e a y u d a ,e l l i b r o m e n c i o n a d o" A p r e n d e ra s e r P e r s o n a"s) . - I n v e s t i g a c i ósno b r ee l p r o b l e m ad e l o sc o n t e n i d o sm í n i m o sy l a e v a l u a c i ó n . - Aportar al próximocongreso,materialesconcretos: trabajos,fotos,videos...sobrela organizaciónde l a c l a s ey p a r t i c i p a c i ódne l o s a l u m n o sy a l u m n a s . COORDINACIÓNDEL TALLER Elenade la Torre Rodríguez P ' E r m i t ad e l S a n t o3 4 . 2 8 2 8 0 1 1M A D R I D Tlf. 91-4644359 HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA BAKEF¡AK@HEZÜTZETAÜLERRA TALLER DE EDU@R PARA M PAZ XXVI, CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR BAKERAKO HEZITZETAILERRA LAN EGITASMOA tgandea.-Dantza eta jolasak: Minue dantza, kataluiniar dantza eta aurkezpen iolasa. Esperientziak: Aurkezpenen bira. Debateak: Asteko lan egitasmoa. Astelehena.-Dantza eta jolasak: tJkimen dantza eta harremanen aurkezpen iolasa. Esperientziak: o/olalankidetza Hirugarren mundua eta bakea (Euskadi)eta Sahararekikoelkartasunproiektua. Debateak: internazionalerako. Asteartea.-Dantza eta jolasak:Dantzak. Esperiantziak:Truke eta korrespondentzifranko-espainiarra eta penareki ko heziketa (Frantzia). Debateak: BakeaEuskaI Herrian. eroa Osteguna.- Dantza eta jolasak: tJkimen jolasak eta bizitzaren dantza. Esperientziak: Esposaketa ikasturterakoiharduera interaktiboa.Debateak:Giza eskubideeiburuzko lanarenproposamena 1998-1999ko bezala. Ostirala.- Dantza eta jolasak: Dantzen errepasoa. Esperientziak: Balorapena, ondorioak eta proposamenak LAN EGITASMOAREN GARAPENA Egitasmoaren haseran,egitasmoa aurrera eramateko lan eskema azalduko da, dantza eta iolasak lehenik,esperientziakondoren eta debateak amaieran. Esperientzien barruan aipagarri Sahararen inguruan jorraturikoa. Proiektu honen sorrerak, Poteseko kongresuanizan zuen haseraeta MECEPekoirakasleekmamitu zuten, Saharaneginiko eskuhartzean.Honen inguruan, Sahararadiru laguntzak bidaltzeko ekimenaaurrera eramango da. Saharaezagutzeko esperientziamartxan jarri dute Barrutia ikastolak,Abendaño ikastolak eta Dulantziko herri eskolak, bakea eta hirugarren mundua izeneko ONGarekin eta baita Gasteizko udaletxearekin. Sahara ezagutzeko esperientzia praktikan ipini da iharduera ezberdinak aurrera eramanez: Sahara mendebaleko maparen eraketa, arabiar idazkera eta ahozkerara gerturapena, kartelen eraketa... azken iharduera bezala esposaketabat antolatu zen, saharako historia eta kulturaren inguruan. Debateeidagokienean, EuskalHerriko egoera gatazkatsuariirtenbidea eman asmoz,dokumentu baten eraketa debatitzen da non alderdi ezberdinen arteko elkarrizketa sustatzen den. ESPERIENTZIAK Eroapenarekiko heziketaren barruan, bidaia bat ijituen karreta batean. Bideo baten bidez ezagutzera ematen zaigu proiektu hau eta zati ezberdinetan banatzen da: karreta bateko bidaiaren bizipena, espresio plastikoaren erabilpena, gaiari loturiko dokumentu anitzen azterketa eta desberdintasunean dibertsitatea ezagutzea. Balora pen positiboa eta pentsamolde eramankorraren garapena. DBHko lgo eta 2. mailako ikasleen(Toledo)eta 13-14 urteko gazteen (Frantzia)arteko korrespondentzi HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOAREN XXVI. KONGRESUA trukaketa. Gazteen topaketa prestatzen da Toledon, eskutitzen bidez eginiko haserako kontaktuaren ondoren. Balorapena positiboa izan da, garapenak eman direlarik, eramankortasunean, hizkuntzan, Iag u ntasu nean...o rai n, Frantz i ako topa ketaren zai n gertzen da p ro i ektu a. Giza eskubideen inguruan, 50. urtehurrena gogoan, lan iharduera multzoa zehaztu eta hauen inguruan lan egitea proposatzen da: Gaur egungo bizitzaren errealitatearen azterketa, zer dira giza eskubideak, giza eskubideninguruan zer egiten den eta zer egin daitekeen.Laneremuak:lkasgelaeta ikastetxea.Balorapena positiboa, jendearen arteko harremana ona izan da eta giro egokian, debate ugari egon da eta koordinazioa egokia izan da. XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR TALLERDE EDUCARPARA LA PAZ MCEPsASISTENTES . . . . . . . . . . . Salamanca La Rioja León Euskadi Málaga Asturias C a s t i l l a - LM aancha Valéncia C a m o od e G i b r a l t a r (Francia) ICEMSO Huelva PLAN DE TRABAJO Domingo y Danzas Juegos (10') D a n z aM i n u é . B a i l eC a t a l á n . . J u e g od e presentación Lunes . D a n z ad e contacto. . J u e g od e presentación afectiva Martes Jueves . Danzas. . J u e g od e contacto. D a n z ad e l a vida. . Correspondencia . Exposición . TercerMundo y Experiencias . R u e d ad e e intercambio (3s-40) presentación interactiva. P a z( E u s k a d i ) franco-espa ñola. . Proyectode . Educación por la S o l i d a r i d a cdo n tolerancia el Sahara. (Francia). Debates (4s') . P l a nd e t r a b a j o semanal Viernes R e p a s od e l a s danzas. . Valoración, c o n c l u s i o n eys propuesras. . 1o/oPara . P a ze n E u s k a d i . Propuestapara el trabajo sobre cooperación . omo l o sD D . H HC i n t e r n a c i o nl a . t a r e a p a r ae l c u r s o1 9 9 8 - 1 9 9 9 DESARROLLO 1" SES|ÓN. D e s p u é ds e l a sd a n z a se n e l p a t i o ,e l c o o r d i n a d odr e l t a l l e r e x p l i c al a e s t r u c t u r a d e l t a l l e r a l a sp e r s o n a s s d e c i d i re l p l a n d e t r a b a j o .D e c a d as e s i ó ns e r e a l i z a r áu n a d a n z ao j u e g o . n u e v a sP . o s t e r i o r m e n tpea s a m o a Despuésse contaránexperiencias y se abrirá un debatecon lostemas propuestos. 2" SESIÓN. D a n z ay j u e g o . Exoeriencias. . E x p e r i e n c idae c o o p e r a c i ó cno n e s c u e l aesn e l S a h a r a . Breve historia:surgió el proyectode cooperacióncon el Saharaen el Congresode Potes.Despuésse s u c e d i e r o nd o s v i s i t a sd e m a e s t r @ d s e l M C E Pa l o s c a m p a m e n t o sd e r e e f u g i a d @ssa h a r a u i sr e a l i z a n d o ae l e n l a e s c u e l ad e v e r a n od e e n s e ñ a n z d a c t i v i d a d edse d i v u l g a c i ó nd e l a p e d a g o g í aF r e i n e yt p a r t i c i p a n d o e s p a ñ o lS. ec o n c r e t éu n p r o y e c t oc o n j u n t od e c o o p e r a c i óenn t r ee l ( G E S )g r u p o e d u c a t i v os a h a r a u i ye l M C E P . En lo referentea los fondos recaudadosse acuerdael destinode los mismos: El dinero restantede lo aportado al proyecto,más el 1o/ode los presupuestos anualesdel MCEP,se enviarápara apoyar la Campaña P r o - R e f e r é n d uemn e l S á h a r aO c c i d e n t a l . por la Diputación l g u a l m e n t es et o m a e l a c u e r d od e d e s t i n a lra s u b v e n c i ódne 5 0 0 . 0 0 0p e s e t a sc,o n c e d i d a d e C i u d a dR e a lp a r ae l m i s m of i n . S ea c u e r d at a m b i é nd i r i g i r n o sa l G r u p oE d u c a t i v o S a h a r a uyi a l a sa u t o r i d a d e es d u c a t i v assa h a r a u ips a r a c o m u ni c a r l e sn u e s t r ar e s oul c i ó n . . "shertat ikastetxezikastetxekontu-kontari,elkartasunagoldatuz, pakea garatuz" (Shertatcontando y a r a n d ol a p a z ) . E s teax p e r i e n c i ha a s i d o e l a b o r a d a c u e n t o sd e e s c u e l ae n e s c u e l al,a b o r a n d ol a s o l i d a r i d a d oor tres escuelas: a e D u l a n t z ji u n t o c o n l a O N G P a zy l k a s t o l aB a r r u t i ae l k a s t o l aA b e n d a ñ od e V i t o r i ay l a H e r r ie e E s k o l d T e r c e rM u n d o y l a c o l a b o r a c i ódne l A y u n t a m i e n t od e V i t o r i a - G a s t e i z . S ep l a n t e a ne n d o s p a r t e s :l m a g i n e m o se l S a h a r a . C o n o z c a m oesl S a h a r a . T o d oe s t os e c a n a l i z aa t r a v é sd e u n p e r s o n a j ep o p u l a rd e l a c u l t u r as a h a r a ulil a m a d o" S h e r t a t " . l ;p r o x i m a c i ó an l a e s c r i t u r a S er e a l i z a nd i v e r s aas c t i v i d a d e sc :o n s t r u c c i ódne l m a p ad e l S a h a r ao c c i d e n t a a y vocabulario n e d i a p o s i t i v a cs u s ;n d i b u j a n t e , ; . . . á r a b e ;c o n f e c c i ó n ; e n t a c u e n t ou d e c a r t e l e sp; r o y e c c i ó d C o m oa c t i v i d a df i n a l ,s e m o n t ó u n a h a i m ay u n a e x p o s i c i ó dn e p a n e l e sm u e s t r ad e l a h i s t o r i ay l a c u l t u r a d e l p u e b l os a h a r a u i . L a v a l o r a c i ó nh a s i d o p o s i t i v ay a q u e h a s u p u e s t oe n t e r a r s ed e l o q u e l e p a s aa u n p u e b l o h e r m a n o . l g u a l m e n t e h a s i d o p o s i t i v a l a i m p l i c a c i ó nd e l a s f a m i l i a s a s í c o m o l a c o o p e r a c i ó ne n t r e c o l e g i o s , o r g a n i z a c i o n eysa y u n t a m i e n t o . 3" SES|ÓN DANZAS Estavez empezamoscon lasdanzasElsniytosy Quiero más amor. DEBATE S e a b r e u n d e b a t e s o b r e l a p o s i b i l i d a dd e e l a b o r a ru n d o c u m e n t od e a p o y o a l d i á l o g od e l a s p a r t e s i m p l i c a d aps a r as o l u c i o n aar s íe l c o n f l i c t ov a s c o . m XXVI. CONGRESO MOVIMIENTOCOOPERAIIVOESCUELAPOPULAR EXPERIENCIAS. . "De un viaje en carretahastael encuentrocon la escuelade gitan@s:Educaciónen la tolerancia." A travésde la proyecciónde un vídeo se nos da a conocereste proyecto,que se estructuraasí: - Vivir la experienciade un viajeen carretade dos días,paraabrirseal mundo comprometiendola afectividad. - D e l t i e m p o v i v i d o a l r e l a t od e l v i a j e : c r e a c i ó n d e l i b r o s ,e x p r e s i ó np l á s t i c ac, o n s t r u c c i ó dn e o b j e t o s (carretas, tipi). - Del relato del viaje al conocimientode los pueblosnómadas(investigación de documentos,diaposide librosdocumentales). tivas,testimoniosde experiencias, creaciones - De conocera reconoceral otro en su diferencia(correspondencia escolary visitaa la escuelade gitan o sd e P a u ) . una evolución mástolerante en la mentalidad La valoraciónha sido altamentepositiva,constatándose d e l a sf a m i l i a sa c e r c ad e l n o m a d i s m o . . Correspondencia interescolarentre alumnasde 1" y 2" de ESO(12-13años) en Villasequilla(Toledo)y a l u m n a sd e s e c u n d a r idae 1 3 - 1 4a ñ o s ,d e A s p e t( F r a n c i a ) . l r i n c i p a l m e n t(eC o na l g o d e f r a n c é sd e v e z e n c u a n d o ) . S e r e a l i z ae n e s p a ñ o p Mediantela proyecciónde un vídeo se explicala experiencia. fotos,dibujos,casetesde cancionesgrabadaspor Se intercambiaroncartasindividualesde presentación, l a sa l u m n a se, n c u e s t a s , . . . En febrero se formaron las "parejas". D e l 5 a l 9 d e m a y o d e e s t ec u r s os e c e l e b r óe l e n c u e n t r oe n V i l l a s e q u i l l(ap a r t i c i p a r o 3n 8 a d o l e s c e n t e s fra nceses). La acogidade l@sde ESOfue entusiasta, a pesarde algunasinhibiciones(por amboslados)al encontrarse las parejas. Visitamosrápidamenteel colegio, provocandobullicio y ruido bien aceptadospor l@smaestr@sde primaria. La salida a Aranjuez y Toledo en tren muy bien preparadafue el momento de más convivenciay les. relacionesinterpersona su acogiday les invitamosa una El último día convocamosa los padresy las madrespara agradecerles c o m i d ac o o p e r a t i v au t i l i z á n d o s ue n a p a r r i l l ag i g a n t ee n p r e s e n c i da e l s e ñ o ra l c a l d ed e u n c o n c e j ayl d e c a s i todo el claustro. La despedidafue entrañable. La valoraciónha sido muy positiva,destacando: - L at o l e r a n c i a . - Losavances,aunque modestos,en el idioma. HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN XXVI. KONGRESUA - La aproximaciónmuy vivenciada(amistades y flechazos). - La colaboración, en amboscentros,de los directoresy miembrosdel claustro. - L a p a r t i c i p a c i ódne l a sf a m i l i a s . - Hubo poco turismo pero muchaconvivencia, que es lo que los organizadorespretendíamos conseguir. Por último hay que resaltarla esperanzade futuro del proyecto,esperandoansiososla llegadaa Francia de nuestroscorresponsales españoles. 4" SES|ÓN J u e g oy d a n z a : J u e g od e c o n t a c t o" E p o i t a i i t a i i e " y d a n z ad e l a v i d a . EXPERIENCIA . LosDerechosHumanosen su cincuentaaniversario. A partir de la exposiciónde los contenidosde una conferenciasobre los DerechosHumanosse plantea a l T a l l e rd e E d u c a rp a r a l a P a z l a c o n v e n i e n c idae t r a b a j a re l t e m a a p r o v e c h a n d e o l c i n c u e n t e n a r idoe l a proclamación. El trabajo se estructuraen tres partes: - La realidaden que vivimos.Datosde la desigualdadentre paísesy en el propio país. - L o sD e r e c h o H s u m a n o s5. u c u m p l i m i e n t o . - ¿Quése puede hacer?.Accionesy alternativa. Se plantea la tarea a realizardurante el primer trimestredel cursopróximo como un tema transversal siendoun trabajo cooperativoasumidopor el taller. Se podría realizarestetrabajo a dos niveles: - A nivel de centro,implicandoa la comunidadeducativay a instituciones y asociaciones. - A nivel de aula, con el tratamientodel conflicto. Estetrabajo se lo plantea el Tallercomo una tarea cooperativa,siendo la propuestalo suficientemente abiertacomo para que todas las personasde Tallerpuedan participar. Acordamostambién dar coherenciay cierta homogeneidadal trabajo que realicemos,haciendo un esquemade presentacióndel proyecto. l g u a l m e n t er e c o r d a m o sl a c o n v e n i e n c idae m a n d a r i n f o r m a c i ó na l " T e c h od e L a t a " y e n e l p r ó x i m o congresotraer los materialesrealizados. 5" SES!óN DanzaRecordatorio XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR Propuesta de trabajo para el curso 1998-99: LOS DERECHOSHUMANOS. A p r o v e c h a n d ol a c e l e b r a c i ó nd e l 5 0 a n i v e r s a r i od e l a p r o c l a m a c i ó nd e l o s D e r e c h o sH u m a n o s p r o p o n e m o cs o m ot a r e ad e l T a l l e rd e E d u c a p r a r al a P a z ,p a r ae l c u r s op r ó x i m o :" L O SD E R E C H OHSU M A N O S " . H e m o se l a b o r a d oe l s i g u i e n t eg u i ó n d e t r a b a j o : Esquema para trabajar los Derechos Humanos: . L a r e a l i d a d L: a sd e s i g u a l d a d eesn t r e p a í s e ys e n e l m i s m op a í s . ¿ Q u és o n l o s D e r e c h o H s u m a n o s ?C a r a c t e r í s t i cdaes l o s D D . H H . . A n á l i s i sc r í t i c ad e l o s D e r e c h o H s u m a n o s( E lc o n f l i c t o ) . 5 u c u m p l i m i e n t o :e n l o c e r c a n o en lo lejano . ¿ Q u és e p u e d eh a c e r ?l d e a sy a c c i o n e s . . Ámbitos de trabajo a nivel de centroy de aula A tener en cuenta: . L a i m p l i c a c i ód n e l a C o m u n i d a dE d u c a t i v ya d e l a S o c i e d a d . . La relaciónde los derechoshumanoscon los objetivosy contenidosdel currículo . L a g l o b a l i d a dy t r a n s v e r s a l i d adde l t e m a r P r e p a r a ur n a i n f o r m a c i ó nb á s i c a . . L a i m p o r t a n c i ad e l o sc o n t e n i d o sA C T I T U D I N A L E S . . Elegirestrategias(cadapersonasegún lascaracterísticas de su centro)para hacerla propuesta. Sobre el desarrollo de la experiencia cooperativa: o H a c e ru n m o d e l op a r a l a p r e s e n t a c i ódne l a se x p e r i e n c i ads e, f o r m a q u e s e h a g a e n r a z ó na q u e estamoshaciendoun trabajo cooperativo(duranteel curso). . Traerlos materialesal próximoconqreso. . LosDerechosHumanosseránel tema centralde la tarea del taller en el próximocongresode León. . 5e puede sugeriresteesquemade trabajo a otras personasajenasal taller o al MCEP. OTROSACUERDOS: " T e c h od e L a t a " ,ó r g a n od e c o m u n i c a c i ódne l t a l l e r :s e a c u e r d ar e a l i z a r ' u n vae z p o r t r i m e s t r eT. a m b i é n se intentaráentrar en la páginaWEB del MCEP. N o s c o m p r o m e t e m oas m a n d a r a l a c o o r d i n a c i ó nd e l t a l l e r r e s e ñ a sd e m a t e r i a l e s o b r e l o s D e r e c n o s Humanos. A c o r d a m o sq u e l a C o m i s i ó nd e C o o p e r a c i ócno n l a sE s c u e l adse l 5 á h a r as i g af u n c i o n a n d o . m- HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA 5 e a c u e r d aq u e l a c o o r d i n a c i ó sni g aa c a r g od e L u i sB l a n c o . VALORACIONDEL TALLER S e h a e s t a b l e c i d ou n a b u e n a r e l a c i ó ne n t r e l a s p e r s o n a sa s i s t e n t e es n u n a m b i e n t ed e l i b e r t a dd e e x p r e s i ó ny m a d u r e z . H a h a b i d o d e b a t e , r e s a l t a n d ol a s d i s c r e p a n c i assi e n d o e l d i á l o g o e l m e d i o p a r a l a r e s o l u c i ó nd e conflictos. E sn e c e s a r itor a e r l o st r a b a j o sy m a t e r i a l e es l a b o r a d o e s n e l c o l e g i od u r a n t ee l c u r s o . Hemostrabajadobastanteordenad@s, respetandolos horariosy lasexposiciones. por haber sido capacesde elegir un tema de trabajo en común. Estamossatisfechos de la gente y el la colaboración E l t a l l e r f e l i c i t aa l c o o r d i n a d o ry é 1 ,a s í m i s m ov a l o r a p o s i t i v a m e n t e c o m p r o m i s oc o n t r a i d o . COORDINACIÓN L u i sB l a n c o L aV i ñ u e l a 3 7 7 2 7M o n t e m a y o rd e l R í o( S a l a m a n c a ) ffno. 923-431334y 43 1010 (escuela) XXVI. KONGRESUA HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN HEZKTD TATLERRA TALLER DE C@EDU@Cü@0V XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR HEZKIDETZA TAILERRA LAN EGITASMOA Egunak abestiedo joku hezitzaileekinhastendira. Hezkidetzarekin zer ikusia duten liburu, filme eta abestienbibliografiaren aukezpena egin da. Martxoak Sari buruzko esperientzia. Sentimenduenheziketareninguruko proiektua. Emakumezein neskeieginiko tratu txarrei buruzko debatea. MarcelaSerranorenliburuko zenbait testuren inquruko taldekako debatea. Tailerrarenbatzarra. LAN EGITASMOAREN GARAPENA Martxoak Baren inguruko esperientziei buruz, era aski ezberdinetan ospatzen dela argi gelditu da, ospakizun berezirik ez egitetik, edo gelan ospatzetik, ikastetxe mailan ospatzeraino. Egun honen berreskurapena eta hau edukinez betetzea garrantzitsua iruditzen zaigu, eta lkastetxeko Proiektu Kurrikularrean zein praktikari zuzenduriko Araudian hezkidetzarekin zer ikusia duten atalak sartuak izan daitezen eta hauek zentruko urteko ekintza zehatzetan gauzatu daitezen lortu behar da. Lau urteko haurrekin, etxeko zereginen banaketari buruz egindako eztabaida aurkeztu da eta gure artean ere eztabaida sortu da: Etxeko zereginen banaketa era berdinean egin behar da edota etxe bakoitzeko egoeraren arabera? Etxeko zereginak era zabalean harturik (gizakien ardurak, afektu erlazioak...),banaketa, era bereanegin behar dela, usteda. "Prevención de la violencia de género: Educar en valores" artikulua abiapuntutzat harturik, sexu bortxakeriaz eztabaidatzen da: Sexu bortxakeria, gizarte patriarkaleko generoaren sorrerarekin etorri zen, gizon eta emakumeen identitateen arteko harremana iherarkikoa izanik, emakumearenabestearenpean zegoen. Hala ere, gure gizartean badaude elkarlan eta errespetuan oinarrituriko harremanak, hauek dira bultzatu behar direnak. Eskolatik hauez gain, errespetua zein solidaritatea bezalako harremanak bultzatu behar dira. Estereotipoakgainditu behar dira, haurrei sentimenduak eta maitasuna adierazten ikasten lagundu behar zaie eta baita orokortasunetik at geratzen diren haurrak onartuak izan daitezen bultzatu behar da. Beraz, "zuk irabazten baduzu nik galtzen dut" leloa, "zuk irabazten baduzu, nik irabazten dut" leloagatik aldatu beharra dago. Hizkuntza idatzian @-renerabilera, onuragarria iruditzen zaigu genero bien presentziaren islada delako, baina hau ez da puntako aldaketatxobat baino: lortu behar dena, sexistaez den hizkuntza bat da, ideologia patriarkal batetako pentsamenduarenegitura sustraitikaldatuko duena, alegia. BALORAPENA Taldeakongi funtzionatu du eta sentimenduen inguruan egin den lana baliogarria izan da. Edukinei zegokien helburua bete egin da, sentimendueninguruko lan aurreratu egin baita. Hurrengo urtean, Sentimendu eta Balioetan lanean jarraituko dugu, identitate eta sentimendu rolen ikuspegitik eta beste ikerkuntza batzuei haseraemango zaie. Hala nola, MCEPHezkidetza Tailerrari buruz, erantzunkizun mailaz (zein paper barneratzen ditugu ama, ikasle, neska, mutil... garen heinean), eta estereotipo sexistakga i nd itzera zuzenduri ko esperientziei bu ruz. HERRI ESKOLAKO MI.JGIMENDUKOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA TALLERDE COEDUCACION MCEPs ASISTENTES: . . . . . . . . . . . Madrid La Rioja Cantabria Málaga Sevilla Euskadi C a s t i l l a - LM aancha Salamanca Huelva Asturias León. PLAN DE TRABAJO . L a ss e s i o n ecso m i e n z a nc o n j u e g o so c a n c i o n ecso e d u c a t i v a s . ( A n el lx)o ' P r e s e n t a c i ódne r e s e ñ a b s i b l i o g r á f i c asso b r el i b r o s ,p e l í c u l ays c a n c i o n e(sA n e x ol ) . ' E x p e r i e n c i aesn t o r n o a l 8 d e M a r z o :" R e p a r t od e t a r e a sd o m é s t i c a s("A n e x ol l l ) . Proyectode EducaciónSentimental.(AnexolV) ' D e b a t es o b r ea g r e s i o n eas n i ñ a sy m u j e r e sy e d u c a c i ó n e n v a l o r e sy s e n t i m i e n t o sa, p a r t i rd e l a r t í c u l o " P r e v e n c i ó dn e l a v i o l e n c i ad e g é n e r o :e d u c a re n v a l o r e s " ( C h a r oD í a z .M i r a d a sJ. u n i od e l 9 8 ) . (AnexoV) ' D e b a t ee n g r u p o ss o b r eu n a s e l e c c i ó dn e t e x t o sd e l l i b r o d e M a r c e l aS e r r a n o" E l a l b e r g u ed e l a s m u j e r e st r i s t e s "p r o p u e s t ap o r l a C o o r d i n a c i ó n( A . n e x oV l ) . A s a m b l e ad e l T a l l e rd, o n d e h a b l a m o sd e : - Propuestas de trabajo para el próximocurso. - Coordinación. - V a l o r a c i ó nd e l C o n g r e s o y d e " M e n t ay C a n e l a " DESARROLLODEL TRABAJO ' L a p r i m e r as e s i ó nl a u t i l i z a m o sp a r ao r g a n i z a e r l t i e m p oy e l t r a b a j oa d e s a r r o l l adr u r a n t ee l C o n g r e s o ( y c o n l a p r e t e n s i ó nd e d e j a rm a r c a d a lsa sl í n e a sp a r ae l t r a b a j od e l c u r s o )F. i j a m o sq u e l a ss e s i o n edse l T a l l e r c o m e n z a r a nc o n u n a s e s i ó nd e j u e g o sp r e p a r a d o sp o r d i f e r e n t e sc o m i s i o n e(sv e r A n e x o l l : J u e g o s )E. n e s t a p r i m e r as e s i ó na, d e m á ss e p r e s e n t a r o m n a t e r i a l e bs i b l i o q r á f i c o s . i--.1 i49 t_ ' ,I] .,,,-...1 o "Experienciasy reflexiones en torno a las actividadesdel 8 de Marzo". e n u n a u l a d e c u a t r o a ñ o s s o b r e e l r e p a r t od e t a r e a s S e p a r t i ó d e l a e x p o s i c i ó nd e u n a e x p e r i e n c i a domésticas(ver Anexo lll). 5e constataentre las personasdel grupo que hay diferentesnivelesde trabajo en t o r n o a l 8 d e M a r z o ,d e s d eq u i e n e sn o r e a l i z aa c t i v i d a d eess p e c í f i c ahsa, s t aq u i e nl o c e l e b r aa n i v e ld e C e n t r o , o s ó l o d e a u l a , c o m o r e s u l t a d od e u n a l í n e ad e t r a b a j o d u r a n t e e l c u r s oq u e c u l m i n ae n u n a s e m a n ad e a c t i v i d a d e s ,ó l oa n i v e lf o r m a l ( C a r t e l e s . .c. )o, o r d i n a d oc o n e l r e s t od e l C l a u s t r op e r o e n t o r n o a l 1 d e m a y o c o n u n a o r i e n t a c i ó nn o s e x i s t a . . . E l 8 d e M a r z oe s u n r e f e r e n t ec o n s t a n t ee n e l t r a b a j oc o e d u c a t i v do e l a u l a .A l o l a r g od e v a r i o sa ñ o sd e e x p e r i e n c i rae s a l t a na l g u n a sd i f i c u l t a d e se:n c o n t r a re n f o q u e st,e m á t i c a sa, c t i v i d a d e s . . . q uree s u l t e nn u e v a s ; y cuestionan el cansanciofrente a los obstáculosde otras maestrasy maestrosdel Centro que desvalorizan e s t et i p o d e c e l e b r a c i óynq u e s i ne m b a r g oa s u m e nd e f o r m a n a t u r a ly g u s t o s ao t r a sf e c h a sc o n m e m o r a t i v a s . . . Seguimos,a pesarde esto,creyendoque es precisocontinuarcon el esfuerzoencaminadoa la recuperación . o m o e s t r a t e g i a sp a r a e l t r a b a j o d e c a r a a l C e n t r o ,d e b e m o s d e e s t a f e c h a y a d o t a r l a d e s i g n i f i c a d oC q u e d e e l P r o y e c t o E d u c a t i v o d e l C e n t r o ,t a n t o e n R e g l a m e n t odse f u n c i o n a m i e n t oc,o m o e n asegurarnos y así mismo,que estosse traduzcanen relevantes, contemplenaspectoscoeducativos ProyectosCurriculares, d e l Centro. p l a n e s d e a c t u a c i ó n r e c o g i d a s l o s a n u a l e s c o n c r e t a s e n actividades en el debate previo con criaturasde Respectoa las actividadessobre el reparto de tareasdomésticas, cuatro años se percibendos ideas previas:por una parte la identificaciónde trabajo sólo como actividad p r o d u c t i v ay n o r m a l m e n t ea s a l a r i a d a( p o r t a n t o l a s t a r e a sd o m é s t i c a sn o s e r í a nc o n s i d e r a d acso m o u n trabajo)y por otro la dificultadde niñasy niñosde estasedadespara reconocerlasdiferentestareas. i g u a l i t a r i ao e n f u n c i ó nd e l a ss i t u a c i o n epsa r t i c u l a r eys E n e l g r u p o ,s u r g el a p o l é m i c ad e s u d i s t r i b u c i ó n . n e s t al í n e ad e d i s c u s i ó sne i n t e n t a n d e l a sn e g o c i a c i o n eqsu e e n e l l a ss e p r o d u c e nd, e c a d aá m b i t of a m i l i a r E d e f i n i r l a st a r e a sd o m é s t i c acso m o a q u e l l a sq u e a b a r c a ne l á m b i t o d e l a r e p r o d u c c i ó ne,s d e c i r n o s ó l o l a s referidaa s l t r a b a j od e l a c a s as, i n ot a m b i é nl a sd e c u i d a d od e p e r s o n a sr ,e l a c i o n edse a f e c t o . .a. p o s t a n d op o r e l l o p o r u n r e p a r t oi g u a l i t a r i oa l m a r g e nd e l a ss i t u a c i o n edse t r a b a j op r o d u c t i v of u e r a d e l a c a s a . T a m b i é ns e c u e s t i o n aq u i e n e sa p o r t a nm á sd a t o ss o b r el a i d e n t i f i c a c i ódne t a r e a sd o m é s t i c a sl o: s n i ñ o s e a r a o b s e r v asr i s t e m á t i c a m e nyt en o d e j a r n o sl l e v a r o l a sn i ñ a s .C o n s i d e r a m oqsu e e s u n a s p e c t oi n t e r e s a n t p p o r p r e j u i c i o sD. e f o r m a i n t u i t i v a ,p a r e c eq u e e n e d a d e st e m p r a n a se s s i m i l a rn o e x i s t i e n d od i f e r e n c i a c i ó n ; p a r ac r i a t u r a sm a y o r e sp a r e c eq u e s e r Í a nl a sn i ñ a sp o r s u m a y o ri m p l i c a c i ó en n e l l a s ,p e r o n o s e t i e n e c l a r o . L a s a d o l e s c e n t ensi e g a n s u p a r t i c i p a c i ó n e n l o s t r a b a j o sd e c a s ac o n a r g u m e n t o sd e s u p e r a c i ó nd e p e r o m o d e l o se s t e r e o t i p a d o s , n o c u e s t i o n a nl a s i t u a c i ó nd e m a n e r ag e n e r a yl a q u e s e r í a nl a sm a d r e sl a sq u e s u p l e ns u n o a p o r t a c i ó nP. o r u n a p a r t es e a u t o a f i r m a nc o n u n a p o s t u r ae n f r e n t a d aa l m o d e l od e m u j e rq u e s u m a d r e l e s o f e r t a , p e r o s i n c u e s t i o n aer l p a p e l g e n é r i c od e l a s m u j e r e s s, i n a n a l i z a rl a e s t r u c t u r as o c i a l p a t r i a r c adl o n d ee s o sp a p e l e s e r e p r o d u c e no, e m a n e r aq u e l u e g oe n s u sr e l a c i o n edse m á s" a d u l t a s "c o n s u p a r e j ar e p r o d u c e ns i n c a m b i o se l m o d e l oa n t e r i o r m e n t e contestado. . Violencia de género: T o m a n d oc o m o p u n t o d e p a r t i d ae l a r t í c u l o" P r e v e n c i ódne l a v i o l e n c i ad e g é n e r o :e d u c a re n v a l o r e s " s e i n i c i au n d e b a t es o b r ea g r e s i o n esse x i s t a sN. o e s u n t e m a n u e v o e n e l m o v i m i e n t of e m i n i s t a s, i n o u n a preocupaciónconstante. H a b l a m o sd e u n p r o b l e m ad e v i o l e n c i ae s t r u c t u r a cl ,u y a sr a i c e ss e e n c u e n t r a ne n l a p r o p i af o r m a c i ó n d e l g é n e r oe n u n a s o c i e d a dp a t r i a r c ayl l o s r o l e sq u e d e e s t as u r g e n . L a si d e n t i d a d efse m e n i n a ys m a s c u l i n aqsu e e n e s t em o d e l os ec o n f o r m a ns, e m a n t i e n e ne n b a s ea u n a . p e s a rd e e l l o ,e n n u e s t r ar e a l i d a dc o t i d i a n a r e l a c i ó nd e j e r a r q u i z a c i óyns o m e t i m i e n t d o e l g é n e r of e m e n i n o A constatamosla existenciade relacionesde género diferentes basadasen la cooperacióny el respeto, r e l a c i o n em s á se q u i p o t e n t e sD. e s d eu n a p e r s p e c t i vsau p e r a d o r d a e l a d i s c r i m i n a c i ócno, m o e n s e ñ a n t e se ,s t a s r e l a c i o n enso s d a n l a p a u t aa s e g u i rp a r a d e s d el a e s c u e l am o d i f i c a yr p o t e n c i a cr o n s t r u c t odse i d e n t i d a dn o patriarcales. La educaciónen la solidaridady el respetoa lasdiferenciasse haceprecisa,no sólo se establecen HERRI ESKO[,AKO MUGIMENDU KOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA r e l a c i o n edse v i o l e n c i ac o n t r al a sn i ñ a so m u j e r e st,a m b i é ne n t é r m i n o sg e n e r a l e a s l " O T R O "a l o " D i s t i n t o " . P e r o l a d i s c r i m i n a c i ósne x i s t aa d i f e r e n c i ad e l a s o t r a s a t r a v i e s at o d o e l e n t r a m a d os o c i a l t, o d o e l m u n d o e s h o m b r eo m u j e r ,p o r t a n t o t i e n e u n m o d e l os o c i a m l arcado. Ademásestemodelo es basede organizaciónsocialy económicaya que estableceel repartode tareas d e á m b i t op r o d u c t i v oy r e p r o d u c t i v e o n f u n c i ó nd e l s e x o .P a r an i ñ a sy n i ñ o se l c o r s éd e l e s t e r e o t i p fou n c i o n a , es necesarioadoptar medidaspositivasdiferentespara unosy otras.Laschicastienen másriquezade modelos m i e n t r a sq u e l o sc h i c o st i e n e nm e n o sy d e m a n e r am á se s q u e m á t i c aE.lt r a b a j od e s u p e r a c i ó p no r t a n t o t i e n e q u e i r d i r i g i d oa a m b o ss e x o sp, o t e n c i a n d oe n e l l o sl a a f e c t i v i d a d y l a e x p r e s i ó nd e s e n t i m i e n t oys t e n i e n d o p r e s e n t eq u e t a m b i é nl o s n i ñ o sq u e s e s a l e nd e l a n o r m as o n m a l t r a t a d o p s o r l o sd e m á s . D u r a n t ee s t ea ñ o , a d i f e r e n c i ad e m o m e n t o sa n t e r i o r e ss,u r e p e r c u s i óenn l o s m e d i o sd e i n f o r m a c i ó n h a s i d o m a y o r .E s t os u p o n eu n c a m b i oe n l a o p i n i ó n p ú b l i c a ,p e r o e s s ó l o l a p u n t a d e l i c e b e r g s, e s i g u e o c u l t a n d om a l o st r a t o s ,c a r g o sp ú b l i c o sd e d i f e r e n t e tse n d e n c i a p s a n t i e n e ns u sr e s p o n s a b i l i d a dae s solíticam p e s a rd e e x i s t i rc o n t r ae l l o sd e n u n c i a p s o r m a l o st r a t o s :s i g u eh a b i e n d ou n a d o b l e m o r a l .L o sm a l o st r a t o sa l a sm u j e r e sn o s o ne x c l u s i v odse u n a c l a s es o c i a l od e m u j e r e sn o p r o f e s i o n a l eps e, r os i s e h a c e nm á se v i d e n t e s e n e s t et i p o d e m u j e r e sp o r q u es o n l a sq u e t i e n e nq u e a c u d i ra l a si n s t i t u c i o n eysa s o c i a c i o n ep si d i e n d oa y u d a por faltarlesrecursos. E s t ec a m b i od e o r i e n t a c i ó n d e l a o p i n i ó np ú b l i c at i e n e u n a d o b l el e c t u r ap: o r u n a p a r t e ,d e s c u l p a b i l i z a para a l a sm u j e r e sa g r e d i d a ys l e sf a c i l i t ae l c a m i n oa l a d e n u n c i aa, s íc o m o s u p o n eu n m o d e l od e r e f e r e n c i a l a g e n t e p e q u e ñ ae n e l q u e l a a g r e s i ó ns e c a r g ad e c o n n o t a c i o n ense g a t i v a sP. e r op o r o t r a p a r t e ,n o s e h a n a n a l i z a d ol a s c a u s a sd e e s t a v i o l e n c i an i s e h a n p l a n t e a d os o l u c i o n e e s n c a m i n a d aas r e s o l v e r l a s ,ó l o s e a p u e s t ap o r l a a p l i c a c i ó n m á se s t r i c t ad e l C ó d i g oP e n a l p , e n s a n d oq u e a s í c a m b i a r á nl a sc o s a s . A d e m á ss e c r e au n a s e n s a c i ódne m i e d o q u e p u e d ed a r p a s oa u n a m o r a l m á s r e s t r i c t i v q au e e n v e z de fomentar el crecimientoy la autonomíade las mujeres(sobretodo lasjóvenes)las recluyabajo la excusa de la protección. E s l a i d e n t i d a dd e g é n e r o l a q u e c o n f i g u r ae l m a p a e n e l q u e s e d e s a r r o l l al a v i o l e n c i as e x i s t aE .l g é n e r om a s c u l i n o e s e l o m n i p r e s e n t ee,l f e m e n i n oe l e x c l u i d oE de . n e s t ec o n t e x t os o c i a l a e d u c a c i ó n c h i c o sd e n t r o d e l a f a m i l i as e c o n v i e r t ee n u n c o n f l i c t op a r a m u c h a sm a d r e sy p a d r e sq, u e v e n c o m o sushijostraen a casaunos modelosmuy estereotipados de comportamientoa pesardel marco coeducativo f a m i l i a rd , e b i e n d or e a l i z a r sdee f o r m a c o n s t a n t em o v i m i e n t o d s e a j u s t ep a r as u p e r a re s t a s i t u a c i ó n . A s í m i s m o ,e n e l á m b i t o e s c o l a lra sa g r e s i o n ecso n t r an i ñ a sr e p r o d u c e ne s q u e m a ds e v i o l e n c i ad e g é n e r oc o n l a c u l p a b i l i z a c i ódne l a v í c t i m a ,l a f a l t a d e a p o y o p o r p a r t e d e l a g e n t e a d u l t a ,l a d i f i c u l t a d p , or tanto, para d e n u n c i a yr r e c u p e r aur n a s i t u a c i ó nd e a u t o e s t i m a . E n l a b ú s q u e d ay p r o p u e s t ad e a l t e r n a t i v asse e n c u e n t r al a i d e ad e l a n u e v ai d e n t i d a dd e g é n e r o .H a y q u e p a r t i rd e u n a é t i c ad i f e r e n t ed e l p a c t o :s u p e r a e r l p a c t ot ú g a n a sy o p i e r d o ,p o r e l d e s i t u g a n a sy o g a n o . E s t en u e v op l a n t e a m i e n t o d e p a c t os e r e a l i z ae n t r e s n i v e l e sc o m p l e m e n t a r i oesn: u n p r i m e r n i v e l s e e n c u e n t r ae l p a c t o c o n s i g o m i s m a , q u e e n e l t r a b a j o d e a u l a s e i d e n t i f i c a r í ac o n e l autoconocim¡ento y la autoestima.Ademáses necesarioel pacto intragénero,es decir el pacto entre igualese , l r e f o r z a ra c t i t u d e sd e s o l i d a r i d a ds, o b r et o d o e n e l c a s od e l g é n e r o f e m e n i n o q u e s u p e r e ne l a i s l a m i e n t yo l a c o m p e t i t i v i d a ed n t r e m u j e r e sa l a b ú s q u e d ad e s u i d e n t i d a de x c l u s i v a m e n et en l a p r e s e n c i a a t r a v é sd e l h o m b r e .P o r ú l t i m o , s e r í ap r e c i s oe s t a b l e c elra s b a s e sd e l p a c t o i n t e r g é n e r o e, n e l q u e l a s r e l a c i o n eesn e l g r u p o d e d i f e r e n t e s e e s t a b l e z c acno n o t r a sp a u t a s v, a l o r e s . .d.e s d el a e q u i p o t e n c i a( .E l e n a Simón) o Debate sobre el uso de la arroba en el lenguaje escr¡to: E n p r i n c i p i os e v a l o r aq u e t o d a b ú s q u e d ad e a l t e r n a t i v aes i n v e s t i g a c i o n seos b r ee l u s od e u n l e n g u a j e pero en el casoconcretodel la utilizaciónde la arrobasevaloraque existenelementos no sexistason positivas, p o s i t i v o s q u e más o t r o s .N o s p a r e c ei m p o r t a n t el a a p o r t a c i ó nd e n o a s u m i rs i n m á s l a s " s o l u c i o n e s "s,i n o p a s a r l a(ss eu s e no n o ) a t r a v é sd e u n f i l t r o d e a n á l i s i cs r í t i c o . n X X V I . C O N G R E S OM O V I M I E N T O C O O P E R A T I V OE S C U E L AP O P U L A R P a r aa l g u n a sp e r s o n a se,n e l M C E Pl a u t i l i z a c i ó nd e e s t es i g n oe s u n p a s oa t r á s ,y a q u e s e h a h e c h ou n s l t e r n a t i v o sd,e b ú s q u e d ad e e x p r e s i o n e se. .n. l a q u e l a sa c t i t u d e sd e e s f u e r z oe n i n v e s t i g a c i ódne l e n g u a j e a s u e l o h a n u t i l i z a d ot a m b i é nh a n c a m b i a d o r, e a l i z á n d o suen p r o c e s od e i n t e r i o r i z a c i ó n y a q u e l l a sp e r s o n a q la @ se convierteen creaciónde pensamientoa travésdel lenguaje.Por otra parte,de caraa otros colectivos, u n a s e ñ ai d e n t i f i c a t i vdae u n a r e f l e x i ó n( a l n i v e lq u e s e a )s o b r el a p r e s e n c i da e a m b o sg é n e r o s . A l a h o r a d e p a s a rd e l l e n g u a j ee s c r i t oa l o r a l , l a @ t a m b i é n p r e s e n t ad i s t i n t a sv a l o r a c i o n e sP. a r a a l g u n a sp e r s o n a as l l e e r l os e p r o d u c eu n s a l t os e m á n t i c oe n e l q u e l a @ s e t r a d u c ea l m a s c u l i n yo n o s e h a c e p r e s e n t ee l g é n e r of e m e n i n oe n e l l e n g u a j ea, s p e c t oq u e a p a r e c ec l a r a m e n t ec u a n d oa l a d j e t í v a re l u s o d e l s ó l o q u e c o n l o s f i n a l e se n m a s c u l i n os e i m p o n ey c u a n d oe l r e s u l t a d od e l d i s c u r s o e s u n d i s c u r s om a s c u l i n o p a r a p e r s o n a s , c o m o u n a a , s i e n d op u e s o acabadoe s n @ .S i ne m b a r g o , l a @ s e t r a d u c í ad i r e c t a m e n t e otras g é n e r o imperante. e l f e m e n i n oe l que implique E n r e s u m i d acsu e n t a sv, a l o r a m o e s l c o n t i n u a re n l a c o n s t r u c c i ódne u n l e n g u a j en o s e x i s t a p a t r i a r c a lP. e r on o n o s p e n s a m i e n t q o u e l a m o d i f i c a c i ó dn e e s t r u c t u r adse e s t á ni n c a r d i n a d aesn l a i d e o l o g í a q u e p u n t u a l . s e i n c o r p o r e no t r a sa l t e r n a t i v am c e r r a m o sa s á sf á c i l e sd e m a n e r a . "Aprender a ser personas" Material Secundaria. para e¡ trabajo de Tutorías en Inmaculada S e r r a n oH e r n á n d e zn o s p r e s e n t as u l i b r o e l a b o r a d oa p a r t i r d e l a n e c e s i d a d e d o t a r d e t i e m p o y c o n