Da forza á palabra BOLETÍN EN: CASTELLANO - ENGLISH Boletín da Fundación Cultura de paz CATALÀ CONTIDO: N . 2 X U L L O 2 0 1 1 EDITORIAL EDITORIAL 1 A palabra de MARIO SOARES 2 Exposición “Unha nova organización mundial, é posible? 3 Pre-Forum da Sociedade Civil da Alianza de 3 Federico Mayor Zaragoza "Eu que tanto calar xa non podía" Garcilaso de la Vega (Égloga II, 467) Civilizacións Federico Mayor Zaragoza Workshop “Civil 3 Society organization in Intercultural Dialogue” Reunión de Cátedras UNESCO 4 Acto Estatal da SAME 4 La UNESCO y el 5 Málaga CF, juntos para imaginar la paz A OEA e la cultura de paz 5 e-STAS Simposio 5 das Tecnoloxías para a Acción Social WILPF España 5 O saber das mulleres: claves para a paz 6 Axenda 6 Publicacións 7 Recursos 8 Presidente Fundación Cultura de Paz A Terra estremécese: cambio climático, terremotos, tsunamis, furacáns, volcáns... e os seres humanos, "os ollos do universo", observan confundidos, conmovidos o que acontece. Moitos males infrinxiullos a humanidade a si mesma. Secularmente, só uns poucos homes retiveron nas súas mans as rendas do destino común. O resto, illados, sumisos, atemorizados, obedientes, silenciosos. Agora, de súpeto, a emancipación. De súpeto, o clamor. De súpeto, a xente no estrado. De súpeto, sementes tanto tempo ermas, enterradas, dando froito. De súpeto, na zozobra, a esperanza. De súpeto, o que parecía invariable pode cambiar en catro días. Así pasou o inverno interminable, frío de amor e baleiro de sorrisos, a unha primavera que se adiviña pletórica, irreversible. Algúns, como no verso de Neruda, tentarán "cortar todas as rosas"... Pero como nos asegurou o poeta, o bo tempo "chegará puntualmente". Clamor popular. Hai que escoitalo. Hai que atendelo. Voces unidas. Ás para a liberdade, para a dignidade de todos. Ás para que as novas xeracións voen alto no espazo infinito do espírito. Pacíficamente congregados, de cando en vez, xa continuamente no ciberespazo, a gran praza do noso mañá, case sen sobresaltos. Agora temos xa que saber concretar rumbos e anhelos. E seguir, seguir incansablemente. Pedro Salinas, o de "A voz a ti debida", expresouno fermosamente: "Cando o home canso... / amor canso,... para / traizoa ao mundo, porque cella / no deber supremo, que é seguir". É a perseveranza a que nos pode levar ao éxito e dar sentido ao noso vivir cotián. "Encheranos a vida / este puro voar sen hora quieta". Acabouse estar de espectadores, comodamente sentados, impasibles. Chega o momento da palabra, da escoita, da acción. Si: achégase a alba. Deixaremos as armas para sempre e seremos só voz alta e clara. Deber de voz. Delito de silencio. Como Blas de Otero, os indignados do 15M, devirán implicados, involucrados e, como el, pedirán "a paz e a palabra". Blog de Federico Mayor Zaragoza: http://www.federicomayor.blogspot.com PÁXINA 2 A palabra de MARIO SOARES ESPAÑA, PORTUGAL E A UNIÓN EUROPEA España e Portugal ingresaron na CEE, hoxe Unión Europea, o mesmo día 12 de xuño 1985, despois de caer as obsoletas ditaduras ibéricas de Franco e Salazar. Mário Soares “Estamos de volta aos egoísmos nacionalistas, tan perigosos, e á doutrina de "sálvese quen poida", radicalmente contraria aos valores fundamentais do proxecto europeo” DA FORZA A adhesión de España e Portugal ao proxecto europeo tivo un impacto enorme nos dous Estados ibéricos. Coa liberdade reconquistada, todo cambiou. A península experimentou inesperados e enormes progresos de orde política, cultural, económico e social. Os cidadáns de Iberia, españois e portugueses, son considerados do "primeiro mundo", con todos os beneficios que iso implica. Entre tanto, tivo lugar o colapso do mundo comunista e das chamadas democracias populares. Todas reclamaban o seu lugar no sol, nunha Europa entón unida e solidaria. América do Norte estaba convencida de que era a potencia hexemónica e podería "colonizar" Europa coa súa ideoloxía neoliberal. Foi entón cando ocorreron dous feitos decisivos: a