t e n i d o sl a s t u t o r í a s e ns e c u n d a r i ac ,o n c r e t a m e n t eS.eh a n e l a b o r a d o1 3 U n i d a d e sD i d á c t i c apsa r a l o sc u a t r on i v e l e sd e E S Oe, n e l l a ss e p a r t ed e l t r a b a j os o b r el a i d e n t i d a dd e g é n e r op a r a i r a v a n z a n d os o b r e e l d e s a r r o l l op e r s o n a lN. o sp r e s e n t a c t i v i d a d edse i d e n t i d a dd e g é n e r o ,d e d e s a r r o l ldoe p e n s a m i e n tcoi r c u l a r c o n c é n t r i c od,e p e n s a m i e n t go l o b a ld e i n t e l i g e n c i ad,e a u t o r r e g u l a c i ó nd ,e i n t r o s p e c c i ó n . . . T a m b i é nh i z o c o m e n t a r i osso b r el a e l a b o r a c i ó d n e p a u t a sd e c o n v i v e n c iean e l C e n t r o . o "Proy€cto de Educación Sentimental" (ver anexo lV) 5 e p a r t e d e l a n e c e s i d a d e s a c a rl a E d u c a c i ó n s e n t i m e n t adl e l c u r r i c u l u mo c u l t o p a s a n d oa l v i s u a l , y d o t á n d o l ad e u n t i e m p o u n e s p a c i oe n l a sa c t i v i d a d edse a u l a .P a r ae l l o s e p l a n t e ae s t ep r o y e c t oe n e l c u a l s a t e r i a l eys t é c n i c a sc:a r i ñ o g r a m a sp ,a n e ld e s e n t i m i e n t o sf i,c h e r o sy d i a p o s i t i v adse s et r a b a j a nc o n d i v e r s o m S e x u a l i d a d .E. .n l a s e n t r e v i s t acso n l a s f a m i l i a s s, e a p r o v e c h ap a r a e x p l i c i t a re l p r o y e c t o s, u d e s a r r o l l ol,a s c a r a c t e r í s t i cdaes l a m a d u r a c i ó nd e c a d ac r i a t u r a . . . ¡ D e b a t e e n g ru p o s so b re u n a selecc¡ ónde textos del libr o de M ar celaSer rano " E l a l b e r g u ed e l a sm u j e r e st r i s t e s " " A p a r t i rd e c u a t r of r a g m e n t o sd e e s t el i b r o ,e n p e q u e ñ o sg r u p o ss e i n i c i au n d e b a t es o b r el a c o n d i c i ó n f e m e n i n ay m a s c u l i n ya l o s r o l e ss e n t i m e n t a l e(sv e rA n e x oV l ) . E n u n a b r e v ep u e s t ae n c o m ú ns e a p u n t a ne s t o st e m a s :l a e x p r e s i ó nd e s e n t i m i e n t ovse r b a ly g e s t u a l , m a s c u l i n ol o , sc ó d i g o sd e l a c o m u n i c a c i óenn t r em u j e r e sl,a c o m p e t i t i v i d a m d a s c u l i n al a, c r i s i sd e l e s t e r e o t i p o l a s r e l a c i ó ns e n t i m e n t ael n t r e h o m b r ey m u j e r e n e l p a s a d oy e n l a a c t u a l i d a ds, a t i s f a c c i óon i n s a t i s f a c c i ó n p e r s o n adl e l a sm u j e r e sa n t e l o s l o g r o sc o l e c t i v ocso n s e g u i d o lso, ss e n t i m i e n t ocso m oc o n s t r u c c i ócnu l t u r a l l, a e n t r e h o m b r e sy c l a s es o c i a lc o m o e l e m e n t od i f e r e n c i a d o er n l a i d e n t i d a dd e g é n e r o , e l d e s e n c u e n t r o mujeres,la necesidaddel pacto intergénero... H E R R I E S K O L A K OM U G I M E N D U K O O P E R A T I B O A R E N XXVI. KC)NGRESUA CONCLUSIONES V a l o r a m o sp o s i t i v a m e n t lea m a r c h ad e l T a l l e r ;e l g r u p o h a f u n c i o n a d ob i e n y l a g e n t e q u e h a v e n i d o n u e v as e h a s e n t i d oa c o o i d a . En cuanto al contenido hemos conseguidoel objetivo propuesto que era avanzar en Educación S e n t i m e n t a cl ;o n s i d e r a m oqsu e h a h a b i d ou n e q u i l i b r i oe n t r e l a p r e s e n t a c i ódne e x p e r i e n c i aysl a r e f l e x i ó ny e l d e b a t e .L a se x p e r i e n c i ahsa n s i d o m u y r i c a s ,p e r o e l d e b a t ey l a r e f l e x i ó ns o b r en u e s t r o ss e n t i m i e n t oys n u e s t r ai d e n t i d a dn o h a t e n i d ot o d o e l t i e m p oq u e h u b i é r a m o n s e c e s i t a d oC. o m om e d i d ad e o p t i m i z a c i ó sn e p l a n t e aq u e l o a n t e sp o s i b l e( c o m om u y t a r d ee l p r i m e rd í a s e s e p a nq u é e x p e r i e n c i asse v a n a p r e s e n t apr a r a r e g u l a rm e j o re l t i e m p o . C o n s i d e r a m oqsu e l a p r o y e c c i ó nd e l T a l l e ra l r e s t o d e l C o n g r e s os e h a r e a l i z a d op o r l a p r e s e n c i ad e n u e s t r o sd e b a t e se n l o s T a l l e r e sd e " A r e a " . N o o b s t a n t e ,q u e d a p e n d i e n t ee l r e a l i z a ra l g u n a a c t i v i d a d concretaque afecteal conjunto de las personasque asistenal Congreso. PLAN DE TRABAJOPARA EL PRÓXIMO CURSO . S ec o n t i n u a r át r a b a j a n d os o b r eS e n t i m i e n t oys V a l o r e sd e s d el a p e r s p e c t i vdae l a i d e n t i d a dy l o s r o l e s s e n t i m e n t a l ea s ,p o r t á n d o s teo d a sl a se x p e r i e n c i adsi d á c t i c aqsu e s e r e a l i c e n . ¡ A d e m á ss e p l a n t e a ni n i c i a ro t r a si n v e s t i g a c i o n e s : - S o b r ee l p r o p i oT a l l e rd e C o e d u c a c i ódne l M C E Ps: u h i s t o r i ac, o n t e n i d o tsr a b a j a d o sl ,í n e a sd e d e b a t e a b i e r t a se, x p e r i e n c i ayst é c n i c a sp r e s e n t a d a s . . . - S o b r el o s i n d i c a d o r eds e r e s p o n s a b i l i d aqdu: é p a p e l e ss e a s u m e nd e s d el a f u n c i ó n d e m a d r e ,o e maestra,laschicas,los chicos... y como ser protagonistasde su proyectode vida. - E x p e r i e n c i aesn c a m i n a d a sa s u p e r a re l c o r s é d e l o s e s t e r e o t i p o s e x i s t a sy q u e c o l a b o r e ne n c o n f o r m a ru n a n u e v ar e a l i d a d . COORDINACIÓN P a r ae l p r o x i m oc u r s o ,l a c o o r d i n a c i ó sne r ác o m p a r t i d ae n t r e : R O S AP E R E D AS E R R A N O P l a z aA u t o n o m í a s1, - 6 "A 3 9 3 16 T A N O S( C a n t a b r i a ) A S U NV A L B U E N AP A C H O C / E l e u t e r i oQ u i n t a n i l l a5, 6 - 4 "D 33208cl.JON(Astures) XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR ANEXO I . TALLERDE COEDUCACION RESEÑAsY MATERIALESBIBLIOGRÁFICOS ' r l d e b a t e .E n e s t et r a b a j o ,a d e m á sd e l a f i c h at é c n i c a L i s t a d od e p e l í c u l a isn t e r e s a n t epsa r a p r o p i c i a e p e l í c u l a de cada s e a ñ a d eu n r e s u m e na r g u m e n t a lE . l m a t e r i a lp o r s u e x t e n s i ó ns a l d r áe n c a p í t u l o se n " M e n t ay C a n e l a " . ' R e s e ñ absi b l i o g r á f i c adse l a F u n d a c i ó n" G e r m á n5 á n c h e zR u i p e r e z " : . " 7 d e c o r a z o n e s "s:e l e c c i ó dn e l i t e r a t u r ac, i n ey m ú s i c ar e l a c i o n a d acso n e l a m o r .D i s t r i b u í d e an los s i g u i e n t eas p a r t a d o s : - N a c e ra l a m o r - P a s i ó ny t o r m e n t a . - P a l a b r ads e a m o r . - U n i o n e sd i f í c i l e s . - Sensacione y ss e n t i m i e n t o s . - Y c o m i e r o np e r d i c e s . - Acercadel amor. para mayoresde 'l4 años. Recomendadas . " H i s t o r i a sf a m i l i a r e s " r: e c o m e n d a c i ó b n i b l i o g r á f i c ap a r a n i ñ a s y n i ñ o s y p e r s o n a sj ó v e n e ss o b r e d i f e r e n t e sa s p e c t o d s e l a s r e l a c i o n efsa m i l i a r e sy l o s c o n f l i c t o sq u e e n e l l a ss e g e n e r a n .E s t ar e l a c i ó n e s t áo r g a n i z a d ap o r e d a d e sy p o r t e m a s . . S e l e c c i ódne " L i b r o sp a r a l a t o l e r a n c i a "t,a m b i é no r g a n i z a d ap o r t e m a sy p o r e d a d e s . Puedensolicitarse estoscatálogosa: F U N D A C I ÓGNE R M Á N S Á N C H ERZU I P E R E Z . C / P e ñ aP r i m e r a1, 4 y 1 6 . 3 7 0 0 2 -S a l a m a n c a . HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA ANEXO II OTALLERDE COEDUCACIÓN JUEGOS. . " C o n t a c t os e g u r o " : E l g r u p o s e v a p a s a n d ou n p a p e ld e c e l o f á na b s o r b i e n d e o l a i r e d e b o c aa b o c as i n q u e s e c a i g a . r " L at o r t i l l a " : U n a p e r s o n as et u m b a e n e l s u e l o ' p r o c u r a n dm o a n t e n e r s reí g i d ay o t r a p e r s o n ai n t e n t ad a r l el a v u e l ta introduciendo l a sm a n o sb a j o s u c u e r p oe n l a z o n a d o r s a ly l u m b a r c, o n t a n d oc o n l a r e s i s t e n c idae l a p e r s o n at u m b a d a . O t r a v a r i a n t ee s i n t e n t a rd a r l el a v u e l t aa g a r r a n d os ó l o l o s p i e sp o r l o st o b i l l o s . ¡ D a n z ag r i e g a : C o n u n e s q u e m as i m p l ed e t r e s p a s o sy e l ú l t i m o s e a r r a s t r as e c o m i e n z ae l b a i l ee n e l q u e l a g e n t es e v a e n g a n c h a n ddoe u n a e n u n a a g a r r a n d o e l p u l g a rd e l a m a n oq u e q u e d el i b r e . ANEXO lll o TALLERDE COEDUCACION ¿Quiéntrabaja en casa? ( A n á l i s irse a l i z a d oe n u n a c l a s ed e E . 1 . 4a ñ o ss o b r ee l r e p a r t od e l t r a b a j od o m é s t i c o ) E s t et r a b a j os e r e a l i z óe n l a c l a s ee n t o r n o a l 8 d e m a r z o . C o n e s t e m o t i v o l e í m o s" e l l i b r o d e l o s c e r d o s "( A . B R O W N EF o n d od e C u l t u r aE . M é x i c o1 9 9 3 )y l o comentamoscolectivamente. E s t o n o s l l e v ó a a n a l i z a rc o m o s e r e p a r t í ae l t r a b a j o d o m é s t i c oe n c a d a u n a d e n u e s t r a sf a m i l i a sy d e c i d i m o sh a c e rn u e s t r op r o p i o l i b r o . De este primer debate merecela pena destacarque: - E n p r i n c i p i os, o l a m e n t et e n í av a l o r a c i ó n f u e r ad e l a c a s a( m a y o r i c o m o " t r a b a j o "e l q u e s e r e a l i z a b a t a r i a m e n t ed e s a r r o l l a dpoo r l o s p a d r e s ) . - E lt r a b a j od o m é s t i c op a s a b ai n a d v e r t i d op a r a l a sc r i a t u r a sp u e sl e sr e s u l t ód i f í c i le l a b o r a rl a r e l a c i ó n d e l a st a r e a so u e s e r e a l i z a b a n . PROCESO Empezamop s o r c o n s e n s u acru á l e se r a n l a s t a r e a sd o m é s t i c a m s á s i m p o r t a n t e sq u e s e r e a l i z a b a ne n nuestrascasas. XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUEI-APOPULAR C o n s e g u i m oess t ar e l a c i ó n : - L i m o i a rl a c a s a - Lavarla ropa - Cocinar - P o n e ry q u i t a r l a m e s a - R e c o g e lro sj u g u e t e s - R e g a rl a sp l a n t a s - Contarcuentos - S a c a rl a b a s u r a - Jugarcon nosotr@s MATERIAL T e n i e n d oe n c u e n t aq u e e s t a sc r i a t u r a sa ú n n o l e e n ,y o p r e p a r él a sv i ñ e t a sq u e i l u s t r a b a nc a d at a r e a y s u e c o m p o n e nl q sf a m i l i a s[ a p o y a d o sc o n e l c o l o r :" m a m á " ( m o r a d o ) ," p a p á " l o s n o m b r e sd e l a s p e r s o n a q ( n a r a n j a )",y o " v e r d e ," h e r m a n oy h e r m a n a "( a m a r i l l o ) 1 . D e l a s v i ñ e t a sh i c i m o sv a r i o se j e m p l a r e sp u e s h a y t a r e a sq u e s e c o m p a r t e ny d e n o m b r e se l m i s m o n ú m e r oc l a s i f i c a d oesn c a j i t a s . DESARROLLO E l t r a b a j oc o n s i s t íean i r p e g a n d oa l l a d o d e c a d av i ñ e t al a t a r j e t i t ac o n e l n o m b r ed e l a o l a sp e r s o n ao p e r s o n a qs u e l a r e a l i z a b a n . P a r ah a c e re l r e c u e n t od e l a st a r e a sq u e r e a l i z a b ac a d a m i e m b r od e l a f a m i l i a p e g á b a m o se n s u h o j a " m a m át r a b a j ae n c a s a " ." p a p át r a b a j ae n c a s a " ," y o t r a b a j oe n c a s a "t a n t a sv i ñ e t a sc o m o l e c o r r e s p o n d í a n . VALORACIÓN l a m a y o rp a r t e C o n s e g u i m odse u n a f o r m a m u y g r á f i c ad e m o s t r aqr u e l a sm a d r e se r a n l a sq u e r e a l i z a b a n d e l a st a r e a sd o m é s t i c a s : F u en e c e s a r i roe p o n e rv a r i a sv e c e se l c o n t e n i d od e l a c a j aq u e c o n t e n í al a p a l a b r a" m a m á " . L a sv i ñ e t a sd e l a st a r e a sq u e r e a l i z a b al a m a m á n o c u p i e r o ne n u n a h o j a y h u b o q u e a ñ a d i r l eo t r a ( a s í , r e s u l t ós e r l a m á sg r a n d ed e l l i b r o ) . L a r e p e r c u s i óqnu e e s t et r a b a j ot u v o e n l a sf a m i l i a sf u e g r a n d e : ¡ E n t r el o s p a d r e sh u b o o p i n i o n e sp a r at o d o s l o sg u s t o s . . L a sm a d r e sl o v a l o r a r o np o s i t i v a m e n tpeu e sh a b í as e r v i d op a r a d e b a t i re l t e m a c o n s u sp a r e j a s . . E n l a sc r i a t u r a s e c o n s i g u i óu n c a m b i od e a c t i t u d : - Empezaron a v a l o r a rc o m ot a m b i é ni m p o r t a n t e sl a st a r e a sd o m é s t i c a s . 5 e r e c o n o c i óe l t r a b a j or e a l i z a d op o r l a sm a d r e se n c a s a . M e j o r óe l c o m p r o m i s od e l a sc r i a t u r a se n e l r e p a r t od e t a r e a sd o m é s t i c a s . S ec r i t i c óc o n f u e r z al a a c t i t u dp a s i v ad e m u c h o sp a d r e s d e. S a l a m a n c a ) H o r t e n s i aR a m o s( M . C . E . P T-t l-^l [-.:-,.] HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERAIIBOAREN XXVI. KONGRESUA ANEXO lV . TALLERDE COEDUCACION PROYECTODE EDUCACIÓNSENTIMENTAL LUGAR:CooperativaVerdemar.Cantabria.58 niñasy niñosde 4" de Primaria JUSTIFICACIÓN C u a l q u i etrr a t a d o p e d a g ó g i c oi n c l u y e l a n e c e s i d a d e l a u n a e d u c a c i ó ni n t e g r a l y, p o r e n d e , s o b r el a i m p o r t a n c i ad e l a a f e c t i v i d a de n e l d e s a r r o l l od e l a p e r s o n a l i d a di n f a n t i l . P e r o e s a i m p o r t a n c i as e v a diluyendo a la hora de vertebrar ese contenido afectivo en el proyecto educativoy curriculal en las p r o g r a m a c i o n eyse n l a st a r e a sc o t i d i a n a s . Estaparcelahumana está siemprepresenteen el currículooculto, se trata pues con este proyectode d o t a r l ed e u n h o r a r i o ,a c t i v i d a d eys o r g a n i z a c i ó dn e l a u l a q u e l o h a g a ne x p l í c i t o . L aa f e c t i v i d a d t i e n e q u e v e r c o n l a i g u a l d a de n t r e l o ss e x o sl,a a u t o e s t i m al,a c o m u n i c a c i ó ne,l p l a c e rl,a r e s p o n s a b i l i d acdo m p a r t i d ay c o n o t r o sv a l o r e sy h a b i l i d a d eqs u e h a c e nn e c e s a r i soi s t e m a t i z ar re f l e x i o n eys r á ss o l i d a r i oy t o l e r a n t e a c o m p a ñ a r l acso n e s t r a t e g i acso n c r e t ads e i n t e r v e n c i ó pn a r a l o g r a ru n c l i m ae s c o l am y p a r a i m p r i m i rm a y o rc o n t e n i d oé t i c oy e m o t i v oa l a p r e n d i z a j e . E l o b j e t i v op r i n c i p ael s e l d e i n c l u i re s t o sc o n t e n i d o se n e l c u r r í c u l od e f o r m a s i s t e m á t i cya c o n t i n u a d a . Paraello lo primero que hicimosfue dotar al proyectode dos horassemanalesen el horario lectivoy presentara lasfamiliaslos objetivosque pretendíamoscon ello. OBJETIVOSPRESENTADOS A LAS FAMILIAS Pretendemospromover una formación integral de la persona,atendiendo tanto a aspectosde su i n d i v i d u a l i d a dc ,o m o d e s u s e rs o c i a l . Intentamoscrear un ambiente motivadorpara despertarel deseode aprendery crezcanen autonomía p e r s o n ael n c o l a b o r a c i ócno n l o sy l a sd e m á s n , o en competencia. P r o p o n e m oas c t i v i d a d edso n d e p u e d a n : . D e s a r r o l l al ra c r e a t i v i d a e d s c r i t ap, l á s t i c ac, o r p o r a l . . . Observal analizar,recogerdatos de la realidadcotidianay del medio que les rodea. . E x p r e s aor p i n i o n e ss, e n s a c i o n ey ss e n t i m i e n t o s . . T r a b a j a er n e q u i p o ,a p r e n d e rd e o t r a sn i ñ a sy n i ñ o s p a r ae n t e n d e rl a d i v e r s i d a d humana. . V a l o r a re l e s f u e r z op e r s o n apl a r as u p e r a rl a sd i f i c u l t a d e s . . C o n o c e yr a s u m i rs u sc a p a c i d a d eysl í m i t e s . . A d q u i r i rh á b i t o sd e t r a b a j oy r e s p o n s a b i l i d a d . Practicarel diálogo para resolverconflictos. . A p r e n d e ra e s c u c h ayr p a r t i c i p a er n l a v i d a d e l a u l a ,c o l e g i o . XXVI, CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR . Valorara las personasde distintaedad,sexo,situacióneconómica,etc. . E d u c a r seen e l r e s p e t oa l a n a t u r a l e z av a l m e d i oa m b i e n t e . ACTIVIDADES de pequeño como colectivas, individuales, Paraconseguirestosobjetivoshemosprogramadoactividades y gran grupo, así como técnicasy estrategiasde trabajo que posibiliten el desarrollode todas estas capacidades. . A c t i v i d a d eds e a n á l i s i s o c i a a , nuncios. l p a r t i r d e i m á g e n e sd, i a p o s i t i v a sl i,b r o s a . Actividadesde expresiónoral y escritade los sentimientos, opiniones,etc. . A c t i v i d a d edse j u e g o sy e x p r e s i ó nc o r p o r a l . . Actividadesde lecturay debate colectivo. . Actividadesde e*prásiónescritacreativa. MEDIOSY RECURSOS n e n t i m e n t asle u t i l i z al a h o r a A d e m á sd e l a sd o s h o r a ss e m a n a l eqsu e e s t á np r o g r a m a d apsa r aE d u c a c i óS q u e s e r e a l i z a r o ne n e l h o r a r i o d e o t r a s d e A s a m b l e aq, u e t a m b i é ne s s e m a n a lA . ú n a s íh a y a c t i v i d a d e s ( L e n g u a , materias C o n o c i m i e n t od e l M e d i o y E d u c a c i ó nf í s i c a )f a c i l i t a d o p o r c o n t a r e l C o l e g i oc o n u n a m e t o d o l o g í ag l o b a il z a d a . MATERIALA UTILIZAR . F i c h e r od e t r a b a j oi n d i v i d u a le, l a b o r a d op o r e l g r u p o M C E P - U NdCe C a n t a b r i at i t u l a d oS e x u a l i d ayd c ul t ur a . . Carpetade diapositivas,del mismocolectivo,elaboradaspara trabajo en gran grupo. . Librosinfantilesque trabajan los sentimientos. ¡ E n c u e s t asso b r ev i o l e n c i ae i d e n t i d a dp e r s o n a l . ¡ Propuestas puntualesrelacionadas con distintasáreas. REPERCURSIÓNEN LA ASAMBLEA Durante el curso pasadoestosgrupos que eran de tercero de Primaria,llevabanla Asambleacon tres e l e m e n t o so r g a n i z a d o s : . Lecturadel Felicito. r Lecturay discusiónde propuestas. o Presentación de trabajoslibresaportadosa la clase. pero algunaseran una forma de Laspropuestaseran sobrealgún trabajo de plástica,de investigación, quejarsede algún comportamientoque había molestado. HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERAIIBOAREN XXVI. KONGRESUA Reflexionandocomo intentar encauzaresasquejas,como integrar en la Asamblealos sentimientos, elaboramou s n p a n e lt i t u l a d oS E N T I M OcSo n c u a t r os o b r e sq u e r e c o g i e r a n : ALEGRíAS TRISTEZAS DISCULPAS QUEJAS H a s i d ou n a e x p e r i e n c im a u y b o n i t ae n c u a n t oa l a r e f l e x i ó nd e l g r u p o y e n c u a n t oa i r t o m a n d op o s t u r a s i n d i v i d u a l edse s o l u c i o n alro sc o n f l i c t o s . E n u n p r i n c i p i om u c h a sv e c e sl a s d i s c u l p a s u r g í a na p r o p u e s t ad e l g r u p o c o m o r e p a r a c i ó nl,u e g o l o realizaban c r u z á n d o sm e u c h a sv e c e se n e l m i s m od í a , l a q u e j ay l a d i s c u l p a . , u i t a n d od o s p e r s o n a sf u E n c u a n t oa l a sq u e j a s q , e r o n e l i m i n a n d oa, q u e l l a sq u e p o d í a nr e s o l v edr e t ú a t ú s i n i m p l i c a ra l g r u p o , d e a q u e l l a sq u e d a b a n l u g a r a d e b a t e c o l e c t i v or, e f l e x i ó nd e c o m p o r t a m i e n t o s , a y u d a .M u c h a sv e c e sa n t i c i p a b a na n t e sd e l e e r l a q u e j a q u e y a l o h a b í a nr e s u e l t oo, q u e e s ed í a h a b í au n g r a n e n f a d o p e r o q u e y a s e l e sh a b í ap a s a d o (. E s t oh a s i d o p o r q u ee n u n m o m e n t od a d o q u e a l g u i e nq u i s o q u i t a r u n a q u e j a ,p r o p u s i m o qs u e s e c o n s e r v a r a ne n e l s o b r ea u n q u ee n e l m o m e n t od e l a A s a m b l e av i e r a n l a n e c e s i d a d e l e e r l ao n o ) . L o sd o sa l u m n o sq u e h a n e n v i a d om á sq u e j a ss o n p e r s o n acso n p r o b l e m a sa f e c t i v o fsa m i l i a r e sd, e l o sm á s p e q u e ñ o sd e l a u l a ,c o n p o c am a d u r e zy u n o d e e l l o sn u e v oe n e l c e n t r o . O t r a i n n o v a c i ó nd e c a r aa l c u r s op a s a d of u e e l c a m b i od e l F E L I C I TpOo r e l e n v í od e C A R I Ñ O G R A M A S . P u s i m o se l t o p e d e e n v i a r i n d i v i d u a l m e n t ed o s c o m o m á x i m o a l a s e m a n a ,h a n i d o a p u n t a n d o e n e l t e r m ó m e t r ot a n t o l o s r e c i b i d o cs o m o l o se n v i a d o sy e s u n b u e n e l e m e n t od e a n á l i s i s o c i a d l e l g r u p o ,a y u d a t a m b i é n a q u e s e a n l a s p r o p i a sn i ñ a sy n i ñ o s q u i e n e so b s e r v e nq u i e n r e c i b ep o c o s .L o s c a r i ñ o g r a m asse r e p a r t e na l i n i c i od e l a A s a m b l e ay q u i é n q u i e r el o l e e a l g r u p o . En cuanto al sobrede TRABAJOS LIBRES m e l l a m a l a a t e n c i ó nl a c a n t i d a dd e e l l o s q u e t r a e n , l a variabilidad,desdedibujos,poemasinventadoso copiados,investigaciones, cuentas,adivinanzas, etc. Creo q u e t e n g o q u e b u s c a r l eu n e s p a c i od i s t i n t oa l a A s a m b l e ay d a r l o o t r o p r o t a g o n i s m op, u e sa l s e r 2 9 n i ñ o sy n i ñ a se n n u e s t r a sa u l a sh a y t r a b a j o sq u e q u e d a nm u y i n d i v i d u a l i z a d opso r s u s i s t e m a t i z a c i óynb u s c a nc o n estoslibresel reconocimientodel grupo. Le daré vueltaspara el próximocurso. VALORACIÓruOEI FICHEROY DIAPOSITIVASDE SEXUALIDAD L a sd o s h o r a ss e m a n a l edse E .S e n t i m e n t al la sd e d i c a m o as l a p r o y e c c i ó d n e d i a p o s i t i v aysa l a r e a l i z a c i ó n d e l a sf i c h a s . L a s f i c h a sd e t r a b a j o i n d i v i d u a lf u e r o n p r e s e n t a d a p s o r e l M C E Pd e C a n t a b r i ae n e l C o n g r e s od e S a l a m a n cya e s t ár e c o g i d oe n e l D o s s i edr e d i c h oC o n g r e s o( ' 1 9 9 1 ) . Lasdiapositivas fueron elaboradasdurante estosdos últimosañosy éste es el primero en llevarlasa las a u l a s .L a s e r i e c o n s t a d e u n a s 2 0 0 d i a p o s i t i v a cs l a s i f i c a d aesn c i n c o b l o q u e s: I n f o r m a c i ó n R , elaciones p e r s o n a l e sR,e l a c i o n ei sn t e r p e r s o n a l eLsa, s e x u a l i d a yd l a v i d a ,E m o c i o n eys s e n t i m i e n t o s . E n l a v a l o r a c i ó nf i n a l l a s n i ñ a sy n i ñ o s s e d e c a n t a nm á sf a v o r a b l e sh a c i a l a sd i a p o s i t i v aqsu e h a c i al a s f i c h a sd e t r a b a j oi n d i v i d u apl o r m o t i v o sc o m o : "Lasfotos son bonitasy puedesdescribirlas como quieres,puedesopinar por ti misma,nosenseñancosas, s e p u e d e nd a r d i s t i n t a so p i n i o n e se, r a sl i b r e d e d e c i r l o q u e q u e r í a sy e r a n m u y i n t e r e s a n t e sn,o h a y q u e escribir,se aprendenmuchascosas", E n c u a n t o a l a s f i c h a sg u s t a n m e n o sp r i n c i p a l m e n t e p o r s e r u n t r a b a j o e s c r i t oo p o r q u e a l g u n a sl e s o b l i g a b aa b u s c a ri n f o r m a c i ó nS. i d i c e nq u e l e sh a n g u s t a d ol a m a y o r í ad e l a sf o t o s ,l a sp r e g u n t a s e n c i l l ays l i b r e s e, l t e n e r q u e d i b u j a r d , ar opinión. XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERAIIVO ESCUELA POPULAR E l t r a b a j o d e g r u p o c o n l a s d i a p o s i t i v a ys t o d o l o q u e h e m o s r e a l i z a d oy r e f l e x i o n a d os o b r e l o s l o han s e n t i m i e n t oes n l a s p e r s o n a sl ,o h e v i s t ov a l o r i z a d oc u a n d oe n l a s r e s p u e s t adse l f i c h e r oi n d i v i d u a n peyorativasante fotos de besos,caricias,viéndoloalgo natural,expresiónde ternura, habido clasificaciones a m o r .E s t oh a s i d od i s t i n t o a o t r o g r u p o c o n e l q u e l o i n i c i éh a c ed o sa ñ o sq u e m o s t r a r o nm á sr e c h a z op o r q u e l a s c o n s i d e r a b afno t o s " s e x u a l e s y" c o n d u c t a sm á s p r o p i a sd e h a c e rs ó l o e n l a i n t i m i d a d ,n o e n l a c a l l e , parques,etc. OTROSMOMENTOS corporal p a r aj u e g o sd e c o n t a c t o d, e d e s i n h i b i c i óynd e e x p r e s i ó n H e m o su t i l i z a d oe l h o r a r i od e E . F í s i c a j u n t o a d a n z a st,e a t r o . . . E lá r e ad e L e n g u at a m b i é nh a s i d ou n c a m i n op a r ae x p r e s asr e n t i m i e n t oe n m o m e n t o sp u n t u a l e sH. e m o s h e c h o p r o p u e s t a sp a r a q u e d e n o p i n i o n e s ,c o n t e s t a r e n c u e s t a sj,u g a r c o n p a l a b r a sq u e e x p r e s a n r i e d o sy t e m o r e sa n t e l a s a l i d aa u n n e i m á g e n e se, s c r i b i m s e n t i m i e n t o sc,o n t r a s t aor p i n i o n e sc o n s e l e c c i ó d Medio-ambiental varias más. Centro v cosucas nm , p a t í ay c r e a c i ó ns, u r g i óc o n l a M a r c h aG l o b a lC o n t r aL a E x p l o t a c i ó n U n t q m a n u e v od e i n v e s t i g a c i ó e Infanti l. A l f i n a l d e l c u r s oh e m o se l a b o r a d ou n l i b r o d e p o e m a st i t u l a d o " S a b o rp o é t i c o "d o n d e s e r e c o g e nu n a c r e a c i ó ni n d i v i d u a l yu n a p o e s í ad e d i c a d aa c a d an i ñ ay n i ñ o p o r o t r a p e r s o n ad e l a c l a s em e d i a n t eu n s o r t e o . s n l a e v o l u c i ó ns o c i o L a se n t r e v i s t aisn d i v i d u a l edse f i n a l d e c u r s oh a n e s t a d op r i n c i p a l m e n tcee n t r a d a e que a f e c t i v aq u e y o h e o b s e r v a d oe n c a d an i ñ o y n i ñ a d u r a n t ee s t o sd o s c u r s o sy l a sf a m i l i a sh a n a g r a d e c i d o h a y a d a d o i m p o r t a n c i aa e s t e a s p e c t od e l a f o r m a c i ó ny l e s h a p a r e c i d om u y e n r i q u e c e d o rp, o r l o q u e e a r t ed e n u e s t r ot r a b a j o c o n t i n u a r e m oisn v e s t i g a n dyo t r a b a j a n d op a r aq u e l a E d u c a c i ó S n e n t i m e n t a l f o r mp d i a r i o. RosaPeredaSerrano M C E P CC. a n t a b r i a . HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA ANEXOV . TALLERDE COEDUCACIÓN PREVENcIóru DE LA VIOLENCIA DE GENERO: EDUCAR EN VALORES ( C h a r oD í a z .M i r a d a sJ. u n i o 1 9 9 8 ) L a v i o l e n c i ad e G é n e r o p r e o c u p aa l M o v i m i e n t o F e m i n i s t ad e s d e s u i n i c i o , p o r t a n t o t a m b i é n a "Miradas"D . e s d el o sp r i m e r o sn ú m e r o sh a n i d o s u c e d i é n d o saer t í c u l o q s u e a n a l i z a b a nl a v i o l e n c i ad e g é n e r o d e s d ed i s t i n t o sp u n t o sd e v i s t a ,e i n c l u s os e h a e d i t a d ou n m o n o g r á f i c o- M i r a d a sn " 1 5 - e n e l q u e a d e m á s , a p a r e c e nl o s p a s o sa s e g u i re n e l s u p u e s t od e h a b e rs u f r i d od i c h av i o l e n c i a . Pero,¿porqué se da?,¿quéfactoresla provocan?.Sabemosque no sólo intervienenfactoresindividuales: l o c u r au , n m a l m o m e n t o ,a l g u n a sc o p a s . .p. o r q u el u e g oe s t a sp e r s o n atsi e n e nu n c o m p o r t a m i e n t do i s t i n t oe n o t r a ss i t u a c i o n e s . Lascausasson fruto de factoresideológicos y sociales, es decir,de la educaciónque se da en estasociedad patriarcal donde tanto hombres como mujeres cumplen con los estereotiposimpuestosque se van transmitiendd o e g e n e r a c i ó ne n g e n e r a c i ó n . U n a d e l a sc a u s a e s s l a c o n s i d e r a c i óqnu e s et i e n e d e l a m u j e r ,d e l m a t r i m o n i oy d e l p a p e ld e l a m u j e re n é s t e .E l ú n i c oc o m ú nd e n o m i n a d o er s q u e t o d a sl a sv í c t i m a s o n m u j e r e sp; u e d e nt e n e r d i s t i n t on i v e lc u l t u r a l o e c o n ó m i c op, e r o l a v i o l e n c i as e e n c a r g ad e h a c e rt a b l a r a s a .L a sm u j e r e ss u f r e nl a v i o l e n c i ap o r s e rm u j e r e s y l o s h o m b r e sl a u t i l i z a np o r q u ep u e d e no s i m p l e m e n t e p o r q u el e sd a l a g a n a y l a s o c i e d a dl e sa m p a r a . Se trata, efectivamente,de una cuestiónde poder y éste tienen sus raícesen factoreseconómicos, p o l í t i c o so s o c i a l e ys e n u n a e d u c a c i ó ne n d e t e r m i n a d a isd e a sy v a l o r e sd o n d e q u e d a n e s t a b l e c i d ausn a s r e l a c i o n ebsa s a d a es n l a d e s i g u a l d a de,n e l d o m i n i od e u n o ss o b r eo t r a s ,e n l a s u b o r d i n a c i óyne n d e j a rc l a r o q u i é nm a n d a . Perono todas lasrelaciones, afortunadamente,son desiguales. Estonos hacepensarque lascosaspueden c a m b i a rs i c a m b i a nl a s p e r s o n a ys s e p o d r á n i r e s t a b l e c i e n doot r o t i p o d e r e l a c i o n eds o n d e e s t ép r e s e n t ey p r i m ee l r e s p e t oy l a i g u a l d a d . P a r aq u e e s t os u c e d al o p r i m e r oq u e s et i e n e q u e d a r e s u n c a m b i oe n l a e d u c a c i ó nH. a yv a r i o se l e m e n t o s que intervienenen esto:uno es la familia,otro la escuela, y otro que se ha incorporadoen los últimostiempos y q u e t i e n e u n p a p e ly u n a i n f l u e n c i ai m p o r t a n t í s i m al a: t e l e v i s i ó n . Respectoa la Escuela y a susprofesionales, el debate ha sido muy intenso;estabaclaro que no se quería a d o c t r i n a cr o m o h a b í as u c e d i d oe n l a E s c u e l aNs a c i o n a l eys R e l i g i o s a p s ,e r o s e l l e g óa a l g u n a sc o n c l u s i o n e s : n o e r a l o m i s m oa d o c t r i n a qr u e e d u c a re n v a l o r e sP. o ro t r o l a d os e v i o o u e l a e d u c a c i ó n o e s n e u t r a :c o n u n s i m p l eg e s t o ,c o n u n a m i r a d a ,s e p u e d e nt r a n s m i t i rv a l o r e s . O t r o p u n t o d e r e f l e x i ó ne r a ¿ " e d u c a rp a r a q u é " ? . L a e s c u e l an o p u e d e n i d e b e l i m i t a r s ea d e s a r r o l l a r solamentelascapacidades intelectuales, si no que debe interveniractivay conscientemente en la construcción d e l a i d e n t i d a de, n e l p r o c e s od e s o c i a l i z a c i ódne l a sc r i a t u r a se,n e l c r e c i m i e n t é o t i c oy m o r a l ,e n e l d e s a r r o l l o de losvaloresbásicospara la vida y la convivencia que librey progresivamente interiorizadoslesvan a permitir haceruna lecturamás críticade la realidady van a constituirel fundamentosobreel que poder construiry diseñarsusproyectosde vida. Los valores no existen por sí mismos,sólo valen en la medida en que encuentran depositarioso depositarias. Esun conceptoque expresaun idealcon el cual nossentimosafectivamentevinculados. Seposee u n v a l o rc u a n d os e c r e ee n é 1 ,c u a n d on o ss i r v ed e c r i t e r i op a r aj u z g a r l a r e a l i d a dy l a p r o p i ac o n d u c t a . XXVI, CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR E x i s t e nv a l o r e sa m p l i a m e n t ec o m p a r t i d o sc, a s i u n i v e r s a l e sa,u n q u e a l a h o r a d e a p l i c a r l o sp u e d e n s u p o n e rc o n t r o v e r s i aU. n a p o s i b l ec l a s i f i c a c i ósne r í a : . L o sq u e c u m p l e nu n a f u n c i ó ns o c i a l i z a d o r p ao , r l a c u a ls e a d q u i e r e nl a sp a u t a sd e c o n v i v e n c i a . . L o sq u e c u m p l e nu n a f u n c i ó np e r s o n a l i z a d o rpao, r l a c u a l p u e d ei r s et r a n s f o r m a n d ol a s o c i e d a d . Entre los valorescompartidospuedenestar los siguientes: . S o l i d a r i d a da,f e c t i v i d a d y ternura. . E x p r e s i ódne s e n t i m i e n t oys e m o c i o n e s . . Respetoa normasde convivenciabásicas. o A u t o n o m í ae i n d e p e n d e n c i a . . Amistad,autoestimapositiva. . Cooperación,responsabi Iidad. . Respetoa la diversidad. . Disfrute,creatividad. . Valentía,libertad. . C a l i d a dd e v i d a :s a l u d ,c o n s u m oh, i g i e n e ,a l i m e n t a c i ó nm, e d i oa m b i e n t e . . . . A c t l t u dc r í t i c ac, a p a c i d a d e a n á l i s i sd,e s a r r o l l oi n t e l e c t u a l . . Generosidad, esfuerzoy superación. . C o h e r e n c i pa e r s o n a li:n t e g r i d a ds, i n c e r i d a d . . A c e p t a c i ó nd e u n a m i s m ay d e u n o m i s m o . . O p t i m i s m oe, m p a t í a . S o b r ee s t o sv a l o r e su o t r o sq u e p u e d a ns e rc o m p a r t i d o ds e b e r í a m o isn c i d i ry t r a b a j a rt o d a l a c o m u n i d a d áreaso tutorías;para ello se deberíacontar con un tiempo educativa,tanto en clasecomo en lasasambleas, r e a l ,d e p e n d i e n d od e l a se d a d e sd e l a l u m n a d o . Esto supone un modelo y un método de trabajo, tiene que apareceren los proyectoseducativosy curricularesde los centros,pero sobre todo se tiene que llevar a la prácticacon el consensode toda la c o m u n i d a de d u c a t i v aE. n l a m e d i d ae n q u e e l p r o f e s o r a d yo l a sf a m i l i a sc a m b i e np o d r ác a m b i a rl a s o c i e d a d . por todas las La contradicciónque se da es que todos estosvaloresque pueden estar consensuados personasno son los que realmentetriunfan en la sociedad,ésosson otros:éxito, dinero,competitividad.... P e r oe s i m p o r t a n t ea n a l i z a r l oy d a r s ec u e n t ad e e l l o p a r a p o d e rc a m b i a rS. i n o s a j u s t á r a m otso t a l m e n t e a la realidadno seríanecesarioreivindicarla ética,la educaciónen valores,losderechosde laspersonascomo d e l a V i o l e n c i ad e G é n e r o . a l g o a c o n q u i s t a rn,o e s t a r í a m ohsa b l a n d od e l a p r e v e n c i ó n g HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN XXVI. KONCRESUA ANEXO VI o TALLERDE COEDUCACIÓN Sgl¡CClÓN D E T E X T O S d e l l i b r o d e M a r c e l aS e r r a n o" E l a l b e r g u ed e l a sm u j e r e st r i s t e s " . - E s t o yd e a c u e r d o- r e p l i c aF l o r e a n a -L. a sm u j e r e ss i e m p r eq u e r e m o sp a l a b r a ss, o n l a sq u e d a n f o r m a a l s e n t i m i e n t ol ,a sq u e l o h a c e nr e a l .P a r au s t e d e se, n c a m b i o r, e s u l t a ni n n e c e s a r i a y sp o r e s os o nt a n m e z q u i n o s conellas. - N o s ó l o i n n e c e s a r i aFsl,o r e a n ae, s m á sq u e e s o :l a sp a l a b r a sd e f o r m a ne l s e n t i m i e n t o . -Lasmujerespiensan,y lo que es peor,discutensusemocionesinfatigablemente. Nosotrosno lo hacemos, bías? ¿sa -Ustedesse lo pierden. - E sq u e l o s h o m b r e sn o t e n e m o sa m i g o s c, o m o l a sm u j e r e sT. e n e m o sc o m p e t i d o r e s . -A vecesustedesme dan pena...honestamente-murmuraFloreana-. - A m í t a m b i é n .C r e oq u e l o s h o m b r e se s t a m o sa t r a v e s a n d po o r a l g u n o sp r o b l e m a s . -No es que lo sienta;lo sé. Lo veo todos los días.Creo que la desconfianzay la incomprensiónentre h o m b r e sy m u j e r e sv a a g i g a n t á n d o s eL.o sv i e j o sc ó d i g o sd e l a m o r y a n o s i r v e ny, l o sh o m b r e sn o h a n d a d o ,o n o s o t r a sm i s m a sn o h e m o sd a d o ,c o n l o s n u e v o s . . . E l e n as e v u e l v eh a c i ae l m a r ,v e r i f i c ae l p e r s i s t e n tter o n a r d e l a so l a s . - E l s u e ñ o - c o n t i n ú a -e r a q u e , e n l a m e d i d a e n q u e a b a r c á r a m o sm á s e s p a c i oy t u v i é r a m o sm á s reconocimiento, seríamosmás felices.Perono me da la impresiónde que estésiendoasí. "Las vidas de todos nosotrosson iguales,por eso no es entretenidoconversarentre hombres.Somos i n c a p a c e sd e s a l i r n o sd e l a b a l a n z ad e p a g o s ,d e l r e c a l e n t a m i e n t d o e l a e c o n o m í a ,d e l o s s e n a d o r e s d e s i g n a d o os , a l o m á s ,d e n u e s t r o st r a b a j o s . .o. d e l u l t i m o l i b r o q u e l e í m o s N . o s g u s t a nl a s m i s m a sc o s a s , b u s c a m o sl a s m i s m a sm e t a sy d e l a s m i s m a sm a n e r a s L . a sm u j e r e ss e l a s a r r e g l a np a r a q u e s u sv i d a ss e a n diferenteso, si no, lasinventan.Poresosejuntan tanto entre ustedesy lo pasanmucho mejor que nosotros." HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERAIIBOAREN XXVI. KONGRESUA TEKOV@L@@ÜA BERRTEOV TATL TALLEFTDE IVUEVAS TECrtT@L@@TAS -*--rlAE\ fz\t l\""//l L____\Z_l TEKNOLOGIABERRIENTAILERRA LAN EG'TASMOA Madrilen esku geratzen da honen moderapena, honek eraman baitu tailerraren koordinaketa ikasturteanzehar. Tailer honek zenbait beharreierantzun behar die, esperientzietatikabiatuz, teknologien inguruan debatitu eta hausnarketa egiteraino. Esperientziak:trudi digitalaren trataera eta informatika haur hezkuntzan eta 2. zikloan. MECEPekokudeaketa-informazioa: MECEPekokomunikabide sistemak, MECEPekoweb orrialdea eta web orrialdeak nola eratu. TCIlan tresnen debatea. Hurrengo ikasturterakolan egitasmoa. LAN EGITASMOAREN GARAPENA I Debateagatdegai batzuetan oinarritzen da: tkasleeknola bizi ote dute informatikaren sarrera?, eskolan teknologia berrien txertatzea beharrezkoa gertatzen at da?, hezitzaileon egitekoak zeintzuk dira arlo honi dagokionean?... Gatdegai hauen inguruan hizketatdia egiten da eta ondorio batzuk ateratzen dira, non teknologia berrien inguruan jakin behar den guztia ez dakiguta ondorioztatzen den, formazioa urria dela, ordenagailuek beste komunikabideei garrantzia kendu dietela, ez dagoela heziketa programatu bat arlo honi dagokionean, baliabide garrantzitsua den arren erabiltzen ez dakigula... Eta behin ondorioak aterata, hauen atzean beste galdegai ugari planteatu zaizkigu: Zer dago ordenagailuaren erabilerarenatzean?, irakaslegoarenformazioa zer?, teknologiaren ezinbestekotasuna noraino?... BALORAPENA Positiboaizan da guztiz tailerraren balorapena.Teknotogiaberriek eskolanduten erabileraplanteatu da eta honekin batera, beste komunikabideetaz hitzegin da, ikus entzunezkoetaz batez ere. Hurrengo ikasturterako, ikus entzunezko baliabideen gaia landuko da eta baita ordenagailuaren aurrean dugun jarreraz hitzegingo ere. Bestalde, Madrilen teknologia berrien tailerren 2. Jardunaldiak 1998koazaroaren 14 eta lSean burutuko dira. HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN XXVI. KONGRESUA TALLERDE NUEVASTECNOLOGIAS MCEPsASISTENTES . . . ¡ ¡ . . . . Madrid Euskadi Málaga C a s t i l l a - LM aancha Salamanca Asturias Cantabria León U n a e s t u d i a n t ed e l a U n i v e r s i d adde V a l e n c i a . PLAN DE TRABAJO M a d r i d ,q u e h a l l e v a d ol a c o o r d i n a c i ó d n e l t a l l e r d u r a n t ee l c u r s o ,a s u m el a m o d e r a c i ó nd e l m i s m o .S e constataque el taller debe dar respuestaa necesidades de diversaíndole,que van, desdelasexperiencias, a la necesidadde reflexionary debatir ante la progresivageneralizaciónde las llamadasTecnologías de la I n f o r m a c i ó n y C o m u n i c a c i ó ne n l o s c e n t r o s d a d a s l a s c r e c i e n t e si n v e r s i o n e sq u e l a s d i f e r e n t e s administraciones hacen en este tema. Tambiénse asumenen este taller asuntosreferidosa la gestión e i n f o r m a c i ó nd e l M C E Pa, s í c o m oe l s i s t e m ad e c o m u n i c a c i óqnu e l a o r g a n i z a c i ó h na i n i c i a d o . E l t r a b a j od e l a s e m a n aq u e d ao r g a n i z a d od, e a c u e r d oc o n l o a n t e r i o Ld e l a s i g u i e n t em a n e r a : ¡ Exoeriencias: - Tratamiento d e i m a g e nd i g i t a l( G r u p od e M a d r i d ) - Informática e n i n f a n t i ly s e c u n d a r i aC. PJ o h n L e n n o n( M a r g a ) - Polvode tiza . Gestión-informació MnC E P : - S i s t e m ad e c o m u n i c a c i o n eMsC E P - P á g i n aw e b d e l M C E P - C ó m oe l a b o r a rp á g i n a s" w e b " . D e b a t es o b r e" l a s h e r r a m i e n t a sT" C l . . P l a nd e t r a b a j op a r ae l c u r s os i g u i e n t e . DESARROLLODEL TRABAJO DEBATE E l d e b a t es e i n i c i ac o n a l g u n a sc u e s t i o n eqsu e s e p l a n t e a ns o b r ee l u s o d e l o r d e n a d o re n e l a u l a : o ¿ C ó m ov i v e nn u e s t r o sa l u m n o sy a l u m n a sl a i n f o r m á t i c a ? XXVI. CONGRESO MOVIMIENTO COOPERATIVO ESCUELA POPULAR . ¿ E sn e c e s a r i laa i n c o r p o r a c i ódne l a sn u e v a st e c n o l o g í aes n l a e s c u e l a ? r ¿ Y n u e s t r oc o m p r o m i s o d e f o r m a c i ó na n t e a l g o t a n i n e v i t a b l e ? . ¿ O r d e n a d odr e n t r o d e l a u l a o s a l ad e i n f o r m á t í c a ? 5 e h a c eu n a r o n d a i n f o r m a t i v as o b r el o s m e d i o so u e l a sd i s t i n t a sa d m i n i s t r a c i o n ed se d i c a na i n t r o d u c i r n e q u e s e e s t ái n v i r t i e n d om u c h o , o r d e n a d o r e se i n t e r n e te n l o s c e n t r o se s c o l a r e sl l,e g a n d oa l a c o n c l u s i ó d sobre todo de cara a interesesestadísticos-¡cuántosordenadoresy qué conectadosestán los centros e d u c a t i v oesn t o d o e l E s t a d o !S- o b r ee l p r o g r a m a" A l d e aD i g i t a l "d e l M E C ,a l q u e s e h a p u e s t op o r l a sn u b e s : ¿ l o v a l o r ai g u a l m e n t ee l p e r s o n a-l d o c e n t ep o r e j e m p l o -i m p l i c a d o ?¿. C u á l e ss o n l a sc u e s t i o n epsr i o r i t a r i a s , l a st é c n i c a o s l a so r g a n i z a t i v adse l p r o p i oc e n t r oe d u c a t i v o ? . I n t e r n e ty t o d o l o r e l a c i o n a d oc o n l a i n f o r m á t i c as u p o n eu n a h e r r a m i e n t am á s d e l a s q u e p o d e m o s i n t r o d u c i re n e l a u l a .S i ne m b a r g o ,¿ h e m o sd e a s u m i rc o m p r o m i s odsi f e r e n t e sd e l o s q u e a s u m i m o sr e s p e c t o Generalmenteel esfuerzose dedicaa de otros materiales,recursose inclusoactitudesy modeloseducativos?. d e l a sN N T Te n p l a n t e a rs o l u c i o n etsé c n i c a ys n o sp a r a m o sm e n o sa r e p l a n t e a r n oqsu é s i g n i f i c al a i n t e g r a c i ó n l a e s c u e l aq, u é o r g a n i z a c i ó nq,u é e s p a c i o sq,u é t i e m p o sh a y q u e c a m b i a rL. a h e r r a m i e n t ai n f o r m á t i c ac, o m o ; na t o d a s l a s d e m á sq u e i n t e g r a m o se n l a s a u l a s ,d e b e p o n e r s ea l s e r v i c i od e l a e s c u e l aq u e q u e r e m o s u o r g a n i z a c i ó nu,n o so b j e t i v o su, n a o r i e n t a c i ó nm e t o d o l ó g i c ad i s e ñ a d ap r e v i a m e n t ea, u n q u ee l a v a n c ed e l a tecnologíanos demandesubirnosa esecarro.Quizánosarrastrapor la presiónde la oferta. Estábien que sea una herramientaespectacular en cierto modo, puestoque ello la hace atractiva,pero hacefalta plantearse funcionalidades concretasen cada momento según las necesidades. S ed e m a n d al a a ¡ t i c u l a c i ódne u n n u e v od i s c u r s o e n e l t a l l e r s o b r ee l u s od e l a sN N T TS. eh a d e i n v e s t i g a r p a r ae l a b o r a re s t ed i s c u r s o m c e pe x p e r i m e n t a n dnou e v a so r g a n i z a c i o n e- os r d e n a d oar l a u l a -y r e f l e x i o n a n d o s o b r es u u s o .L a i n f o r m á t i c ah a l l e g a d oa u n c a l l e j ó ns i n s a l i d ae n e l c a m p od e l a e d u c a c i ó ne; s t a m o se n e l m i s m os i t i oq u e h a c ec i n c oo s e i sa ñ o s :n o h a y u n a o f e r t a e d u c a t i v an, o h a y i n v e s t i g a c i ópna r a l a e d u c a c i ó n . e m o sa b a n d o n a d oc o m ot a l l e r o t r o t i p o d e p r o b l e m á t i c cao m o e s e l t r a b a j oc o n o t r a s d e s d el a t e c n o l o g í aH h e r r a m i e n t a-sl a t e l e . . .- n o so c u o a m o sm e n o sd e l o s m e d i o sd e c o m u n i c a c i ósno c i a l . ¿ E se l o r d e n a d o ru n a h e r r a m i e n t ac a p a zd e m o d i f i c a rt o d o ? ,¿ h e m o sd e m o d i f i c a rl a e s c u e l ae n f u n c i ó n l a i n t r o d u c c i ó nd e l o s o r d e n a d o r e s S de ? e p u e d e c o m p a r a re l t e m a d e l a i n f o r m á t i c ac o n e l i n g l é s ;l a p o r u n a f u e r t e d e m a n d ad e s d ee l e x t e r i o rd e l m e d i o e d u c a t i v oS. i n l o s i n t r o d u c c i ó ne n c e n t r o sv i e n ed a d a p e r d e r n o embargo, seha de d e v i s t al a f u n c i o n a l i d a d e l o s a p r e n d i z a j e s¿:p a r a q u é a p r e n d e m o si n g l é so i n f o r m á t i c a ?E n e s t es e n t i d o s, e c o n s i d e r a u n a n e c e s i d afdu n d a m e n t aql u e l a sf a m i l i a sp u e d a nc o m p a r t i rl a s preocupaciones y los valorescon el centro educativo.Esta entrada vertiginosaen la era digital produce desconcierto.Nuestra resoonsabilidaddesde la escuela es dar un contenido adecuado para intentar c o m p r e n d e re s t e c a m b i o e s t r u c t u r a lq, u e s e c o n o z c al a t e c n o l o g í a l, o s m e d i o sd e c o m u n i c a c i ó nq,u e s e c o n t r o l e ne n l a m e d i d a d e l o p o s i b l ep a r a n o q u e d a r n o se n u n u s o c o m o c o n s u m i d o r e ps a s i v o s¿. N o s c u e s t i o n a m oqsu é e s l o q u e h a y d e t r á s ,p o r e j e m p l o d e M i c r o s o f ty e l p e n s a m i e n t oú n i c o ? .H e m o sd e d e m o c r a t i z alra st e c n o l o g í a sc,o n t r i b u i ra g e n e r a l i z a r l aesn l a e s c u e l ac o m o e l e m e n t od e l i b e r a c i ó np, u e s t o q u e d e t r á sd e e l l a sh a y u n p l a n t e a m i e n t oe l i t ¡ s t a n: o t o d a s l a s p e r s o n a tse n e m o so r d e n a d o r e e s n c a s a ,n i t o d a sl a sf a m i l i a ss e p r e o c u p a np o r e l t e m a . Se constatanmuchasdificultadespara abordar el tema. Losordenadoresgeneralmentese encuentran f u e r a d e l a u l a ,d o m i n a m o sp o c oe s t a st e c n o l o g í a s . generalesde la reflexiónse establecenen torno a otros interrogantes: Lasconclusiones . ¿ l n e v i t a b i l i d adde l a t e c n o l o g í a ? o ¿ Q u éh a y d e t r á sd e l u s od e l o r d e n a d o r ? . La formacióndel profesorado... VALORACION Ha sido positiva,pesea que en este Congresonos hayamosvuelto a centrarcasiexclusivamente en las l l a m a d a sT I C ( T e c n o l o g í adse l a I n f o r m a c i ó ny l a C o m u n i c a c i ó ns) u , ss o p o r t e sb á s i c a m e n t ien f o r m á t i c o sy, obviamente,su implicacióncon nuestrotrabajo en la escuela.5e replanteael trabajo y debate en otros c a m p o sc, o m o e l a u d i o v i s u ayl , e n e s t es e n t i d oe l c o n t e n i d of u n d a m e n t a d l e l p r ó x i m oE n c u e n t r ov a a e s t a r c e n t r a d oe n e x p e r i e n c i adse a n á l i s i d s e i m á g e n e sy l e n g u a j ed e g r a f i t i s . Finalmente s e l l e g aa p l a n t e a rl a p o s i b i l i d a d e q u e e l p r o p i ot a l l e rd e s p a r e z c a . PROPUESTAS DE TRABAJOPARA EL CURSO98.99. r R e t o m a re l t e m a d e l o s M A V ( M e d i o sA u d i o V i s u a l e st)r:a b a j oc o n d i a p o s i t i v a g s ,r a f i t i s ,l a p r e n s ay otros. ¡ Retomarel debatesobre la actitud ante el ordenador. . C e l e b r aer l l l E n c u e n t r od e l T a l l e rd e N N . T Te. n M a d r i d .e l f i n d e s e m a n ad e l 1 4 v 1 5 d e N o v i e m b r ed e l 98. COORDINACION J U A NJ O S EV I C E N TC EU E S T A C / L a L a t i n a ,1 2 , 1 " A 37008SALAMANCA 6. 923 267297 E - m al i: j v i c e n t e @ p n t i c . m e c . e s M I G U E LG A R C Í AG R A S S O T Pza.Castillejos, 5, 3" C 29009MÁLAGA a 952 804433 E - m a i lm : iguelg@nodo50.ix.apc.org XXVI. CONGRESO MOVIMIENTO COOPERATIVO ESCUELA POPULAR ANEXO I . TALLERDE NNTT EXPERIENCIA CON LA ¡NFORMATICAEN EL C.P.JOHN LENNON (Fuenlabrada-Madrid) EN E. INFANTIL EXPERIENCIA . E l o r d e n a d o re n e l a u l a :u n r i n c ó nm á s : Trabajamosde esta maneradurante 4 añosy, pasandoel momento inicialde sorpresa,el restodel curso r s t u v os i e m p r ee n e l m i s m o e s t u v oi n t e g r a d oc o m ou n e l e m e n t om á sd e t r a b a j od e n t r od e l a u l a .E lo r d e n a d o e a ul a . . S a l ad e o r d e n a d o r e sH: a f u n c i o n a d oc o m ot a l l e rd e n t r o d e l a s6 a u l a sd e E . I n f a n t i l . Se ha puestoen prácticaestetaller en el cursopasado97198porque habíaque comenzarcon el Proyecto Atenea. L a sa l u m n a s / ohsa n s u b i d oa l a S a l a1 v e z c a d ad o ss e m a n a sA. s i s t í a n1 0 - 1 2c r i a t u r a s( 5 0 % ) d e p e n d i e n d o . e m o st r a b a j a d oc o n e l p r o g r a m aA D I B U ,r e s u l t a n d os e r b a s t a n t e d e l n ú m e r od e a l u r n n o s / adse c a d ac l a s e H interesanteporque lascriaturasde 5 añosse manejabansolascon bastantesolturadentro del programa. Al tiempo se trabajabacon el procesadorde textosy siempreteniendo en cuentael Proyectode trabajo pequeñoscuentos... que en esemomento se llevabaen el aula, haciendotarjetas,dibujoscon frasesalusivas, A estetaller han asistidocon la profesorade Apoyo a Infantil. que es más provechosoel ordenadordentro del aula que teniendo Trasesta experierfcia consideramos q u e s a l i rd e e s t a . EXPERIENCIA EN 1" DE E.S.O. . Procesador de textos:Elaboramosun periódico: La primera parte del trabajo la hacen por parejas,dependiendode la secciónque les haya tocado t r a b a j a r s, e e l i g e n u n o s c o o r d i n a d o r edse g r u p o sy c u a n d oe s t á l i s t o e l p e r i ó d i c oe m p i e z a na " t e c l e a r " .E l trabajo con el ordenador se centra, sobre todo, en experimentarcon diferentestipos de letra (tamaño, f o r m a ) ,e n c a m b i a rm a y ú s c u l a s - m i n ú s c unl a e sg ,r i t a ,s u b r a y a d oy g u a r d a ry a b r i r e n d i s k e t t e s . Llegamoa s p u b l i c a rd o s p e r i ó d i c oas l o l a r g od e l c u r s o . o Tanteamoscon el programa"CreativeWriter": A p a r t i rd e u n a sp e q u e ñ a sp a u t a sq u e s e l e sd i o a l c o m i e n z oe, l l o sy e l l a sh a n i d o " m o v i é n d o s ed" e n t r o del programahastaconseguirelaboraruna tarjeta de felicitación. OTRASEXPERIENCIAS Primer ciclo de primaria: H a n u t i l i z a d ol a S a l ad e I n f o r m á t i c ap a r a l a r e c u p e r a c i ó dn e a l u m n o s / a cs o n d i f i c u l t a d e sS. u b í a ne n HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOAREN XXVI. KONGRESUA g r u p o sd e 1 0 a p r o x i m a d a m e n t e L .o h a l l e v a d oa c a b os i e m p r el a m i s m ap r o f e s o r a . Segundo ciclo de primaria: L o h a n u t i l i z a d oc o m o t a l l e r e n e l 3 " t r i m e s t r e ,c a d a a u l a h a a s i s t i d od u r a n t e 4 s e s i o n e sc,o n s u s respectivas tutoras y con lassiguientespautasde trabajo: . C o n o c i m i e n tyo u s o d e l o r d e n a d o r( A D I B U )U . n as e s i ó n . . R e f u e r z oe n m a t e m á t i c a sc ,o n e l p r o g r a m aC L I C( m u y r e c o m e n d a b l eU ) .n a s e s i ó n . . Procesador de textos.En dos sesiones. Tercer ciclo de primaria: 5 e h a u t i l i z a d od e l a s i g u i e n t em a n e r a : . Como recuperación de alumnos/as con necesidades. En gruposde 10-15 personas(5" curso) . Parala elaboraciónde cuentos:Trashaber capturadofotos hechaspor los propiosalumnos/ascon el skanner,se escribentextosdebajo de las mismas(6"curso). . I n i c i a c i óan l a c o r r e s p o n d e n cei as c o l acr o n a l u m n o s / adse 6 " d e l a i k a s t o l a( H e r n a n ia) t r a v é sd e i n t e r net (6" curso). De los 6 profesores/as que han trabajadoen esteciclo,3 son los que han subidocon susalumnas/os a los ordenadores. Aula de Apoyo La profesoraencargadadel aula de Apoyo también ha hecho uso de esta Salacon los niños/asque le correspondía tratar, desdeInfantilhasta5ocursode primaria.UtilizandoADIBU,CLIC,CREATIVE y el WRITER procesadorde textos. ANEXO ll o TALLERNNTT PRESENTACIÓN DE UN CD.ROM PARA LA ELABORAC¡ÓNDE PÁGINASWEB. El CD-ROMque se presentaen el Tallerde NNTTes un productomultimediaque pretende,a travésde un interfacesencillo,facilitartanto el conocimientode conceptostelemáticoscomo la instalaciónde distintos p r o g r a m a fsr e e w a r ey s h a r e w a r ep a r al a r e a l i z a c i ódne p á g i n a sW E B .l g u a l m e n t ec o n t i e n el a p á g i n aW E Bd e l M C E Pe n s u ú l t i m av e r s i ó n( j u n i o1 . 9 9 8 ) . Estádivididoen cuatrosecciones: . Telemática: Aplicaciónrealizadacon power point XIV|99IGRE|................oMo...Vly,l.E'rTo.9o.'o-|!RATlY9.! . H e r r a m i e n t aA s :p l i c a c i ó nr e a l i z a d ac o n N e o b o o k . P á g i n aW E Bd e l M C E P . Varios:Contienecoleccionesde objetos y diversosprogramaspara la realizaciónde páginasWEB. l g u a l m e n t ev a r i o sp r o g r a m sp a r a l a r e a l i z a c i ódne F T BC h a t . . . TELEMÁTICA: Contieneuna oresentaciónrealizadacon Power Point sobre distintossistemasde comunicaciónentre ordenadores. . Conexióndirectaoor cableentre dos ordenadores. . Conexióna travésde la líneatelefónicabásicausandomódem. . Conexiónde ordenadoresa travésde líneatelefónicacon un servidorcomo intermediario. . Conexióna travésde RTB(Redde TelefoníaBásica)con enlacea Red Digital (lnfovía)y con un servidor comointermediario. . Conexióna travésde RTBv de Infovíacon Internetcon un servidorcomo intermediario. . Conexióna travésde RDSI(RedDigitalde Servicios lntegrados). I . R e d e sd e A r e ' a ' L o c ae l I n t e r n e t .U n a ú n i c ac u e n t an o s p e r m i t en a v e g a rp o r I n t e r n e td e s d ec u a l q u i e r puestode la red de área localatravésde una tarjeta RDSI,o un módem,y un programaproxyinstalados e n u n o d e l o so r d e n a d o r e s . . Redesde Area Locale Internet.Soluciónde conexióna travésde un Hardwareespecífico: ROUTER HERRAMIENTAS: de fácil manejo,freewarey shareware,bajadasde la red y con las Sedescribenuna seriede herramientas q u e p u e d e nc o n s t r u i r ssee n c i l l apsá g i n a se n I n t e r n e t . PAGINA WEB DEL MCEP ) n e l n a v e g a d o rp o r d e f e c t o A p l i c a c i ó nq u e l a n z al a p á g i n aW E Bd e l M C E P( v e r s i ó nd e j u n i o d e 1 . 9 9 8 e q u e s e t e n g a i n s t a l a d oe n e l e q u i p oc o n e l q u e s e e s t ét r a b a j a n d o . P e r m i t es u e d i c i ó np a r as e r v i rd e m o d e l oe n l a c o n s t r u c c i ódne n u e v a sp á g i n a s . VARIOS: E n e l s u b d i r e c t o r i oo b j e t o s d e l C D - R O Ms e c o n t i e n e n i n f i n i d a d d e e l e m e n t o sp a r a u t i l i z a r e n l a fondos,sonido... de páginas:gifs animados,bolas,botones,separadores, construcción l g u a l m e n t es e h a n c o p i a d oe n e l C D - R O Md i v e r s o p s r o g r a m a sa d i c i o n a l epsa r a l a r e a l i z a c i ódne p á 9 i n a s , Chat,FTP... EsteCD-ROMha sido grabado para el Tallerde NNTTcon fines didácticospara facilitarel conocimiento de Interneten susaspectosmás básicos. de lasaplicaciones HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA SUNSTAÜLERRA TALLERDE M DÜVERSTDAD XXV]. CONGRESO MOVIMIENTO COOPERATIVO ESCUELA POPULAR ANIZTASUN TAILERRA LAN EGITASMOA Lehenik,integrazio esperientzia bat landu zen eta honi erantzuteko ereduez. Bigarrenez, aniztasunari buruzko arretaz hitzegin zen, zein erantzun ematen zaion. Hirugarrenez, Aniztasun kulturalaz aritu ziren. Laugarrenez, Aniztasunaren antolaketaz eta ebaluaketaz eta bostgarrenez, f amilien elkarte bateko esperientzia aurkeztu zen eta ondoren, balorapena eta lanak zehaztu ziren. LAN EGITASMOARENGARAPENA Aniztasunaren gaia, gaitasun intelektuala, gizarteratzea, interesek eta norberaren kultura-erliiioa bezalako elementu anitzek osatzen dute. Gizartaratze gelak landu dira lehenik: Orain dela hamairu bat urte, sortu zirenean, behin-betiko irtenbidetzat jo baziren ere, errealitatea bestelakoada: Bi motetako esperientziak azaldu dira, gizarte gela arazo zehatzetarako soilik erabiltzen dutenen gizartaratzea eta gizartaratze gelan denbora luzeagoa ematen dutenena, non ezberdintasunak areagotu besterik ez diren egiten, gero eta zailagoa gertatzen delarik gizataratzea. Hala ere, gure artean galderak sortzen dira: Norentzat gertatzen da onuragarri gizartaratzea? Benetan behar dutqna eskeintzenzaie gizarteratzerakoan? Ona da "berdinentzat" baina, zer lortzen dute ezberdinekhonekin? Aniztasunari erantzutea izan da bigarren gaia: "Aniztasuna arauaren barne dagoela, guztiei dagokiona dela eta guztiok garela anitzak" izango da gure abiapuntu, eta eskolakez du aniztasunhau apurtu behaC berdindu behaf baizik eta errespetatu. Beraz, eskolak ez ditu bere helburuak ezagutzan oinarritu behan gizakien hezkuntza osoan baizik, beraienbizitza planteamendu eta nahiak kontutan hartuz. Eskolakeredu anitzak eskeinibehar ditu, bakoitzari egokitu ahal izateko. Kultur aniztasuna,gai korapilotsua dela argi geratzen da: Aniztasunaren onarpenak hasiera batean unibertsaltzat jotzen diren balioen ezeztapena ez baldin badakar ere, zer egin familiak balio hauen aurka doazen balioak inposatzendituenean? Hau zenbait talde etniko edo erlijiosoekingertatzen da. Nola landu beraien planteamenduak gizabanakoen eskubideen aurka doazenean? Noiz eta nola da zilegi gure eskuhartzea?Hezitzaileek,balio unibertsalaketa eskubide mugiezinak erakutsi eta hauen alde egin behar dute, taldeekin lan egin behar da, kultura ezberdinakezagutu eta gizabanakoeneskubideakerrespetatueta beraien printzipioen aurka joango ez diren ereduak bateratuz Haurraren garapenerako edo eta bere integraziorako egoera kaltegarritzat jotzen den guztietan eskuhartzea zilegia da eta familiekin lan egin behar da, beharrezko iruditzen zaizkigun gaietan jarrera aldaketak bultzatzeko. Eskolan,eredu argi eta adeitsu batekin,ikuspegiazabaltzen lagundu behar zaie. Aniztasunarierantzuteak,homogeneizazioruntz,berdintasuneruntzjotzen duen elementuekinhaustea eskatzendu. Horretarako, besteera batetara antolatu beharko díra taldeak, hauek txikiagotuz, bakarka zein talde txikietan lan eginez, ebaluaketak berriz, helburuak anitzak izan beharko dute, ez guztientzako berdinak, materialak anitzak, ikasleariedukina era ezberdinetara lantzea ahalbideratuko diotenak. BALORAPENA Balorapena oso positiboa izan da, izan ere, heziketan lan egiten duen edonorentzat da interesgarria gai hau. Aniztasuna ikuspuntu ezberdinatik landu da eta guztiak izan dira argigarri eta baliogarriak. Aurkezturiko esperientziak ere oso baloratuak izan dira. Koordinaketa oso egokia izan da eta honezgain, tailer barruko boletin bat eratzeko proposamena egin da. XXVI. KONGRESUA HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN TALLERDE LA DIVERSIDAD MECEPSASISTENTES . Almería r Cantabria . Gipuzkoa . C a s t i l l a - LM aancha . La Rioja o León . Madrid . Navarra . Portugal ¡ Bizkaia PLAN DE TRABAJO A modode introducción Puestoque estees un taller nuevo,el primer día se dedicóa prepararel entramadosobreel que se va construie r l taller. H a c i e n d oh o n o r a l n o m b r e d e l m i s m o ,l o s i n t e r e s e q s u e m u e v e na l a s p e r s o n a sq u e e n é l n o s h e m o s reunido son también diversos,así como nuestrascircunstancias y planteamientos.Atendiendo a estos interesesse preparael siguienteesquemade trabajo: Lunes:Experiencia de integraciónpresentadapor Enrique.Modelosde respuesta:Aulasde P.T. Martes:Atencióna la Diversidad: ¿Cómola atendemos?¿Cómodamosrespuestas? J u e v e sD: i v e r s i d a cdu l t u r a l ¿ : H a s t ad ó n d ee l " r e s p e t o " ?¿ D ó n d ep o n e r l o s l í m i t e s ? Organizaciónde la Diversidad:Limitacionesde tiempos, espacios,recursos.La evaluación,elemento homogeneizador. V i e r n e sP: r e s e n t a c i ódne u n a e x p e r i e n c idae u n a a s o c i a c i ódne f a m i l i a sA, t z e g i ,d e G i p u z k o aV. a l o r a c i ó n y plan de trabajo para el curso. DESARROLLODEL TRABAJO o Haciendo historia Si hacemosun poco de historia,podemosver que estetaller ya tuvo su precedenteen el año 85, en el C o n g r e s od e H e r n a n i ,d o n d e s e e m p e z a b aa h a b l a rd e i n t e g r a c i ó nP. a r e c í aq u e n o s e n f r e n t á b a m oas u n a forma distintade tratar el tema de la Diversidad.La Administración, siemprevelandopor nuestrosintereses, h a b í ae n c o n t r a d ou n a f ó r m u l a m á sv a n g u a r d i s tya e f i c a zp a r at r a t a r e l t e m a d e l a s" d i f e r e n c i a s "l a ; llamada i n t e g r a c i ó nd e n t r o d e l a s a u l a s" n o r m a l e s " c, a s ia t i e m p o c o m p l e t o ,d e j a n d ol a s ,h a s t ae n t o n c e sa, u l a sd e E d u c a c i óE n s p e c i aclo m o u n m e r o r e f e r e n t ed o n d e l o s a l u m n o sy a l u m n a sp a s a r í a n e n a l g ú n m o m e n t op a r a aquellasmateriasque necesitaran reforzar.Ahora mismo,despuésde trece años,nos encontramoscon que el ESCUELAPOPULAR XXVI. CONGRESO MOVIMIENTOCOOPERATIVO t e m a d e l a D i v e r s i d aeds m u c h om á sa m p l i oy c o n o t r a sc o n n o t a c i o n eqsu e e n t o n c e sa p e n a ss e v i s l u m b r a b a n . . Concepto de Diversidad D e b a t i re l t e m a d e l a D i v e r s i d a de,s d e b a t i r l a e s c u e l am i s m a .E m p e z a m o ps o r b u s c a rq u é e l e m e n t o s l o, s i n t e r e s e ys e l c o n f o r m a nl o q u e e n t e n d e m o sp o r D i v e r s i d a dL: a c a p a c i d a di n t e l e c t u a ll,a s o c i a l i z a c i ó n aspectocultural-religioso. . Temas Aulas de P.T.o de Integración: C o m o d e c i m o sa n t e r i o r m e n t ec, u a n d os e c r e a r o nh a c ea ñ o ss e p u d o p e n s a rq u e e r a n l a s o l u c i ó ni d e a l p a r a l a i n t e g r a c i ó nA. h o r a m i s m op o d e m o sv a l o r a rs i e l l o h a s i d o r e a lo s ó l oe n t e o r í a . se Q u i e n e sl l e v a m o st r a b a j a n d oe n e s t et e m a , b i e n d e s d eu n a t u t o r í a ,b i e n c o m o m a e s t r o so m a e s t r a d p a r t i e n do y d i v e r s a s a p o y o ,a p o r t a m o sd i s t i n t a si d e a sy e x p e r i e n c i asso b r ee l t e m a , q u e s i e m p r es o n v á l i d a s q u e an s las sedan. d e l a sd i s t i n t a sr e a l i d a d evs c i r c u n s t a n c i e S e p r e s e n t a ne x p e r i e n c i aesn l a s q u e s e v a l o r a l a s o c i a l i z a c i ódne l a s d i f e r e n c i a sd e s d e s u a u l a d e r e f e r e n c i ap, a s a n d oa l a u l a d e a p o y o a t i e m p o sp a r c i a l e so, r e c i b i e n d oa y u d ad e l e s p e c i a l i s tdae n t r o d e s u a u l a n o r m a l . E n o t r o s c a s o ss e v a l o r a e l t r a b a j o m á s c o n t i n u a d oe n e l a u l a d e a p o y o ,y a q u e l a p o s i b l e s o c i a l i z a c i óenn e l g r u p o n o r m a l n o p a s ad e s e r u n d e s e om á sq u e u n a r e a l i d a da, c e n t u á n d o scea d av e z m á s l a sd i f e r e n c i acso n s u r e f e r e n t ey a i s l á n d o seen l u g a rd e l l e g a ra s e r u n o m á s .C o m os i e m p r ee, n e s t o sc a s o s , j u e g a u n p a p e l i m p p r t a n t el a a c t i t u d d e l a f a m i l i a y l a d e l C l a u s t r oi m p l i c a d oe n l a i n t e g r a c i ó ny, c o m o s i e m p r et a m b i é n , l a ' A d m i n i s t r a c i óhna c e d e j a c i ó nd e s u s o b l i g a c i o n e es n p r o d e l a v o l u n t a r i e d a dd e l o s educadoresy educadoras. S e p l a n t e a nl a ss i g u i e n t e ps r e g u n t a s¿: A q u i é n b e n e f i c i al a s o c i a l i z a c i ó nE?su n a b u e n ae x p e r i e n c ipaa r a l o s " i g u a l e s " ,p e r o ¿ q u éa p o r t a a l o s " d i f e r e n t e s " ?E n a r a sd e l a s o c i a l i z a c i ó¿ns el e s e s t áo f r e c i e n d ot o d o n e s t a m o s" i d e a l i z a n d o e" l t e m a y e l t r a b a j oc o n l o sd i f e r e n t e s e d i l u y ee n a q u e l l oq u e e n v e r d a dn e c e s i t a o que poco lesaporta a ellos? experiencias Atención a Ia Diversidad P a r aa b o r d a re l t e m a d e a t e n c i ó na l o sd i v e r s o d s e b e m o sd e p a r t i rd e u n a p r e m i s a : L a D i v e r s i d a ed s a l g o q u e f o r m a p a r t ed e l a n o r m a ,q u e e s c o n s u s t a n c ia lt o d o s l o s i n d i v i d u o sp, o r q u e todos somosdiversos. H a y q u e d e s t a c aqr u e l a D i v e r s i d a sde d e b e d e e n t e n d e rc o m o a t e n c i ó na l o q u e e s n a t u r a ly p r o p i od e l a p e r s o n as, i n q u e e l l o s u p o n g au n a s e g r e g a c i ódne l i n d i v i d u oc o n r e s p e c t oa l g r u p o . Ante esta realidadque se da en cualquiercolectivonos preguntamoscómo damosrespuestay con qué que nos encontramos. recursoscontamospara apoyaren la escuelaa lasdiversidades L o i m p o r t a n t en o e s q u e t o d o s l l e g u e na c o n s e g u i rl o m i s m o ,s i n oq u e s e d e s a r r o l l e lna sc a p a c i d a d edse s .s t o d, i c h oa s í ,p a r e c ea l g o o b v i o ,p e r o ¿ c ó m oh a c e r l o ? c a d ai n d i v i d u oe n l a m e d i d ad e s u sp o s i b i l i d a d eE ¿con qué recursoscontamosdesdenuestraprácticacomo MCEP?. Recursos Diversidadde modelos.-Una forma de dar respuestaconsisteen la adopción de modelos diversos, p u d i e n d od a r c a u c ea l d e s a r r o l l od e a q u e l l a sh a b i l i d a d ees n l a sq u e c a d ai n d i v i d u op u e d ad e s t a c a ra,u n q u e en otras oresentecarencias. C o n s i d e r a m oqsu e l a E s c u e l n a o d e b e d e c e n t r a rs u so b j e t i v o ss ó l o e n l o sc o n o c i m i e n t o s ,i n oq u e t i e n e HERRI ESKOI-AKO MUGIMENDU KOOPERAIIBOAREN XXVI. KONGRESUA que dar respuestaa una formaciónintegralde las personas, a susdiversosplanteamientosante la vida, a sus i ntereses. LaAsamblea.-En nuestraprácticaescolarcontamoscon un elementomuy valioso;la Asamblea.Esen esta p r á c t i c ad o n d et o d o sy c a d au n o d e s u sc o m p o n e n t esse e n c u e n t r a ne n i g u a l d a dd e c o n d i c i o n e sd ,e d e r e c h o s y deberes,donde el individuose sienteparte importantey necesaria de un colectivoal que pertenece,donde s u sp r o p u e s t a ss,u sa f i r m a c i o n eos s u si d e a ss o nt e n i d a se n c u e n t ap o r e l g r u p o y d o n d et e n d r áq u e a s u m i re l papel de moderar,tomar nota para el acta,dar la palabra,etc. Educarlosvalores.-Porquenuestroobjetivoes la formaciónintegralde laspersonas, es importantecrear u n c l i m a p r o p i c i od o n d e m e d i a n t ej u e g o sy a c t i t u d e ss e p o t e n c i el a a u t o e s t i m al,a c o l a b o r a c i ó nl a , ayuda m u t u a ,l a a m i s t a de, l c o m p a ñ e r i s m ol a, c o m p r e n s i ó ne,t c . M o d e l o d e l M o v i m i e n t oP o r t u g u é s .P- r e s e n t ad i v e r s a fso r m a sd e t r a b a j o :C o l e c t i v op, e q u e ñ og r u p o e i n d i v i d u a lU . n a f o r m a d e a p o y oe s m e d i a n t el a e l a b o r a c i ó n d e m a t e r i a l e sf i,c h e r o se, t c . H a yu n c o m p r o m i s o i n d i v i d u adl e t r a b a j oe n d e t e r m i n a d atsa r e a sy u n a e x p o s i c i ó pn o s t e r i o ar l g r u p o q u e l e a y u d ay l e o b l i g aa p e r f e c c i o n adri c h ot r a b a j o . Diversidad cultural E s t ee s u n t e m a d i f í c i ld e a b o r d a r A . d m i t i r l a D i v e r s i d a de,n p r i n c i p i on, o s u p o n eh a c e rd e j a c i ó nd e u n o s v a l o r e sq u e s e c o n s i d e r a nu n i v e r s a l e sp ,e r o ¿ q u é h a c e rc u a n d ol a f a m i l i a i m p o n e u n o s v a l o r e sq u e v a n e n c o n t r ad e e l l o s ?E . n e s t o sc a s o sn o se n c o n t r a m ocso n p l a n t e a m i e n t ossi n g u l a r edse r i v a d o d s e u n g r u p oé t n i c o o d e u n a r e l i g i ó n .¿ C ó m oa b o r d a r l oc u a n d os u sp l a n t e a m i e n t oesn t r a n e n c o l i s i ó nc o n l o s d e r e c h o sd e l o s i n di v i d u o s ? C u l t u r ag i t a n a . -¿ C ó m oa b o r d a re l l l a m a t i v os e x i s m oe, l a b s e n t i s m (oe s p e c i a l m e n dt ee l a sn i ñ a sa p a r t i r d e l a p u b e r t a d )l a p r i m a c í ad e l o sv a r o n e ss o b r el a sm u j e r e s ? . R e l i g i o n e s¿. -Q u éh a c e ra n t e l a a c t i t u dd e l o st e s t i g o sd e J e o v áq u e n o s e i n t e g r a ne n l a sc e l e b r a c i o n e s d e l a u l a q u e c o n s i d e r a m ousn a f o r m a d e s o c i a l i z a c i ói n m p o r t a n t ep a r a l o s n i ñ o sy n i ñ a s ?¿ C ó m oa b o r d a re l t e m a d e n o a d m i t i rl a z u r d e r ae n t r e l o s i s l a m i t a ps o r c o n s i d e r a r ldae o r i g e ns a t á n i c o e l d e l a d i s c r i m i n a c i ó n de las mujeresen cuanto a derechosy deberes?. - u c h a sv e c e sl a D i v e r s i d a n M a r g i n a c i ó ny p o b r e z a . M d o e s t a l , s i n o q u e b a j o l a c a p ad e " d i f e r e n t e s "s e e s c o n d el a d e s i g u a l d a dl a , marginación s o c i ad l e r i v a d ad e s i t u a c i o n edse p o b r e z ay , p o r t a n t o , d e i n j u s t i c i a . Por desgraciaestees un grupo no infrecuenteen la escuelay con grandesbarreraspara ser aceptadospor el r e s t od e l a sf a m i l i a s¿. C ó m oi n t e r v e n icr o n e l l o sa n t e l o sm u c h o sp r o b l e m a d s e m a l n u t r i c i ó na.b s e n t i s m of a, l t a d e " v a l o r e s "e s t a b l e c i d oqsu e s e s u e l e nd a r e n t r e e s t a sm i n o r í a s ?¿ E s t ál a e s c u e l ap r e p a r a d ap a r a d a r r e s p u e s ta u n o sp r o b l e m a sq u e s e e s c a p a nd e s u á m b i t o ?¿ C ó m oi n t e r v e n i yr d ó n d e ? A modo de "soluci ó11".N o t e n e m o sa h o r a m i s m o l a s o l u c i ó na t a n t a sp r e g u n t a sc o m o s e n o s p l a n t e a n ,p e r o s í p e n s a m o q s ue d e s d ee l T a l l e rd e l a D i v e r s i d a d e b e m o sd e p a r t i rd e u n a si d e a sc l a r a s : - L o se d u c a d o r eys e d u c a d o r atse n e m o sq u e m o s t r a ry d e f e n d e ru n o sv a l o r e su n i v e r s a l eysu n o sd e r e c h o s i n a m o v i b l eps a r a l o s i n d i v i d u o s . - H a yq u e t r a b a j a rc o n l o s g r u p o sp a r a c o n o c e rs u sc u l t u r a sy c o m p a g i n a u r n o s m o d e l o sq u e n o v a y a n s i d e l o sd e r e c h o sf u n d a m e n t a l edse l a p e r s o n a . e n c o n t r ad e s u sp r i n c i p i o n - H a yq u e i n t e r v e n i er n t o d o a q u e l l oq u e e n t e n d a m o q s u e s u p o n eu n a v e j a c i ó no q u e e s t áp e r j u d i c a n d o a l n i ñ o o n i ñ a e n s u d e s a r r o l l oy e n s u i n t e g r a c i ó ny t r a b a j a rc o n l a sf a m i l i a sp o s i t i v a m e n t e l c a m b i od e actitudesen los temas que consideremos necesarios. Un modelo claro y respetuosoen la escuelales puede a y u d a ra a m p l i a rs u c r i t e r i o . XXVI. CONGRESO MOVIMIENTO COOPERATIVO ESCUELA POPULAR . Organización de la Diversidad 5 i p a r t i m o sd e l a i d e ad e q u e t o d o sa q u e l l o se l e m e n t o sq u e t i e n d e na l a h o m o g e n e i z a c i óvna n e n c o n t r a de la Diversidad,nos encontramoscon que la escuela(la sociedad)no está preparadapara dar respuestaa este hecho,sino todo lo contrario.En la sociedad(en la escuela)lo "diferente" se penaliza, se rechaza. Horarios,espaciosy recursosestán pensados"para todos igual". He ahí nuestro reto; romper con unos que chocancon nuestrosobjetivos. presupuestos A u n q u e p u e d a p a r e c e ru n a a f i r m a c i ó nd r á s t i c ac, o n s i d e r a m oqsu e e s n e c e s a r i o" r o m p e r " e l m o d e l o h o m o g e i n i z a d odre e s c u e l aq u e c o n l l e v ei g n o r a rt o d o l o q u e h e m o sp l a n t e a d oa n t e r i o r m e n t e . R u p t u r a d e g r u p o s . -E s n e c e s a r i or o m p e r e l g r a n g r u p o p a r a t r a b a j a r c o n o t r o s m á s p e q u e ñ o so , i e n t r a sl o s d e m á st r a b a j a na u t ó n o m a m e n t eu, n p e q u e ñ og r u p o i n d i v i d u a l m e n teen m o m e n t o sp u n t u a l e sm trabaja con el profesoro profesora. R u p t u r ad e l a e v a l u a c i ó n .H- a y q u e i d e a r u n s i s t e m ac o m p e n s a t o r i qo u e r o m p a c o n e l c o n c e p t od e evaluaciónactualque penalizalo diversoy potencialo homogéneo.Debemosde partir de puntosdiferentes y plantearobjetivosacordecon lasdiversidades para evaluaradecuadamente. Diversificación de materiales.-No es algo nuevo para nosotrosponer en tela de juicio el libro de texto. Sin entrar en la valoracióndel mísmocomo un recursomás,sí pensamosque es un elemento negativopara el trabajo con la Diversidad, por lo que representaen contra de los principiosque hemos establecido. C r e e m o sq u e l a e l a b o r a c i ó nd e m a t e r i a l e sd i v e r s i f i c a d oqsu e p e r m i t a nd a r d i f e r e n t e sp o s i b i l i d a d eas l o s alumnos,lesfacilitael trabajo y permiteque todos se sientanpartícipesde é1. I Y VALORACIÓN CONCLUSIONES C o m oe r a d e e s p e r a re, l t a l l e rs e h a v a l o r a d om u y p o s i t i v a m e n t ed ,a d o e l i n t e r é sq u e d e s p i e r t a nl o st e m a s s u e t r a b a j a m o se n l a q u e e n é l s e h a n t r a t a d o p o r t r a t a r s ed e p r o b l e m a sq u e i n c i d e ne n t o d a s l a sp e r s o n a q enseñanza.Losdiversospuntosde vistadesdelos que se ha abordadola Diversidadhan sido enriquecedores para todos los integrantesdel taller. También se han valorado muy positivamentelas y exclarecedores presentadas. experiencias no dejando La coordinaciónse ha llevadoa cabo con eficacia,por lo que felicitamosa lascoordinadoras, d e v a l o r a rl o q u e s u p o n ee l h e c h od e q u e s e au n t a l l e r n u e v o . 