integración dos Estados do Leste de Europa na Unión e a perda progresiva dos ideais en que o proxecto europeo baseouse sempre (a unidade, a solidariedade, a xustiza social, o pleno emprego, a cohesión social, etc.) Á PALABRA Todo isto irá desaparecendo coa crise global que afecta ao mundo desde 2008. Os bancos nacionais tiveron que pedir a axuda dos Estados para non crebar en cadea. A UE non reaccionou como un todo e atrasouse, lamentablemente, no apoio que deu a Grecia. Estamos de volta aos egoísmos nacionalistas, tan perigosos, e á doutrina de "sálvese quen poida", radicalmente contraria aos valores fundamentais do proxecto europeo. Sucede que Europa está a ser gobernada por partidos de dereita, cando non pola mesma extrema dereita. As democracias cristiás foron substituídas por Partidos Populares e esquecéronse da doutrina social da Igrexa. Os socialistas e socialdemócratas apostaron polos mercados, o imperio do diñeiro, e esquecéronse do socialismo en liberdade. Aínda así, temos confianza. Os pobos empezan a reaccionar e a mocidade a indignarse, manifestándose pacíficamente nas rúas. Detrás do tempo, tempo vén. (*) Mário Soares, Presidente de la Fundación Mário Soares Don Mário Soares ha sido Presidente de la República de Portugal entre los años 1986 y 1996 . N. 2 PÁXINA Exposición ¿Unha nova organización mundial, é posible? O Foro Mundial de Redes da Sociedade Civil, Foro UBUNTU, realizou a exposición “Unha nova organització mundial, és posible? no marco do proxecto "Fortalecemento da contribución do mundo local á reforma das institucións internacionais", implementado en colaboración coa Deputación de Barcelona. A través de 11 paneis, a exposición pon de manifesto o déficit democrático das Institucións Internacionais no século XXI como Nacións Unidas, o Fondo Monetario Internacional ou o Banco Mundial, entre outras. A exposición convida á reflexión e propón unha reforma en profundidade das institucións internacionais, co obxectivo de construír un verdadeiro sistema de gobernanza mundial. Descargar dossier e exposición: http://www.ubuntu.upc.edu/pdf/ dossier_expo.pdf Pre-Forum da Sociedade Civil da Alianza de Civilizacións Os días 3 e 4 de maio, o director da oficina de Barcelona, Manuel Manonelles, participou no PreForum da Sociedade Civil da Alianza de Civilizacións celebrado en Doha, Qatar, e que reuniu un total de 190 participantes procedentes de 80 países. Ao longo do Pre-Forum discutíronse e abordáronse unha gran variedade de temas desde a necesidade dunha maior cohesión social e inclusión nas sociedades culturalmente diversas, pasando polo papel dos medios de comunicación como unha ferramenta de mobilización de masas e transformación social até o rol dos mozos na loita contra a exclusión económica e a discriminación, entre outros. O Encontro forma parte do proceso preparatorio do IV Foro da Alianza de Civilizacións que se celebrará o próximo decembro en Doha, Qatar. Para máis información: http://www.qatar4unaoc.org/ Workshop “Civil Society organization in Intercultural Dialogue” O director da oficina de Barcelona participou no workshop “Civil Society organization in Intercultural Dialogue” organizado polo Centro Europeo de Excelencia Jean Monet da Universidade de Padova os días 9 e 10 de maio. Manuel Manonelles, fixo un relatorio sobre o papel da Sociedade Civil e promoción dunha Cultura de Paz, participando tamén activamente no debate das outras sesións. Para máis información: http://unipd-centrodirittiumani.it/public/docs/workshop052011.pdf 3 PÁXINA 4 Reunión de Cátedras UNESCO Durante os días 27 e 28 de maio de 2011 celebrouse en Santiago de Compostela, a Reunión de Cátedras UNESCO de Cultura de Paz, Dereitos Humanos, Democracia, Cidadanía, Xénero, Interculturalidade e Migracións. A Reunión tivo como obxectivos principais o coñecemento e intercambio de información, a creación de sinerxías e fortalecemento dos vínculos, así como a posibilidade de establecer acordos de futuro entre as