5 e p r o p o n el a p o s i b l ee l a b o r a c i ó d n e u n b o l e t í ni n t e r n od e l t a l l e r . COORDINACION GurutzneBasterretxea Gojenola Eskolape 48382 M ENDATA (Bizkaia) HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN XXVI. KONGRESUA HÜZKUOU TATLERRA TALLERTDE LEOV@UATE XXV]. CONGRESO MOVIMIENTO COOPERATIVO ESCUELA POPULAR HIZKUNTZA TAILERRA LAN EGITASMOA Testu pedagogiari buruz aurreko batzarrean bildutako dokumentazioa hartu dugu eztabaidaren abiapuntutzat. lgandea Astelehena Asteartea . Tailerraren antolakuntza. . Testuaren pedagogiaren inguruko arlo teoriokoak. . Sekuentzia adibideak. . Sormenezko idatzien ariketak. Aurreko dosierren datuak aztertu. Sormenezko idatziak. Osteguna Ahozko hizkuntza. . Hizkuntz unitateen globaltasunaarlo desberdinekin. Ostirala . Sekuentzia didaktiko baten eskema. . Testubaten osaketa. . Balorapenaeta proposamenak. LAN EGITASMOARENGARAPENA Langile lkastolanegindako esperientziabat azaldu da. Testupedagogiak testu mota ezberdinaklantzeko aukera ematen du eta testu mota ezberdinaksortzen ikastekoosagaiakeskeintzendira. Testupedagogia hiru hizkuntzetan lantzen da, egitura linguistikoalanduz eta hizkuntza batean ikasitakoakbesterakobalio duela kontutan hartuz. Lan prozesuan eredu ezberdinak aztertuko dira eta kontrol zerrenda bat egingo da testuan agertu behar duten elementuekin (testuaren helburua, hartzailea zein den, zein testu mota den, eredu ezberdinak ikusi, elkarkariak,aurrekoa indartzeko ariketak, maketazioa...)eta honen arabera bakoitzak testua berrikusi eta gaizki dagoena zein falta dena bete beharko du behin-betiko testua entregatu baino lehen. Testu pedagogian, hizkuntza idatzia zein ahozkoa lantzen dira, baina aho hizkuntzaren atala garatu beharrean dagoenez, horretarako trebakuntzarako jokuak eginez jarraitu behar dela deritzogu. Bestalde, beharrezkoa da hizkuntzan lantzen diren gutxieneko edukin batzuk gai guztietan lantzea, erizpide amankomunak izatea eta helburu amankomunak ezartzea. ldazketa sortzailea lantzeko teknikak ere tartekatu dira tailerrean. BALORAPENA Lan eskema interesgarri bat finkatu da. Honetan, hiru arlo banatu dira, testu pedagogian sakondu, sekuentzia didaktiko ezberdinak eginez, baina metodologiak sujetua gainditu ez dezan kontutan hartuz. Aho hizkuntzan, ditugun jokuak garatzen jarraitu, materiala sistematizatu eta alde teorikoan sakondu. Unitate linguistikoen orokortasuna landu. HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERAIIBOAREN XXVI. KONGRESUA TALLERDE LENGUAJE MCEPSASISTENTES . Madrid. . La Rioja. ¡ Cantabria. . C a s t i l l al a M a n c h a . . Huelva. . Málaga. . Salamanca. . Euskadi. o Portugal. PLAN DE TRABAJO Retomamoscomo documentobasede discusióny de debate la documentaciónsobrepedagogíatextual elaboradaen los dos anteriores congresos. Para los días de congreso hemos planificado los siguientesapartados:experienciasde lenguaje, actividadesde escrituracreativa,debate de las basesteóricasde la pedagogíatextual, realizaciónde un esquema de los pasos a realizar en una secuenciadidáctica,el lenguaje oral, globalidad de aspectos l i n g ü í s t i c oesn l a sd i s t i n t a sá r e a s e, n l o sd i s t i n t o sl e n g u a j e s . Domingo . P l a n i f i c a c i ódne l ta ller. . Aspectosteóricos d e l a p e d a g o g í ad e l texto. Lunes Martes Jueves Viernes . E j e m p l i f i c a c i o n e s . A n a l i z a rl a . L e n g u a j eo r a l . . Esquema de una . d e s e c u e n c i a s . d o c u m e n t a c i ódne G l o b a l i d adde secuencia didáctica. . Ejercicios de los dos dossieres u n i d a d e sl i n g ü í s t i c a s. E l a b o r a c i ódne u n escrituracreativa. en distintasáreas. texto. anteriores. . Escrituracreativa. . Valoracióny propuestas. DESARROLLODEL TRABAJO Se presentauna experienciade tratamientode pedagogíade texto llevadaa cabo en la ikastola Langile (Anexol). Despuésde la presentación llevadaa cabo por profesorasimplicadasen esaexperiencia, en eltaller se debateny se profundizandistintosaspectosde la misma. Esta pedagogía garantiza que vamos a trabajar distintos tipos de textos, no solamente unos determinadosa los que podíamostener mayor apego: el narrativo,el expresivo.Tambiénvemos una gran v e n t a j aa l p o s i b i l i t aar t o d o e l a l u m n a d ou n a sh e r r a m i e n t adse t r a b a j o ,s e c r e au n a n d a m i a j ed e f o r m a q u e los chicosy chicastienen más recursospara la creaciónde textos distintos,se garantizaun recorridocomún s i nm e n o s c a bd o e u n a e x p r e s i ó np e r s o n a l . XXVI. CONGRESO MOVIMIENTO COOPERAIIVO ESCUELA POPULAR En la experienciacomentadase trabaja la pedagogíatextual en las tres lenguasque se estudianen el a la vez que una economíade esfuerzo, centro,esto reporta un reforzamientode las estructuraslingüísticas p u e ss u p o n i e n d oq u e t e n e m o su n a m i s m ac a p a c i d a ldi n g ü í s t i c al o, q u e a p r e n d e m oes n u n a l e n g u as et r a s v a s a a otra. El peligro de que esta forma de trabajo, al partir de una secuenciaya elaborada,sea un mero libro de texto con todos sus inconvenientes, se puede obviar en las sesionesiniciales,cuando se marcael guión de trabajo, se constatanlos conocimientospreviosy se consensúanlos aspectosa evaluarque tendremosen cuentay se realizauna listade control. El procesode trabajo es muy importantey a lo largo del mismo se analizarándistintosmodelos,este a p a r t a d oe s d e g r a n i m p o r t a n c i ap u e sn o s e p u e d ee x i g i ru n a p r o d u c c i ó np r o p i ac u a n d on o s e h a n d a d o l a s herramientas,los recursosnecesarios. La lista de control será un recursode ayuda y los alumnos y alumnas la tendrán presentepara la elaboraciónde su texto, que puedey debe tener modificaciones. Hoy en día la escuelalingüísticaque se está implantandoes la ginebrina,la pedagogíatextual está hoy presenteen la generalidadde los librosde texto de lengua,pero nuestroenfoque se tiene que manifestary n o l i m i t a r n o sa u n m e r o c a l c o . LENGUAJEORAL. Mediantela pedagogíadel texto se trabajatanto la expresiónescritacomo la oral, pero a estaúltima no s o l e m o sd e d i c a r l e t o d o e l t i e m p o q u e s e r í an e c e s a r i oU. n a c o m p a ñ e r aq u e h a p a r t i c i p a d oe n u n s e m i n a r i od e trabajo de desarrollode la competenciadel lenguajeoral (Anexoll ) nos habla de lasactividadesrealizadas. E n e l t a l l e r d e b a t i m o sl a i m p o r t a n c i ad e d e s a r r o l l aer s t ea p a r t a d oy d e s e g u i re l a b o r a n d oy m e j o r a n d o ficheros los de juegosde expresiónoral. GLOBALIDADDE UNIDADESLINGÜíSTICAS. en lasaulases una realidadpresentedesde Actualmentecuando la presenciade profesoresespecialistas que intervienenen el procesoeducativoes profesores edadestempranas,la coordinaciónentre los distintos u n a r e a l i d a di n n e g a b l eV. e m o si m p r e s c i n d i b cl eo n s e n s u aern e l á r e ad e L e n g u a j eu n o sc o n t e n i d o sm í n i m o sa trabajar en las distintas áreas y estableceren equipo unos criterios comunes a tener en cuenta. La coordinaciónentre profesoreses vital, crearmetasconjuntas,marcoscomunes. A modo de ejemplo se citó la coordinaciónllevadaa cabo en algunosCentrosde Secundariadonde para todas lasáreas:Organizacióninterna del texto (idea fijaron algunosapartadosde unidadeslingüísticas principal,secundarias, coherenciainterna),formato externo adecuadoal contenido,vocabularioespecífico para cada área.Al detectaruna deficientelecturay compresión,para el próximo cursose han planteadoen todas las áreastrabajar la lecturaen voz alta y la comprensiónlectora. ESQUEMA DE UNA SECUENCIADIDÁCTICA Determinarel último objetivo del texto que queremoselaborar. Conocerel receptordel texto. divertil ... dar una opinión, informar.convencer, ¿Quése quiere conseguir?: Evaluarlos conocimientosprevios.Paraconocerlos conocimientospreviospodemosutilizardistintas vías:elaborarun mapa conceptual,elaborarun texto previoque despuésse compararácon el último, etc. . Ver modelosdistintos.Evidentementepara la realizaciónde los modeloses necesariotener informa- HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERAIIBOAREN XXVI. KONGRESUA ción sobreel tema que se va a trabajar. . Elementosde conexión:conectores. d e c o h e s i ó ne: l i p s i sp, r o n o m b r e ss,i n ó n i m o s . morfosintácticos. . para reforzarlos anterioresaspectos. Ejercicios . E l a b o r a ur n a l i s t ad e c o n t r o l .U n a l i s t aq u e r e c u e r d ea l o sa l u m n o sy a l u m n a sl o s a p a r t a d o sq u e s e deben de tener en cuentapara elaborarel texto. Estalistaes una ayuda individualque tendrán a mano. . Maquetación,apartadomuy importante.Antes de entregarel texto tienen que confirmarque se dan l o sa s p e c t ods e l a l i s t ad e c o n t r o l ,s e g u i d a m e n teel t e x t o s e p u e d er e e l a b o r aar t e n d i e n d oa l a sl a g u n a s detectadas. ESCRITURACREATIVA. D u r a n t el o s d í a sd e l t a l l e r f u i m o s i n t e r c a l a n d toé c n i c a sd e e s c r i t u r ac r e a t i v a( a n e x ol l l ) . M e d i a n t ee s t a s t é c n i c a sq u e r e m o sq u e e n e l t a l l e r n o d e s a r r o l l e m osso l a m e n t ea s p e c t o st e ó r i c o ss i n o t a m b i é n d e j a r u n espacioa la práctica. VALORACIONY PROPUESTAS PARA EL PROXIMO CURSO. Hemosencontradounaslíneasde trabajo interesante.Definimostres grandescamposa desarrollar: . Pedagogíadel texto. . L ao r a l i d a d . . G l o b a l i d a d e u n i d a d e sl i n g ü í s t i c aesn l a sd i s t i n t a sá r e a s . didacticas, Queremosseguir profundizandoen la pedagogíadel texto y realizardistintassecuencias teniendosiemprepresenteque la metodologíano coma al sujeto. Si apostamospor esta pedagogíade texto e s p o r q u eh e m o sv i s t oq u e e s u n a b u e n aa y u d ap a r a l o sa l u m n o sy a l u m n a s . T o d o st e n e m o sd i s t i n t o sj u e g o so r a l e sp a r ad e s a r r o l l alra e x p r e s i ó ny c o m p r e n s i ó o n r a l ,d e b e m o ss e g u i r ampliandoel materialque tenemos,sistematizarlo y profundizaren aspectosteóricos. Otra propuestaque hacemoses que circulenlos materialesque tenemos,hay muchotrabajo hechopero p o c oc o n o c i m i e n t so o b r ee l l o ;d e b e r Í a m oas p r o v e c h alro s m e d i o sq u e t e n e m o s :" A l V u e l o " ,E x p o s i c i ó n ed se l Congreso,etc. E l p r ó x i m oC o n g r e s oc o n t i n u a r e m ocso n e l a p a r t a d oq u e n o s h a q u e d a d oi n c o n c l u s ol a, e j e m p l i f i c a c i ó n de distintassecuencias didácticas,iniciaremosel taller con la realizaciónde distintostextos. El coordinadorenviarábibliografíasobrelos aspectosque hemosestadotrabajandoen el taller. ESCUELAPOPULAR XXVI. CONGRESO MOVIMIENTOCOOPERATIVO COORDINACION JoseLuísBardón Lore etxea, 13 ARTEAGA 48314GAUTEGIZ BIZKAIA HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN XXVI. KONGRESUA ANEXO I . TALLERDE LENGUAJE PLURILINGüISMOEN LA ESCUELA P a r t i e n d od e l a r e a l i d a db i l i n g ü ed e l a c o m u n i d a dv a s c ay t e n i e n d oe n c u e n t a l a i m p l a n t a c i ó nd e l a t e r c e r al e n g u a ,e n e s t e c a s oe l i n g l é s ,e n e l 2 " c i c l od e P r i m a r i av, i m o s l a n e c e s i d a d e p r o f u n d i z a re n l a m e t o d o l o g í aP. a r ae l l o , l a s p e r s o n a sd e l t a l l e r d e l e n g u a j ed e c i d i m o sr e a l i z a ru n s e m i n a r i op a r a i n v e s t i g a r n u e v a sm e t o d o l o g í a e s n l a e n s e ñ a n z ad e l a l e n g u a ,y a d e m á s ,t u v i m o s l a o p o r t u n i d a dd e a s i s t i ra u n a s j o r n a d a ss o b r ep l u r i l i n g ü i s m oA. r a i z d e e s t a s p , a r t i c i p a m ods u r a n t e2 s e m a n a se n u n p r o y e c t od e e s c u e l a t u t o r i z a d ae n l a l k a s t o l aT x i n g u d d i e l r u n ,q u e i n c l u í af o r m a c i ó nt e ó r i c ay p r á c t i c ad e u n a e x p e r i e n c ibaa s a d a e n l a e n s e ñ a n z ad e l a s t r e s l e n g u a s( e u s k a r ac, a s t e l l a n o e i n g l é s) c o n l a m i s m a m e t o d o l o g í a l,a d e I a Pedagogíadel Texto. D e s p u é sd e a n a l i z a rd i c h a e x p e r i e n c i a e n e l t a l l e r d e l e n g u a ,d e c i d i m o st r a s l a d a ra l c l a u s t r on u e s t r a s y la propuestade aplicaresta metodologíaen nuestraescuela. conclusiones Si bien esta metodologíase ha extendidoa todas las etapasescolares, es en el 2" y 3" ciclode primaria d o n d es et r a b a j ae n b a s ea u n a p r o g r a m a c i ócno n j u n t ad e l a st r e s l e n g u a su, t i l i z a n d op a r ae l l o l a ss e c u e n c i a s d i d á c t i c aesl a b o r a d aesn l a l k a s t o l aT x i n g u d iq, u e a n u e s t r a v e za d a p t a m o tse n i e n d oe n c u e n t ae l t r a t a m i e n t o d e l a d i v e r s i d a dn, u e s t r oe n t o r n oy e s t i l od e e s c u e l a . E n e s t a ss e c u e n c i adsi d á c t i c asse c o m b i n a n a , u n q u en o s i m u l t á n e a m e n tdei s t i n t o st i p o s d e t e x t o e n l a s t r e sl e n g u a sm , a n t e n i e n d ou n a p r o g r e s i ó n d e c o n t e n i d o ds e f o r m a q u e s e p u e d a nt r a n s f e r i cr o n c e p t ods e u n a l e n g u aa o t r a . D e s p u é sd e d o s a ñ o s d e a p l i c a re s t a m e t o d o l o g í ay t r a b a j a r c o n e l m a t e r i a lc i t a d o , h a c e m o su n a v a l o r a c i ó nm u y p o s i t i v ay a q u e : S e p r o p i c i ae l a p r e n d i z a j se i g n i f i c a t i v o . E l p r o g r e s os e g e n e r a l i z ah a c i é n d o spea t e n t ee n t o d o s l o s n i ñ o sy n i ñ a sq u e l o h a n t r a b a j a d o . La concreciónde los contenidosde cadasecuencia didácticafacilitala evaluacióndel proceso. Posibilita l a a p r e c i a c i óen i n t e r v e n c i ó en n l o sd i v e r s o rsi t m o sd e a p r e n d i z a j e . IKASTOLA LANGILE HERNANI XXVI. CONGRESO MOVIMIENTO COOPERATIVO ESCUELA POPULAR ANEXO II . TALLERDE LENGUAJE EL LENGUAJEORAL . MECANISMOSFUNCIONALES mediante la manipulación Es precisocrear en nuestrasaulas verdaderoscontextoscomunicacionales neurolingüísticos; disparanmecanismos interactivadel lenguajeoral y escrito.Talesvivenciassociolingüísticas nuevasen la combinatoriacerebralque permiten es decir,vías neuronales,de conexionesintersinápticas g e n e r a ru n l e n g u a j ed e c a l i d a da l s e r v i c i od e t o d a sl a sá r e a s P . o re l l o h a n d e t r a b a j a r s e : . '10 D I A R I A M E N T E , m i n u t o sd i a r i o se s m á se f i c a zq u e u n a h o r a a l a s e m a n a . . CAÓTICAMENTE: El cerebrono puede ordenarel orden, ha de partir del caospara poner en marcha susestrategiaslingüísticas. . L Ú D I C A M E N TpEo,r q u ee l j u e g o e s u n a e s t r u c t u r a d i d á c t i c ad o n d e n o h a y c u l p a b i l i z a c i ódne l e r r o r .E l l e n g u a j es e c o n s t r u y e t a n t e a n d o c, o m b i n a n d om , e t i e n d ol a p a t a h a s t ac o n s o l i d arre g l a sg r a m a t i c a l e s i nternas. . po INTERLOCUTIVAMEN T rEq u ee l l e n g u a j ee s c o m u n i c a c i ó n . . C O N V E N C I D A M E N Ts E a b: i e n d op o r q u el o h a c e st,e n i e n d oc l a r oe l s e n t i d o . . DEJANDOLEF CONGANAS.No convienesaturar. . DEJANDO H U E L L AE S C R I T p Aa, r af a c i l i t a rl a d e m a n d aa u t o r r e g u l a d d ae l g r u p o . o C O M E N T Á r u o O s r lAO L A SF A M I L I A e Sx p l i c á n d o l eesl s e n t i d od e l o sj u e g o s . . A B I E R T A M E N TsE i n, m e n t a l i d a dd e m é t o d oc e r r a d os, i n od e s d ee l c o n v e n c i m i e n tdoe q u e é s t a ss o n primeras propuestas unas de arranque. . CURRICULARMEN TE de f o r m a q u e t e n g ac o n t i n u i d a d . PROGRAMAVERTICALDE MECANISMOSDE LENGUAJEORAL. . D o m i n i or e s p i r a t o r i o Exploración Ventilación Oxigenación Relajación . D o m i n i oa u d i t i v o Silencio Discriminación Atención Escucha Representación Memoria HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN XXVI. KONGRESUA o D o m i n i ov o c a l Articulación Fonación . C o n s t r u c c i ódne v o c a b u l a r i o . . O r g a n i z a c i ódne l r e l a t o . . Claridadde conceptos. . C o n o c i m i e n t do e l m e n s a j e . BIBLIOGRAFIA R I U SM , D : T é c n i c adse L e n g u a j e , 8a ñ o s .S E C OO L E A .M a d r i d ,1 9 8 3 R I U SM , D : T é c n i c adse L e n g u a j e , 9a ñ o s .S E C OO L E A .M a d r i d ,1 9 8 3 R I U SM , D : T é c n i c adse L e n g u a j e1, 0 a ñ o s .S E C OO L E A .M a d r i d ,1 9 8 3 '1986 D E L G A D OF,: E l j u e g o c o n s c i e n t eI N . T E G R AM L .a d r i d , R E C A S E NM S:, C ó m oj u g a r c o n e l l e n g u a j eC . E A CB . a r c e l o n a1, 9 8 9 BAQUÉ5,M: Juegospreviosa la lecto-escritura. CEAC.Barcelona,1984 984 B I G A SM , / C A M P SA, / M I L I A N , MJ: u e g o sd e l e n g u a j eT. E I D EB. a r c e l o n a' 1 , B A D I A , D / V l L ÁM, : J o c sd ' e x p r e s s ioór a l i e s c r i t a .E U M O .B a r c e l o n a1, 9 8 4 GUILLERMO M,/ P A L A C I O A S :, E l t a l l e r d e l a sp a l a b r a sS. E C OO L E A .M a d r i d ,1 9 8 9 F R A B E T TCI :, M a n u a ld e l i n g e n i o s oE. LP A P A G A Y O M. a d r i d ,1 9 8 9 L O D E SH, : A p r e n d e ra r e s p i r a rI.N T E G R A B L .a r c e l o n a1, 9 9 0 B R A V O - V I L L S A N T E l,lCi b: r o d l o st r a b a l e n g u a sM. O N T E N AM . a d r i d ,1 9 8 7 BRUNET, JJlNEGRO, JL.Tutoríacon adolescentes. SPX.Madrid, 1982 ORDOÑEZ, P.Surtidode juegosy actividades. SPX.Madrid, 1985 F E R N Á N D EJZA, :C r e a t i v i d a d i n á m i c aB . RUñOM . a d r i d ,1 9 8 9 C E R V E R iA: ,C ó m op r a c t i c a lra d r a m a t i z a c i ó nC. I N C E LK-A P E L U S M Z .a d r i d ,1 9 8 2 F A U R EG, / L A S C A RS,: E l j u e g od r a m á t i c oe n l a e s c u e l aC. I N C E L - K A P E L UMSaZd.r i d ,1 9 8 1 CAÑAs,J: Actuar para ser.FUNDACTÓN PACONATERA. Córdoba,1988 E I N E SJ,/ M A N T O V A N A I , : T e o r í ad e l j u e g o d r a m á t i c oM . E C .M a d r i d . MOTOS,T/ TEJEDO, F: Prácticas Barcelona,1987 de dramatización.HUMANITAS. XXVI. CONGRESO MOVIMIENTO COOPERATIVO ESCUELA POPULAR ANEXO lll . TALLERDE LENGUAJE TECNICASDE ESCRITURACREATIVA El únicoy principalobjetivode estastécnicases producirtextoscreativospara poner a nuestroalumnado sentimientos,emocionesy experiencias. en situaciónde expresarpor escritosuspensamientos, Todasestastécnicasse llevandentro de un ambiente de respetoy libertad que caracterizanpara que ademásun tengan éxito y pueda haber una total participación. A través de la escrituraconseguiremos y conocimientd o e u n o m i s m oo u n a m i s m ay u n a c e r c a m i e n tao l o sc o m p a ñ e r o s c o m p a ñ e r a s . Todaslastécnicasse realizanen tiemposcortos,se trata de que expresenlo que en ese momento se les p a s ap o r s u m e n t e .C o n l a p r á c t i c ac a s id i a r i ay d e s p u é sd e v a r i o sc u r s o sh a y p o s i b i l i d a d e l l e g a ra q u e c a d a niña y niño encuentresu voz interior. En estetaller practicamos dos técnicasde escrituracreativa. PRIMERATÉCNICA. Se pasaun folio donde hay escritoun verso. Cada niña y niño escribeañadiendo un verso nuevo, repitiendo dos versosque están escritosen el primero. r Al final se ha creadoun poema colectivoque se lee en clasecon una músicade fondo entre variasniñas y niños. E l t r a b a j oú l t i m o e s l a p l a s m a c i ó pn l á s t i c ay e s c r i t ad e l p o e m ap o r u n g r u p o . SEGUNDATÉCNICA. Se buscanrecortesde revistasy fotografías.Hay que tener cuidadoy analizarlosal escogerlasimágenes. S e v a n p a s a n d ou n a a u n a y c a d a n i ñ a y n i ñ o e s c r i b eu n v e r s oo u n p e n s a m i e n t os e g ú n l e v e n g a e n e s e momento. S et r a t a d e q u e p a s e nr á p i d a sy q u e h a y au n a e s c r i t u r af l u i d a . Antes de dar lecturaa su escrito,la niña o niño preparasu presentaciónpara presentarlaa clase. Vicky Fernández M C E PM á l a g a HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN XXVI. KONCRESUA TWAT,ETWA TATLERRA TALLER DE TWATEIWATÜ@S XXVI. CONGRESO MOVIMIENTO COOPERATIVO ESCUELA POPULAR MATEMATIKA TAILERRA LAN EGITASMOA Tatdeko kideen esperientzia eta materialetatik abiatzen gara Iana aurrera eramateko garaian, esposaketaketa ondoren debateak eginez. Lehenengosaioan,zatiketen jokuen gida amaitu gabeaz aritu ginen, bigarrenean,matematikak lenguaia moduan aztertu genituen, hirugarrenean,osoekin lanean aritu ginen, laugarrenean, 2. ziklorako metodologiaz hitzegin genuen eta azkenik, bostgarren saioan, geom etri arako m ater i aIeak azte rtu g en itue n. LAN EGITASMOAREN GARAPENA Matematikakojokuekin abiatuz,jokuek ezaugarribat bete behar dute, ongi pasatzekobalio behar dute heziketabat bideratzen duten ehinean.Hau honelaizan dadin, jokuak ikasleenmailara egokitu behar dira, zailtasun egoki bat eskeiniz eta era berean, emozioa izan behar dute. Jokuak materiale arruntekin daude eratuak eta hortaz, hauen eraketa erraza gertatzen da. Matematikak.lenguaia moduan aztertuz, ikuspunpuntu bat landu zen, non lau atal bereizten diren: Sinbolora sarrera, batuketa eragiketak, biderketa eragiketak eta algebrara sarrera. Heziketa prozesua, sinbolo ezberdinen erabilpenarenbitartez gertatzen den kontzeptualizapenaurrerakoia da non, ikasketa prozesuhonek,joku, debate,azalpen, ikerketa,e.a.akaurrera eramaten dituen, azken batean, matematikak errealitatetikkanpo ateraz eta barruko logikan oinarrituz. Osoekin laneanaritu ginenean berriz,zenbaki zuzena oinarri hartuz, sekuentzianezberdintasunakegon daitezkeela ikusigenuen eta noski,baita hori ulertzeko moduan ere. 2. ziklorako metodologiari dagokionean, debateabi puntuetara mugatu zen, lan egitasmoetarabatetik eta testu liburuetara bestetik. Lan egitasmoetan, ikasleenzein irakasleenautonomiaz hitzegin zen eta urteetako lanek zein planteamendu zehatz batek, honen inguruan arazoak murriztu egiten zituztela ondorioztatu zen. Testu libuRlJei dagokienez, 2. zikloan liburuen beharraren inguruan galdegaiak azaldu ziren. Azkenik, geometriarako materialen inguruan lan egin zen. Material ezberdinak aurkeztu ziren eta baita hauen erabilerarenatzean zeuden planteamenduak.Materiale hauek erabiltzeko errazak behar dute izan eta baita materiale arruntez eginak ere. Gaiak lantzeko garaian, lehenik, Iandu behar diren elementuak identifikatu behar dira, ondoren, definizio labur bat osatzen da eta azkenik, materialen bidez ikerketa egin behar da, honek analisi eta klasifikapen bat egitera eramango gaituelarik, definizio zehatzagoetara hurbilduz. BALORAPENA Parte hartzaileak ugariak izan ziren eta honek, saio guztietan taldea iraunkorra izatea lortu Orokorrean, lehenhezkuntzarenamaieran eta 2. zikloko haserankokaturik egon da gaia. Hurrengo ikasturteari begira, praktikan ipinitako esperientziak bildu egingo dira, ondoren guztiak aztertu, debatitu eta tailerrean agertu diren planteamenduekin alderatzeko. HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOAREN XXVI. KONGRESUA TALLERDE MATEMATICAS MCEPsASISTENTES: o Málaga . Salamanca . Euskadi . Almería . León . Madrid . U n c o m p a ñ e r oa l e m á n . PLAN DE TRABAJO Dedicamoscada sesióna la exposicióny debate de los diversosmaterialesy experiencias aportadospor diversaspersonasdel grupo. 'l' s e s i ó nG : u í a" i n c o m p l e t a "d e j u e g o sp a r af r a c c i o n e(sA n e x ol ) 2 ' s e s i ó n :L a m a t e m á t i c ac o m o l e n g u a j e 3 ' s e s i ó n :t r a b a j a n d oc o n l o se n t e r o s 4o sesión:metodologíapara secundaria(Anexoll) 5" sesión:materialespara geometría(Anexolll) DESARROLLODEL TRABAJO 1" sesión Eljuego en la enseñanzade lasmatemáticases uno de los recursosmás potentesde los que disponemos. E s p o r e l l o q u e c a d av e z m á s v a n f o r m a n d o p a r t e d e l a v i d a d e l a s a u l a s .A h o r a b i e n , p a r a q u e u n j u e g o determinadocumpla el doble objetivo que se le pide a todo juego escolar,esto es, que divierta al mismo t i e m p o q u e i n s t r u y eh, a d e c u m p l i ru n o sr e q u i s i t o sq:u e s u sc o n t e n i d os e a d e c u e na l n i v e ld e l a l u m n a d o q, u e of rezcaun grado de dif icultadasequible,que tenga algo de suspense y emoción,etc. Vimosy practicamosuna bateríade juegos secuenciados que abarcanla escolaridadobligatoriay van referidosal campo de lasfracciones: fracciones,númeroscon coma y porcentajes. La bateríase componede l a ss i g u i e n t ecsl a s e d s e juegos: . Juegosde cartaso serie"el comodín".Lascartasde la barajallevanel número unasvecesy otras llevan alguna imagen para relacionarcon una fracciónya seacomo parte de un objeto, ya como parte de una cantidaddiscreta. . Juegosde dominó. Son reproducciones del tradicionaldominó, pero en nuestrocasose trata de asociarvaloresfraccionarios gráficao numéricamente, mediante o bien expresados expresados operacionesde suma o de resta. XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR . J u e g o sd e c o m p l e t a rV. a n d e s d el o ss i m p l e" j u e g o sd e l c u a d r a d o "o " j u e g o d e l c í r c u l o "h a s t ae l m á s c o m p l i c a d od e l " j u e g o d e l d o s " , d e l t e r c e rc i c l od e p r i m a r i a . . J u e g o sd e d a d o s .S et r a t a c o n e l l o sd e p r a c t i c aer s t r a t e g i apse r s o n a l edse c á l c u l oe n f r a c c i o n eds e u n natural o porcentajes, etc. Todoslosjuegosson fácilesde construiren diversostipos de materiales:cartón,plástico,madera..., bien p a r t i e n d od e l o sp r o p i o sr e c u r s oos a p r o v e c h a n daol g u n a sd e l a si d e a sy p r o d u c t o sq u e e x i s t e ne n e l m e r c a d o . E n c u a l q u i e cr a s ol a d i f i c u l t a de s t áe n c o n s e g u iur n a s e c u e n c i a c i óand e c u a d aq: u e a n i m ea j u g a r , s u p e r a n d o a l g u n a sd i f i c u l t a d e sp,e r o s i e m p r ea l a l c a n c ed e q u i e n e sl o s u t i l i z a n . E n e l a r c h i v od e l t a l l e rq u e d ar e c o g i d al a p r o p u e s t ac o m p l e t ay c o p i ad e l o sj u e g o sp r e s e n t a d o s . 2" sesión. M a n o l o e x p u s oa l g u n a sd e l a s i d e a sf u n d a m e n t a l e d s e s u p l a n t e a m i e n t oe n e l á r e a d e m a t e m á t i c a s , i n t e r p r e t a d acso m o u n l e n g u a j e(, U n a i n t r o d u c c i ó a n e s t a si d e a sa p a r e c i óe n e l d o s s i e dr e l X X V c o n g r e s od e M á l a g ad e l p a s a d oa ñ o )y c o m oa p a r t i rd e e s t ai d e ae s p o s i b l eh a c e ru n e n f o q u ec o m p l e t od e s d ee l i n i c i od e l a e s c o l a r i d ahda s t ae l f i n a l d e l a e t a p ao b l i g a t o r i ad, i s t i n g u i e n d cou a t r on i v e l e so f a s e s : I n t r o d u c c i óa nl s í m b o l o Operaciones aditivas multiplicativas Operacionés . E n t r a d ae n e l á l g e b r a E n e s t er e c o r r i d of u i m o se n c o n t r a n d oa l g u n a sd e l a si d e a sc e n t r a l e d seltaller: C o n c e b i m oesl a p r e n d i z a j ce o m o u n p r o c e s oc o n t i n u od e c o n s t r u c c i ódne s i g n i f i c a d o se ,s d e c i rc o m o u n procesode conceptualización progresivaque se produce,entre otras cosas,graciasa la creacióny uso de s i s t e m assi m b ó l i c o sY. e l p e n s a rb a s á n d o seen e s t o ss í m b o l o se s l o q u e n o s p e r m i t eh a c e rm a t e m á t i c a s . d e v a r i o sm o A u n q u ee l p r o c e s od e a p r e n d i z a j sei g u es i e n d oi n e x p l i c a b l el a, a c t i v i d a de s c o l anr e c e s i t a juegos,explicaciones, mentoso actividades: debates,investigaciones... - A partir de cierto momento,la construcción matemáticase despegade la realidady respondea la lógic a i n t e r n ad e l a p r o p i ad i s c i p l i n a . P o r ú l t i m o , u n a c u e s t i ó na c o n s i d e r adr e n t r o d e l e s q u e m ap l a n t e a d oe s l a f u n c i ó n q u e c u m p l e ny l o s p r o c e s o es n l o s q u e s e d e s a r r o l l a n a l g u n a sn o c i o n e sg e n e r a l e sa, u n q u en o o p e r a t o r i a sc,o m o p u e d e ns e r l a e q u i v a l e n c i al a, r e l a t i v i d a d . . . 3" sesión. de la regla Estasesiónestuvocentradaen el enfoque para trabajarlos númerosenterosy la construcción d e s i g n o sE . n u n p r i m e rm o m e n t o ,n o s r e m i t i óa u n a d e l a sc u e s t i o n edse l a s e s i ó na n t e r i o r :l a r e l a c i ó ne n t r e realidady matemáticas. Y como el intentar explicarciertasexpresiones con situacionesreales(máso menos) se va complicandohastael punto de necesitarmás esfuerzola comprensiónde la explicaciónque la propia expresiónmatemática. HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA Paralos primerospasospartimosde la rectanuméricay los desplazamientos que en ella se producen.En unasclasesen sentidohorizontal,en otras en vertical.Perodespuésse plantearondos opciones: - Seguircon situaciones diversasen la mismarectaque nos permitanver lasdistintasoperaciones. - I n c i d i re n l a sp r o p i e d a d edse l a so p e r a c i o n eys d e l s i s t e m ap a r ae l a b o r a rl a sn o r m a sd e t o d a se l l a s . S e g ú nl a o p c i ó ne l e g i d a ,l a s e c u e n c i p a u e d ev a r i a re n a l g u n o sm o m e n t o s Y . l ó g i c a m e n t el a f o r m a d e interiorizarestascuestiones. 4'sesión. Estedía estuvodedicadoa la exposicióny debate de la propuestametodológicaque recogeen el área d e l a sm a t e m á t i c aesl p r o y e c t oc u r r i c u l adr e l c e n t r od e N e k a n ey M a r i a n( L a n g i l e ) A l s e r c o i n c i d e n t ebsa s t a n t e d s e l o s p r i n c i p i o ys p l a n t e a m i e n t ogse n e r a l e sc o n l a s i d e a sq u e s e h a n i d o desarrollando en el taller a lo largo de losañosel debatese centróen algunosaspectosconcretosde su puesta en práctica,como son los planesde trabajo y la función de los librosde texto. E n e s t al í n e as e c u e s t i o n ól a a u t o n o m í ad e l t r a b a j od e l a l u m n a d o yl a d e l p r o f e s o r a d oL. a n e c e s i d a dp,o r p a r t e d e e s t e , d e d e d i c a ra l g u n a sh o r a se x t r a sa l a p l a n i f i c a c i óyn e l a b o r a c i ó n d e m a t e r i a l e ys e l r i e s g od e g e n e r a re, n e l a l u m n a d o ,u n a d e p e n d e n c i ea x c e s i vean e l d í a a d í a p a r ae l d e s a r r o l l o de la actividad. En este sentido, constatamosque en la medida que existe un trabajo de años, o respondea un planteamientode centro estosriesgosdisminuyen.Laspropuestasde actividady los recursosdel propio aula s o n m á s a m p l i o sy p e r m i t e na b a r c a rm a y o r p a r t e d e l o s c o n t e n i d o sa l m a r g e n d e l p a p e l c o n c r e t oq u e desarrolleen ese momento el profesor/a. E nc u a n t oa l u s od e l l i b r od e t e x t o ,m i e n t r a sq u e e n p r i m a r i as u a u s e n c i n a o g e n e r an i n g ú nt i p o d e d u d a s y su utilidadse ve escasa, en secundariase plantearoninterrogantessobrela conveniencia de su existenciao n o . Y e n c u a l q u i e cr a s os e h a d e t e n e re n c u e n t aq u e a t r a v é sd e l o sm a t e r i a l essed e b e no f r e c e rp o s i b i l i d a d e s p a r a q u e e l a l u m n a d op u e d a i r m a n e j a n d oe l l e n g u a j e ,l a s e x p l i c a c i o n e lso, s e s q u e m a sy l a s p a u t a sp a r a d e s e n v o l v e r seen m a t e r i a l e ds e c a r á c t e qr e n e r a l . 5'sesión. Estaúltima sesiónestuvodedicaa la presentaciónde los materialesde geometríaque habíamostenido a n u e s t r ad i s p o s i c i ó e n n e l a u l a a l o l a r g o d e t o d o e l c o n g r e s oK . o l d o ,e l a u t o r , n o s f u e p r e s e n t a n d ol o s d i v e r s o sm a t e r i a l e ys e l p l a n t e a m i e n t o q u e e x i s t ed e t r á s . 5 et r a t a d e o r g a n i z a ru n l a b o r a t o r i od e g e o m e t r í a c o n m a t e r i a l e sm a n i p u l a b l e ys d e f á c i l e l a b o r a c i ó np a r a q u e c o n a y u d a d e u n a s f i c h a sg u í a p u e d a n i r d e s c u b r i e n dtoo d o e l t e m a r i o d e g e o m e t r í ad, e s d ee l p u n t o y l a l í n e ah a s t al o sv o l ú m e n e s . C u a l q u i e rt e m a s e i n i c i a c o n u n a b ú s q u e d ae n e l e n t o r n o d e l o s e l e m e n t o sa t r a t a r . P a r a s e g u i r e l a b o r a n d ou n a b r e v ed e f i n i c i ó nq u e a s e g u r eu n m í n i m oe n t e n d i m i e n t oe n t r e t o d o e l c o l e c t i v oD. e s p u é s e p a s a a l a f a s e d e e x p e r i m e n t a c i ó cno n l o s m a t e r i a l e sc, o m o p a s o p r e v i o p a r a u n a f a s e d e a n á l i s i sy c l a s i f i c a c i óqnu, e p e r m i t al l e g a ra u n a sd e f i n i c i o n eesx a c t a sd e l a sc u e s t i o n eess t u d i a d a s . L a i d e a d e l o s m a t e r i a l e se s q u e s e a n s e n c i l l o sd e e l a b o r a r ,n o m u y s o f i s t i c a d o sq,u e p e r m i t a n l a e x p e r i m e n t a c i óynl a m a n i p u l a c i ó na, l a v e z q u e s u v a l o re s t é t i c op e r m i t aq u e f o r m e n p a r t ed e l a d e c o r a c i ó n h a b i t u a ld e l a u l a y e s t é np r e s e n t eds e f o r m a c o n t i n u a .E n c u a l q u i e cr a s o s, u u s o n o d e b e s i g n i f i c aar u m e n t o d e l t i e m p o d e d i c a d oa l a g e o m e t r í a . ElAnexo lV recogeuna reflexióna la hora de realizaruna programaciónde matemáticas en el tercerciclo de primaria. XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR Y VALORACIONES CONCLUSIONES N o s f e l i c i t a m o sp o r q u e e l c a m b i o d e b l o q u e d e l t a l l e r n o s h a p e r m i t i d of o r m a r u n g r u p o b a s t a n t e numerosoy reunirnosde forma continuada a lo largo de todo el congreso. El contenidodeltaller, por su trayectoriade los últimosaños,está máscentradoen los últimoscursosde s u e s e h a n i n c o r p o r a d oe s t ea ñ o q u e p r i m a r i ay e l i n i c i od e s e c u n d a r i aP. o r l o c u a l ,a l g u n a sd e l a sp e r s o n a q p r i m e r p a r a i m p l i c a r seen l a t e m á t i c a . e n i n f a n t i l o e n e l c i c l o , h a n t e n i d o d i f i c u l t a d e s están De cara al próximo curso,ademásde los trabajosde profundizaciónde cada cual, seríainteresanteir recogiendoaportacionespor escritode prácticasen los distintosciclos,que nos permita revisar,debatir y s x t e n s i v oasl r e s t od e l M C E P c o n t r a s t a rl o s p l a n t e a m i e n t ot sr a d i c i o n a l edse l t a l l e ry v e r l a f o r m a d e h a c e r l o e COORDINACION JoséLuisAlonsoSánchez A l b i n o n i6 3 , 2 8 9 0 5G e t a f e( M a d r i d ) . Tf no: 916.82.52.67. Correoelectrónico:jalonsl0@roble.pntic.mec.es K94) t\,'t HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN XXVI. KONGRESUA ANEXO I . TALLERDE MATEMATICAS y JUEGOS(GUín ITCOMPLETA) FRACCTONES E l j u e g oe n l a e n s e ñ a n z da e l a sm a t e m á t i c aess u n o d e l o sr e c u r s om s á sp o t e n t e sd e l o sq u e d i s p o n e m o s . E sp o r e l l o p o r l o q u e c a d av e z m á s v a n f o r m a n d op a r t e d e l a v i d a d e l a s a u l a st a n t o l o s j u e g o sc o m o l o s p r o b l e m a sc u r i o s o s . A h o r a b i e n ,p a r aq u e u n j u e g o d e t e r m i n a d oc u m p l ae l d o b l eo b j e t i v oq u e s e l e p i d e a t o d o j u e g o e s c o l a ; e s t o e s , q u e d i v i e r t aa l m i s m ot i e m p o q u e i n s t r u y e h , a d e c u m p l i ru n o s r e q u i s i t o sq: u e s u sc o n t e n i d o ss e a d e c u e na l n i v e ld e l o sa l u m n o sq, u e o f r e z c au n g r a d o d e d i f i c u l t a da s e q u i b l eq, u e t e n g a a l g o d e s u s p e n sye e m o c i ó ne , tc. Estasson las características pretendidasde la cadenade juegos que vamosa describir.Se trata de una b a t e r í ad e j u e g o s s e c u e n c i a d oqsu e a b a r c a nl a e s c o l a r i d a d o b l i g a t o r i ay v a n r e f e r i d o sa l c a m p o d e l a s f racciones: fracciones,númeroscon coma y porcentajes. L a b a t e r í as e c o m p o n ed e l a sc u a t r oc l a s e d s e j u e g o ss i g u i e n t e s : j u e g o sd e c a r t a so s e r i e" e l c o m o d í n " .L a sc a r t a sd e l a b a r a j al l e v a ne l n ú m e r o( f r a c c i ó nu) n a sv e c e sy o t r a s l l e v a na l g u n ai m a g e np a r ar e l a c i o n acr o n u n a f r a c c i ó ny a s e ac o m o p a r t ed e u n o b j e t o ,y a c o m o p a r t ed e u n a c a n t i d a dd i s c r e t a . J u e g o sd e d o m i n ó .S o n r e p r o d u c c i ó d n e l t r a d i c i o n adl o m i n ó , p e r o e n n u e s t r oc a s os e t r a t a d e a s o c i a r v a l o r e sf r a c c i o n a r i oesx p r e s a d ogsr á f i c ao n u m é r i c a m e n t eo, b i e n e x p r e s a d om s e d i a n t eo p e r a c i o n edse s u m a o de resta. J u e g o sd e c o m p l e t a rV . a n d e s d el o s s i m p l e s" j u e g o d e l c u a d r a d o "o " j u e g o d e l c í r c u l o "h a s t ae l m á s c o m p l i c a d od e l " j u e g o d e l d o s " ,d e l t e r c e rc i c l od e p r i m a r i a . Juegosde dados.Se trata con ellos de practicarestrategiaspersonalesde cálculoen fraccionesde un naturalo porcentajes, etc. L a s e c u e n c i a c i ódne d i c h o sj u e g o ss e h a h e c h ot e n i e n d oe n c u e n t as i m u l t á n e a m e n tleo s c o n t e n i d o sd e c a d ac i c l oy e l d e s a r r o l l od e d i f i c u l t a dc r e c i e n t ed e c a d a u n o d e l o s c a m p o sq u e s e q u i e r et r a b a j a r A . sílos j u e g o sd e e q u i v a l e n c i adse f r a c c i o n e cs o m i e n z a ne n e l c u r s ot e r c e r od e P r i m a r i ay v a n a v a n z a n d oh a s t al a S e c u n d a r i aL.o m i s m os u c e d ec o n l o sd o m i n ó sd e o p e r a c i o n eos c o n l o sj u e g o sd e c o m p l e t a rS. e i n t e n t ac o n e l l o p r a c t i c aer l j u e g o a d e c u a n d oe n t o d o m o m e n t om e t a sy c o n t e n i d o a s l n i v e ld e l o sj u g a d o r e s . S E R I E"EL C OMOD íN " Esun conjuntode juegosde cartasideadospara favorecerla prácticade equivalencias entre fraccionesy entre distintoscódigos expresivos.Se pretende con ellos, sobretodo,favorecerque cada uno busque y practiqueestrategiaspersonalespara resolverlos lancesdel juego, que no consistiránen otra cosaque en a s o c i a dr o s v a l o r e sf r a c c i o n a r i oeso u i v a l e n t e s . E l d e s a r r o l l od e l j u e g o e s m u y s i m p l e G . r u p o sd e 3 , 4 o 5 j u g a d o r e sL. a b a r a j as e c o m p o n ed e 3 4 c a r t a s : t r e i n t a n u m é r i c a sy c u a t r o c o m o d i n e sE . l r e p a r t i d o rb a r a j ay d a c i n c o c a r t a sa c a d a j u g a d o r ,d e j a n d o l a s restantessobre la mesay boca abajo para que pueda "robar" quien lo necesitedurante el desarrollode la o ar t i d a . XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR . e a ,p o r e j e m p l o2 / 4 : e l s i g u i e n t eh a b r á d e E l p r i m e rj u g a d o r l a n z as o b r e l a m e s ac u a l q u i e rf r a c c i ó n S No se echartambién 2/4 o equivalente,es decir,1/2, 418,..El siguientehará lo mismo y así sucesivamente. p o d r á e c h a r d o s c a r t a sj u n t a s ( s u m a d a s )A. h o r a b i e n , s i , l l e g a d o s u t u r n o , u n j u g a d o r n o p o s e e 2 / 4 o d i s p o n ed e d o s o p c i o n e s : equivalente L a n z a ru n c o m o d í ns, i t u v i e r a .E l c o m o d í np o s e ec u a l q u i evr a l o r ,p o r l o q u e v a l e p a r ac u a l q u i e sr i t u a c i ó n . Y a d e m á st,i e n e e l p o d e rd e c a m b i a re l j u e g o ;e n t o n c e se, l j u g a d o rq u e l a n z óe l c o m o d í np u e d ec a m b i a ra l a f r a c c i ó nq u e l e i n t e r e s el ,o q u e h a b r ád e d e c i re n v o z a l t a .P o re j e m p l o ," c a m b i oa 1 / 4 " ,e n e s ec a s o e, l j u g a d o r s i g u i e n t eh a b r ád e e c h a r1 / 4o e q u i v a l e n t e( .Q u i e ne c h ae l c o m o d í ny c a m b i ae l j u e g o n o e c h ao t r a c a r t ah a s t a q u e l e l l e g u es u t u r n o ) . , c o m o m á x i m od o s .S ic o n l a s e g u n d ar o b a d a S i n o t i e n e c o m o d í nh a b r ád e r o b a ru n a c a r t ad e l a b a r a j a o n o p u e d ee s t a b l e c eur n a e q u i v a l e n c iean t o n c e s" p a s a r á " . G a n ae l j u e g o q u i e n a n t e ss e q u e d es i n c a r t a s . lmportante,terminado el grupo de cartas"para robar" no se roba más;en casode que no haya más c a r t a sp a r a r o b a r ,n i n i n g ú nj u g a d o rp u e d ae c h a rs u c a r t a ,s e d i c eq u e e l j u e g o e s t á " c e r r a d o "y g a n a q u i e n menoscartastenga. L a s e r i es e c o m p o n ed e j u e g o so r g a n i z a d oes n f a m i l i a sy o r d e n a d o sd e n t r o d e c a d af a m i l i ad e m e n o r m a y o rd i f i c u l t a dS . o n l a ss i g u i e n t e s : F a m i l i ad e m e d i o s - c u a r t o s Familia de tercios-sextoS . F a m i l i ad e c i m a l m : edios-quintos-décimos . D o sc ó d i g o sf:r a c c i o n a r i yo d e c i m a l ¡ Trescódigos:fraccionario,decimaly porcentual. S ER I E- D O M I N ÓE l d o m i n ó p o p u l a re s e l j u e g o q u e s i r v ed e f u e n t ed e i n s p i r a c i óan l a sm u y d i v e r s avse r s i o n edse d o m i n ó s s l a b a n i c os e o r d e n ae n t o r n o a l a s e c u e n c i qa u e a q u í s e i n t e n t a e s c o l a r e sE. n e l á m b i t o d e l a s f r a c c i o n e e describir. d o m i n ó si n i c i a l e sS.et r a t a d e q u e l o sa l u m n o sp r a c t i q u e nl a a s o c i a c i ódne i m a g e ng r á f i c ac o n s u r e p r e s e n t a c i ó n u m é r i c aA. m e d i d aq u e v a n p r o g r e s a n d soe p i d e q u e a s o c i e ni m a g e ng r á f i c ao n o t r a d i s t i n t a p e r oe q u i v a l e n t e . D o m i n ó sd e s u m a sy r e s t a sS. e r e q u i e r eq u e e l e s t u d i a n t er e a l i c em e n t a l m e n t el a o p e r a c i ó ni n d i c a d a . f r a c c i o n a r iya c o n o p e r a c i ó ni n d i c a d a . S es u e l ec o m b i n a rr e p r e s e n t a c i ógnr á f i c ac o n e x p r e s i ó n Trabajadala fraccióncomo parte o partesde un todo continuo y la fraccióncomo parte o partesde de los ámbitos. una cantidaddiscretaes convenientepracticarla convergencia numéricase une Dominósde fraccionesdecimales(quintos,décimos,veinteavos)A la representación , e un l a g r á f i c a .C a d au n a d e l a sf r a c c i o n e se s e x p r e s a d ad e t r e s f o r m a s :p a r t i c i ó nd e u n c u a d r a d o d pentágonoregulary particiónde una cantidaddiscretade círculos. D o m i n ód e o p e r a c i o n e sD.e m a y o rd i f i c u l t a d i,n t e g r af r a c c i ó nd e c i m a yl s u m a s y r e s t a sc o n f r a c c i o n e s d e d i s t i n t od e n o m i n a d o r . HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA Dominó de porcentajes D o m i n ó" d o s c ó d i g o s " E . n e s t ej u e g o s e c o m b i n a nr e p r e s e n t a c i o ngersá f i c a sd i f e r e n t e sc o n l a e x p r e s i ó nf r a c c i o n a r ioar d i n a r i ay l a e x p r e s i ó nc o n c o m a s . JUEGOSDE COMPLETAR L o sj u e g o sd e c o m p l e t a rt i e n e n p o r o b j e t o p r a c t i c a lra r e c o m p o s i c i ódne l a u n i d a do d e c u a l q u i e ro t r a c a n t i d a d .A d i f e r e n c i ad e l o s d e e q u i v a l e n c i a cs o , m o " e l c o m o d í n " ,q u e s e c e n t r a ns o b r e e l c á l c u l oy l a s i m b o l o g í ay; a d i f e r e n c i ad e l o s d o m i n ó sq u e , p r i n c i p a l m e n t ei ,n s i s t e ne n l a s i m b o l o g í a l,o s j u e g o s d e c o m p l e t a tr i e n d e na t r a b a j a re l c á l c u l oa d i t i v o . L a p r o g r e s i ó nh a c eq u e e n l o sp r i m e r o sn i v e l e se l c á l c u l os e r e a l i c ed e m o d o e x p e r i m e n t avl ,a l i é n d o s d ee l a m a n i p u l a c i ó nf í s i c a .P e r o , p a u l a t i n a m e n t ee, s e c á l c u l os e v a t o r n a n d o c a d a v e z m á s a b s t r a c t oh a s t a a p o y a r s es ó l oe n s i m b o l o g í a f r a c c i o n a r i ac,o m o e s e l c a s od e l " j u e g o d e l d o s " . ¡ El cuadrado E s t ej u e g o v i e n ed e s p u é sd e e x p e r i e n c i adse p a r t i c i ó nl.m p o r t a n t ee s ,a d e m á sq, u e s e p r a c t i q u e nc u a n d o y a l o s n i ñ o s h a n t r a b a j a d oa l g o l a f r a c c i ó nc o m o p a r t e / sd e u n a c a n t i d a dd i s c r e t a p, u e s a l g u n a sd e l a s e s t r a t e g i adse c á l c u l oa e m p l e a re n e s t ej u e g o p r o c e d e nd e e s t es e g u n d oc a r n p o . . a r i a sp l a n c h a sc u a d r a d a sd e c a r t ó n ,c a r t u l i n ao m a d e r a :e s e l G r u p o sd e t r e s o c u a t r o j u g a d o r e s V c u a d r a d oa c o m p l e t a rC. a d aj u g a d o rt i e n e l a s u p e r f i c i e d e u n c u a d r a d op e r o s u b d i v i d i d a e n d i e c i s e i s a v oess, d e c i r c, a d aj u g a d o rd i s p o n ed e d i e c i s é ipsi e z a sq u e c o l o c a d acso m p o n d r á ne l c u a d r a d oA. d e m á sh a y u n d a d o con lasfracciones1/2,1/4,1/8,2t16,1lj6, 2/8 y 1/4. S ee m p i e z ac o l o c a n d os o b r ee l c e n t r oe l c u a d r a d oa p a v i m e n t a rE. l p r i m e rj u g a d o rl a n z ae l d a d o y h a d e colocarsobre él la fracciónobtenida.AsÍ, si obtuvo 2/8 por ejemplo,habrá de averiguarcuántaspiececitas e q u i v a l e na e s a c a n t i d a d y c o l o c a r l a ss o b r e e l c u a d r a d o .E l s i g u i e n t ej u g a d o r h a r á l o m i s m o , y a s í s u c e s i v a m e n tSei.u n j u g a d o rn o p u e d ec o l o c a le n t o n c e s" p a s a " . E l j u g a d o r q u e c o m p l e t ae l c u a d r a d os e l o q u e d a ,y s e c o l o c ao t r o n u e v o y v a c í os o b r el a m e s ap a r a r e i n i c i a er l j u e g o . E l g a n a d o re s q u i e n l o g r ac o m p l e t a rd o s c u a d r a d o s . E s t ej u e g o a d m i t eo t r a v e r s i ó nq u e ,p a r aa l g u n o sr e s u l t am á sf á c i l .E ne l l a ,e n l u g a rd e q u e t o d a sl a sp i e z a s e a ni g u a l e sh, a y v a r i a d a se, s d e c i r ,h a y p i e z a sd e 1 1 4 ,d e 1 / 8 ,y 1 / 1 6 .E l d a d o e s i g u a l .C a d aj u g a d o re m p i e z a c o n u n a c a n t i d a ds u r t i d ae q u i v a l e n t e a d o sc u a d r a d o s . o El círculo L a p r á c t i c ad e e s t e j u e g o v a a c o m p a ñ a d ad e l a s a c t i v i d a d e gs e o m é t r i c a q s u e s u e l e ns e r p r o p i a sd e l s e g u n d oc i c l od e p r i m a r i a .E l c í r c u l os e s u b d i v i d ee n p o r c i o n e st :e r c i o s c, a d at e r c i oe n s e x t o sy, c a d a n u e v a piezaen doceavos.En definitiva,su objeto es trabajar la familia tercios- sextos- doceavosde modo distinto a c o m o s e h a c ec o n l a s e r i e" e l c o m o d í n " E l d e s a r r o l l od e l j u e g o e s c o m o e l d e " e l c u a d r a d o " . o El dos E l j u e g o d e l " d o s " u t i l i z al a b a r a j ad e " e l c o m o d í n " p e r o s a c a n d od e e l l a l o s c o m o d i n e sE. s ,p o r t a n t o , u n j u e g o p a r a p r a c t i c alra se s t r a t e g i adse c á l c u l o . De tres a cincojugadores.Se repartencincocartasa cadajugador y se echansobre la mesatantas cartas c o m oj u g a d o r e sh a y a ;e l r e s t od e l a b a r a j aq u e d ap a r a u n s e g u n d or e p a r t o .5 e t r a t a d e r e u n i re l v a l o rd e d o s u n i d a d e sE. l p r i m e rj u g a d o rt r a t a r ád e r e u n i rd o s e n t e r o ss u m a n d ou n a d e s u sc a r t a sc o n u n a o v a r i a sd e l a s XXVI. CONGRESO MOVIMIENTO COOPERATIVO ESCUELA POPULAR p a r as u m a ro t r o d o s . q u e h a y s o b r el a m e s a .S i l o l o g r as e l a sl l e v a .Y p u e d ep r o s e g u isr i t u v i e r ac o m b i n a c i ó n . eeste E ls i g u i e n t eh a r ál o m i s m o ,p e r os i n o t i e n e nc o m b i n a c i ó e n c h as o b r el a m e s aa l g u n ad e l a ss u y a sD modo siemprehaya cartassobrela mesa. Cuandoya todos han quedado sin cartasse procedeal segundoreparto. Gana quien más cartashaya reunido. JUEGOSDE DADOS en lasque han Losjuegosde dadosestánpensadospara que losjugadoresse encuentrenen situaciones r s t r a t e g i adse c á l c u l oy , t a m b i é n , p a r aq u e s e e j e r c i t e ne n l a m e c a n i z a c i órnu t i n a r i ad e p e q u e ñ o s d e b u s c ae cálculos. l g u a l q u e e n l a s o t r a s s e r i e s l,a s e c u e n c i a c i óvna d e m e n o r a m a y o r d i f i c u l t a ds i g u i e n d oe l c u r r í c u l o e s c o l a rC. o m i e n z ae n s i t u a c i o n eesn o u e l a f r a c c i ó ne s c o n c e b i d ac o m o o p e r a c i ó nd o b l e s o b r eu n a c a n t i d a d d i s c r e t ay l l e g aa l c á l c u l od e p o r c e n t a j edse u n a c a n t i d a dd a d a . El desarrollodel juego es como sigue:Cuatrojugadores.Dos dados:uno para lasfraccionesy otro para r a p e lu n a l a sc a n t i d a d e sU. n o d e l o sj u g a d o r e sa c t ú ad e á r b i t r od e l a p a r t i d a .E l á r b i t r oe l a b o r ae n c u a l q u i e p . o re j e m p l o : t a b l a c o n l o s n o m b r e sd e l o sj u g a d o r e sy l a sp a r t i d a sP E l p r i m e rj u g a d o r l a n z al o s d a d o sy h a d e c a l c u l a re l v a l o r d e l a f r a c c i ó ns o b r el a c a n t i d a dd a d a .S i l a respuestaes correcta,el árbitro le anota un punto en su casilla.Luego lanzaráel siguientejugador y así (un margen s u c e s i v a m e n tE e l. á r b i t r o c o n t r o l ae l t i e m p o c o n c e d i d oa l j u g a d o r p a r a q u e h a l l e l a r e s p u e s t a s s l o m á sa c o n s e j a b l eE) .l j u g a d o rp u e d e ,e n p r i n c i p i ou, s a rp a p e ly l á p i z ,m á sa d e l a n t e e n t r e2 0 y 4 0 s e g u n d o e no es aconsejable. E l á r b i t r ot i e n e p a r a u s oe x c l u s i v o u n a t a b l a e n l a q u e v i e n e nl o s r e s u l t a d o s . M a n o l oA l c a l á M C E Pd e M á l a g a XXVI. KONGRESUA HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN ANEXO II OTALLERDE MATEMÁTICNS MATEMATICA EN EL PRIMER CICLO DE LA E.s.O. METoDor-ocín L ae n s e ñ a n zd a e l a m a t e m á t i c al a b a s a m o sf ,u n d a m e n t a l m e n t ee,n d o s p r i n c i p i o s : . t e m a sy t r a b a j o s L a a c t i v i d a di n v e s t i g a d o rsai g u i e n d ou n e s q u e m ag e n e r a la l c u a ls e l e v a n a d e c u a n d o concretos. E l e s q u e m ae s e l s i o u i e n t e : - P a r t i rd e u n p r o b l e m a s, i t u a c i ó no s u c e s o . - Búsqueda d e s o l u c i o n e(si n d i v i d u aol e n g r u p o ) . - D i s c u s i óyn c o n v e n c i ó n . - Generalización. - A p l i c a c i ó na n u e v a ss i t u a c i o n e sM. e c a n i z a c i ó n . . L a i m p o r t a n c i ad e l a i n t e r a c c i ó cno n e l m e d i o . CRITERIOS GENERALES . El significado ae d e l a s o l u c i ó nd e p r o b l e m a sE. n t e n d e m oes l p r o b l e m ac o m o s i t u a c i ó np r o b l e m á t i c d l a c u a l ,e n p r i n c i p i o d, e s c o n o c e m oesl m o d o d e s o l u c i o n a r lya q u e r e q u i e r ed e u n t r a b a j o d e i n v e s t i g a c i ó n para encontrarlo.Estetipo de problemase sitúaen contextosdiferentes(numéricos, geométricos,de azar...). H a yq u e d i s t i n g u i rc l a r a m e n t e n t r e p r o b l e m a sy e j e r c i c i o s . . S ed e b et e n e r e n c u e n t ae l n i v e ld e c o n o c i m i e n t opsr e v i o sd e l a l u m n a d o . A menudo ocurreque todos los esquemasque poseenno son correctos.En estoscasos,el error reflejael nivel de conocimiento.Estoserrorespodemosutilizarloscomo punto de partiday, de este modo, debatiendo y c o n t r a p o n i e n d loa a l u m n ay e l a l u m n o i r á n c a m b i a n d ol o s e s q u e m aas n t e r i o r e sp o r o t r o sm á sc o r r e c t o s . . E l a u t e n t i c op r o t a g o n i s t ad e l a e n s e ñ a n z ae s e l a l u m n a d o .E sq u i e n c r e a s u s p r o p i o se s q u e m a sd e pensamientoy no únicamenteun mero receptorde los de otra persona.Paraque esto sea una realidades indispensable de adecuarlostrabajos,teniendo en cuenta lascaracterísticas, los intereses,las motivaciones... c a d aa l u m n ay a l u m n o . . E si m p r e s c i n d i btl a e m b i é no r g a n i z a yr p l a n i fi c a rb i e n l a sa c t i v i d a d eesd u c a t i v adse u n a m a n e r af l e x i b l e . T o m a n d oc o m o p u n t o d e p a r t i d ae l n i v e ld e l a a l u m n ay d e l a l u m n op r o p o n d r e m oesx p e r i e n c i aysa c t i v i d a d e s c a d av e z m á sc o m p l e j a ys b i e n o r g a n i z a d adse a n t e m a n o . . D a d a l a i m p o r t a n c i aq u e t i e n e t a n t o l a m e m o r i z a c i ó nd e a l g u n o sd a t o s c o m o e l d o m i n i o d e l o s algoritmosdispondremosde un tiempo y un tratamientoespecíficopara ello. XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR . T r a b a j a n d oe n g r u p o e l a l u m n a d ot i e n e l a o p o r t u n i d a dd e i n t e r a c t u a Ip r e s e n t a n d os u s p r o p i o s planteamientos, colectivas...Por lo tanto, contraponiendolos suyosa los de l@sdemás,tomando decisiones p a r a p e r s o n a y l p a r a g r u p o . h a b r áe s p a c i o el trabajo e l t r a b a j oe n . C o n s i d e r a m onse c e s a r i yo v á l i d oe l a p r o v e c h a m i e n tdoe l a ss i t u a c i o n em s a t e m á t i c aqsu e n o s o f r e c ee l prensa, etc. Por lo tanto utilizaremosestos entorno. Por ejemplo: facturas, rebajas,etiquetas,deportes, que posible. recursossiempre sea RECURSOS . O r i g e nd e l o st e m a s : En Matemáticaslostemassuroende diversasfuentes: - C u a n d os u r g ee n o t r a sá r e a s( s o b r et o d o e n S o c i a l eos N a t u r a l e sa)l g u n an e c e s i d a od d e m a n d a concreta. - D e l a sn o t i c i a sp, r e g u n t a sd, u d a s ,e t c .q u e a p o r t a nl a sp r o p i a sa l u m n a sy a l u m n o s . - De las propuestasque hace la profesorao el profesorsiguiendola programación. . O r g a n i z a c i ódne l t i e m p o : D i s t i n g u i m odso st i e m p o se s p e c í f i c oesn l a o r g a n i z a c i ó d n e l h o r a r i oe s c o l a r . - E l t i e m p o . o r r " r p o n ) i e n t ea l t a l l e r p r o p i a m e n t ed i c h o ,d o n d e e s t áp r e s e n t et o d o e l a l u m n a d o . se presentan Esel momento de presentarel contrato de trabajo, se proponen modificaciones, c o n c e p t o sn u e v o s ,d e a c l a r a n d u d a s g e n e r a l e s ,s e t o m a n a c u e r d o s ,s e r e a l i z a n a l g u n a s correcciones... - E l t i e m p od e l t a l l e rl i b r e ,d o n d ee l a l u m n a d oi n d i v i d u a l m e n toe e n g r u p o sp e q u e ñ o s ,s i g u i e n d o l o a c o r d a d oe n e l c o n t r a t o ,e l i g e nq u é t r a b a j ov a n a r e a l i z a r . . O r g a n i z a c i ódne l t r a b a j o ; La basees el contrato de trabajo. Entendemosel contrato cono una plan de trabajo a realizaren un plazo de tiempo concretoy que ha sido acordadocon anterioridadentre la profesorao el profesory el a l u m n a d od e e s aa u l a . . Estructura: - Habitualmenteintroducimosbloquesde contenidosdiferentes(aritmética,medidas,geometría, l ó g i c a . . .p) o r q u ea l t r a b a j a ru n t e m a s e r e l a c i o n a n d i f e r e n t e sb l o q u e sy a l m i s m ot i e m p o n o s d a l a o p o r t u n i d a dd e p r o f u n d i z a sr o b r ea l g o t r a b a j a d oa n t e r i o r m e n t eD. e c u a l q u i e m r anera, s i e m p r eh a y u n t e m a o t e m a sq u e t i e n e n m á s i m p o r t a n c i aq u e o t r o s . - En los contratosplanteamosactividades diferentes.Lasque son para trabajar individualmenteo utien grupo,trabajosque exigeninvestigación o razonamiento,trabajosprácticos(mediciones, , egos... l i z a c i ó nd e i n s t r u m e n t o s . .p. )r,o b l e m a sj u - Siguiendocon lo citado en los dos puntos anteriores,en todos los contratos,y de forma continuada,vamos trabajando tres tipos de contenidos:conceptuales,procedimentalesy I E R R I E S K O I - A K OM U G I M E N D U K O O P E R A T I B O A R E N XXVI. KONGRESUA actitudinales. - Referentea la correccióndel trabajo, lo realizamosde diferentesmanerasy en función de las características de los trabaios: . E n e l m i s m om o m e n t od e l a r e a l i z a c i ódne l t r a b a i oc o n l a a l u m n ao a l u m n o . . C o nt o d o e l g r u p o . . E n g r u p o sp e q u e ñ o s( 4 - 5 a l u m n @ s ) . . L a p r o p i aa l u m n ao a l u m n oc o r r i g el o s t r a b a j o su, t i l i z a n d ol a c a r p e t ad e e j e r c i c i oasu tocorrectivos. . L a u b i c a c i ó nd e l m a t e r i a l Consideramos el material manipulativo como un recurso didáctico importante. Por este motivo, intentamostener el aula provistode materialdiferente: - Materialde dibujo: reglas,escuadras, graduadores,hojasdiferentes... cartabones,compases, - M a t e r i a lg e o m é t r i c od: a d o s ,g e o p l a n o sp, o l i e d r o sc, u b o s f, i g u r a sy c u e r p o sg e o m é t r i c o s . . . - M a t e r i a lp a r a e l c á l c u l od: a d o s ,r u l e t a sc, a l c u l a d o r ajsu,e g o s . . . - Materialde medida:metrosdiferentes,botes... - Otro tipo de material:cartulinas,hojasdiversas,pinturas,tijeras,cola,cero... . Loslibrosde texto. N o u t i l i z a m o su n l i b r o d e t e x t o c o n c r e t os, i n e m b a r g o t, e n e m o se n l a b i b l i o t e c ad e l t a l l e r ( c l a s el)i b r o sy m a t e r i a le s c r i t oc o r r e s p o n d i e n tael n i v e l y c i c l o p a r a q u e e l a l u m n a d op u e d a u t i l i z a r l o sc o m o l i b r o sd e consulta. Elprofesorado u t i l i z al o s l i b r o sd e t e x t o c o m o r e f e r e n c i sa i n l i m i t a r s ea u n ú n i c ol i b r o . . E v a l u a c i ó nc :r i t e r i o sy m e d i o s . E l o b j e t i v od e l a e v a l u a c i ó ne s v a l o r a re l p r o c e s od e a p r e n d i z a j ed e l a l u m n a d oy o r i e n t a r l o a , s íc o m o a n a l i z a re l f u n c i o n a m i e n t d o e l p r o y e c t op a r a m e j o r a r l o . A la hora de realizarla evaluación,en nuestrocentro escolartenemosen cuenta los siguientescriterios: - T e n i e n d oe n c u e n t aq u e e l p u n t o d e p a r t i d ad e c a d aa l u m n ao a l u m n oe sd i f e r e n t e n, o p o d e m o s p l a n t e a ru n a e v a l u a c i ó n ú n i c ap a r at o d @ s. - Elobjetivode la evaluaciónno debeser clasificar al alumnado,sinotener criteriosconcretossobre su situaciónpara poderleayudaren su proceso. - E l p r o c e s ot i e n et a n t a i m p o r t a n c i ca o m o l o sr e s u l t a d o sl a: s i t u a c i ó ni n i c i a ll,a sa c t i v i d a d erse a l i z a d a s ,l a sh a b i l i d a d ecso n s e g u i d a s . . . - H a yq u e e v a l u a rq u é e s l o q u e l a a l u m n ao a l u m n oh a a p r e n d i d od e m o d o s i g n i f i c a t i v oT.e n e m o s q u e v a l o r a rl a sc a p a c i d a d edse s a r r o l l a d aysn o ú n i c a m e n t el o s d a t o sa c u m u l a d o s - Nospareceimportantecomunicaral alumnado loscriteriosque tenemospara la evaluación, para XXV]. CONGRESO MOVIMIENTO COOPERATIVO ESCUELA POPULAR que conozcanen que basamosésta. E n e l t a l l e r d e M a t e m á t i c ad s e e s t e c i c l o ,l o s m e d i o sq u e u t i l i z a m o sp a r a h a c e rl a e v a l u a c i ó ns o n l o s siguientes: l n i c i a lA : l i n i c i od e u n t e m a p a r a d e t e c t a rl a si d e a sp r e v i a s : - A travésde conversaciones... - Por medio de preguntasconcretasque formula la profesorao profesor. - A n a l i z a n d ot r a b a j o sr e a l i z a d oas n t e r i o r m e n t e . l : i e n t r a se s t a m o st r a b a j a n d os o b r eu n t e m a : I n t e r m e d i ao p r o c e s u a m - Viendo y corrigiendolostrabajosdel contrato. - A travésde los debatesque se dan en al aula entre la profesorao profesory el alumnadodel aula. - Medianteel trabajo de observaciónque haceel profesorado. - Por medio de las respuestas que el alumnadoda a las preguntasformuladaspor la profesorao profesor,antesde seguiradelante,con el objeto de conocerel nivel de asimilaciónque tienen sobreel tema. - U t i l i z a n d ol a i o f o r m a c i ó nq u e s e t r a n s m i t ee n l a sr e u n i o n e sd e l e q u i p od e p r o f e s o r @ s . - T e n i e n d oe n c u e n t al a i n f o r m a c i ó nq u e s e r e c i b ee n l a sr e u n i o n e cs o n l a sf a m i l i a sd e l a l u m n a d o . . Final: - A l f i n a l i z a rc a d ac o n t r a t o ,l a a l u m n ao a l u m n ov a l o r al a sa c t i t u d e sp r e v i a m e n t e l e g i d a s(.V e r e l m o d e l od e f i c h aq u e s e h a u t i l i z a d o ) - Al acabarel trimestreel alumnadopreparauna carpetacon todos lostrabajosrealizados.Para e l l o l o sc l a s i f i c a pn o r t e m a sy c o m p l e t a nu n e s q u e m a( m a p ac o n c e p t u a l )d e l o st r a b a j o s realizados. - C o n l a sf a m i l i a s( m a d r e ,p a d r e ,p e r s o n aq u e e j e r c ed e t u t o r a . . . )a, d e m á sd e l a sr e u n i o n e d s e aula quehacemou s n a v e za l m e s ,s o l e m o sr e a l i z a r e u n i o n e ds e e v a l u a c i óunn a v e za l a ñ o p o r l o g e n e ral o lasvecesque seaconveniente.En estasreunionestransmitimosverbalmente la valoración e e m o sp r e p a r a d oc o n e l e q u i p od e p r o f e s o d e l c u r s od e c a d aa l u m n ao a l u m n oq u e p r e v i a m e n t h preparadapara ella. r@sy recogidoen una ficha de evaluaciónespecíficamente XXVI. KONGRESUA HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN EJEMPLO Fichapara recogerlasvaloraciones. Nombre Fecha Present. Profund. Otros aspectosdel contrato XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR ANEXO III OTALLERDE MATEMÁTICNS TRABAJARLA GEOMETRIA DIFERENTESTRABAJOSA REALIZAR EN CADA APARTADO TRABAJO INDIVIDUAL GRUPO preurño G R U P OG R A N D E (Aula) . Part¡clpar en lostrabajos . A n a l i z a rd i f e r e n t e s grupo pequeño. del s i t u a c i o n egse o m é t r i c a s MEDIO-ENTORNO . D i b u j a ry e x p o n e rl a d e l a sd i a p o s i t i b a s . s i t u a c i ó ng e o m é t r i c ae n l a . E l e c c i ó d ne u n a d e e l l a s . g u Í ad e t r a b a j o . a REFLEXIÓN P a r t i c i p aer n e l g r u p o g r a n d e( a u l a ) . a D i b u j a ry e x p o n e rl o e l e g i d op o r e l a u l a . . Ante el grupogrande presentary defenderlo e l e g i d oe n e l g r u p o pequeño. . P a r t i c i p aer n l a s construcciones. EXPERIMENTACIÓN r l a g u í ad e * . Pasaa t r a b a j ol o r e a l i z a d op o r e l grupo. REFLEXION cLASTFtCACTON REFLEXIÓN . D e b a t i rs o b r el a s s i t u a c i o n egse o m é t r i c a s presentadas. . E l e g i ru n a d e l a s situaciones. . D i n a m i z alra de construcción materiales. . P a r t i c i p aer n e l d e b a t e . A n t e e l a u l a p r e s e n t ayr . Exponerlos trabajos de aula. d e f e n d e rl o st r a b a j o s r e a l i z a d ops o r l o sg r u p o s . ¡ P a s aa r l a g u í ad e r e a l i z a d ops o r e l g r u p o . . E l e g i ru n ú n i c om o d e l o p a r al a g u í ad e t r a b a j o . t r a b a j oi n d i v i d u ael l m o d e l od e t r a b a j o . . P a r t i c i p aer n e l d e b a t e . F o r m u l a ru n a p r o p u e s t a de grupo. d e c l a s i f i c a c i ócno n . Pasaa r l a g u í ad e criterios,modelosde trabajo el trabajo d i a g r a m a sm , o d e l o sd e r e a l i z a d oe n e l g r u p o . f i g u r a sy n o m b r e s . . P a r t i c i p aer n e l d e b a t e . Presentary defender . Exponerlostrabajosde l o sg r u p o s . delaula. anteel grupode aulalos . o P a s aa p o r P r e s e n t aur n a ú n i c a r l a g u í ad e e l r e a l i z a d o s trabajos p r o p u e s t ad e c l a s iifc a c i ó n trabajo la propuesta grupo. p a r a l a g u í ad e t r a b a j o . presentada. r P a r t i c i p aer n e l d e b a t e . Proponernombre, de grupo. d e f i n i c i ó ny f i g u r a p a r a CONCEPTUALIZACION . P a s a a r l a g u í ad e c a d af o r m a o e l e m e n t o . t r a b a j ol a sd e f i n i c i o n e s e l e g i d a se n e l g r u p o . REFLEXION RECURSIÓN . Debatirsobrelos r P a r t i c i p aer n e l d e b a t e . Presentary defender trabajosde los grupos. delaula. anteel aulalo propuesto . H a c e ru n a ú n i c a . Pasaa por el grupo. r l a g u í ad e propuestade nombres, t r a b a j ol a sd e f i n i c i o n e s d e f i n i c i ó ny f i g u r a sp a r a l a g u í ad e t r a b a j o . e l e g i d a es n e l a u l a . @ ANEXO lV . TALLERDE MATEMATICAS UNA VISIÓN DE LAs MATEMÁTICNSA LA HORA DE PROGRA. MAR EN EL TERCERCICLODE PRIMARIA. T r a su n o s a ñ o s e n e l p r i m e r c i c l o m e h a t o c a d o o o r l a s c i r c u n s t a n c i adse l c e n t r o s e r e l p r o f e s o rd e . l e s t a rd e d i c a d oa o t r a st a r e a se n e l c o l ed e c a r á c t e ar d m i n i s t r a t i voo o e m a t e m á t i c aesn u n 5 " d e p r i m a r i aA a p o y o ,e s a sh o r a sv i e n e na s e r l a sú n i c a sq u e d e d i c os e m a n a l m e n tae t r a b a j od o c e n t ec o n l o sc h a v a l e s / a s . T a l v e z p o r e s t a sr a z o n e sh e p o d i d o d e d i c a ra l g o m á s d e t i e m p o a r e f l e x i o n a sr o b r e l a m a t e r i a ,l o s c o n t e n i d o sq u e s e s u e l e nd a r e n e s t e c u r s o( e s p e c i a l m e n teen l a e d i t o r i a lq u e s e u t i l i z ae n e l c e n t r o )y e l e n f o q u eq u e p o d r í ad e s a r r o l l a r . Y ¡ s o r p r e s aT! r a s u n a p r i m e r a m i r a d a t e n g o l a i m p r e s i ó nq u e e n e s t e c u r s o n o a p a r e c e na p e n a s contenidosnuevos: ' E n c u a r t oy a l e s p r e s e n t a r o n l a sf r a c c i o n eys l o s d e c i m a l e ys p a r a e s t ea ñ o d e b e nr e a l i z a ra l g u n a s o p e r a c i o n e sn,o t o d a s ,c o n e l l o s . ' E n g e o m e t r í a s i g u e nv i e n d ol o s p o l í g o n o sy s e e n t r a u n p o c oe n e l t e m a d e l o sá n g u l o s . . E n m e d i d ac o n t i n ú a ne s t u d i a n d oe l s i s t e m am é t r i c o a , d e m á sd e l a sd e t i e m p o ,m o n e d a s . .Y. c o m o novedadse esbozala idea de medir superficies. ' A d e m á sd e l o sc l á s i c ocso n t e n i d o sd e r a z o n a m i e n t om a t e m á t i c op, r o b l e m a sg, r á f i c o s . . . Y a u n q u e e s t e a n á l i s i sd e l t e m a r i o s e a e x c e s i v a m e n tsei m p l i s t an o d e j o d e e x t r a ñ a r m eq u e n o h a y a c o n c e p t o sn u e v o sq u e a y u d e ne n e l d e s a r r o l l om e n t a ld e l o s a l u m n o s ¿ . c ó m oe s p o s i b l eq u e t o d o e l a ñ o s e dediquea repetir cuestiones ya sabidaso a mejoraraspectostécnicosde los algoritmos? M i r e s p u e s t fau e e l o r g a n i z a r m ee l a ñ o a l r e d e d o rd e u n a s e r i ed e i d e a s ,c o n c e p t o sq, u e a y u d e ny d e n s e n t i d oa l a a c t i v i d a dL. a p r i m e r a ,e l e m e n t a le, s s i m i l a ra l a d e l p r i m e rc i c l o :e n m a t e m á t i c a(sc o m oe n c a s i t o d o ) n o s et r a t a d e s a b e rh a c e rf,u n d a m e n t a l m e n tseet r a t a d e s a b e rp e n s a rd, e s a b e ra n a l i z a rl a ss i t u a c i o n e s , de estar dispuestoa buscar respuestasy soluciones,de ser capaz de tanteal probar....y de entrar en c o m u n i c a c i ó nc o n l o s d e m á s ,d e v e r s u s r e s p u e s t a ss,u s c a m i n o s s, u s i n t e n t o sy m e d i a n t ee l d i á l o g o i r elaborandoestrategias. C o m o c o n s e c u e n c idae e s t o , s e d e r i v a q u e l o s m e c a n i s m o sl o , s a l g o r i t m o sn o s o n a l g o c e r r a d oe i n m u t a b l es, i n oc o n s e c u e n cdi ae u n a t r a d i c i ó nc u l t u r a lq u e n o ss i r v ep a r ac i e r t a so c a s i o n e sp,e r o q u e e n o t r a s nos puedetender trampaso retrasos.Ver ejemplo ¿ C ó m or e s o l v e m oess t ad i v i s i ó n1 2 5: 0 ' 2 5 ? L a r e g l ad i c eq u e s e m u l t i p l i c ae l d i v i d e n d oy e l d i v i s o rp o r l a u n i d a ds e g u i d ad e t a n t o c e r o sc o m o . . . . . . ¿ N os e r í am á sf á c i l m u l t i p l i c a rp o r 4 , q u e n o s a h o r r a r í al a n e c e s i d a d e h a c e ri n c l u s ol a d i v i s i ó n ? En efecto,es una soluciónparcial,solo sirve para casosconcretos..Pero lo que refleja es qué actitud p r e s i d en u e s t r aa c c i ó n l: a n o r m ac i e g ao e l r a z o n a m i e n t o . f-7\t . . . . .K 10s) I \:',1 XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUEI-APOPULAR Y con esta perspectiva, me planteétrabajarcasitodo el temario de numeracióny medidaa partir de dos c o n c e p t o se:q u i v a l e n c iya r e l a t i v i d a d . La primera de ellas aparececomo novedad en el panorama de bastantesalumnos al trabajar con f r a c c i o n e s :e b u s c al a f r a c c i ó ne q u i v a l e n t e . . . .( a c o m p a ñ a ddae u n a sn o r m a sp a r ac o n s t r u i r l a sN) .o d e j ad e s e r sorprendenteque se presentecomo nuevo, algo que está en la basede todos nuestrosalgoritmos:En las ml o s o= ! r r € l l e v o = e s e lr e s u m e n d e c o m o l 0 u n i d a d e s e q u i v a l e n a u n a d e c e n a , s u m a s y m u l t i p l i c a c i o n ef a se p o r n o h a b l a rd e l m e c a n i s m d o e l a r e s t ac o n l l e v a d a e s n l a q u e c a m b i a m o se,n m u c h a so c a s i o n essi n s a b e r l o , p o r p o r q u e o t r a e q u i v a l e n t e u la cuenta a ñ a d i e n d o ' 1 0 n i d a d e se n e l m i n u e n d oy ' l d e c e n ae n e l s u s t r a e n deol no varía. resultado E n c u a n t oa l c o n c e p t od e r e l a t i v i d a dq u e a p a r e c ee n e s t r e c h ar e l a c i ó nc o n e l a n t e r i o rp e r s i g u eq u e e l de que todas lascosaspuedenservistas,definidasdesdemuchospuntosde vista,y que alumnoseaconsciente s e g ú nn u e s t r ai n t e n c i ó np o d e m o se l e g i ro c e n t r a r n o e sn uno o en otro. c l a r a :l o s c h a v a l e s a b e nq u e a l h a b l a rd e E n u n a p r i m e r aa p r o x i m a c i ó n e s t ai d e a e s t am e d i a n a m e n t e como objetosde árbolessi estamosen lengua los tratamos como objetos de vocabulario,en experiencias que dentro de las conscientes conocimientoy en matemáticascomo cantidadespara operar.Pero no son 1 . 0 0 0 m i l l a r e so 1 0 0b i l l e t e s p u e d e m i l l ó n o y que 1.000.000 ser1 m a t e m á t i c atsa m b i é ne x i s t ee s ar e l a t i v i d a d y t a m p o c o s o n c o n s c i e n t eqsu e l o s q u e d e d i e z m i l ;y 3 0 m i n u t o sp u e d e ns e rm e d i ah o r a o 1 8 0 0s e g u n d o s . . . . . y q u e r e l a t i v i d a d e s c o g eer l p u n t o e s a r u c h a ss i t u a c i o n ecso n f l i c t i v also hacemoe s sa p l i c a r a d u l t o sa l r e s o l v em que podemos insolubles. nos resulta másadecuado.Y así resolvercosas de vista ¿ Q u i é nn o r e c u e r d al a n o r m aq u e n o sd a b a np o r l a c u a l n o s e p o d í a ns u m a ro b j e t o sd e diferentecategoría? ¿Acasonosumamoshoñsyminutos,ometrosycentímetros,operasymanzanas,osillasymesas...? B a s t ac o n c a m b i a rd e e n f o q u ey o p e r a m o su n i f i c a n d ot o d o e n m i n u t o s ,m e t r o s f, r u t a so m u e b l e s . . . C i e r t a m e n t ea, u n q u ea a l g u n a sp e r s o n a sl e s p u e d ac a u s a rs o r p r e s ae s t a si d e a s ,n o e s t o y d e s c u b r i e n d o nada.Solamentecomentolo que estáen la basede nuestrosistemade numeracióny por lo tanto en todo el y de relatividadseríaimposibleoperary manejarnos sistemade medidas.5in estosconceptosde equivalencia p a r ac r e a rc e g u e r ah a c o n s e g u i d o d e f o r m a c o t i d i a n ac o n e l l o s .P e r o ,l a e n s e ñ a n z p aor artede sucapacidad q q u e u n a si d e a ss i m p l e s e c o n v i e r t a ne n i n f i n i d a dd e n o r m a sm e m o r í s t i c a su e e s n e c e s a r i roe c o r d a yr a p l i c a r para cada una de lascasuísticas. Parapasarde unidadesa centenasse divide por...,para convertirlos metros e n m i l í m e t r o s e m u l t i p l i c ap o r . . . P a r ac o n v e r t i ru n e n t e r oe n u n a f r a c c i ó ns e m u l t i p l i c a . . . .soe d i v i d e . . .o. s e s u m a . . .o. s e r e s t a . acaba perdiendola Y entre este complicadoentramadode normas,el chaval,en bastantesocasiones, s u e h a b l a nd e u n n i ñ o q u e t i e n e u n m i l l ó nd e c r o m o so, d e u n a u t o b ú s n o c i ó nd e l a r e a l i d a de: s o sp r o b l e m a q con 300 pasajeros son de verdad porque se pueden hacer. Y e l c h a v a l y ai d e n t i f i c ap r o b l e m ac o n c u e n t a y, s a b eq u e l a sc u e n t a ss o n c u a t r o ,y s i n o s a l ec o n a l g u n a d e e l l a se l p r o b l e m a e, s q u e e n t o n c e sn o p u e d eh a c e r s e . S i u n a m a n z a n as e a s ae n 1 0 m i n u t o s ,a q u é h o r a d e b e r áp o n e r s ee l c o c i n e r on o v a t oa p r e p a r a r l a s p a r a p o d e r l l e v a r l a as l a m e s aa l a s2 . O l o q u e e s l o m i s m o ¿ c u á n t ot a r d a n6 m a n z a n a s ? (Ojo el cocineroes novato,pero no tonto) Y en esta línea de i n c i d i re n l o e l e m e n t a lp l a n t e a m o sq u e m e d i r e s u n a f o r m a de contar.Si bien el resultado es difícil de estimar porque no podemos manejar elementos sueltos.Y e n l a b ú s q u e d ad e HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA ha ido m e c a n i s m ovsa m o sd e s c u b r i e n d o e l s e n t i d od e l a u n i d a d ,y v a m o sv i e n d o c o m o c a d a c i v i l i z a c i ó n queel h a s t a q u e p r e s e n t a b a n r e l a c i o n e e s n t r e e l l a s , l a s e s t a b l e c i e n duon i d a d e sd e r e f e r e n c i al ,a sd i f i c u l t a d e s m u n d o m o d e r n oi m p u l s ós u h o m o g e n e i z a c i ó n . Y nosotrosa nuestronivel tendemosa colaboraren estatendenciade igualarnos,dando por hechoque lascosasrespondensiemprea losmismoscriteriosy damospor sobreentendidoque el chicoal ser interrogado sobrecuánto mide una cosa,por ejemplo una mesa, sabea qué aspectoconcretonos referimos,como si la : n s ut a m a ñ o , m e d i d af u e s ea l g o ú n i c oy n a t u r a l O . b v i a n d oq u e u n a m e s as e p u e d em e d i rd e m u c h a sf o r m a s e p e s o , p a t a s , e n l a c a n t i d a dd e m a d e r a ,e n l a en su e n s u v o l u m e n ,e n l a c a n t i d a dd e m e t a l q u e l l e v ae n l a s resistencia a los golpes,al rayado,en cuánto al coste.....Y que para cada una de estosaspectoshemosido i n v e n t a n d ou n i d a d e sd e r e f e r e n c i aq, u e a s u v e z r e l a c i o n a m ocso n o t r a sm á sg r a n d e so m á sp e q u e ñ a sc o n l a q u e g u a r d a nu n a se q u i v a l e n c i a s . . . . . Y al hablarde números,de operaciones, de problemasponiendoespecialatenc¡óna estosconceptosnos encontramoscon la historiade las matemáticas,de los diferentessistemasde numeración(ademásde los r o m a n o sl,o sa n t i g u o st a m b i é ns a b í a nc o n t a ry t e n í a nn ú m e r o s )d, e l o sd i f e r e n t e sa l g o r i t m o sp a r ar e s o l v elro s '1.... Y l a sm a t e m á t i c adse j a nd e y d e p o r q u é C r i s t on o n a c i óe n e l a ñ o c á l c u l o sd,e l a h i s t o r i ad e l c a l e n d a r i o explicamos, ser eserato para hacercuentas,y pasana ser unos momentosen loscualeshablamos,pensamos, e n t e n d e m o sn, o s i n t e r r o g a m osso b r el a r e a l i d a d l,a h i s t o r i al,a l ó g i c a ,l a p u b l i c i d a d . . .t .r .a t a n d od e e n t e n d e r a l g o m á sd e l o q u e n o s r o d e ac o n l a a y u d ad e l o s n ú m e r o s . Y con estavisiónestoyplanteandoactividades, discutiendo,informando,contandohistoriasy cuentos... a n t e u n a c i e r t ai n c o m p r e s i ó d n e l a l u m n a d oq u e s e p i e r d ee n l a m a y o r í ad e l a s p r o p u e s t a ys e s p e r ac o n i m p a c i e n c ilaa st r a n q u i l i z a d o r af isc h a sd e c u e n t a sy p r o b l e m a sd e m a t e m á t i c acso m o l a sd e l a ñ o p a s a d op, a r a ponerseen serioa aprendermatemáticas. . ¿tal E lt i e m p ot i e n e l a r e s p u e s t aA.u n q u en o d e b e s e rl a m i s m as i l a m e d i m o se n s e g u n d o so e n m e s e sO vez sí? J o s éL u i sA l o n s o MECEP de Madrid HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA AAZTERTZEK@ JOV@URU TAÜLEF¡RA TALLER DE ÜRIVESTÜ@ACT@N DEL MEDÜ@ ***m XXVI. CONCRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR I N GURU-AZTERTZEKO TAI LERRA LAN EGITASMOA Hasteko,urte hauetan egindakoarenerrepasu bat egin da, jende berria barneratu dela eta. Erabili den lan tresnaegunkaria izan da, baina bestekomunikabideetara zabaltzea pentsatu da. Esperientziaezberdinak esposatueta debatitu dira: Telebistakoberri baten azterketa, hiria ikasgela irekia, komunikabideak ingurune azterketaren inguruan, historian barneraketa, Cantabriari buruzko materiale didaktikoen eraketa eta azkenik, argia. LAN EGITASMOAREN GARAPENA Aurkezturiko esperientzia ezberdinen esposaketak aurrera eraman dira. Telebistako berriari dagokionean, irakasleakez zituen lortu aldez aurretik zehazturik zituen helburuak, gazteek iharduera beste era batetara ulertu baitzuten. Hiria ikasgelairekiari dagokionean, praktikan,datorren ikasturtehonetan ipiniko da. Cantabriariburuzko materialedidaktikoareneraketan,ikasleeierabilgarriakzaizkienmaterialeakeskura ipintzeko saiakeraegin zen. lngurune azterketarenheziketanberriz, bideoenerabilpenareninguruan, telebistangaur