distintas Cátedras presentes en España. Organizada por: -Cátedra UNESCO de Cultura de Paz e Dereitos Humanos da USC -Seminario Galego de Educación para a Paz -Fundación Cultura de Paz -Universidade de Santiago de Compostela -UNESCO Etxea -Comisión Española de Cooperación coa UNESCO -UNESCO Centro UNESCO Galicia A Comisión Nacional Española de Cooperación coa UNESCO autorizou ao Seminario Galego de Educación para a Paz a iniciar os trámites para a creación do Centro UNESCO Galicia, que estará vinculado ao Centro Internacional pola Paz (Lar da Paz), que terá a súa sede no Mosteiro Franciscano de Herbón, en Padrón (A Coruña). Exploring New Capacities to Adress the Threat of Atrocity Crimes: The Case of a UN Emergency Peace Service (UNEPS) A Fundación Cultura de Paz, a través da Manuela Mesa participou no Seminario: Exploring New Capacities to Adress the Threat of Atrocity Crimes: The Case of a UN Emergency Peace Service (UNEPS) organizado pola United Nations Youth Association e United Nations Information Service de Viena, del 23-27 de maio de 2011. O Seminario abordou o papel que pode desempeñar na comunidade internacional para previr e deter o xenocidio e crimes contra a humanidade. Acto Estatal da Semana de Acción Mundial pola Educación A Fundación Cultura de Paz, como membro da Campaña Mundial pola Educación (CME), participou no Acto Estatal da Semana de Acción, na que alumnos e alumnas vinculados á Campaña mantiveron unha reunión privada no Congreso coa Comisión de Cooperación. Medio centenar de alumnos e alumnas reuníronse con Delia Branco, Presidenta da Comisión, e os diferentes grupos parlamentarios que a integran, para pedirlles que o Goberno faga efectivo o seu compromiso coa educación básica universal. DA FORZA Á PALABRA N. 2 PÁXINA 5 A UNESCO e o Málaga CF, xuntos para imaxinar a paz O pasado día 1 de xuño de 2011, a Directora Xeral da UNESCO, Irina Bokova, e o Presidente do Málaga Club de Fútbol, Sheikh Abdullah Ao-Thani, asinaron un acordo de asociación entre a UNESCO e o Málaga CF baixo a lema “Imaxinar la paz”. O acordo, de catro anos de duración, ten como obxectivo promover unha cultura de paz a través do deporte, Internet e as redes sociais. Os países de la OEA comprométense a promover unha cultura de paz A XLI Asemblea Xeral da OEA finalizou o día 7 de xuño, coa aprobación da "Declaración de San Salvador sobre Seguridade Ciudadá nas Américas", onde reiteran o seu compromiso de promover, no marco do Estado de dereito, unha cultura de paz e non violencia. e-STAS Simposio das Tecnoloxías para a Acción Social Federico Mayor Zaragoza e Ana Barrero, participaron en e-STAS, Simposio de las Tecnoloxías para a Acción Social, organizado pola Fundación Cibervoluntarios, que tivo lugar en Málaga o 28 e 29 de xuño de 2011. O evento é focado en Ciberativismo para el empoderamento dos ciudadans, e ten beneficiado da presenza de blogueiros e activistas que usan as tecnoloxías para promover cambios políticos, sociais e económicos a nivel local e global (Túnez, Irak, Ciudad Juárez, Islandia, Spain Revolution, Wikileaks, Avaaz, Anonymous… etc.) WILPF España Coa denominación de WILPF España, un grupo de mulleres de diferentes ámbitos profesionais tomaron esta iniciativa co obxectivo de dar a coñecer, participar e apoiar o traballo das mulleres pola paz e o desarmamento no mundo. “A paz é moito mais que unha toma de postura: é unha auténtica revolución, un modo de vivir, un modo de habitar o planeta, un modo de ser persoa” María Zambrano O pasado día 10 de xuño de 2011 en Madrid constituíuse a sección española da rede internacional WILPF (Women´s Internacional League for Peace and Freedom - Liga Internacional de Mulleres pola Paz e a Liberdade)*. *Pendente de ser corroborada a súa admisión no Congreso de WILPF a celebrar en Costa Rica do 30 ao 6 de Xullo de 2011 Vinculándose a esta rede internacional que en 2015 cumprirá 100 anos, a sección española nace inspirándose no traballo daquelas mulleres que desde o