egun dauden dokumental anitzak jaso zituzten eta bideo hauek gordetzean, ikasleenjarrera sustatu eta ikerketa bultzatzea lortu zen. Azken ekintza honetan, hilabetero lan egitasmo bat eraman zuten aurrera: lkasgai bakoitzaren fitxen eraketa, ikusitako bideoen laburpenak, egunkarietan ikerketak, muralean orniduren ezarketa, ikerketa teorikoak eta irteerak. Azkenik, Pilar Benejamen "Enseñary aprender CienciasSocialesen la secundaria" liburua irakurriz, bertan azaltzen dituen lan proposamenak aztertu ditugu, ikasleeigizarte zientziak ikastea zaila zergaitik gertatzen zaien p Ianteatuz. BALORAPENA Hiru tailerretanantolatuz,jende gehiagoren parte hartzea bultzatu da. Burutu den lana baliogarriaizan parte hartzaileek beren testuinguruan praktikan jartzeko. da tkasturte honetarako bi bide jarraitzea proposatu da: Batetik, gizarte zientzien ikaskuntzaren debatea sustatuko da, honi formazio etapa batekin haseraemango zaiolarik eta bestetik,komunikabideekin modu praktiko batean lan egingo da, bere erabilera kritikoa zein ingurune azterketaren materiale gisa landuz. XXVI. KONGRESUA HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN DEL MEDIO TALLERDE INVESTIGACION MECEPS.ASISTENTES . . . . . . Almería Cantabria C a s t i l l aL- a M a n c h a Euskadi León Madrid PLAN DE TRABAJO E s t ea ñ o s e h a n i n c o r p o r a d ob a s t a n t e sp e r s o n a sn u e v a sa l t a l l e r ,p o r l o q u e h a h a b i d o q u e c o m e n z a r h a c i e n d ou n p e q u e ñ or e p a s od e l a t r a y e c t o r i ad e l m i s m oe n e s t o sú l t i m o sa ñ o s . r l C o n o c i m i e n t do e l E l t a l l e r h a e s t a d ot r a b a j a n d oc o n l a sn o t i c i a sd e p r e n s ac, o m o m e d i o p a r a e n s e ñ a e M e d i o , p e r o c r e e m o sq u e h a l l e g a d oe l m o m e n t o d e a m p l i a re l d e b a t ea l o s M e d i o sd e c o m u n i c a c i óenn g e n e r al . Comopareceque hay variasexperiencias, se dedicarála mayor parte del tiempo a exponerlasy debatirlas y d e j a rt a m b i é nu n e s p a c i op a r a i n i c i a re l d e b a t es o b r el a e n s e ñ a n z da e l a sl l a m a d a sS o c i a l e s . Lasexperiencias oresentadas son: . Trabajoa partir de una noticiade T.V. . L a c i u d a d ,a u l a a b i e r t a . M e d i o sd e c o m u n i c a c i óenn e l e s t u d i od e l a sC i e n c i aN s aturales. . Laluz r Entramosen la Historia(Anexol) . C r e a c i ó nd e m a t e r i a l e ds i d á c t i c osso b r eC a n t a b r i a . ( A n e xl lo) 5 e p r o p o n et a m b i é ni n i c i a ru n d e b a t es o b r el a e n s e ñ a n z d a e l a sS o c i a l e s . DESARROLLODEL TRABAJO La primera experienciapresentadaha sido sobre una noticia del telediario de la 2' cadenasobre los residuosy su tratamiento.La noticiaestabagrabaday pretendíaque la grabaciónfuera un mero elemento introductordel tema. Pasóla grabacióny comprobóque el alumnadono hacíacasoal vídeo.Pasóla noticia v a r i a sv e c e sh a s t aq u e c o n s i g u i óq u e a t e n d i e r a n . XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR A l v i s i o n a rv a r i a sv e c e sl a g r a b a c i ó nc, o m p r o b óq u e e l t r a t a m i e n t od e l a n o t i c i ae r a m u y p a r c i a l o q u e h i z oq u e v a r i a r ae l p r o p ó s i t od e l a e x p e r i e n c i ap,a s a n d oa s e re l e s t u d i oc r í t i c od e l o sm e d i o sd e c o m u n i c a c i ó n , q u e s e h a c ed e l a s n o t i c i a sS e l p l a n t e a m i e n t oy m a n i p u l a c i ó n . e t r a b a j ó e n s e i ss e s i o n e sd,e A b r i l a J u n i o . U t i l i z a r o nl a p r e n s ay l a l e g i s l a c i óvni g e n t es o b r ee l t e m a . q u e h a c ed e l t r a b a j oe s p o s i t i v aF . u e i n t e r e s a n t ep, e r o e l a l u m n a d on o d e s c u b r i óp, o r s í Laevaluación sólo,lo que pretendíala profesora. au e L as i g u i e n t ee x p e r i e n c i am, á sq u e u n a e x p e r i e n c icao m ot a l , e s l a p r o p u e s t ad e u n a U n i d a dD i d á c t i c q forma parte del proyectoLa ciudad,aula abierta. los valores y los contravalores Trabajael conocimientode los mediosde comunicación, los estereotipos, q u e i n c u l c a nl,a sm a n i p u l a c i o n easl a sq u e s o n s o m e t i d a sl a si m á g e n e sl ,o sf o t o m o n t a j e s . . . E l t r a b a j op r e t e n d ee n s e ñ a a r v e r i m á g e n e sa, s e rc o n s u m i d o r ecsr í t i c o sy a c t i v o sd e l a i n f o r m a c i ó nq u e r e c i b i m o sN. o e s t áe x p e r i m e n t a d eo n e l a u l a ,s e h a r á e s t ec u r s op r ó x i m oe n e l n i v e ld e 4 " d e P r i m a r i ac, o m o u n a t r a n s v e r s ael ,n t o d a sl a sá r e a sd e l c u r r í c u l u m . S e a b r i ó u n d e b a t e s o b r es i n o e s t a m o sm a n i p u l a n d ot a m b i é n n o s o t r o sa, l i n t e n t a rq u e v e a n l o q u e . o n c l u i m oqsu e , e l l e n g u a j ed e l a si m á g e n e se s e n e l q u e h a b i t u a l m e n t e s t á ni n m e r s o s n o s o t r o sq u e r e m o sC y h a y q u e e n s e ñ a ra l e e r l o ,a d e s c i f r a r l oA. d e m á s ,n u e s t r op o d e r d e m a n i p u l a c i ó ne i n f l u e n c i an o e s t a n g r a n d e ,d e s d el u e g o ,n u n c as e r ác o m o e l d e l o s m e d i o sd e c o m u n i c a c i ódne m a s a s . Otra experienciapresentadaha sido un trabajo sobre la luz y otro de conocimientodel entorno, r e a l i z a d oc o n n i ñ a sy n i ñ o sd e c u a t r oa ñ o s .L a e x p e r i e n c isae d e t a l l ae n e l T a l l e rd e 0 - 8 . L a e x p e r i e n c iE a n t r a m o se n l a H i s t o r i ae s t ái n c l u i d ad e n t r od e l p r o y e c t od e t r a b a j oc o n l a p r e n s aq u e s e había propuestoen el Cori'greso anterior.(VerAnexo l). La experienciade creaciónde materialesdidácticossobreCantabria,también estádentro de un proyecto m á s a m p l i o ,l l a m a d oP A P E L U C OCSo. n e s t et r a b a j o ,s e h a q u e r i d or e a l i z a ru n P r o y e c t oe n p r i n c i p i os i m p l e : l l e v a ra n u e s t r oa l u m n a d ou n o s m a t e r i a l e ds e t r a b a j oq u e l e ss e a nd e u t i l i d a d t, a n t o p o r l a m a t e r i aa t r a t a r ( C a n t a b r i a c) ,o m o p o r s u s e n c i l l e zp,a s a n d op o r u n a p r e s e n t a c i óang r a d a b l e(.A n e x ol l ) . C o m oú l t i m ot r a b a j op r e s e n t a d so e e n c u e n t r al a e x p e r i e n c idae u t i l i z a c i ó n d e v í d e o se n l a e n s e ñ a n z da e l a sC i e n c i a N s a t u r a l e sA. p r o v e c h a n d o l o s p r o g r a m a s o b r eN a t u r a l e z aq u e h a y e n l a sd i f e r e n t e sc a d e n a sd e T . V .s, e u t i l i z a nl a sg r a b a c i o n erse a l i z a d acso m o m o t i v a c i ó nV. a c r e a n d ou n a b i b l i o t e c ad e a u l a q u e a u m e n t a y r e n u e v ac a d aa ñ o ,e l i m i n a n d oa r t í c u l o p s d o c u m e n t oe s a s a d oo s s t r o p e a d o sE.n l a b i b l i o t e c ae n t r at o d o t i p o de materiales:videos,revistas,libros,enciclopedias, documentalesde T.V.,... P r e t e n d ec r e a r e n e l a l u m n a d o u n a a c t i t u d p o s i t i v aa s e g u i r i n v e s t i g a n d oy a p r e n d i e n d o ,q u e c o m p r e n d a nq u e , l a C i e n c i an, o e s a l g o q u e e s t éa h í y p u n t o . E n f o c ae l t r a b a j od e l a sC . N a t u r a l eds e s d ee l p u n t o d e v i s t ad e l a E c o l o g í aL.a sc o s a se s t á np a s a n d oa h o r a y eso los librosde texto no lo recogen. 5 e h a o b s e r v a d oq u e ,c o m o e n e l c a s od e l a p r i m e r ae x p e r i e n c irae l a t a d ae, l a l u m n a d on o a t i e n d e ,n o l e i n t e r e s ap , o r l o q u e , l a v i s u a l i z a c i ódne l v í d e o ,s e h a c e c o n u n p l a n d e a c t i v i d a d e qs u e d e b e c o m p l e t a r y que se m i e n t r a so b s e r v aA . s í s e h a c o n s e g u i d oq u e m a n t e n g a nl a a t e n c i ó nd u r a n t ee l t i e m p o n e c e s a r i o centrenen el tema. Losmedios,así utilizados,sí que sirvenpara trabajar.Ver vídeossin más,no les interesa en absoluto. L l e v a nu n p l a n d e t r a b a j om e n s u ael n e l q u e e n t r a n : - Fichasde trabajo sobreel tema a estudiar.Suelenser elaboradaspor el profesor. - Resumende los vídeosvistos. HERRIESKOLAKO MUGIMENDU KoolERArlBol.llN xxvl: Kolc.tpf.yA. . - I n v e s t i g a c i o ne ns l a p r e n s a . - A p o r t a c i o n easl m u r a l . - I n v e s t i g a c i o nteesó r i c a ss o b r ec u a l q u i e tre m a p a r a d a r u n a c o n f e r e n c i a . - L a ss a l i d a sr e a l i z a d a s . L o st r a b a j o sd e b e nc u i d a rl a p r e s e n t a c i ó n . P a s a m oas t r a t a re l ú l t i m o p u n t o d e l t r a b a j op r o p u e s t oC. o n s i d e r a m oqsu e ,e l d e b a t es o b r el a e n s e ñ a n z a d e l a sS o c i a l e se,s u n t e m a d e m a s i a d o a m p l i oc o m o p a r ar e a l i z a r l oe n e l t i e m p o q u e n o sq u e d a ,p o r l o q u e s e d e c i d eh a c e re l g u i ó n y d e b a t i r l od u r a n t ee l c u r s o . C o m o p r i n c i p i ov a m o sa l e e r e l l i b r o E n s e ñ a yr a p r e n d e rC i e n c i a sS o c i a l e e sn la Secundarid ae Pilar Benejam y otros. Ed. Horsori y, después,cuestionarnoslas propuestasde trabajo que hace e intentar r e s p o n d ear l a p r e g u n t ad e ¿ P o rq u é l e c u e s t aa l a l u m n a d ol a ss o c i a l e s ? . D a d o q u e a h o r ae x i s t e nm e d i o ss u f i c i e n t epsa r a l a c o m u n i c a c i órná p i d a ,c r e e m o sq u e n o v a a s e r d i f í c i l m a n t e n e re l d e b a t e. VALORACIÓNDEL CURSO E lt a l l e rh a r e c u p e r a d o s u a n d a d u r at r a s d o s a ñ o sd e p a r a d a .L a n u e v ao r g a n i z a c i ó e n n t r e st a l l e r e sh, a p e r m i t i d ol a i n c o r p o r a c i ódne o t r a sp e r s o n a qs u e e s t a b a ni n t e r e s a d a s . V a l o r a m o sq u e e l t r a b a j o d e s a r r o l l a d d o u r a n t e e s t e C o n g r e s oh a s i d o v a l i o s op a r a t o d o s y t o d a s l o s c o m p o n e n t eqs u e h e m o se n c o n t r a d oi d e a sn u e v a sp a r aa p l i c a re n n u e s t r ot r a b a j od i a r i oe n e l a u l a . PROPUESTAS DE TRABAJO Comoya se ha dicho anteriormente,durante estecursovamosa trabajaren dos vertientes: P o r u n a p a r t e i n i c i a r e m oes l d e b a t es o b r el a e n s e ñ a n z a d e l a ss o c i a l e sd,e b a t eq u e i n i c i a r e m ocso n u n p e r í o d od e f o r m a c i ó n P . o r o t r a p e n s a m o tsr a b a j a rd e f o r m a p r á c t i c ac o n l o s m e d i o sd e c o m u n i c a c i ó nt a, n t o e n e l p l a n od e s u u t i l i z a c i ó nc r í t i c ac, o m o e n e l d e m e d i o sd e t r a b a j op a r a l a I n v e s t i g a c i ódne l M e d i o . COORDINACIÓN E m i l i a n oP a d i l l aM o l i n a . C/ Onicen" 43 04008Almería. XXVI. CONGRESO MOVIMIENTO COOPERATIVO ESCUELA POPULAR DEL MEDIO ANEXO I . TALLERDE INVESTIGACIÓN ENTRAMOSEN LA HISTORIA 5 e h a r e a l i z a d oc o n n i ñ o sy n i ñ a sd e 3 " d e P r i m a r i a . P a r t i e n d od e l a ñ o d e s u n a c i m i e n t o1, 9 8 9 ,h a n i d o v i e n d o l o s h e c h o sm á s i m p o r t a n t e so c u r r i d o se n e l m u n d o ,e n E s p a ñ ay e n s u v i d a .E l p r o c e s od e t r a b a j oh a s i d oc o m o s i g u e : A y u d a d o p o r l a m a e s t r a ,b u s c a r o ne n l o s a n u a r i o sy s e i b a n s e l e c c i o n a n dloa s q u e p a r e c í a nm á s se redactaba un titular que, interesantes,al final, sólo se dejaban dos o tres. Una vez seleccionadas pared. pegaba pasaba y posteriormente, la en se al ordenador se propia Una vez terminadaestaparte con todos los añosvividos,se ha pasadoa la labor de investigación t i t u l a r e l egido. d e l m á s i n f o r m a c i ó n g r u p o s b u s c a n d o l a s n o t i c i a s , h a n i n v e s t i g a du on a d e del alumnadoP . or y q u i e n I n t e r n e t . q u i e n d e ha tirado h a c o n s u l t a d oc o n f a m i l i a r e s Hay Lo investigadose ha leído al resto de la clase para despuéspasarlo al ordenador, resumido si la i n f o r m a c i ó ne r a m u y l a r g a . F i n a l m e n t es,e h a r e c o g i d ot o d o e n u n l i b r o q u e s e t i t u l a b a" E n t r a m o se n l a h i s t o r i a" . El trabajo se valora como muy positivo,les ha gustadomucho verseen los diferentesmomentosde sus o c h oa ñ o sc o m p a r a d ocso n l o sa c o n t e c i m i e n t odse l m u n d oy d e E s p a ñ ay c r e oq u e ,a s u n i v e l ,s i h a n c a p t a d o la idea que presidíael trabajo:que Ia Historia la vamos haciendo nosotros y nosotras. A p a r t e d e e s t et r a b a j o ,h e m o sc o m e n z a d oa e l a b o r a ru n á l b u m d e p r e n s a r, e c o g i e n d ol a s n o t i c i a sd e l . sí p e r i ó d i c oP . o r s u p u e s t oq u e l a sn o t i c i a se r a n l a sm á s i n t e r e s a n t edse s d ee l p u n t o d e v i s t ad e l a l u m n a d o A e n la y l a s b a l l e n a s d e m u e r t e q u e p a r a l a a p a r i c i ó n ir a la escuela, d e b e a n d a r7 k m s . h a y n o t i c i a sd e u n n i ñ o i n f a n t i l . c o s t aC a n t á b r i cya l a M a r c h ad e n u n c i ad e l a e x p l o t a c i ó nl a b o r a l Estetrabajose continuaráen el cursopróximo,completandola noticiacon un comentariosobrela misma, vocabulario aprendido,... M a r i a s u nA r a b a o l a z a CANTABRIA XXVI, KONGRESUA HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN DEL MEDIO ANEXO II OTALLERDE INVESTIGAC¡ÓN PROYECTOCANTABRIA Losobjetivosque se pretendencon la realizaciónde estetipo de material,son los mismosque en el resto d e l t r a b a j o e l a b o r a d op o r e l E q u i p o P a p e l u c o sy, q u e b á s i c a m e n t ce o n s i s t e ne n h a c e r l l e g a r a n u e s t r o alumnado las ideasbásicasde comprensiónde la historia,geografía,arte, deportes,etc. de nuestraregión, d e C a n t a b r i aP . r e t e n d e m oqsu e d e u n a m a n e r af á c i l y r á p i d as e p o n g a ne n c o n t a c t oc o n e s t ar e a l i d a dp, o n e r e n s u sm a n o sm a t e r i a l efsá c i l e sc, ó m o d o sq, u e l e ss i r v a nd e u n p r i m e rp a s o ,d e u n a c e r c a m i e n taoe s ar e a l i d a d : No pretendemosrealizarunasmonografíaso trabajosexhaustivos sobrecadatema, nada máslejosde nuestro o b j e t i v o . A l c o n t r a r i o ,q u e r e m o sc o n s e g u i re n u n a s p o c o sf o l i o s u n a v i s i ó n g e n e r a l d e c a d a t e m a , l o s u f i c i e n t e m e n tm e o t l v a d o ro a r ae l a l u m n a d o . Ademáspretendemosque nuestrotrabajo sirvade guía o de orientacióna otros enseñantesque estén en situacionessimilaresa las nuestras,por eso los temas han sido tratadosdesde una perspectivageneral, g l o b a l ,p a r aq u e p u e d a ne n t r a re n c u a l q u i e sr a c o . Estoshan sido los objetivosque nos marcamos;para poder realizarlonos hemosservidoy aprovechado principalmentede dos situaciones;por un lado las monografíasde trabajos concretos,y por otra la p r e p a r a c i ód n e l a ss a l i d a sd e T r a b a j o . La idea consisteen lo siguiente: sás R e a l i z au r n a p e q u e ñ am o n o g r a f í a B , i b l i o t e c ad e T r a b a j o d , e c a d a u n a d e l a s p a r t e so s e c u e n c i am importantesde nuestrahistoria;de cada uno de los elementosgeográficosmás relevantesde nuestratierra; de cada uno de los acontecimientos de Cantabriá. históricos-culturales-folklóricos-deportivos-etc. E s ae s u n a d e l a si d e a s . R e a l i z a ru n p e q u e ñ o p r o g r a m a ,P r o g r a m ad e S a l i d ad e T r a b a j o ,d e c a d a u n a d e l a s s a l i d a sq u e realizamos, especificando másque el itinerario,que algunasveceses importante,los lugares,losobjetivos,las a c t i v i d a d eqsu e e l p e r s o n atli e n e q u e r e a l i z a r . T o d oe l l o p r e s e n t a d o d e l a m a n e r am á sg r a t a p o s i b l e . Esaes otra de las ideas. ELABORACIÓNDE FOLLETOS Comoconsecuencia como de salidas. de todo lo expuesto,se elaboranlosfolletos,tanto de monografías, E n p r i m e rl u g a rd e c i d i m o sd a r u n i f o r m i d a da t o d o e l p r o y e c t oy a s í ,e l t a m a ñ od e l p a p e le n , A 5y e l t i p o de letra,grande y claro,son los utilizadosen todos lostrabajos. L a si l u s t r a c i o n esse h a n e s c a n e a ddoe l i b r o s f, o l l e t o s t u r í s t i c oosc u a l q u i e pr a p e l q u en o sh a p a r e c i d ob i e n o h a a o o r t a d oe l a l u m n a d o . que, por economíay para que tengan la estructurade un libro, deben hacersea doble cara, Pensamos p e r o c a r e c e m odse u n s i s t e m ad e e d i c i ó na p r o p i a d oy , l a s m o n o g r a f í a qs u e s e e n t r e g a no r i g i n a l e se n c o l o 1 van a una cara.Losfolletosde salidas,como se fotocopian,recortamosy pegamosy así lo hacemosa doble c ar a . El procesode "fabricación"ha tenido dos oartes: XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPUT-AR E n p r i n c i p i ol,a c l a s eh a i n v e s t i g a d e o n l o s l i b r o sy d o c u m e n t o q s u e h a e n c o n t r a d oe n l a b i b l i o t e c aE. s t a investigaciónha necesitadonuestra ayuda para seleccionarla información adecuada,comprender el s i g n i ifc a d od e p a l a b r a sy c o n c e p t o sp, a r a e l e g i ri l u s t r a c i o n e s , . . A q u í i n t e r v i e n el a i n t e r d i s c i p l i n a r i d apdu, e s ,e n t o d o e s t e t r a b a j o , e s n e c e s a r i ou t i l i z a rt é c n i c a sd e comprensiónlectora,manejode diccionarios y enciclopedias, expresiónescrita,gusto artístico,... U n a v e z q u e s e d e c i d eq u e y a e s t ác o m p l e t al a i n v e s t i g a c i óyn s e g u r o sd e q u e s e e n t i e n d e nt o d o s l o s conceptos,ha sido labor nuestrarevisar,retocar,aclarar,dar forma al texto, de maneraque quede realmente q u e l o u s ep o s t e r i o r m e n t e . u n d o c u m e n t ov á l i d op a r ae l g r u p o q u e l o h a t r a b a j a d oy p a r a c u a l q u i e r a Porquees nuestropropósitoque, cuandootro grupo tenga que estudiarel mismotema, no partade cero, s i n oq u e , e l d o c u m e n t oe l a b o r a d os i r v ad e e s t u d i oy s e a m p l í eo t r o a s p e c t od e l m i s m ot e m a . E j . :N o v o l v e r á a i n v e s t i g a sr o b r e e l S a n t a n d e ra n t i g u o , s i n o q u e , s e i n v e s t i g a r ál a c i u d a d a c t u a l , l o s m o n u m e n t o s ,l a y, lo referentea la historiaantigua,se estudiarádirectamentede la monografíaexistente. vivienda,... Losfolletosde salidasestánelaboradostotalmente oor el orofesorado. A m o d o d e g u í at u r í s t i c ai ,n f o r m a n c, o n d a t o sp r e c i s osso b r ee l r e c o r r i d oy l o q u e s ev a a v i s i t a ry p l a n t e a n r u r a n t el a s a l i d a . t r a b a j o sa r e a l i z a d UTILIZACION Partimosdel principiode que, cada profesoro profesol pondrá en uso los folletos de la manera que m e j o r l e c o n v e n g ad, a d a l a e s t r u c t u r ad e s u c l a s e P . e r o ,e n g e n e r a l ,c r e e m o sq u e u n b u e n f u n c i o n a m i e n t o sería: U t i l i z a rl a sm o n o g r a f í acso m o l i b r o i n f o r m a t i v od, e t e x t o ,d e a h í q u e l a sh a y a m o sd e n o m i n a d oB i b l i o t e c a . ed e b e r ád i s p o n e rd e u n n ú m e r os u f i c i e n t e T d e r a b a j a( B T ) S d e o r i g i n a l e sp a r aq u e c i r c u l e np o r l a c l a s e . S is e v e c o n v e n i e n t o e n e c e s a r i oe,l a l u m n a d od i s p o n d r ád e c o p i a . Losfolletos de las Salidasde Trabajo,se entreganfotocopiadosal alumnado,previo a la saliday serán u n a h e r r a m i e n t ad e i n f o r m a c i ó ny t r a b a j od u r a n t el a m i s m a . PROYECTO PAPELUCOS M a r i a s u nA r a b a o l a z a& E n r i q u eP é r e z CANTABRIA HERRI ESKOLAKO MUGIN4ENDUKOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA @@RPUTZTATLIERRA TALLER DEL GUERP@ XXVI, CONGRESO MOVIMIENTO COOPERATIVO ESCUELA POPULAR GORPUTZTAILERRA LAN EGITASMOA Igandea:Haserakoharremanakafrikar mugimenduekin landu. Astelehena: Haserako harremanak mugimenduak sustatuko dituen abesti batekin landu. Debatea, tailerraren inguruko ideologia proposamena. Esperientzia, argi zein soinuekin landutako poesia. Monografikoa, dantzak. Esperientziak,zentzuak landu. Asteartea:Haserakoharremanak,mugimenduak sustatuko dituen abestibatekin landu. Teknika,testu bat oinarri harturik dramatizazioa landu. Esperientzia, irakurketara sustapena eta material ez ohikoekin eginiko jokuak landu. Osteguna: Monografikoa, dantzak. Teknika, poema bat oinarri harturik dramatizazioa landu. Esperi entzi a, espresio ta i Ierra. Ostirala: Batzarra. LAN EGITASMOAREN GARAPENA Tailerrekolana atal e<berdinetanbanatu da. Hau horrela, eguna ekintza mugitu batekin hastenzen, afrikar erritmo, rap edo abesti eta dantzekin. Tailerreko ideologiari buruzko dokumentua eztabaidatu eta dagoen bezala uztea erabaki zen. Teknikarenatalean, testu eta olerki bat antzeztu zen taldeka, 3 taldeek oso antzezpen ezberdinak egin zituztelarik, leku eta baliabide ezberdinen bitartez eta hau, beti ere, aberasgarri gertatzen da. Esperientzieidagokienez, "lkus-entzunezko olerki"en bidez, olerkiekiko zaletasuna bultzatu nahi izan zen ikus-entzunezko baliabideen laguntzaz. "Bidai bat zentzuen lurraldera" esperientziaren bidez, ikastetxeanpartaide direnei, ikastetxeandituzten gauzez ohartarazi nahi zaie. "Abentura bat Iiburutegian" esperientzian, antzerkiaren bidez irakurketarako gogoa piztu nahi zaie haurrei. "Ez ohikoak diren materialekin jolasean" Haur eta Lehen Hezkuntzarako esperientzia diapositibetan aurkeztu da eta "Adierazpen tailerrean" gorputzaren bidez jarrera eta balioen barneraketa landu nahi da. "Verdiales" eta "Los Titos" (León) dantzak ikasi dira eta dantza hauek eta beste zenbait, Herri Dantzei buruz argitaratuko den zinta batean grabatuko dira. Lan hau Tailerreko Topaketan egingo da eta zintaz gain, dantza bakoitzari buruzko informazioa (historia, dantzaren jatorria, partitura...) bilduko duen liburuxka bat ere egingo da. BALORAPENA Aurrera eraman den dinamika positibotzat jo da. Proposaturiko edukin guztiak landu dira nahiz eta hauek lantzeko denbora gehiago beharko litzatekeelaikusiden, gaiak zein helburuak sakonkiagolantzeko. Tailerralortzen ari den heldutasuna da aipagarri. XXVI. KONGRESUA HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN TALLERDEL CUERPO MECEPSASISTENTES . . . . . . . . . Asturias C a m D od e G i b r a l t a r Cantabria C a s t i l l a - LM aancha Euskadi León Madrid Málaga Salamanca ( i.n s t i t u tc o o p e r a t i df ' E c o l eM o d e r n eS u r o e s t e ) T a m b i é np a r t i c i p a nd o s c o m p a ñ e r adse l l C E M . S . O A s í c o m ou n a c o m p a ñ e r ae s t u d i a n t ed e l a F a c u l t a dd e P e d a g o g í d a e l a U n i v e r s i d adde V a l e n c i a . PLAN DE TRABAJO El plan de trabajo se elaboraen la primerasesióncon las propuestasde todos los asistentes. Estasse van d i s t r i b u y e n d oe n l a s d i s t i n t a ss e s i o n e ds e t r a b a j o t e n i e n d oe n c u e n t a ,t a n t o l a d u r a c i ó nc o m o e l t i p o d e propuesta(experiencia, técnica,debate...) DOMINGO (5 - Julio) LUNES (6 - Julio) Toma de contacto: Toma de contacto: M o v i m i e n t o sc o n La cancióncomo r i t m o sa f r i c a n o s . e s t í m u l op a r ae l m o v i m i e n t o ": E l R a p Vitaminado". Presentación: MARTES (7 - Julio) JUEVES ( 9- J u l i o ) Asamblea: MonográficoToma de contacto: . Valoracióny L a c a n c i ó nc o m o danzas"LosTitos" (León) conclusiones. e s t í m u l op a r ae l . B l o q u et e m á t i c o . m o v i m i e n t o" L o s . P l a nd e t r a b a j o Cordones". p a r aE n c u e n t r o . . Coordinación. . Economía. Debate:"Propuesta Técnica: documentosobre la " D r a m a t i z a c i óan partir de un texto" i d e o l o g í ad e l t al l e r " . Técnica: " D r a m a t i z a c i óan p a r t i rd e u n poema". E l a b o r a c i ódne l p l a r Experiencia: Poesía E x p e r i e n c i a" U : n d í a E x p e r i e n c i a" T: a l l e r de trabajo. lumino-sonora. en la biblioteca" de expresión". ( A n i m a c i ó na l a lectura). M o n o g r á ifc o : E x p e r i e n c i a" J: u e g o : D a n z a s" V e r d i a l e s " c o n m a t e r i a l e n so les". convenciona E x p e r i e n c i a" V : iaje a l p a í sd e l o s sentidos". VIERNES ( 1 0- J u l i o ) PoPy xIVl c_9 !11 f 9 t!.9 Mo-vI\1IFlro-c ooPERArl YoES.C_UPLA DESARROLLO DEL PLAN DE TRABAJO I 'SES|ON . De maneraespontáneauno de los participantesproponela toma de contactocon el grupo, partiendo del movimientocolectivocon ritmosafricanos.A partir de esta propuestase decidecomenzarcadases i ó nc o n u n a s i m i l a rq u e s e l l a m a r á" T o m ad e c o n t a c t o " . . A c o n t i n u a c i ó sne h a c eu n a r o n d ad e o r e s e n t a c i ódne l o s2 8 a s i s t e n t e s . . Seelaborael Plande Trabajoa partir de laspropuestasaportadaspor losdistintosparticipantes. Estas sedistribuyenen lasdistintassesiones de trabajo,teniendoen cuentael tipo de propuesta(experiencia, (separaesteCongreso y loscompromisos adquiridos debate,monográfico...) asícomoel tiempodisponibles guir recopilando d a n z a sy d e b a t i re l d o c u m e n t o" l d e o l o g í ad e l T a l l e rd e l C u e r p o " ) . 2" 5E5tON . S e c o m i e n z al a s e s i ó ne n m o v i m i e n t oc o m o t o m a d e c o n t a c t os e p r e s e n t au n a c a n c i ó n" E l R a p V i t a m i n a d o "q u e s e u t i l i z ac o m o e s t í m u l op a r ae l m o v i m i e n t o . . T r a su n b r e v ed e b a t es o b r ee l d o c u m e n t o - p r o p u e sst e a d e c i d i ód e j a r l oc o m o e s t a b ai n i c i a l m e n t e . . Sepresentala experiencia"Poesíalumino-sonora". A partir de los poemasde F.G. Lorca,pretendeesta a c t i v i d a di m p u l s a e r l g u s t op o r l a p o e s í ac o n e l a p o y ov i s u a yl s o n o r o . . S et r a b a j as o b r eu n a n u e v ad a n z a " L o sV e r d i a l e d s e A l o r a " ( M á l a g á )c o n t i n u a n d oe l c o m p r o m i s od e recopilación . S e p r e s e n t ae n v i d e o l a e x p e r i e n c i a" V i a j e a l p a í s d e l o s s e n t i d o s " ,p r e t e n d e h a c e r s e n t i r a l a a e r oq u e e n l o c o t i d i a n o c o m u n i d a de d u c a t i v ad e u n C e n t r ot o d o a q u e l l oq u e e s t áe n n u e s t r aE s c u e l p esinvisible. 3" SESTON . S ei n i c i ae s t as e s i ó nc o n " L o sC o r d o n e s "c, a n c i ó nc o m oe s t í m u l op a r ae l m o v i m i e n t oq u e s i r v e a , demás como toma de contactopara el trabajo de estedía. . D e n t r od e l o sq u e l l a m a m o s t é c n i c sae, p r e s e n t aa l g r u p o u n a p r o p u e s t ad e d r a m a t i z a c i ó"ni n s i t u " ,a partir de un texto. Los participantesse reparten en tres grupos, cada grupo dramatiza el texto s e l e c c i o n a d oe,l i g i e n d ol o s r e c u r s o sq u e c o n s i d e r eo p o r t u n o s .A c o n t i n u a c i ó ns e e x p o n e nl a s t r e s propuestas.Se comentan los distintostrabajos recogiéndosecomo significativola variedad de la i n t e r p r e t a c i óyn d e l o s r e c u r s oes l e g i d o sp o r c a d ag r u p o . . A continuaciónse presentaen vídeo la experiencia"Una aventuraen la biblioteca"cuyo objetivo es a n i m a ra l a l e c t u r ac o n t é c n i c a tse a t r a l e s . . 5 e c i e r r al a s e s i ó nc o n l a e x p e r i e n c i a " J u e g o sc o n m a t e r i a l e sn o c o n v e n c i o n a l e sp" r, o p u e s t ap a r a E . y p r i m e r Infantil c i c l o ,q u e s e e x p o n em e d i a n t ed i a p o s i t i v a s . 4" SESION . S e i n i c i ac o n u n a n u e v ad a n z a" L o sT i t o s "( L e ó n )A . c o m p a ñ a d ap o r l a d u l z a i n at,o c a d ap o r u n o d e l o s participantes. ¡ E s t ad a n z a d i o l u g a r a l a t o m a d e d e c i s i o n e s o b r e c u e s t i o n e sr e l a c i o n a d acso n l a g r a b a c i ó ny publicación d e l m o n o g r á f i c o" D a n z a sP o p u l a r e s "L: a g r a b a c i ó nd e l a sd a n z a ss e l l e v a r áa c a b o e n e l p r ó x i m oE n c u e n t r o d e l T a l l e rd e l C u e r p o A . c o r d a m o sl l e v a re l m i s m oa t u e n d op a r ab u s c ad e n t r od e l o HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA p o s ¡ b l el a e s t é t i c aa d e c u a d aE. n f u n c i ó nd e l a sd i s t i n t a sd a n z a se l a t u e n d os e c o m p l e m e n t a rcáo n l o s d i s t i n t o se l e m e n t o s( l a z o sc, i n t a s . . . ) . . A c o n t i n u a c i ó sn e p r o p o n ed e n t r od e t é c n i c a su n t r a b a j od e d r a m a t i z a c i óan p a r t i rd e u n p o e m a .L o s p a r t i c i p a n t esse r e p a r t e ne n t r e s g r u p o s .C a d a u n o d e s a r r o l l ad e d i s t i n t af o r m a e l m i s m o p o e m a "Arbolé, arbolé" de F.G. Lorca.Trasla exposiciónde los 3 trabajosse observacomo las 3 versiones r e s u l t a na b s o l u t a m e n t d e i s t i n t a st a n t o e n e l e s t i l od e l a r e o r e s e n t a c i ócno m o e n l a u t i l i z a c i ó nd e espaciosy recursos. . La sesiónconcluyócon la exposicióna travésdel video con la experiencia"Tallerde expresión"cuyo objetivoes la interiorizaciónde actitudesy valoresa travésdel trabajo corporal. CONCLUSIONES 5" SESTON A s a m b l e af i n a l : . S o b r ee l d e s a r r o l l o delTaller: - S ed e d i c aa h a c e ru n a v a l o r a c i ó n s o b r ee l t r a b a j od e s a r r o l l a deon l a sa n t e r i o r e s e s i o n e s . - S e v a l o r am u y p o s i t i v a m e n t e l a d i n á m i c ac r e a d aa l o l a r g o d e l C o n g r e s oS. e h a n d e s a r r o l l a d o t o d o sl o sc o n t e n i d o p s r o p u e s t orse s u l t a n d o s i g n i ifc a t i v al a p u n t u a l i d a dy a s i s t e n c icao n t i n u a d ad e todos los participantes, respetándose en todo momento lostiemposestablecidos. - S e c o m e n t al a n e c e s i d a dd e d e d i c a rm a y o r t i e m p o a l a n á l i s i sd e c a d a p r o p u e s t ap r e s e n t a d a , haciendouna reflexiónmás profundatanto de los objetivoscomo del proceso. - 5 e r e s a l t al a m a d u r e zq u e e l t a l l e rv a a l c a n z a n d o . . Sobreel congreso: - L a o r g a n i z a c i ó en n 3 b l o q u e ss e v a l o r ac o m o a g o b i a n t ee n c u a n t oa l t i e m p o p e r o e n r i q u e c e d o r a y s e d e j a l a a d a p t a c i ó nd e l h o r a r i oe n f u n c i ó nd e l a c l i m a t o l o g í a l o s o r g a n i z a d o r edse f u t u r o s Congresos. - Sevio muy positivala propuestaplanteadadel "periódicono escrito",porque facilitaun tiempo d e c o m u n i c a c i óenn t r e l o sd i f e r e n t e st a l l e r e s . . Sobrelos Encuentros: - S ea c u e r d ad e s t i n a re l d i n e r oa d j u d i c a d op a r ae l 1 4 " E n c u e n t r o( C a n d e l a r i op)a r a l a e d i c i ó nd e l a c i n t ad e " D a n z a sP o p u l a r e s " . - S e d e c i d ec e l e b r a re l p r ó x i m o E n c u e n t r ol o s d í a s 5 , 6 , 7d e F e b r e r od e 1 . 9 9 9e n M a d r i d c u y o c o n t e n i d o s e r á l a g r a b a c i ó n d e l a s D a n z a s P o p u l a r e sr e c o p i l a d a sS . e acuerda llevar d o c u m e n t a c i ó no:r i g e nd e l a d a n z a ,u b i c a c i ó nh, i s t o r i ay p a r t i t u r as i l a h a y .E l v e s t u a r i op a r a l a g r a b a c i ó ns e r áf a l d a n e g r ap a r al a sc h i c a sy c h a l e c oy p a n t a l ó nn e g r op a r al o sc h i c o sc o n f a j í n ,c o n d i s t i n t o se l e m e n t o s e g ú nl a d a n z a . . S o b r ee l b l o q u et e ó r i c o : - Se concretaen darle forma de librillo a todo lo escrito:metodología,historia,técnicas,filosofíai d e o l o g í aS. ed e c i d i r áe l f o r m a t oe n e l E n c u e n t r o s e g ú nl a sp r o p u e s t aqsu e s e l l e v e na l E n c u e n t r o . ESCUELAPOPULAR XXVI. CONGRESO MOVIMIENTOCOOPERATIVO COORDINACION C e s aT r r a p i e l l oG o n z á l e z Sanfélix. 27-2"8 33210clJÓN (Asturias) HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOAREN XXVI. KONGRESUA ANEXO I . TALLERDEL CUERPO "RAP VITAMINADO" RAPLACTEO Estees el Rap,el Rapvitaminado para crecer,fuerte y sano estees el Rap,el Rapcalcificado pega tu oreja,que va de moraleja l a l e c h ec o n d e n s a d ae,s u n a p a s a d a l a l e c h ea l n a t u r a l ,e s f e n o m e n a l p o r l a m a ñ a n a ,l e c h em e r e n g a d a para comer,lecheen puré, l e c h ee n b o t e l l a ,l e c h ee n b r i c k t o m a l e c h e ," p a " q u e n o e n t r e u n t i c . S ec a n t ay s e b a i l aa r i t m o d e R a p . Anímatey monta tu propia coreografía ANEXO II o ALLER DEL CUERPO "POESIA LUMINO-SONORA" . Objetivos: o Aproximacióna la vida y obra de F.G. Lorca. . lmpulsarel gusto por la poesíacon apoyo visualy sonoro. ¡ Proceso: . E l e g i ru n a p o e s í a . . Dibujarde forma abstractalo que sugieresobreun papel de acetatotamaño diapositiva.Montar los distintosdibujosen marcosde diapositivas. . E l e g i ru n a m ú s i c ay h a c e ru n m o n t a j ed e p o e s í ay m ú s i c ae n u n a s a l ao s c u r ac o n p a r e d e sp a r ap o d e r proyectar. . Montaje: ¡ 5 e i n s t a l a r á2 n p r o y e c t o r eesn d i a g o n a lc, o n e l f i n d e q u e a l g i r a r l o ss ev e a np o r t o d o e l e s p a c i oE. s t o proyectoresse montan sobreuna plataformagiratoria(tablaencimade un taburete giratoriosobre una mesa). POPULAR ES Mo..v lMlENro cooPERArIVo CUELA .,, YYl. 9,oN91E.s-o . Durante la proyecciónse alterna la músicay la recitaciónde la poesía. . Valoración: M u y p o s i t i v ap o r q u en i ñ o sy n i ñ a se x p e r i m e n t a lna sp o s i b i l i d a d epsl á s t i c adse e s t o sm a t e r i a l e sy p o r q u e s u p o n ee l d e s c u b r i m i e n tdoe l m u n d o m á g i c od e L o r c ay s u p o e s í ay p o r q u e h a n d e s p e r t a d oi n t e r é sp o r l a s propias. lecturaspoéticas,asícomo el descubrimientode lascreaciones ANEXO lll o TALLERDEL CUERPO -DRAMATIZACIÓN DE POEMAS. Justificación E l p l a n t e a m i e n t on a c e a p a r t i r d e c o n o c e rd i f e r e n t e ss o p o r t e sn a r r a t i v o sq u e p o d r e m o su t i l i z a rp a r a t r a b a j a rl a d r a m a t i z a c i ó nh:i s t o r i e t a sc,u e n t o sp, o e m a. . . . . L a a c t i v i d a dv a d i r i g i d aa a l u m n o sd e l t e r c e rc i c l od e p r i m a r i a . Poemapropuesto: . "Arbolé, arbolé " de FedericoGarcíaLorca. Textospropuestos: r N i ñ o q u e m o d e l au n a m a s ad e a r c i l l a . . Estatuapara la tolerancia. . E l m i m o d e l o sm a s i f i c a d o s . . Desarrollo Al tiempo que el/lamaestrava recitandolosversosdel poema,lascriaturasvan expresandocon su cuerpo a q u e l l oq u e l e ss u g i e r e . . Valoración Se hacen tres grupos y cada uno expresade forma diferente la dramatizacióndel poema o texto resultandotres versionesdistintas en amboscasos. seleccionado, Dramatizacióna partir de un texto. HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA ANEXO lV o TALLERDEL CUERPO "VIAJE AL PAIS DE LO SENTIDOS" (Málaga). E su n a e x p e r i e n c icao l e c t i v ar e a l i z a d ae n e l C PN uS "d e l a C a n d e l a r i da e B e n a g a l b ó n E n e l l a ,m a e s t r a sm, a e s t r o sc,o c i n e r a sc,o n s e r j em , a d r e sp, a d r e sn, i ñ a s ,n i ñ o s ,a m i g a sa, m i g o s y f a m i l i a r e s p a r t i c i p a ne n e l p r o c e s oc, r e a c i ó ny r e a l i z a c i ódne u n i t i n e r a r i ol ú d i c o - p e d a g ó g i ccoo, m o u n a a c t i v i d a dm á s , d e n t r o d e l a S e m a n aC u l t u r a l . E l c o l e g i os e t r a n s f o r m ad u r a n t ed i c h as e m a n ae n u n e s p a c i ot o t a l m e n t ed i f e r e n t e . E la l u m n a d od , e s d ei n f a n t i lh a s t as e c u n d a r i ae,n h o r a r i op r e v i a m e n t e s t a b l e c i d po a r ac a d ag r u p o - c i c l o , i n i c i ae l r e c o r r i d od e l a m a n o d e d o s h a d a s . A p a r t i r d e l c u e n t o " E l r e y L u s t r e "( q u e s i r v ec o m o h i l o c o n d u c t o r ) p , u e d e n n a v e g a rp o r u n m a r ( s o n i d o e m b r a v e c i d yo c o n t a m i n a d oc o n l o so j o st a p a d o s d e o l a se n l a m e g a f o n í ay d i f u s o r e cs o n a g u a ) . E l p r i m e r d e s t i n od e d i c h o v i a j e e s e l C a s t i l l od e l R e y ( p o r c h ed e l c e n t r o t r a n s f o r m a d oe n c a s t i l l o : b a n d e r a sa, l m e n a sa, l r e d e d o r e s. .,. )e n e l q u e a t r a v e s a n duon t o r t u o s ot ú n e l ( e s c a l e rian t e r i o ra b o v e d a d ac o n tela de color negro) llegarána lascincosalas;en lasque está recogidoy ordenadosegún los cincosentidos, l o c o t i d i a n od e l a e s c u e l aq u e . n o r m a l m e n t en, o p e r c i b i m o s . En la Salade la Vista,se puedenobservar:fotografías y calificaciones escolares del profesorado,pequeños objetos en el microscopio,fotografías en contrapicadode cómo ven los niños y niñas al profesorado, perspectiva de una bandejadel comedorvista por los pequeños,... Trasencontrarel objeto al que se refiereuna adivinanza,pasamosa la Saladel Olfato. En ella se entra con losojostapadosy seránecesarioidentificarolorespropiosdel cole:plastilina,goma, detergente,especias d e c o c i n ap , l a n t a sa r o m á t i c a s , . . . H a yq u e e n c o n t r a e r l o b j e t o a l q u e s e r e f i e r el a s i g u i e n t ea d i v i n a n z ap a r as a l i rd e l a s a l a . A la Saladel tacto, se entra con los ojos vendados-opcional-,y hay que quitarseel calzado.En cajasde todos los tamaños hay objetos para descubriry palpar: lápices,tizas,tijeras,pelotas,... y en el suelo telas, plásticos, goma-espuma,papeles,cartón,piedras,... N u e v a a d i v i n a n z ap a r a s a l i r ,p o n e r s ee l c a l z a d oy l l e g a r a l o í d o p a r a p e r c i b i r s o n i d o sg r a b a d o s p r e v i a m e n t ei n: s t r u m e n t om s u s i c a l e sp ,a s a rl a sh o j a s d eu n l i b r o ,c r e m a l l e r da e u n a m o c h i l av, a c i a d o yl l e n a d o de una cisterna,motor del autobús,fotocopiadora,batido de huevosen la cocina,... Ú l t i m a a d i v i n a n z ay e l g u s t o .C o n l o s o j o s c e r r a d o sh, a y q u e s a b o r e a rt o d o t i p o d e m a n j a r e sd, e s d e bacalaohastachocolate,pasandopor lasalmendrasy el pan con aceite. S ee s t a b l e c u e n h o r a r i op o r l a t a r d e q u e p o s i b i l i t el a r e a l i z a c i ódne l i t i n e r a r i oa l a sf a m i l i a sy a m i s t a d e s . El procesopara la realizaciónde estetrabajo ha sido: . Se propone la idea paralelamenteal profesoradoy a la Junta Directivadel Asociaciónde Padresy Madres.La mayoríase entusiasmacon la idea, lesgustay hacenmuchasy nuevasaportaciones. . S ee l i g e ny d i s t r i b u y e nl a st a r e a sa r e a l i z a rp a r a " c r e a r "e l i t i n e r a r i oy r e a l i z a r l o . . 5e establecenlos gruposy horariospara el recorrido. XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR . Visitaal Paísde los Sentidos. . Valoración: Hemosvivido, sentido y disfrutado la escuelade una forma diferente, graciasa la participacióny el esfuerzocolectivos. Lasfotografíasy el vídeo realizadonos ha permitido mostrar nuestrotrabajo, apreciarlos errores,e ilusionarnos con proyectosfuturos. ANEXO V . TALLERDEL CUERPO "UNA AVENTURAEN LA BIBLIOTECA" En el C.P.SantísimoCristode la Saludde Hervás,durante el curso97198yen el marcode la Semanadel L i b r o ,h e m o sr e a l i z a d ol a e x p e r i e n c iqau e a c o n t i n u a c i ó sn e r e l a t a . S e t r a t a d e u n a s e s i ó nd e a n i m a c i ó na l a l e c t u r a ,c o n e l o b j e t i v oa ñ a d i d od e d o t a r e l e s p a c i od e l a b i b l i o t e c ad e u n c a r i s m aq u e l o p u d i e r ah a c e rm á sa t r a c t i v o . H e m o su t i l i z a d oe l e s q u e m ad e a n i m a c i ó nq u e e n l o sú l t i m o st i e m p o sv e n i m o st r a b a j a n d oe n e l T a l l e rd e l C u e r p od e l M . C . E . P . A saber: . Teatralización (objetivoa conseguir,convenciones teatrales,juego dramático...) . Recorridosurcadode etapas/espacios donde ocurrencosas. . Transformación de espacioscotidianos. . Utilización d e v a r i e d a dd e t é c n i c a sq u e s o r p r e n d e ny m o t i v a n . . Usode objetosestimuladores de la fantasía. . Participación. L o sn i ñ o sy n i ñ a si b a nd e s d el a e x p o s i c i ódne l i b r o sa u n a u l a( l a d e P i l a rl a P . T .e)n l a q u e ,m e d i a n t et e a t r o negro,se les proponíauna adivinanzacuyasoluciónera necesariapara llegaral lugar secretode la aventura ( l a b i b l i o t e c a )U. n av e za l l í ,u n p e r s o n a j (eg r a nd i b u j oe n p a p e lc o n t i n u oy v o z e n o f f ) l e si b a e n s e ñ a n d o libros mediante diversastécnicas:diapositivas, vídeo, teatrillo magnético, teatro, retroproyector,cuentacuentos, "telecasera"... L ae x p e r i e n c isae h a r e a l i z a d oc o n a l u m n o sd e 3 a 1 ' l a ñ o se n s e s i o n edse h o r ay m e d i a .S eh a n e l a b o r a d o d o s g u i o n e sp a r aa d a p t a r l oa l a sd i s t i n t a se d a d e s . Han pasadopor la experiencia,por tanto, los 18 cursosdel centro, lo cual nos ha permitidocomprobar las reacciones. Losresultadoshan sido satisfactorios ya que los alumnosen ningún momento de la actividad HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN XXV]. KONGRESUA p e r d í a ni n t e r é sA. s í s ec o n s t a t aq u e e l e s q u e m ad e a n i m a c i ó ne s m u y ú t i l . H a y q u e r e s a l t a rd o s a s p e c t o s q u e p u e d e ns e r p a r t ef u n d a m e n t a dl e l é x i t o d e l a e x p e r i e n c i aP.o r u n l a d o ,q u e l o s c e n t r o sd e i n t e r é se, n e l transcursodel relato/aventura,eran muy cortos y variados,por otro, que en muchos de ellos había p a r t i c i p a c i ó nl o, c u a lg e n e r a b ae l i n t e r é sd e l " m e p u e d et o c a r " . P a r ac o n o c e re l d e s a r r o l l op o r m e n o r i z a d do e l a e x p e r i e n c ihaa y p o s i b i l i d a d e u t i l i z a re l v í d e oq u e d e l a m i s m as e h a g r a b a d o ,d i r i g i é n d o s ae l M . C .E . Pd. e S a l a m a n c a . ANEXO Vl o TALLERDEL CUERPO "JUEGOSCON MATERIALESNO CONVENCIONALES" Durante el presentecurso,en el C.P.SantísimoCristode la Saludhe dado clasede EducaciónFÍsicaa l n f a n t i l3 , 4 y 5 a ñ o s y a p r i m e r o y s e g u n d o d e p r i m a r i a . T e n í a u n a u l a b a s t a n t e a i s l a d a , a l a q u e t r a s l a d á b a m o (sl a t u t o r a y y o ) a l o s a l u m n o s / a sa, u l a q u e l l a m á b a m o so f i c i a l m e n t e" C h i r i n g u i t od e Psicomotricidad" y que ha sido muy importantecomo lugar de referenciaafectivo(materiales,decoración, recuerdos...). H e i d o a c u m u l a n d om u c h o y v a r i a d o m a t e r i a lq u e l u e g o ( n o a l e n c o n t r a r l o a ) d q u i r í au n a u t i l i d a d c o n c r e t aE . s t e" e x t r a ñ o "m a t e r i a lh a s i d og e n e r a d o rd e m u c h a si d e a sp a r aj u e g o s . . saber, O t r o a s p e c t oq u e e s t ec u r s om e h a o c u p a d om u c h oh a s i d ol a o r g a n i z a c i óens p a c i a l d e l o sj u e g o s A circuitoscon recorridos"en fila" y etapas;cuatro espaciosy cambio pasadocierto tiempo; máquinascon m o v i m i e n t oc, r o q u i se n l a p i z a r r ad e l o sj u e g o sy l o se s p a c i o se,s p a c i o lsi b r e s. . . M e d o y c u e n t a d e q u e e s t a s o r g a n i z a c i o n e sd a n o c a s i ó n p a r a e l t r a b a j o a u t ó n o m o , p a r a l a representaciónmental del espacio,para la observaciónpor parte del maestro/a;para la integraciónde a l u m n o sc o n m e n o sc a p a c i d a d eps a , r a s u p e r a ra l g u n o sa s p e c t o n s o d e s e a b l edse l a c o m p e t i t i v i d a d . . . Se han presentadodiapositivas que captanmomentos,organizaciones y muestranmateriales. XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR ANEXO Vll . TALLERDEL CUERPO CANCIONMOTRIZ En estascancioneslas melodías,textosy susmovimientosson fijos. L a c a n c i ó ne s t i m u l ay a p o y ae l m o v i m i e n t oy l a se v o l u c i o n e s . E l a p r e n d i z a j se e r e a l i z ap o r i m i t a c i ó n . S e p r e t e n d e :D i n a m i z a re l c u e r p oy a l g r u p o , a m p l i a re l v o c a b u l a r i oc o r p o r a l ,f a v o r e c e rl a m e m o r i a m o t r i zy a u d i t i v a d , e s a r r o l l aer l r i t m o . . . H i p ó t e s i sL: a l e t r a d e l a c a n c i ó na y u d a a r e t e n e re l m o v i m i e n t o .L a m e l o d í ae s t i m u l ae l m o v i m i e n t o " a d o r m e c i e n d oe" l e s f u e r z oq u e s e r e a l i z a . Y s o b r et o d o q u e r e m o sr e c u p e r acr a n c i o n edse l a sq u e j u g á b a m o sc u a n d oé r a m o sp e q u e ñ a s . LOS CORDONES L o sc o r d o n e sq u e t ú m e d a b a s n i e r a n d e s e d an i e r a n d e l a n a n i e r a n d e s e d an i e r a n d e l a n a t o d o s m e d i c e nq u e n o t e q u i e r a . E r e sb u e n am o z as í c u a n d op o r l a c a l l ev a s eresbuena moza sí pero no te casarás. Perono te casarás p o r q u em e l o h a n d i c h oa m í eresbuena moza sí c u a n d op o r l a c a l l ev a s . E l g r u p o s e s i t ú ap o r p a r e j a s( d e f r e n t e ) ,f o r m a n d ou n c í r c u l o . B a i l a m o sl o q u e s e c o n o c ep o r l o s C o r d o n e ys l a sC a d e n a s . Cada componente de la pareja se desplazaen sentido contrario, entrelazándosepor las manos. 5e c o m i e n z ac o n l a m a n o d e r e c h as, e a v a n z as o b r e p a s a n dloa p a r e j ay d a n d o l a m a n o i z q u i e r d aa l a p e r s o n a s i g u i e n t eS . o n 2 c í r c u l o sq u e s e d e s p l a z a ne n s e n t i d oc o n t r a r i o E . l p a s os e c o n o c ec o m o " p a s os a l t i c a d o "o e l e v a c i o n edse r o d i l l ac o n r e b o t e . L a p r i m e r ap a r t ed e l a c a n c i ó ne s l e n t ay l a s e g u n d am á sr á p i d a . E sl a f o r m a e l e m e n t adl e l b a i l ed e l o s L a z o s . H HERRI ESKOLAKO MUCIMENDU KOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA ANEXO Vlll o TALLERDEL CUERPO "LOs TITOSDE CORBILLOS" D e l o s T i t o sd e C o r b i l l o sh a y m á s d e 2 0 v a r i a c i o n e sl a, l e t r a y m ú s i c an o s u e l ec a m b i a rp e r o l o s p a s o sy f o r m a c i o n es í ,p o r e l t i p o t r a n s m i s i ó n . Originalmente l a d a n z ar e p r e s e n t a l a r e c o g i d ad e l o sT i t o s . E l T i t o e s u n a l e g u m b r ec o n s a b o ra l e n t e j a se, s u n a e s p e c i ed e g u i s a n t eq u e s e c o m ev e r d eo s e c o .E s blando cuandoestáverde y duro de cocercuandoestáseco. S eb a i l af u n d a m e n t a l m e n teen l a V e g ad e l E s l a( L e ó n ) . PASOS Y FORMACIONES La cancióntiene dos partes:estrofay estribillo. La canciónse reDitetres veces. PRIMERAVEZ 1" oarte: " L o sT i t o sd e C o r b i l l o s o n d u r o sd e c o c e r ; c o n a g u a d e g o t e r a ss e s u e l e nc o c e rb i e n " : (bis) AAAAA ccccc (FILADECHICOS) (F|LADECH|CAS) Lasparejas(A C) se colocanenfrente.Sedesplazanhaciala derecha(A C) dando tres pasosy pecandocon e l p i e i z q u i e r d o( $ t i e m p o s ) ,l o s b r a z o se n f o r m a d e V s e b a l a n c e a na c o m p a ñ a n d ol o s p a s o s R . e p e t i ra l a i z q u i e r d a( 4 t i e m p o s ) . (bis) 2" oarte: "Airecito,aire,aire de León, a i r e q u e t e l l e v oe n m i c o r a z ó n , p o r v e r a m i a m a n t e ,p o r v e r a m i a m o l p o r v e r a l a p r e n d ad e m i c o r a z ó n " . Lasfilas se cruzanhastaformar una sola en el centro del espaciocreado(hombro derechocon hombro d e r e c h o )H . acemoe s l d e s p l a z a m i e n teon 4 t i e m p o s . ACACACACAC C o n t i n ú a nd e s p l a z á n d o sdee f r e n t e h a s t al l e g a r aa l s i t o d e l a p a r e j a( 4 t i e m p o s ) . S e r e p i t ee l d e s p l a z a m i e n tdoe e s p a l d ah a s t al l e g a ra l l u g a r i n i c i a fl i n a l i z a n d oc o n u n g i r o d e 3 6 0 "a l a i z q u i e r d au n a v e z q u e e s t a m o se n e l l u g a rd e p a r t i d a . CCCCCAAAAA AAAAACCCCC f7-a v 1)a 'j t\-- l ESCUELAPOPULAR XXVI. CONGRESO MOVIMIENTOCOOPERATIVO SEGUNDAVEZ 1' parte: . " L o sT i t o sd e C o r b i l l o s son duros de cocer, los echanen el pote y e c h a na c o r r e r " . (bis) Lasparejasse aproximancon pasode Titos(recogidade la legumbre)y hacentres rebotesen el suelocon (8 tiemposen total). Losbrazosse mantienenen V y no se los talonesfrente a la parejasin desplazamiento. b al a n c e a n . AAAAA ccccc R e t r o c e d ear l l u g a r i n i c i a lc o n e l m i s m op a s o ,d e e s p a l d ay m o v i e n d ol a s c a d e r a sL. a sm a n o si m i t a n e l (8 tiemposen total). movimientode recogertitos. Setermina con tres rebotes,sin desplazamiento. AAAAA ccccc 2' parte: "Airecitoa , i r e . . . ( e s t r Iilboi) Lasfilas se cruzanhast?formar una sola en el centro del espaciocreado(hombro derechocon hombro derecho).Hacemosdesplazamiento en 4 tiempos. ACACACACAC C o n t i n ú a nd e s p l a z á n d o sdee f r e n t e h a s t al l e g a ra l s i t i od e l a p a r e j a( 4 t i e m p o s ) . S e r e p i t ee l d e s p l a z a m i e n tdoe e s p a l d ah a s t al l e g a ra l l u g a r i n i c i a lf i n a l i z a n d oc o n u n g i r o d e 3 6 0 "a l a i z q u i e r d au n a v e z q u e e s t a m o se n e l l u g a rd e p a r t i d a .L o sb r a z o sn o s e m u e v e n . ccccc AAAAA AAAAA ccccc TERCERAVEZ 1' parte: "LosTitosde Corbillos son duros de cocer: los echana las nueve y l o ss a c a na l a sd i e z " . (bis) L o sn ú m e r o si m p a r e sd e l a f i l a d e c h i c a sg i r a n a l a i z q u i e r d a( 9 0 " ) ,l o s n ú m e r o sp a r e sg i r a n a s u d e r e c h a (90'). Losnúmerosimparesde la fila de chicosgiran a su derecha(90"),los númerosparesgiran a su izquierda (90"). y 3 rebotesen el suelocon los talonesfrente al chico El giro se realizacon 3 pasitossin dosplazamiento, XXVI. KONGRESUA HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN ("LosTitosde Corbillos"). o chicaque corresponda. G i r o a l l a d o c o n t r a r i od e 1 8 0 "( i g u a lp a r a l a sd o sf i l a s ) .( " 5 o n d u r o sd e c o c e r " ) . Se repite lo mismoel restodel estribillo.Losbrazosse balanceande un lado a otro. En los rebotesde los taloneslos brazosno se mueven. 2' parte: "Airecito,aire, aire de León a i r e q u e t e l l e v oe n m i c o r a z ó n " . S ef o r m a u n c í r c u l oc o n l a s2 f i l a sg i r a n d oe n s e n t i d ocontrarioa las agujasdel reloj,con doble pasitoy balanceode los brazos. V u e l t aa l a i z q u i e r d ad e 1 8 0 "y d e s d e" . . p o r v e r a m i a m a n t e . . . "h a s t ae l f i n a l , d o b l e p a s i t oe n s e n t i d o contrario. T e r m i n al a d a n z ac o n l o s c h i c o sy l a sc h i c a se n e l p u n t o d e p a r t i d a r e a l i z a n d ou n a v u e l t aa l a i z q u i e r d a de 360". Lospasosy lostiemposde toda la danza han de ajustarsea la letra y al ritmo de la canción. ANEXO lX . TALLERDEL CUERPO "TALLERDE EXPRESION" (BUSCANDOUN MODELO ALTERNATIVODE VALORESA TRAVESDEL CUERPO) . L a e x p e r i e n c isae r e a l i z óc o n n i ñ a s / o ds e 1 " y 2 " d e p r i m a r i ae n s e s i o n edse ' l h . y m e d i a .C a d as e s i ó n e s t a b ad i v i d i d ae n d o s p a r t e se: n l a p r i m e r ap a r t e t r a b a j a m olsa e x p r e s i ó n c o r p o r a l y s e g u i d a m e n tl a e expresión plástica estando ésta relacionadacon lo que habían trabajado corporalmente.Así y el color,la orientacióny la línea... trabajamoscombinaciones como: El ritmo y el punto, loscontrastes . Estetaller hay que enmarcarlodentro de un Proyectode talleresabiertos,donde se ofertaban 5 t a l l e r e sa 4 g r u p o s .C a d an i ñ a / oe l e g í al o s 3 t a l l e r e sq u e p r e f e r í ay r e a l i z a b au n t a l l e rc a d at r i m e s t r e . . E l t a l l e r t e n í a c o m o o b j e t i v oc e n t r a ll a c a n a l i z a c i ódne v a l o r e sc o m o l a s e n s i b i l i d a di n, d e p e n d e n c i a , autonomía, dinamismo,confianzay autoestima,a través del cuerpo. Al ser éste, el instrumento determinantedel modo en que la personase relacionaconsigomisma,con lasdemáspersonasy....con el mundo. Estosvaloresconstituiríanun modelo alternativoa los modelosestereotipados existentes. que Buscamosel desarrollopersonaltrabajando corporalmentevalores,sentimientos,emociones... y comunicamos gestos,relaciones a travésde nuestroscomportamientos, con el espacio,losobjetos las demáspersonas. . El eje central del Taller ha sido la expresiónlibre partiendo de la vivenciacorporal a través de situaciones y a travésde la búsquedadel poder en el espacio. espontáneas V i v e n c i anr o e s s o l o a c t u a rs i n oq u e c o n l l e v au n a i m p l i c a c i ó p de la acción. nlacentera R f GRElo Mov lMIENro 99o-lPlAr Iv9 EscuEI--AP!r-PULA ....II Y-1..9-o E l o b j e t i v od e l " J u e g oc o r p o r a l "s e r í ae l d e s c u b r i m i e n tdoe l a sp o s i b i l i d a d edse m o v i m i e n t od e c u a l q u i e r p a r t ed e n u e s t r oc u e r p os i n f i n a l i d a da l g u n a .Y a t r a v é sd e e s t o s" J u e g o sc o r p o r a l e sc" o n s e g u ier l d o m i n i oy o e l c u e r p oq u e p r e c e d ea l a o r g a n i z a c i ó dn e l e s q u e m ac o r p o r a l . e l c o n o c i m i e n td RECURSOS . y músicasvariadas. Losrecursosmaterialesutilizadosen la parte de movimientofueron cassettes Y en la parte de plástica:soportesde coloresy tamañosdiferentes,témperas,materialde deshecno... o Losrecursosdidácticos: - Juegos:De presentación, de distensión. energizantes, movimiento,autoestima,cooperativos, - D a n z al i b r e - Dramatización. - Relajación. - Expresión visualibre de movimientosy gestos,provocados a travésde estímulossonoros(música), (juegosde contacto). les (formasy colores),sensoriales - J u e g o sd e e x p r e s i ó nq, u e f u n c i o n a na t r a v é sd e f ó r m u l a sc o m o " i m a g i n aq u e " , " h a z c o m os i " . - E lc Í r c u l oP : e r m i t el a c o m u n i c a c i óenn t o d a sl a sd i r e c c i o n eysq u e l o sc o m p o n e n t e sp a r t i c i p e nd e l mismoestatus.- Estímulos: Sonoros,visuales,objetos,imágenesevocadas. . Otros recursos: - L a m a n e r ad e d a r l a si n s t r u c c i o n e s . - E l t í t u l od e l j u e g o :P u e d ec o n d i c i o n asru d e s a r r o l l o e i n f l u i re n l a a c t i t u dp r e v i ad e l a s / o sp a r t i c i pantes. - E lt o n o d e v o z u t i l i z a d o . - La demostraciónno verbal:La actitud del profesor/aes importanteal ser un modelo muchas v e c e sm á se f i c a zq u e c u a l q u i e tré c n i c a . CO NT E N I D O S . De movimiento: o Elritmo. . E l e s q u e m ac o r p o r a g l l o b a ly s e g m e n t a d o . ¡ Contrastes y opuestos. . E ls o n i d o . . E s t a d o ds e á n i m o . HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA . De plástica: . Elpunto. . Lalínea. . La forma. . E lv o l u m e n . . El color. VALORACION A l e v a l u a rl a a c t i v i d a dv, i s u a l i z a n deol v í d e oq u e s e p r e s t óa g r a b a ru n p a d r ed e l c e n t r o ,p u d i m o sd a r n o s cuentacomo en las primerassesiones, ante la inseguridadque producíanlas propuestasnuevas,tanto ellos que ya conocían.Así, los niños recurríanmás como ellas,recurríana actitudesy movimientosestereotipados . a l a sc a r r e r a sp, a t a d a sa l a i r e y m o v i m i e n t o sr á p i d o s m , o s t r a n d oe n g e n e r a l ,u n a m a y o rr i g i d e zc o r p o r a l Y l a sn i ñ a ss e a p o y a b a ne n m o v i m i e n t o e s s t e r e o t i p a d odse b a i l e . , n l o s3 g r u p o se l e s p a c i oe r a " i n v a d i d o "p o r l o s m á sa c t i v o sd, u r a n t el a sp r i m e r a s e s i o n e s . E n g e n e r a le E ne l m o m e n t od e l a d a n z al i b r e ,a l g u n o sn i ñ o sp e d í a ns e n t a r s e" p o r q u ee s t a b a nc a n s a d o s "P. o c oa p o c o f u e r o n p e r d i e n d ol a v e r g ü e n z aa m o v e rl i b r e m e n t ee l c u e r p o ,s i e n d oc a p a c e d s e s e g u i rl o sd i f e r e n t e sr i t m o s c o n m o v i m i e n t o sm á sf l e x i b l e sy a r m ó n i c o s . Respecto a los juegos en los que el objetivo no era ganar mostrabanextrañezay algunosfalta de motivación.Cuandolosjuegoseran de acción,laspropuestasde juegosno competitivoseran mejor aceptadas y poco a poco se fueron sumergiendoen el objetivo propuesto:"La diversión" XXVI. KONGRESUA HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN MAHAÜ TOV@URUAKG LDTAK ETA ESPERTENTZTAK TWESASRED@R]DAS, Y C@MUNJÜ@GÜ@NES EXPERÜENCÜAS XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR MAHAI INGURUA: EUSKALHERRIKO EGUNGOEGOERASOZIO.POLITIKOA BAKEA, ELKARRIZKETAETA DEMOKRAZIARENBITARTEZ LORTZEKOALDARRIA EuskalHerria, begiratzen zaion aldetik begiratzen zaiola, bidegurutzean dago: Alde batetik, Estatutaren eta Foru-Hobekuntzarengarapenakbere mugak dituela bistan dago, norbanako nahiz gizataldeeneskubide eta askatasunetanhutsune handiak daudelarik.Ekonomian, krisiaeta langabeziadira nagusi. Geure burua komunitate gisa hautemateko moduko kultura identitate oinarrizko bat eraikitzen ari bagara ere, badirudi badagoela herri hau bi puska eginik ikusteko irrikitan dagoenik. Azkenik, biolentzia politikoa betiereko bilakatu eta gizartea aztoratzen badu ere, gizarte bereko zati txiki baina kontuan hartu beharreko batek, ezin besteko erreferentziatzat d u ETA. Guk biolentzia politikoaren arazoarenaurrean honako hau aldarrikatu nahi dugu: 1. ETArenbortxakeriak eta kale borrokak gehiengoaren iritzien aurka dihardutela. 2. Espainiakogobernuaren politika ez dela beti demokraziaren ered.u. 3. Oker daude bortxakeria polizia-neurri hutsez konpontzekotan daudenak. 4. tnkestatangehienlo handiz elkarrizketaren,su-etenaren,negoziaketareneta herriak gehiengoz erabakitzeko duen eskubidearen alde azaltzen da herria. 5. Elkarrizketarakoproposamen guztiak dira aintzat hartzekoak. Dena dela, azken hitza euskal gizarteari dagokio. Aldarri hau sinatzen dugun tJnibertsitatekoirakasle,intelektual, profesional eta artistok geure gain hartzen dugu gure komunitatearenarazoak era eraginkorreankonpontzen laguntzeko erantzunkizuna. EUSKAL HERRIKOBAKEAREAIALDEKO KOORDINAKUNDEA plataforma bakezale, baterakoi, anitz eta Euskal Herriko BAKEARENALDEKO KOORDINAKUNDEA independientea dela diogu. lzena, 80 hamarkada erdialdean gure herrian bizi dugun bortxakeria dela eta gertatutako hilketa baten ondorioz egiten ziren isilekobilkuretatik datorkio. Keinu edo gesto hauek bizia aldarrikatzeko egiten ziren, era berean egiten zirelarik egileaz (ETA, GAL, Ziurtasun indarrak...) zein hildakoaz gain (Guardia zibil, polizia, ertzaina, ETAkojarraitzailea, militar, zibila, etab.). 86 urtean sortu zen Koordinadora, sortzen ari ziren bilkura guztiak koordinatzeko. Bestalde,herriaren adierazpenerako ekintzez gain (giza-kateak, ekintza sinbolikoak, ibilaldiak, etab...), bakerako lana egiten diharduten lan taldeak ditugu: Bakerako Heziketarena, Bortxakeriaren Kaltetuenganako Solidaritatearen Komisioa, Giza Eskubideen Komisioa, Unibertstitate eta lkastetxeetakoKomisioa, BakeHitzak aldizkariko Komisioa... Guzti hauen bidez, gure organizazioaren aniztasunetik hausnarketa eta posizionamendu ugari sortu dira: Presoenhurbilketa, hauen gizarteratzea......., GAL-enkaltetuen aintzat hartzea eskatu,elkarrizketaren H E R R IE S K O L A K O M U G I M E N D U K O O P E R A T I B O A R E N XXVI. KONGRESUA aldeko jarrera eta alderdi politikoei euren arteko normaIizaziorako eskaria, etab... Beraz,hamabi urte hauetan gizarte baketsu,elkartu, tolerante, solidario bategatik egin dugu lan, non bere oinarrian gizakion duintasuna, elkarrizketa, ezberdin pentsatzeari errespetua, aniztasuna, bortxakeria eza eta bizi eskubideaegongo liratekeen. ELKARRITenERAIKI PROIEKTUA (bi urtetik behineko eskuhartze programa) Elkarriren ustez fase garrantzitsu batetako hasierako unean gaude; ezberdinen arteko lankidetza indartzen ari da, baita gatazkari irtenbidea emateko proposamenen debatea ere. Hauek, bake prozesu hasiera batetara gerturatzen gaituzte eta testuinguru honetan egin behar du Elkarrik bere analisi eta eskuhartzea: Orain arte nagusi izan diren polarizazio eta enfrentamendua alde batera utzi eta proposamen eraikitzaileak aurre hartu behar dute, komunikazioa eta distentsioa sustatuz, elkarlanez (gure berdintasunetatik abiatuz guztiontzako baliogarri izango diren irtenbideak bilatzeko asmoz), ez inor baztertuz (bake prozesuak soziologikoki eta politikoki guztiak hartu behar ditu bere barne), demokrazian sakonduz. Gatazkasortarazten duten arazoak bertan jarraitzen badute ere, euskal gizartetik, ekonomiatik, elizatik eta nazioarteko testuingurutik, Elkarrik proposatzen duen irtenbide modeluarekiko onarpen handiago bat nabari da, ez baita ahaztu behar lrlandako bakeprozesuadugula nahi dugunaren adibiderik garbiena. Beraz, Elkarriri dagokio bake prozesuaren hasierasustatuko duen eskuhartze egitasmo konkretu eta oso bat garatzeaeta egitasmohau, hasierabateanbi urtetatik behinekoaizango da; Eraikiizenez,eraikitzaileak diren (hots, komunikazioa, elkarlana, baztertze eza eta demokrazian sakontzea dakartenak) ideia eta ekintzak garatu, sustatu, proposatu, defendatu eta bermatuko ditu. Elkarrik bere funtzio dinamizatzailea betetzeko, gizarte onarpena behar du proiektua eraginkorra izan dadin, mugimendu zabala izango da eta bere filosofia nazioarte, nazio eta herri mailan zabaldu nahi du, hamar eskuhartze programetan oinarrituko delarik: Hastapen Programa, Nazioarteko EskuhartzePrograma, 98199Mobilizazio Programa, etab. XXVI. CONGRESO MOVIMIENTO COOPERATIVO ESCUELA POPULAR MESA REDONDA: struAqórusoqo-políncA DELpnísvAsco MANIFIESTOPOR LA PAZ MEDIANTE EL DIALOGO Y LA DEMO. CRACIA EuskalHerriase encuentraen una situacióncrucialen variosaspectos. Han transcurridoveinte años de experienciaautonómica y, junto a institucionesy competencias consolidadas,se constatan limitacionesen el marco estatutario y en el Amejoramiento del Fuero y significativos déficitsen los derechosy libertadesindividualesy colectivos. La reactivacióneconómicaactual se da en el marco de una crisisdel modelo económicovasco,con un a l t í s i m on i v e ld e p a r o ,e s p e c i a l m e n jt ue v e n i l . , n a i d e n t i d a dc u l t u r a l b á s i c ac o m p a r t i d ac o m o 5 e e s t á c o n s t r u y e n d oa, u n q u e m u y g r a d u a l m e n t e u p e r o p r o c l i v eas u n a d i v i s i ó ne n d o sc o m u n i d a d e sp,o r p e r f i l e s n o e s t a m o sa s a l v od e l a sa c t i t u d e s comunidad, y EM este tema en el de la vertebraciónterritorial hay una presión mediática étnicoso socio-políticos. c e n t r a l i s t sao b r el a o p i n i ó np ú b l i c a . , ientras F i n a l m e n t el ,a v i o l e n c i ap o l í t i c as e h a c o n v e r t i d oe n e n d é m i c ay t r a u m a t i z an u e s t r as o c i e d a dm p e r o E T A . i d e n t i d a d a l inoritario u n s e c t o rs o c i a m s i g n i f i c a t i vtoi e n e c o m o s e ñ ad e T o d o e l l o c o n f i g u r a ü n c u a d r o g e n e r a l q u e t i e n d e a p e r p e t u a r s ee n s u s r a s g o sm á s n e g a t i v o s , amenazando e l p o r v e n i ri n m e d i a t oy, e n c o n s e c u e n c li a E u s k aH l e r r i ad e n u e s t r @hsi j @ s p r o b l e m a p o l í t i c a q u e r e m o s F r e n t ea m a n i f e s t aqr u e : de la violencia 1. La persistenteacciónviolenta de ETAcontra la vida de las personas-hastael extremo de asesinara chocanfrontalmentecon las cargoselectos-así como la llamadakale borroka contra bienese instituciones, p a c o n v i c c i o n emsa y o r i t a r i a sc ,u e s t i o n a n l o s i m p r e s c i n d i b l ve as l o r e sc o m p a r t i d o s r a l a c o n v i v e n c iya b l o q u e a n p r o b l e m a s l a s a l i d aa l o s de fondo. a u e d am i r a r s eA. 2 . L a p o l í t i c ad e l G o b i e r n od e l E s t a d on o e s s i e m p r eu n e s p e j oe n e l q u e l a d e m o c r a c i p y en el reconocimientodel derechocolectivode decisiónde la a avanzaren la democratización su resistencia , ñ a d e l a c o n c u l c a c i ódne a l g u n o sd e r e c h o sh u m a n o s ,p o r e j e m p l o ,l o s d e l a s p e r s o n a s c i u d a d a n í av a s c a a encarceladas. 3 . S ee q u i v o c a nq u i e n e sp i e n s a ne n e r r a d i c a lra v i o l e n c i as ó l op o l i c i a l m e n t eE.n u n E s t a d od e D e r e c h on o s ed e b e np r o p u g n a rn i l a ss o l u c i o n easu t o r i t a r i a sy,a e n s a y a d aasd e m á se n t o d a ss u sv e r s i o n e si n, c l u i d oe l G a l , ni la demonización d e s e c t o r e s o c i a l e es n t e r o s .E s a si d e a ss o n p r o p i a sd e u n a c o n c e p c i ó nr e a c c i o n a r idae l m u n d o o b i e n e l p r o d u c t od e u n a o f u s c a c i ó an n t i n a c i o n a l i s -t fao r m u l a d ad e s d eu n i m p l í c i t on a c i o n a l i s mdoe Estado-a la que se sacrificauna visiónprogresista. 4 . E l m i s m o P u e b l oV a s c oq u e e n j u l i o d e 1 9 9 7d e n u n c i óm a s i v a m e n t e l a s e s i n a t od e M i g u e l A n g e l B l a n c oc o n s i d e r ac,o m o l o m u e s t r a nt a m b i é nl a se n c u e s t apso r a b r u m a d o r am a y o r í aq, u e n o h a y m á ss a l i d a de nuestro a l a f r a c t u r aa c t u a lq u e e l d í á l o g o ,l a t r e g u a ,l a n e g o c i a c i óyn l a d e c i s i ó nd e m o c r á t i c m a ayoritaria pueblo. 5 . L a sm ú l t i p l e si n i c i a t i v aps a r a e l d i á l o g oq u e h a y e n l a a r e n a p o l í t i c aa p o r t a nv í a sd i s t i n t a sd e s a l i d a . Todaslas propuestassensatasy abiertas,vengan de donde vengan,son bienvenidasporque son caminosa e x p l o r a rp a r a l a p a z . H o y s e r e q u i e r e nf ó r m u l a sa u d a c e se i m a g i n a t i v acso m o l a sq u e s e e s t á np r o d u c i e n d o e n a l g u n o s p a í s e sc o n f e n ó m e n o s d e v i o l e n c i a p o l í t i c a e n q u i s t a d a . N e c e s i t a m o sp a s o s e f e c t i v o s , e s p e c i a l m e n teen e l p l a n o d e l a s s a l i d a sp o l í t i c a sE. n c u a l q u i e rc a s o ,l a s o c i e d a dv a s c a d, e m o c r á t i c a m e n t e , XXVI. KONGRESUA HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN d e b et e n e r l a ú l t i m a p a l a b r a . Como parte de la ciudadanía,l@suniversitari@s, intelectuales,profesionalesy artistasfirmantes nos comprometemosdesde la pluralidad, la tolerancia, el rigor y las perspectiva,a contribuir a resolver p o s i t i v a m e n tleo s p r o b l e m a sd e n u e s t r ac o m u n i d a dE . n c o n s e c u e n c i lal a, m a m o sa l o s a g e n t e sp r o t a g o n i s t a s a q u e m e d i a n t el a d i s t e n s i ó ne,l d i á l o g oy l a d e m o c r a c i a v a n c e nd e f o r m a d e c i d i d ah a c i al a p a c i f i c a c i óyn l a n o r m a l i z a c i ódne E u s k aH l erria. COORDINADORAGESTOPOR LA PAZ DE EUSKAL HERRIA La CoordinadoraGesto por la Paz de EuskalHerria se define como una plataforma pacifista,cívica, u n i t a r i a ,p l u r a l i s t ae i n d e p e n d i e n t e . A m e d i a d o sd e l o s a ñ o s 8 0 , s u r g e ne n n u e s t r oe n t o r n ov a r i o sg r u p o sq u e l l e v a b a na c a b o u n a a c c i ó n c o m ú n :c o n c e n t r a c i o n e s isl e n c i o s adse 1 5 m i n u t o sa l d í a s i g u i e n t ed e l a m u e r t ed e u n a p e r s o n aa c a u s ad e l a v i o l e n c i aq u e p a d e c e m oes n n u e s t r op u e b l o ,i n d e p e n d i e n t e m e n d t ee s u c o n d i c i ó nA. e s t aa c c i ó ns e l a l l a m ó G e s t op o r l a P a z .L o sg e s t o ss e r e a l i z a np a r a r e i v i n d i c alra v i d a ,y s e l l e v a na c a b od e i g u a lf o r m a a l m a r g e n del autor (por atentadosde ETA o del GAL en su momento, por una muerte producidapor fuerzas de seguridad,etc.),y al margende la persona(Guardiacivil,policía,ertzaina,miembrode ETA,militar,civil,etc.). A l o l a r g o d e l a ñ o 8 6 , y a n t e l a n e c e s i d a d e c o o r d i n a ra t o d o s l o s g r u p o sq u e i b a n s u r g i e n d oe n t o r n o a esta acciónse constituyóla CoordinadoraGestopor la Paz.Eran por entoncesapenas6 grupos.En otros puntos de EuskalHerriasurgieronen las mismasfechasotras asociaciones con el mismo carácterque esta o r g a n i z a c i ó nC. o n e l t i e m p o t e r m i n a r o ni n t e g r á n d o s ee n u n p r o y e c t oc o m ú n y l a c o o r d i n a d o r ap a s ó a l l a m a r s eC o o r d i n a d o r G a e s t op o r l a P a zd e E u s k aH l erria. L o sG e s t o sf u e r o n e x t e n d i é n d o sye e n l a a c t u a l i d a ds o n a l r e d e d o rd e 1 0 l a s c o n c e n t r a c i o n es si l e n c i o s a s que se realizanen pueblos,barrios,institutos,colegios,universidades y centroslaboralesdistribuidosa lo l a r g od e B i z k a i aG y , i p u z k o aA, r a b a N a v a r r a . Pero no son los gestospor la paz la única actividadque realizamos.Cabe destacarsetambién, en el á m b i t od e l a m o v i l i z a c i ó n , lm a a n i f e s t a c i óann u a lq u e c e l e b r a m oes n t o r n o a l 3 0 d e e n e r o ,a n i v e r s a r idoe l a y q u e m u e r t ed e G a n d h i , c u e n t as i e m p r ec o n u n a a m p l i ap a r t i c i p a c i ó n . Pero ademásde toda clasede actividadesde este tipo, encaminadasa ser caucede expresiónpara la ciudadanía(cadenashumanas, actos simbólicos,marchas,etc.), en la Coordinadoraexisten diferentes comisiones de trabajo,que tratan de abordardiferentesámbitosdel trabajo por la paz: L a C o m i s i ó nd e E d u c a rp a r a l a P a z ,q u e t r a t a d e f o m e n t a ru n a e d u c a c i ó ne n l o sv a l o r e sd e u n a c u l t u r a de paz,tan necesariaen nuestropueblo. L a C o m i s i ó nd e s o l i d a r i d a cd o n l a sv í c t i m a sd e l a v i o l e n c i aq, u e t r a b a j ap a r ac o n s e g u ier l r e c o n o c i m i e n t o socialy la atencióna las personasdirectamenteafectadaspor la violencia. L a C o m i s i ó nd e D e r e c h o H s u m a n o sq, u e t r a b a j ap r i n c i p a l m e n teen e l c a m p od e l a d e n u n c i ad e l o sc a s o s de vulneración d e l o sd e r e c h o sh u m a n o sc, o m o l a e x i g e n c i ad e e s c l a r e c i m i e ndt oe l a t r a m a G A L ,l a d e n u n c i a públicade loscasosde tortura y malostratos,la defensade losderechosde laspersonaspresas(acercamiento, eliminación d e l a l e g i s l a c i óann t i t e r r o r i s t ar e , i n s e r c i ó n . .e. )t ,c . La Comisiónde Universidades que trabajapara que losjóvenestomen conciencia y Centrosde Enseñanza, de la situaciónde la violenciay se comprometancon sus actitudespacifistas,así como los profesoresy profesoras. La Comisiónde la RevistaBAKEHITZAK,a travésde la cual se genera opinión, y se suscitandebatesy reflexiones. XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERMIVO ESCUEI-APOPULAR y sr e f l e x i o n essu r g i d o sd e s d e A t r a v é sd e t o d a se l l a s ,l a C o o r d i n a d o r ha a i d o r e a l i z a n d op o s i c i o n a m i e n t o l a g r a n p l u r a l i d a dd e n u e s t r ao r g a n i z a c i ó np:e t i c i ó nd e l a c e r c a m i e n tdoe l o s p r e s o sy p r e s a sa s u sl u g a r e sd e o r i g e n ,a p o y oa l a r e i n s e r c i ódne l o sm i s m o sp, e t i c i ó nd e c o n s i d e r a c i ódne l a sv í c t i m a sd e l G A Lc o m ov í c t i m a s d e l t e r r o r i s m op, o s i c i ó nf a v o r a b l ea l d i á l o g oy p e t i c i ó na l o s p a r t i d o sp o l í t i c o sp a r a n o r m a l i z a r l o e n t r ee l l o s , etc. E n d e f i n i t i v a ,h a n s i d o d o c e a ñ o s d e t r a b a j o v o l u n t a r i oi n t e n t a n d oc o n c i e n c i ayr a v a n z a rh a c i a u n a s o c i e d a de n p a z y r e c o n c i l i a d ab,a s a d ae n v a l o r e sc o m o l a t o l e r a n c i al,a s o l i d a r i d a dl a , d i g n i d a dd e t o d o s e r h u m a n o ,e l d i á l o g o ,e l r e s p e t oa l q u e p i e n s ad i s t i n t o ,l a p l u r a l i d a dl,a n o v i o l e n c i ay e l d e r e c h oa l a v i d a . ELKARRI:PROYECTOERAIKI (Propuesta de intervenc¡ón bianual) E l r e c i e n t ep r o c e s oa s a m b l e a r i o d e E l k a r r ih a s u g e r i d o ,d e c a r a a s u f u t u r o i n m e d i a t oy a m o d o d e o r i e n t a c i ó nl ,a c o n v e n i e n c idae : ( 1 ) A d o p t a rc o m o c r i t e r i og e n e r a l a i d e a d e c o n c e n t r a r seen l a so p o r t u n i d a d eys p o t e n c i a rl o p o s i t i v o ( 2 ) m a n t e n i e n d ou n a l í n e ad e c o n t i n u i d a de n s u sp r i n c i p a l easc t u a c i o n eys ( 3 ) a p o r t a n d ou n p l u se n r i q u e c e d o r yd e c a r á c t e cr o n s t r u c t i veon s u i n t e r v e n c i ó sno c i a l . Elanálisid s e s i t u a c i ó nd e E l k a r r si e b a s a r áe n l o q u e p o d r í a m o sd e n o m i n a rc o m o e l m é t o d o d e l . R . P . D . (ldentificarcon Rigor lo Positivo,Destacarloy Potenciarlo). A p l i c a n d oe s t e m é t o d o , c o n s i d e r a m oqsu e n o s e n c o n t r a m o se n e l m o m e n t o i n i c i a ld e u n a f a s e q u e t i e n d e a p o t e n c i a rl a c o o p e r a c i ó ne n t r e d i f e r e n t e sy e l d e b a t e d e p r o p u e s t a sc o n c r e t a sd e s o l u c i ó na l c o n f l i c t oI.n d i c a d o r easm b o sd e e v o l u c i ó np o s i t i v ay d e a c e r c a m i e n thoa c i ae l i n i c i od e u n p r o c e s od e p a z .É s t e e s p a r a e l p r o y e c t od e p a z ' e n E u s k a lH e r r i ae l f a c t o r p o s i t i v oy e l c a m p o c e n t r a ld e o p o r t u n i d a d e sq u e p r e s e n t ae l e s c e n a r i d o e l c o n f l i c t ov a s c oe n e l ú l t i m o b i e n i od e l s i g l oX X . E sa q u í d ó n d eE l k a r r d i e b ec e n t r a r s u a n á l i s i ys l a l ó g i c ad e s u i n t e r v e n c i ó yn d e s u e s t r a t e g i a . En este contexto es necesariopotenciar lo constructivocon preferenciasobre el protagonismocasi h e g e m ó n i c oq u e h a n t e n i d o l a p o l a r i z a c i óyn e l e n f r e n t a m i e n t oE. s t ec r i t e r i og e n e r a ls e p u e d ea p l i c a re n l o concretodesarrollandoy aprovechandocuatro oportunidadesque se nos presentanen este bienio: ¡ L a o p o r t u n i d a dd e f a c i l i t a r( a p o r t a ry r e i v i n d i c acro m u n i c a c i óyn d i s t e n s i ó n ) . . L a o p o r t u n i d a dd e c o o p e r a r( p o t e n c i a lro q u e n o s u n e p o r e n c i m ad e l o sq u e n o s d i v i d ep a r a l a b ú s q u e d ad e s o l u c i o n ecso m p a r t i d a s ) . . L a o p o r t u n i d a dd e n o e x c l u i r( d i s e ñ a pr r o c e s ops e n s a d o p s a r a i n c l u i rs o c i o l ó g i cya p o l í t i c a m e n tae y todos), . r n l a d e m o c r a c i (aa p l i c a n d or a z o n a m i e n t o sp,r i n c i p i o s , L a o p o r t u n i d a dd e p r o f u n d i z a e procedimientos y objetivosdemocráticos). Invertiren lo constructivoy aplicarestoscuatro criteriosofrece,en la fase actualdel conflicto,un marco de intervenciónclaro, coherentey útil para los diferentesámbitos de trabajo de este movimiento social: i n t e r v e n c i ó pn o l í t i c ag e n e r a la, c t i v i d a dd e l o s t a l l e r e lso c a l e sr,e l a c i ó nc o n o t r o sa g e n t e sa, c c i ó ni n t e r n a c i o n a l , presenciaen los medios de comunicación,valoraciónpolítica de los hechosviolentosy acontecimientos relacionados con el conflicto,etc. Por otro lado, debe prestarseatención,también a otros factoresde evoluciónincierta.Lasconstantes negativasdel conflictotienden por el momento a mantenerse.Hayenrocamientoen el mantenimientode las estrategiasmásopuestas.No pareceprobablesu modificaciónpor iniciativaunilateral.No obstante,desdela sociedadvasca,desdela economía,desdela iglesiay también desdeel contextointernacionalmáscercanose p e r c i b eu n m e n s a j em á sf a v o r a b l ea l o s m o d e l o sd e s o l u c i ó ns i m i l a r e as l p r o p u g n a d op o r E l k a r ryi q u e t i e n e XXVI:.KONGRE.I.UA KOOPERATIBOAREN HEllr EStgLA KOMUGIMENDU e l p r o c e s od e p a z i r l a n d é s u m á x i m oe x p o n e n t e . C o r r e s p o n d ep,o r t a n t o a E l k a r rdi e s a r r o l l aur n p l a n c o n c r e t oy d e t a l l a d od e i n t e r v e n c i ó qn u e , d e s d es u s . omoes normaen el p o s i b i l i d a d e cs o , n t r i b u y aa a c t i v a re l i n i c i od e l p r o c e s od e p a z e n e l c o n f l i c t ov a s c o C m é t o d od e t r a b a j od e e s t em o v i m i e n t os o c i a le, s t o l o d e b e m o sh a c e r n, o d e m a n e r ai n d e f i n i d ae n e l t i e m p o , s i n o c o n c a l e n d a r i oy m e c a n i s m odse a u t o e v a l u a c i ó nE.s t a b l e c e m opso r e l l o u n p r i m e r p l a z od e e v a l u a c i ó n p a r a l a p r i m a v e r ad e l 2 . 0 0 0 .E n c o n s e c u e n c ieas, t ep l a n d e i n t e r v e n c i ó e n s ,i n i c i a l m e n t eu,n p l a n b i a n u a l . Hemosdado a este plan el carácterde proyectoporque su contenido mereceun soportecoherentey c o m p a c t o .L o d e n o m i n a m o sE r a l k ip o r q u e l o c o n s t r u c t i v oe s l a c l a v e f u n d a m e n t a ld e e s t e p r o y e c t o .Y precisamente, por eso mismo,introducimosla idea de contribuir.El conceptode contribuciónes un referente i n t e r n op a r a E l k a r r i e , s t a m b i é n i n v i t a c i ó n p, r o p u e s t ao r e i v i n d i c a c i óyn e s f i n a l m e n t eg u í a c e n t r a ld e l a d e f a c i l i t a rc, o o p e r a r , a c c i ó np o r l a p a z .C o n t r i b u i re s u n a m a n e r ad e e n g l o b a rc o n j u n t a m e n t e l s i g n i f i c a d o r n la democracia. n o e x c l u i ry, p r o f u n d i z a e P o r ú l t i m o , u t i l i z a m o se l v e r b o f u n d a r p o r q u eé s t ee s e l c o n c e p t o p, o r a t í p i c oq u e p u e d a p a r e c e rq, u e m e j o rd e f i n el a r a z ó nd e s e rd e e s t ep r o y e c t oL. a a c c i ó nd e f u n d a r a g r u p at r e st i p o sd e s i g n i f i c a d o cs i:m e n t a r . o re s od e c i m o sq u e E l k a r rdi e b e c o n t r i b u i ra o f u n d a m e n t a ri,n a u g u r a ro a b r i r ,y a c t i v a ro p o n e re n m a r c h a P f u n d a re l p r o c e s od e p a zv a s c oo q u e e l p r o y e c t oE r a i k e i s t áh e c h op a r ac o n t r i b u i ra f u n d a re l p r o c e s od e p a z vasco" La estrategíaconsistiráen desarrollar. impulsar,proponer,defendery apoyar,en todos los ámbitos,ideas y a c c i o n e sq u e s e f u n d a m e n t e ne n l a c l a v e p o l í t i c ad e l o s c o n s t r u c t i v oy q u e a p l i q u e n l o s c r i t e r i o sd e f a c i l i t a c i ó nc,o o p e r a c i ó nn,o e x c l u s i ó yn p r o f u n d i z a c i óenn l a d e m o c r a c i a . L o sc r i t e r i o sc o m p l e m e n t a r i osso n l o ss i g u i e n t e s : . , ero E l k a r rdi e s a r r o l l a rsáu f u n c i ó nd i n a m i z a d o r cao n r i g o ry d i s c r e c i ó nc ,o n a c t i t u de x i g e n t ey a c t i v a p a s u m i e n t ol o s r i t m o sd e u n o r o c e s od e m a d u r a c i ó nc o l e c t i v a . . Elkarritiene que dotarsey dotar a este proyectode la fuerza y de la adhesiónsocialnecesariapara h a c e r l oe f i c a z . . de este r e l a i m a g e nc o r p o r a t i v a E l p r o y e c t oE r a i k si e v e r á a c o m p a ñ a d o d e u n c a m b i or e n o v a d o d m o v i m i e n t os o c i a l . . D e s p l e g a rsáu f i l o s o f í am e d i a n t el a i n t e r v e n c i ó dn e l o s á m b i t o si n t e r n a c i o n allo, c a ly n a c i o n a ly, s e e s t r u c t u r a reán b a s ea d i e z p r o g r a m a sd e i n t e r v e n c i ó n . Estosdiez programasde intervenciónabarcan tanto programasde intervenciónpuntual como de a c t i v i d a dp r o l o n g a d a . Programaprólogo:Setrata de una campañamediantela que contrastarsocialmenteel proyecto E r a i k i r, e c o g e ri d e a sy a p o r t a c i o n epsa r a e l m i s m oy c a p t a rn u e v a se n e r g i a sy n u e v o sa p o y o s . P r o g r a m ad e A c c i ó n I n t e r n a c i o n a l . Programade movilizacióncurso98/99 P r o g r a m aE r a i k i k a sE i :l p r o g r a m a E r a i k i k a seis t ác e n t r a d oe n l a e x t e n s i ó ns o c i a yl d i v u l g a c i ó n didácticade la clavede lo constructivo. Programade cooperacióncon otros agentes:Planteados líneasde desarrollo: La defensae implicaciónconstanteen lasexperiencias de cooperacióncon los cuatro criterios conocidos. XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERAIIVO ESCUELA POPULAR La toma de iniciativaen la búsquedade una cooperaciónmás estrechacon Gestopor la Paz.Esta a c t u a c i ó nr e q u e r i r áu n d o c u m e n t oe s p e c í f i cqou e f o r m u l ec o n d e t a l l es u sr a z o n e ss, u sp o s i b i l i d a d eyss u s obietivos. . ProgramaConferenciade Paz(SegundoEncuentro) . P r o g r a m ad e I n t e r v e n c i óG n eneral . P r o g r a m ad e F i n a n c i a c i ó n . P r o g r a m ad e O r g a n i z a c i ó n Programalzan: El programa lzan dentro del proyectoEraikirepresentatres camposde trabajo: (a) la p r e p a r a c i ó nd e l a s c o n d i c i o n e q d e l a P r o p u e s t al z a n , ( b ) e l p l a n d e s u e h a g a n p o s i b l el a p r e s e n t a c i ó n presentación de la Propuestalzan. de la Propuestalzany (c)el desarrollode los contenidosy potencíalidades ANIZTASUNA / D¡VERSIDAD S i t u a c i ó nd e P a r t i d a : I Contexto: SituacióñGenérica R e a l i d a dc o n s t r u i d aP: a r a d i g m á t i c a LógicaFormal l/ Lógicatrivalente Modos de Pensamiento SituaciónConcreta: lll Contexto: La interaccióneducativa. Complejidade la Relación. Sistemaabierto/ Proceso M u t u a l i d a d/ C o m o l e m e n t a r i e d a d E l T é c n i c o: C a m b i od e R o l : E . C . R . O . N u e s t r o sE n i g m a s y funcionesde Objetivación Operaciones Red de Posibles S e g u n d oC i r c u i t oC o m u n i c a t i v o Aperturade recursos: ReferentesOperativos lzatxulok XXVI. KONGRESUA HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERAT]BOAREN ESPERTENTZIA: ATZEGI.ATEA BETIZABALIK (Adimen urriko pertsonen aldeko gipuzkoako gurasoen elkartea) ADIMEN URRITASUNA Funtzionamenduan mugapenak daudenean, inteligentzi maila erd¡tik beherakoa denean zein komunikazio, gorputzaren garbitasuna, etxeko bizitza, gizarte íharduera, komunitatearen erabilera, autozuzenketa, osasunaeta lana bezalako iharduera batean edo besteanmugapenak daudenean,pertsona batadimen urritua dela kontsideradaiteke.Mugapen hauek 18 urte baino lehen ageri dira. BEHARRAK Egoera honetan dauden gizabanakoek, behar batzuk ageri dituzte. Behar hauek, aldizkakoak, mugatuak, hedatsuak edota orrokorrak izan daitezke. INGURUNEA Familian, mugapenak identifikatzen direnean, egoera negatibo bat sortzen da. Familiak laguntza behar izaten du egoera bera onartu eta bertara egokitzeko. Gizartean berriz, ezberdintasunak dituen edozer baztertu eta marginatzen da. BALIABIDEAK ATZEGI (adimen urriko pertsonen aldeko Gipuzkoako gurasoen elkartea). Bertan, familiei laguntza eskeintzenzaie egoera berria onartu eta ulertzeko. Hau, lan egitasmo ezberdinen bidez egiten da: - Guraso berrientzako familia arteko laquntza. - Gizarte laguntza. - Eskualdekolana. - Etorkizunerako ahol ku laritza. - Hedapena eta gizartea jabetaraztea. Honez gain, hainbat zerbitzu bultzatu eta sortu ditu adimen urriko pertsonei etengabeko laguntza eskaintzeko: Aisialdi eta gizarte partaidetzarako zerbitzuak: Txolarte elkarteak, Gipuzkoako eskualde guztietan kokatuak; eta gizarte harremanak, kirolak, oporrak eta aisialdia bultzatzeko iharduerak. Etxebizitza zerbitzua: Gipuzkoako zenbait herritan dituen etxebizitzak, adimen urritasun ertain edo txikikoak diren eta etxebizitzarik ez duten pertsona helduentzat. Ikastetxeak:Gaur egun eskola sistemansarturik. Tailerbabestuak:Gureak S.A.eta taldeko enpresenbidez kudeaturik. Egoitza-guneak: Adimen urritasun sakoneko pertsonentzat, gaur egun Gipuzkoako Foru Aldundiaren erakunde autonomoa den Uliazpi Fundazioak kudeaturik. XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR EXPERIENCIA: ArzEGr, ABTERTA srEMpRE uNApuERrA (Asociación de padres en favor de las personas con deficiencia mental de Gipuzkoa) DEFICIENCIA MENTAL: D i s t i n t a sd e n o m i n a c i o n e os a r a u n a m i s m a s i t u a c i ó n :S U B N O R M A L R . - E T R A S A D OO. -l - l C O f R É r u l C O . - vrruusvÁt-tDo ETc. D e f i n i c i ó n ": E l r e t r a s om e n t a l s e r e f i e r ea l i m i t a c i o n e s u s t a n c i a l eesn e l f u n c i o n a m i e n t ba c t u a l .S e c a r a c t e r i zp a o r u n f u n c i o n a m i e n t oi n t e l e c t u asl i g n i f i c a t i v a m e n it ne f e r i o ra l a m e d i a ,q u e c o e x i s t ej u n t o a l i m i t a c i o n e es n d o s o m á s d e l a s s i g u i e n t e sá r e a sd e h a b i l i d a d e sd e a d a p t a c i ó nC : o m u n i c a c i ó nC, u i d a d o p r o p i o , v i d a e n e l h o g a r , h a b i l i d a d e s o c i a l e su, s o d e l a c o m u n i d a d ,a u t o d i r e c c i ó ns, a l u d y s e g u r i d a d , contenidoe s s c o l a r ef su n c i o n a l eos c i ov t r a b a i o .E l r e t r a s om e n t a ls e h a d e m a n i f e s t aar n t e sd e l o s 1 8 a ñ o sd e edad." E x p l i c a c i o n edse l a d e f i n i c i ó n :F u n c i o n a m i e n t o sn las diferentes i n f e r i o r a l a m e d i a . L i m i t a c i o n ee h a b i l i d a d esso c i a l e s . NECESIDADES: C o m o c u a l q u i e rp e r s o n ah u m a n a ,l a s q u e p r e s e n t a nd e f i c i e n c i am e n t a l ,m a n i f i e s t a nu n a s n e c e s i d a d e s q u e r e q u i e r e ns e rs a t i s f e c [ a s ,u d i f e r e n c i ae s q u e p a r as a t i s f a c earl g u n a sd e e l l a s a , c a u s ad e s u sl i m i t a c i o n e s constatadas, requierenapoyosque puedenser: . Intermitentes. . Limitados. ¡ Extensos. . Generalizados. ENTORNO: N o r m a l m e n t ea n t e e s t ap r o b l e m á t i c sai g u eo f r e c i e n d or e s p u e s t adsi s t o r s i o n a d a s . r F A M I L I A .P- r i m e rc e n t r od e a c o g i d ad e l s e r h u m a n o r e c i b eu n i m p a c t on e g a t ¡ v oa l c o n o c e rl a n o t i c i a de la deficienciadetectada en su hijo/a. Sus respuestasprimerassuelen ser habitualmentenegativasy d i s t o r s i o n a d aR s .e q u i e r e nu n a p o y oa n i v e le m o c i o n a m l u y f u e r t e p a r a e s t a b l e c erre l a c i o n eps o s i t i v a cs o n e l nuevo ser al que tienen que aprendera reconocery aceptarcomo hijo/a,parte de su entorno familiar. . S O C I E D A DE. n - u n a p r i m e r ae t a p ar e c h a z al o d i f e r e n t ey l o q u e n o r e s p o n d ea l o sv a l o r e sq u e s ec o t i z a n s o c i a l m e n t eA. c t ú a c o n u n a c u l t u r ah i s t ó r i c ad e r e c h a z oa l o m a r g i n a lp o r c o n s i d e r a r l p o o c o v a l i o s oy s i n p o s i b i l i d a d edse p a r t i c i p a c i ósno c i a l . ¡ RECURSOS A.T- Z E G I s e o f r e c e a l a s f a m i l i a sp a r a a y u d a r l e sa m o d i f i c a rs u s p r i m e r a sr e s p u e s t a s negativasy a seguirdando pasospositivosen el apoyo a susfamiliares.Lo hacea travésde los programasde t r a b a j od e : Apoyo a padresnuevos:Promueveintercambiode sentimientosy experiencias entre "Padresde apoyo" que anteriormente p a s a r o np o r u n a e x p e r i e n c isai m i l a rA. c o m p a ñ aa l a sf a m i l i a se n e s o sp r i m e r o sp a s o sq u e HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN XXVI. KONCRESUA c o n l l e v a nd e s o r i e n t a c i ó n P.o s i b i l i t a l a sf a m i l i a se l a b r i r s ea l a s o l i d a r i d a d c o n o t r a sf a m i l i a se n s u sm i s m a s circunstancias. Apoyo social:Trata de acogery orientar a las familiasy a los tutores, encauzandosus solicitudesde a t e n c i ó np r o m o v i e n d or e s p u e s t ads e e m e r g e n c i aH . a c e u n s e g u i m i e n t od e l o s c a s o sa s o c i a d o ys d e l o s d e p e n d i e n t eds e l a F u n d a c i ó nT u t e l a rA T Z E G IO. f r e c ei n f o r m a c i ó ny o r i e n t a c i ó na q u i e n l o d e m a n d e ,s o b r e t e m a se n r e l a c i ó na l a d e f i c i e n c i m a ental. A c c i ó nc o m a r c a lT: r a t a d e i n s e r t a rl a p r o b l e m á t i c ad e l o s c i u d a d a n o sc o n d e f i c i e n c i am e n t a l , e n l a l o c a l i d a de n l a q u e r e s i d e ny e n l a q u e t i e n e nq u e e n c o n t r a lro sa p o y o sq u e r e q u i e r e nP. r o m u e v el a c o n c i e n c i a de grupo solidarioentre los afectados,a travésdel trabajo de los voluntariosrepresentantes de ATZEGIen la z o n a y d e c o m i s i o n edse t r a b a j oz o n a l . Asesoramiento de futuro: Intentaconcienciar a los padressobrela necesidadde prepararlos apoyosque va a requerirla personacon deficienciamental,al desaparecer susapoyosnaturales:Lospadres.Orientasobre e l p l a n t e a m i e n t od e l t e m a e n f a m i l i ay o f r e c ei n f o r m a c i ó na l o s p o s i b l e st u t o r e s .L l e v aa c a b o l o s t r á m i t e s j u r í d i c o sn e c e s a r i opsa r a a s e g u r a ur n f u t u r o l e g a l . D i f u s i ó ny m e n t a l i z a c i ósno c i a l S : e d i r i g e a l a s o c i e d a de n g e n e r a l ,a l a p o b l a c i ó ng u i p u z c o a n ac,o n e l objetivo de mantenery mejorar,en lo posible,su nivel de aceptacióny apoyo,al colectivode personascon deficiencim a e n t a l .L l e v aa c a b oC a m p a ñ a ds e c o n c i e n c i a c i óyna c t i v i d a d edse d i f u s i ó nq u e l o g r e nm o d i f i c a r l a c u l t u r ad e r e c h a z os o c i a q l u e t o d a v í ai m p e r ae n a l g u n o se s t a m e n t o s . A T Z E GoI f r e c e a l a s f a m i l i a s ,e n s u s o f i c i n a sc e n t r a l e sd e O q u e n d o4 , b a j o e n S a n S e b a s t i á nt ,l f n o . 9 4 3 4 2 3 9 4 2 , lp ao s i b i l i d a d e p a r t i c i p ae r n e l c a m b i os o c i a q l u e n e c e s i t ae l e n t o r n oq u e r o d e aa s u sf a m i l i a s c o n d e f i c i e n c im a e n t a l ,t o m a n d oe l r e l e v od e a q u e l l o sq u e h a c e3 8 a ñ o ss e a t r e v i e r o na m o s t r a rl a i m a g e nd e s u sh i j o sE N P O S I T I V O a n, t e u n a s o c i e d a d t o t a l m e n t en e g a t i v ay m a r g i n a d o r a . Además ATZEGIa lo largo de su historia ha creado serviciosde atención que han demostrado la capacidadde estaspersonaspara participaren la sociedad,asícomo la necesidad de que éstapermitay acepte su participación. A c t u a l m e n t eA T Z E G l g e s t i o ncao n s u b v e n c i o n edse l a A d m i n i s t r a c i óynl a a y u d ad e s u sc o l a b o r a d o r elso,s s i g u i e n t eS s ERVICIOS: D e o c i o y p a r t i c i p a c i ósno c i a lA : T Z E GsI i g u em a n t e n i e n d o1 0 c l u b e sd e o c i o c o n e l o b j e t i v od e f a v o r e c e r l a sr e l a c i o n esso c i a l eds e l a sp e r s o n a cs o n d e f i c i e n c i m a e n t a ly s u p a r t i c i p a c i óenn s u c o m u n i d a da t r a v é sd e a c t i v i d a d edse t i e m p o l i b r e .D e s d ee l m i s m os e p o t e n c i a nv a c a c i o n e sc ,o l o n i a si n t e g r a d a sy, l a p a r t i c i p a c i ó n e n C a m p o sd e t r a b a j o .l g u a l m e n t eo f r e c el a p o s i b i l i d a dd e r e a l i z a ra c t i v i d a d eds e p o r t i v a se n l o s s e r v i c i o s comunitarios,a travésde gruposcoordinadospor ATZEGIKIROLELKARTEA. Todo el movimientoa favor de esta participaciónsocial,implicael apoyo efectivoy real de más de 200 jóvenesvoluntarios,que compartensu tiempo libre con personascon deficienciamental ofreciéndoleslos a p o y o sc o n v e n i e n t epsa r a l o g r a rs u p a r t i c i p a c i ósno c i a l . D e v i v i e n d a sP: r o p o r c i o n a l a s p e r s o n a sc o n d e f i c i e n c i am e n t a l q u e c a r e c e nd e f a m i l i a o n o p u e d e n c o n v i v i cr o n e l l a ,u n h o g a 4u n a f o r m a d e v i d a q u e l e so f r e z c ab i e n e s t a rp,o s i b i l i d a d edse p a r t i c i p a c i ósno c i a l , i n t i m i d a dy s e g u r i d a da, t r a v é sd e l a v i d a c o m p a r t i d ae n l a s 1 2 u n i d a d e sd e v i v i e n d ar e p a r t i d a sp o r t o d a l a comaraca.A través de un concierto económicocon la Diputación Foral, ATZEGIgestiona este servicio o f r e c i e n d of o r m a sd e v i d a n o r m a l i z a d a . AdemásATZEGIcreó en su momento los SERV|C|OS: Educativos.En un comienzoa travésde las escuelas que crecieroncon la colaboraciónde la especiales C a j ad e A h o r r o sM u n i c i p a la, t r a v é sd e l a e n t i d a dP A T R O N A TSOA NM I G U E LE. n l a a c t u a l i d a da p o y a n d oa l a s familiaspara que logrenuna respuestapositivaen lasescuelas que debende estarpreparadaspara responder a las personascon necesidades especiales. XXVI. CONGRESO MOVIMIENTO COOPERAIIVO ESCUELA POPULAR Laborales.Ya en 1975ATZEGI creó la empresaGUREAKS.A.con la únicafinalidadde ofreceralternativas de trabajo a las personascon deficienciamental. En la actualidadesta empresaofrece trabajo a 2.000 personascon deficienciamentalATZEGIforma parte de su Consejode Administraciónytrata de mantenerla f i n a l i d a dp a r a l a q u e f u e c r e a d a . R e s i d e n c i a l eE s .l C - e n t r oS a nP a b l oc r e a d op o r A T Z E G e I n 1 9 6 7f u e l a b a s ed e l o q u e e n l a a c t u a l i d a ds e N L I A Z PyI q u e s i e n d ou n o r g a n i s m oa u t ó n o m od e l a D i p u t a c i ó nF o r a ld e G i p u z k o a , d e n o m i n aF U N D A C I Ó U trata de dar respuestaa la necesidadde apoyo generalizadode personascon deficienciamental. ATZEGI permanecetambién en susórganosde decisiónpara velar por que su objetivo de creaciónno se distorsione. XXVI. KONGRESUA HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN LTURAMK EKÜAUTZALUDTK@=KU AGT@SLUDTC@=CULTURALES XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR DENONARTEKOAFARIA Gure kongresuetan ohikoa den bezala, lehenengo gauean, jatorri ezberdinetako ianariz ornituriko mahaien inguruan elkartu ginen. I-Jrtero, kalitate zein kopurua gainditzen direlarik, agapea busti zuten saldakahaztu gabe. CENA COOPERATIVA La primeranoche,como ya es habitualen nuestroscongresos, nos reunimosalrededorde mesasrepletas de manjaresde procedencias diferentes.Cadaaño, se superala calidady cantidad,sin olvidar los caldosque acompañaroe nl ágape. HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA EUSKAL FESTA Hernaniko "Ttarla" dantza taldeak eta "Kantuz" koruak herrialdeko folklore erakusgarria osatu zuten, bertan bildu zen jendetza hunkitzea lortuz. FIESTAVASCA No falto una muestrad e l f o l k l o r e d e l o a i s c o n l a a c t u a c i ó ndel grupo de danzas"Ttarla" y del coro " K a n t u z "d e H e r n a n iq, u e c o n s i g u i e r o ne m o c i o n a a r l público. XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR SAGARDOTEGIA Sagardo berria dastatzeko garai egokia ez zen arren, hau urtarriletik martxora bitartekoa baita, sagardotegi batean afaltzeko aukera izan genuen, bertako ohiko menua janez: Bakailu tortila, bakailua piperrekin, txuletoia, gazta, menbriloa eta intxaurrak, hori guztia sagardoz bustia eta trikitixa soinuez alaitua. Afari honetan, "Tolare" kofradiako 4 ordezkariren presentzia izan genuen. SIDRERIA Aunque no era la épocapropiade catar la nuevasidra,ya que éstaes de Eneroa Marzo,tuvimosocasión d e c e n a re n u n a s i d r e r í ad e g u s t a n d oe l m e n út í p i c oc o n s i s t e n teen : t o r t i l l ad e b a c a l a ob, a c a l a oc o n p i m i e n t o s , c h u l e t ó n q, u e s o ,m e m b r i l l oy n u e c e st,o d o e l l o b a ñ a d oc o n l a t í p i c as i d r ay a m e n i z a d op o r l a " t r i k i t i x a " .N o s acompañaronen estacena4 representantes de la cofradíade la sidra "Tolare". XXVI. KONGRESUA HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERAIIBOAREN "LOS VIRTUOSOS"EN EMANALDIA Gure gaubeletan berriz ere, "Virtuosos"en partehartzearekin gozatu dugu. Oraingo honetan gainera, balore berriekin eginiko kontzertuaz gain, MECEPekohaurren languntzaz musika pieza bat prestatzera ausartu ziren, izugarrizko arrakasta izanez. Ondoren, espontaneoak egon ziren, beren egitekoekin gure gozamena sustatuz. CONCIERTODE "LOS VIRTUOSOS" Una vez mas, hemos contado con la participaciónde "Los Virtuosos"en nuestrasveladas.Estavez, ademásdel conciertoestelarque como es costumbreincluyónuevosvalores,se atrevierona prepararuna pieza musical con la colaboraciónde los niños y niñas cantores del MCEP,cosechandogran éxito. A continuación,hubo expontaneosde gran calidadque nos deleitaroncon su buen hacer. XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR DENON ARTEKO EMANKIZUNA Azken eguneko lankidetza ikuskizunak ipini zuen azken ukitua. Taldebat bestearenatzetik, kongresura etorritako pertsonaorok parte hartu zuen, farreak eraginez, atseginemanez eta ikusle harkor eta aukeratua hunkituz. Agerraldi bakoitza, gustu haundiz eta koreografia bikainez lagundurik egon zen. ESPECTACULO COOPERATI VO E l b r o c h ef i n a l l o p u s oe l e s p e c t a c u lcoo o p e r a t i v o d e l a ú l t i m an o c h e .G r u p ot r a sg r u p o ,f u e r o na c t u a n d o en el escenariolos MCEPs asistentes al congreso,haciendoreir,deleitandoy emocionandoa un públicoselecto y receptivo.La puestaen escenade todos los espectáculos se hizo con gusto exquisitoy coreografíasdignas de profesionales. HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOARENXXVI. KONGRESUA IRTEERAKIEXCURSIONES ZUGARRAMU RDIRA I RTEERA Zugarramurdiko kobek gure ikusmenak gozatu arazi zituen eta koba haietan murgildu ginen, sorginen kantu eta oihuak entzunez, suaren inguruan akelarreak burutuz, Akerren presentzia irmoaz. Donibane Loitzune eta bertako hondartza bisitatu genituen, jende gehiegi zegoen ordea bertako paraje ederrez gozatzeko. EXCURSIONA ZUGARRAMURDI Lavisitaa lascuevasnos impresionógratamente.Nossentimosatrapadospor susespíritusy por su magia. E n s u sp a r e d e s" r e s o n a b a n "l o s c a n t o sy g r i t o sd e l a s b r u j a sd a n z a n d oa l r e d e d o rd e l f u e g o c e l e b r a n d os u s "akelarres",con la presenciadel "Aker" (chivo)personajecentralde estasceremonias. E l v i a j e ,a l a v e r a d e l B i d a s o an, o s d e p a r óu n p a i s a j eq u e r e l a j ae l c u e r p oy t r a n q u i l i z ae l a l m a .M e r e c i ó l a p e n a d i s f r u t a r l oa, u n q u ef a l t ó t i e m p o p a r ae l d e l e i t e . D e s p u é 5s . J u a nd e L u zy l a p l a y a .D e m a s i a d ga e n t es e g ú nl a o p i n i ó nd e a l g u n a sy a l g u n o s . L o se n c l a v e tsu r í s t i c o tsi e n e n e l p e l i g r od e l a m a s i f i c a c i ó ny l a v i s i ó nd e m i l e sd e p e r s o n a sl l e n á n d o l o t o d o n o sd e j ó s i n g a n a sd e d e s c u b r iur n a c i u d a dq u e ,s i nd u d a ,e n o t r a s i t u a c i ó ny m o m e n t oh a b r í ar e s u l t a d o por demásinteresante. XXVI. CONGRESO MOVIMIENTO COOPERATIVO ESCUELA POPULAR ONDDITIKOINEZ JoseMari Zalduak gidaturik, bailarako gune ezberdinak ikusi eta gozatzeko aukera izan genuen. Mari Zuloko koba, karobia, bailarako paisaiazoragarriak,muniskoa... Pasio hura gutxik gozatu genuen arren, gozamena haundia izan zen oso, haizearen leuntasuna, begiztaturiko bailara hartako aberastasunak,magia...egunalainotua izan bazen ere, Jose Mari Zalduak bidean zehar emaniko hizketaldi goxo eta interesgarriekeguna ezin hobeagoa bihurtu zuten. PASEOPOR EL ONDDI F u eu n a d e l i c i ad e p r i n c i p i oa f i n . F u i m o sp o c o sp e r o b i e n a c o m p a ñ a d opso r J o s eM a r i Z a l d u aq u e g u i ó e ilustrónuestropaseo. La primera paradafrente a "Mari Lulo", cuevaen la que se encontraronrestosde una mujer y su perro . e r c ad e e l l ae l h o r n od e c a l( k a r o b i a r) e c i e n t e m e n tree c u p e r a d oY. s i n m á sp a u s a s a m o d o d e a j u a rf u n e r a r i o C s a l i m o sh a c i aM u n i s k o . N o sa c o m p a ñ óu n d í a n u b l a d oy h ú m e d od e e s o s t a nd e " a q u í " ,s i n c a l o r y m u y a d e c u a d op a r aa n d a r y q u e a d e m á sn o s p e r m i t i ód i s f r u t a rd e u n a p a n o r á m i c a d i f í c i ld e d e s c r i b i r . El camino nos dio oportunidad de hablar de casi todo: botas, viajes,modos de pastoreo,e incluso, sistemasde tenenciade tierras. P a u s a d a m e n tl lee g a m o sh a s t aM u n i s k o q , u i z áu n p o q u i t oc a n s a d oys a l l í c o m i m o sl o sf a m o s o sb o c a d i l l o s d e t o r t i l l ay e s c u c h a m ocso n g r a n a t e n c i ó nl o s r e l a t o sd e l g u í a .S a c i a d ae l h a m b r ep u d i m o sa p r e c i a yr s e n t i r e l a c i e r t od e q u i e n e se l i g i e r o ne l l u g a r :l a s u a v i d a dd e l a b r i s a ,l a a m p l i t u dd e l p a n o r a m as, u o r i e n t a c i ó na l s u r ,l a m a g i aq u e e m a n a b a . . . . .sye n o s h i c i e r o nm á sc l a r o sl o sp e r f i l e sd e t o d o sy t o d a sl a sq u e a l l í e s t á b a m o s . L l e g a d o sa l p u n t o d e p a r t i d a ,l o s v i n o sy l a d e s p e d i d ad e Z a l d u aq u i e n n o s r e g a l ós u l i b r o s o b r e l o s Xarobes. N o t a . -D e e s t as a l i d ae, s d e s e ñ a l a yr a g r a d e c eer l t r a b a j od e J . M . Z a l d u aq u i e nd i o s e n t i d o d , i m e n s i ó ny bellezaa este paseo.Así mismo,resaltarlo a gusto que estuvimostodas y todos. Pararepetir,vamos. XXVI. KONGRESUA HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN GUREEGUNKARIA NUESTROPERIODICO XXVI. CONGRESOMOVIMIENTO COOPERATIVOESCUELA POPULAR "XIRIMIRI" KONGRESUKOEGUNKARIA Egunkaria kongresuaren garapenean, baliabide baliogarria izan zen informazio bide gisa, tailerrei zein irteerei buruzko informazioa zabaltzeaz gain, zenbait pertsonentxiste, esameseta literatur lanez gozatu ahal izan baikenuen. Honez gain, euskera ikasteko bide interesgarria izan zen. Aurten egunkarian beste komunikazio ereduak erabili direla da aipagarri. Esperientziak pena merezi izan zuela esan behar da, papera aurrezteazgain, komunikazio ezberdin bat suposatu baitzuen, kolore anitzduna, bizia eta txalotua. Hurrengo kongresuetanjarraipena izango duelakoan gaude. DE FORMASNO ESCRITAS COMUNICACIÓN C o m ov e h í c u l od e i n f o r m a c i ó nf u e u n e l e m e n t oi m p r e s c i n d i b leen e l d e s a r r o l l o d e l c o n g r e s oy, a q u e n o solo sirviópar informar de los talleres,actividades... sino que nos hizo disfrutarcon los chistes,comentarios y el buen hacer literario de algunaspersonas.Además los no iniciadosrecibieronen sus páginasun curso aceleradode euskeraque resultóde lo másefectivoa tenor de lasmuchasanotacionesque se hicieronusando el vocabulario a p r e n d i d oy l a " m i n t z a - p r a k t i k a "q u e s e r e a l i z óp o r l o s p a s i l l o s . Hemosde reseñarque esteaño se ha estrenadouna nuevamodalidadde periódicocon la utilizaciónde otrasformas de comunicación. La experienciamerecióla pena,ya que ademásde ahorrar papel se convirtió en una comunicacióndiferente, colorista,viva y muy aplaudida. Esperemosque tenga continuaciónen próximoscongresos. HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOAREN XXVI. KONGRESUA BATZAFTRAKETA ERABAKÜAK ASAMBLEAS Y REs@LUCÜ@NSE5 XXVI. KONGRESUA HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN BATZARRA ETA ERABAKIAK Aurreko akten irakurketaeta onarpena ahobatekotasunezonartzen da. Aurreko Kongresukotxostenean,Malagako Kongresukokontuen egoera onartzen da. ldazkaritza konfederaleko txostena, debate baten ondoren ahobatez onartzen da. lJrnietako Kongresuaren aurkezpena egiten da, talde antolatzaileak funtzionamenduari buruzko informazioa emanez: Ordutegia, tailerren antolakuntza, Kongresuko ekitaldi ezberdinen garapena, egoera ekonomikoa zein etxeko arautegia. Kongresuko erabakiei dagokienean, EuskalHerriko gatazkari irtenbidea bilatu asmoz, gehiengoak manifestu bat egitea erabakitzen du. % 1a Sahararentzatahobatez onartzen da. Estatutoenaldaketa zein ordezkari kopurua zabaltzearen proposamenak onartzen dira. IJrnietako Kongresuko txostenean, tailer ezberdinek burutu den lanari buruzko informazioa ematen dute, tailerren balorapena, proiektuak eta hurrengo ikasturterako koordinazio lanak. Honezgain, Euskadiko MECEPakKongresura etorri eta bertako lanetan parte hartu duen orori bere eskerrona adierazten dio eta kontuen behínbehinekobalantzeaaukezten du. Hurrengo Kongresukoantolakuntza Leóngo MECEPakhartzen du beregain. Hurrengo urterako idazkaritza konfederalaSalamancakoMECEPakhartzen du beregain. Azkenik, galdera eta eskarien tartean, Kongresu amaierako karpetak entregatzen dira, bertan dokumentu zein edukinak bilduz. XXVI. KONGRESUKOERABAKIA EUSKAL HERRIKO GATAZKAREN INGURUAN H.E.M.K.lM.C.E.P(Herri EskolenMugimendu Kooperatiboa/Movimiento Cooperativo de EscuelaPopular), uztailaren 4tik 14ra Urnietan egin duen XXVI. Kongresuan barruan adierazten du: Mugimendu soziopolitikoa eta pedagogikoa garenez, sentiberakor gara Euskal Herriak pairatzen duen gatazkarekiko, eta Eskola Modernoaren Mugimenduarekin dugun identitate orokorraren barnean, gai sozialen erabilera zuzenki dagokigula ulertzen dugu eta hala sentitzen dugu, gatazka edozein lekutan ematen dela ere. Gure filosofoarekineta gure pedagogiarenoinarriekin koherenteizanik, gatazkenkonponbideakbertan inplikatuta dauden aldeen arteko elkar ulertze eta elkarrizketatik etorri behar du. Elkarrizketa hau esandakoaldeen baitatik bultzatu behar da, hori posible izan dadin bitarteko guztiak jarriz. Hezitzaile garen aldetik, gizarte honek, zeinentzat lan egiten dugun, elkarbizitza baketsua izan behar duela aitortzen dugu, aniztasinak errespetatuz, eta giro honek justiziazko egoeratik etorri behar duela. Salatu egiten dugu Hedabideek gatazka honi ematen dioten trataera oker eta interesatua. Urnietan, 1998kouztailaren l lean XXVI. CONGRESO ESCUELAPOPULAR MOVIMIENTOCOOPERATIVO ASAMBLEA XVI CONGRESO Orden del día. 1. Lecturay aprobación,si procede,de lasactasanteriores 2 . I n f o r m ed e l C o n g r e s oa n t e r i o r . 3. lnforme de la Secretaría Confederal. 4. Presentación del Congresode Urnieta. 5 . R e s o l u c i o n ed se l C o n g r e s o . 6 . I n f o r m ed e l C o n g r e s od e U r n i e t a . 7. Organizacióndel próximo Congreso. 8. Secretaria Confederalpara el próximo año. 9. Ruegosy preguntas. Lectura y aprobación de las actas anteriores. S ea p r u e b a np o r u n a n i m i d a d . Informe del Congreso anter¡or. Seapruebael estadode cuentasdel Congresode Malaga. lnforme de la Secretaría Confederal. L o sM C E P St r,a s u n d e b a t ep r e v i o , l o a p r u e b a np o r u n a n i m i d a d . Presentacióndel Congreso de Urnieta. E l g r u p o o r g a n i z a d o ri n f o r m a s o b r e e l f u n c i o n a m i e n t od e e s t e C o n g r e s o H : o r a r i o ,o r g a n i z a c i ó nd e talleresy desarrollode lasdiversassesiones del Congreso.Estadoeconómicoy normasde la casa. Resolucionesdel Congreso. Se apruebapor mayoríala redacciónde un manifiestoa favor de la resolucióndel conflictoque se vive en Euskadi. S ea p r u e b ap o r u n a n i m i d a de l 1 o Ap a r ae l S a h a r a . HERRI ESKOLAKO MUGIMENDU KOOPERATIBOAREN XXVI. KONGRESUA S e a p r u e b a nl a s p r o p u e s t a ds e I n t e r n a c i o n adle m o d i f i c a c i ó d nel número n e e s t a t u t o sy l a a m p l i c a c i ó d representantes. de I n f o r m ed e l C o n q r e s od e U r n i e t a . Losdiversost"ll""r", informan sobreel trabajo que han desarrollado, valoración del mismo,proyectosy p a r a coordinación e l p r ó x i m oc u r s o . El MCEPde Euskadi,como grupo organizadorde esteCongreso,agradecea todas laspersonasasistentes y participantesel trabajo realizadoy presentael balanceprovisionalde cuentas. Organizac¡óndel próximo Congreso. El MCEPde León presentael deseode organizarel próximo Congreso. SecretaríaConfederal para el próximo año. Seexplicacomo queda configuradala Secretaría Confederalpara el próximoaño. En estepunto el MCEP de Salamanca se ofreceepara hacersecargo de la próximaSecretaría Confederal. Ruegosy preguntas. Se haceentregade lascarpetasfinal de Congresocon los contenidosy documentossurgidos. COMUNICADO DEL XXVI CONGRESOPOR UNA SOLUCIONDIALOGADA DEL CONFLICTODEL PAIS VASCO El MECEP(MovimientoCooperativode EscuelaPopular),en el contextode su XXVI Congresocelebrado e n U r n i e t a( G i p u z k o ad) e l 4 a l 1 1 d e j u l i o , m a n i f i e s t aq u e : Como movimientosociopedagógico y cooperativosomossensibles al conflictoque vive EuskalHerriay que por nuestraidentificaciónmás global dentro del Movimientode EscuelaModerna,entendemosque el tratamientode los temassocialeses algo que nos atañe directamentey como tal lo sentimos,seacual fuere e l l u g a rd o n d e s e d é e l c o n f l i c t o . En coherenciacon nuestrafilosofíay los pilaresen que se basanuestraprácticapedagógica,la resolución d e c o n f l i c t o sd e b e d e l l e g a ra t r a v é sd e l e n t e n d i m i e n t oy d e l d i á l o g oe n t r e l a sp a r t e si m p l i c a d a s . Que estediálogo se tiene que propiciardesdeestaspartes,poniendotodos los mediospara que ello sea posible. entendemosque estasociedadpara la que trabajamos,tiene Que, por nuestracondiciónde educadores, que gozar de una convivenciapacíficarespetandolas diversidades, y que este clima debe de emanar de s i t u a c i o n edse j u s t i c i a . D e n u n c i a m oesl t r a t a m i e n t os e s g a d oe i n t e r e s a d q o u e l o sm e d i o sd e c o m u n i c a c i ódna n a e s t ep r o b l e m a . U r n i e t a 1, 1 d e j u l i o d e 1 9 9 8 ESCUELAPOPULAR XXVI. CONGRESO MOVIMIENTOCOOPERATIVO XXVI. KONGRESUA HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERATIBOAREN ESKERRAK / AGRADECIMENTOS . H e z k u n t z aS a i l a . U r n i e t a k oU d a l a . Kutxa . EuskadikoKutxa . Orona . Eroski Gure eskerrikberoenakjardunaldi hauetan parte hartu duten / Tambiénagradecemossu colaboraciónen este Congresoa: o Atzegi . Elkarri . Pakearenaldeko koordinakundea/ Gestooor la Paz . Bakea,elkarrizketaeta demokraziarenbitartez lortzekoPlataformapor la Pazmedianteel diálogo y la democracia . lzatxulok . "Tolare"elkartea . Diseinua'.Sustraibak AlaiZubimendi . ltzulpena/ traducción:Judith Montero Ainhoa Merzero Eta bereziki lanean izan ditugun kide eta lagun guztieil Y muy especialmentea las amigasy amigosque tanto nos han ayudado. XXVI. KONGRESUA HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERAIIBOAREN AURKÜBÜDEA TIVDÜGE HERRIESKOLAKOMUGIMENDUKOOPERAT]BOAREN XXVI. KONGRESUA A UR K E Z P E N/ AP R E S E N T A C I O N KARTELA 5-6 7 TAILERRAK / TALLERES . 0-g - A N E X Ol : T R E SD I A SE N R O C A M U N D O - A N E X Ol l : L I B R OD EV I D A 12 19 20 - A N E X Ol : A P R E N D E M OASC O N V I V I R 24 28 . 8-12 . 12-16 30 o BAKERAKO HEZIKETA / EDUCARPARALA PAZ 38 . H E Z K I D E T Z/ A COEDUCACION - A N E X OI : R E S E Ñ AYSM A T E R I A L EBSI B L I O G R A F I C O S - A N E X Ol l : J U E G O S - A N E X Ol l l : ¿ Q U I E N T R A B A J AE NC A S A ? - A N E X Ol V : P R O Y E C TDOE E D U C A C I OSNE N T I M E N T A L - A N E X OV : P R E V E N C I ODNE L A V I O L E N C ID E NV A L O R E S A E G E N E R OE:D U C A R - A N E X OV l : S E L E C C I ODNET E X T O S 48 54 55 55 57 61 63 . T E K N O L O G IBAE R R I A/KN U E V A S TECNOLOGIAS - A N E X Ol : E X P E R I E N CCI O A NL A I N F O R M A T I CEAN U N C . P . - ANEXOll: PRESENTACION WEB DE UN CD-ROMPARAPAGINAS 66 70 71 . A N I Z T A S U N/ AD I V E R S I D A D 74 . H I Z K U N T Z/AL E N G U A J E - A N E X OI : P L U R I L I N G Ü I S V E INOL A E S C U E L A - A N E X Ol l : E LL E N G U A JOER A L - ANEXOlll: TECNICAS DE ESCRITURA CREATIVA 79 85 86 88 . MATEMATIKA - A N E X Ol : F R A C C I O N Y ES JUEGOS - A N E X Ol l : M A T E M A T I CEAN E LP R I M E R C I C L OD E L A E . S . O . - A N E X Ol l l : T R A B A J A L RA G E O M E T R I A - ANEXOlV: LASMATEMATICAS EN ELTERCER CICLODE PRIMARIA 90 95 99 104 105 o I N G U R UA- Z T E R K E T/ AI N V E S T I G A C I O DE N LM E D I O - A N E X Ol : E N T R A M OE SN L A H I S T O R I A - ANEXOll: PROYECTO CANTABRIA 't 10 114 115 . G O R P U T Z/AC U E R P O - ANEXOl: RAPVITAMINADO - A N E X OI I : P O E S I A LUMINO-SONORA - ANEXOlll: DRAMATIZACION DE POEMAS - ANEXOlV: VIAJEAL PAISDE LOSSENTIDOS - ANEXOV: UNA AVENTURAEN LA BIBLIOTECA - A N E X OV l : J U E G O C S O NM A T E R I A L ENSO C O N V E N C I O N A L E S - A N E X OV l l : C A N C I O N MOTRIZ - A N E X OV l l l : L O ST I T O SD E C O R B I L L O S - ANEXOIX: TALLER DE EXPRESION 118 123 123 124 125 126 127 128 129 't31 XXVI. CONGRESO MOVIMIENTOCOOPERATIVO ESCUELAPOPULAR MAHAI INGURAK,HITZALDIAK ETAESPERIENTZIAK M E 5 A 5R E D O N D A S C,O M U N I C A C I O NYE E SXPERIENCIAS 136 LUDIKO- KULTURALA 147 XIRIMIRI 155 BATZARRAK ETAERABAKIAK / ASAMBLEAS Y RESOLUCIONES 158 E S K E R R A/ K AGRADECIMIENTOS 163