feminismo, tomaron un posicionamento pacifista, internacionalista e transnacional como resposta ao militarismo e ás guerras. http://www.wilpfespanya.blogspot.com PÁXINA 6 Proxecto piloto “O Saber das Mulleres: Claves para a Paz” Durante o mes de xullo porase en marcha o Proxecto Piloto (2011-2012) O Saber das Mulleres: Claves para a Paz (Women’s Knowledge: the Missing Piece for Peace), dirixido por Teresa Langle de Paz e por Margarita Benítez, no que participarán oito institucións: a Fundación Cultura de Paz, o Instituto da Muller, a Biblioteca de Alexandría, a Universidade Jaume I de Castelló, a Universidade Complutense de Madrid, a Universidade do Sacro Corazón en Porto Rico, Aletta Institute for Women's History en Holanda; e dúas universidades norteamericanas: Lehman College e Montana State University. No Proxecto Piloto-WK (2011-2012) vaise a desenvolver unha fase inicial de recollida de información e de traballo sobre o terreo con universidades e organizacións, antes do lanzamento de WK no ano 2013. Os diversos programas van dirixidos a pór en práctica un dos obxectivos centrais de todo o Proxecto: establecer alianzas entre as diversas esferas do saber feminista e das mulleres para multiplicar os seus efectos en prol da construción dunha cultura de paz. Para maior información sobre WK, comunicarse con tlangledepaz@fund-culturadepaz.org Axenda xullo-outubro 2011 8-16 de xullo. Xornada Europea de Mozos e Mozas pola Cultura de Paz, en Varennes– Auzelles e Garchizy, organizada polo Mouvement de la Paix, a outras entidades de paz europeas como a Fundació per la Pau e organizacións internacionais como a UNESCO. 25-27 de xullo. Atopo "Comunicación e Desenvolvemento. Novos Escenarios", na UIMP de Santander, organizado pola AECID e la Axencia Inter Press Service. (IPS) 30 xullo - 6 agosto. WILPF Congress 2011 = Congreso da liga Internacional de Mulleres pola Paz e a Liberdade 2011, San José de Costa Rica. 3-5 de setembro. 64th Annual United Nations Department of Public Information (DPI) / NonGovernmental Organizations (NGO ), “Sustainable Societies; Responsive Citizens”, en Bonn, Alemania. DA FORZA Á PALABRA 22-25 de setembro. XXXIII CICA “Declaración de Sevilla sobre a Violencia: 25 anos despois”, Roma. Organizado entre outras institucións, pola Fundación Cultura de Paz. 5-7 de outubro. Conferencia de Federico Maior Zaragoza “O reto da alimentación nun mundo cambiante”, no I Seminario Internacional Comunicación, Ciencia e Medio Ambiente: Agricultura e Alimentación nun Mundo Cambiante, Sevilla. Organizado pola Universidade Pablo Olavide. 13-14 de outubro. Encontro Internacional “Ciencia, Humanismo e Crenza nunha Sociedade Plural”, organizado pola Universidade de Oviedo. Conferencia de Federico Mayor Zaragoza “Misterio da existencia: crenza e incredulidad” N. 2 PÁXINA 7 Publicacións ANUARIO CEIPAZ 20011-2012 “O mundo a la deriva: crise e pugnas de poder” Nova edición do anuario CEIPAZ- Fundación Cultura de Paz 2011-2012, na que se chama a atención sobre a crise internacional e as alternativas que se expoñen, as armas nucleares e o fenómeno de wikileaks, ou as novas formas de abordar a paz desde a definición de indicadores. Desde a perspectiva rexional inclúense análise sobre a democratización no Magreb, China e os dereitos humanos, Estados Unidos, o Sahara e o regionalismo en América Latina. Máis información pode consultarse no Blog do Anuario e no sitio Web de CEIPAZ Les Religions i la Construcció de la Pau: l’Encontre i Declaració de Montserrat A oficina de Barcelona de la Fundación publicou o libro Les Religions i la Construcció de la Pau: l’Encontre i Declaració de Montserrat co apoio da Axencia Catalá de Cooperación ao Desenvolvemento. Esta Esta publicación recolle os elementos máis destacados do Encontro e Declaración de Montserrat que se celebrou en abril de 2008 co obxectivo de discutir o rol que as relixións e o diálogo intercultural poden ter na construción da paz. O libro pódese descargar en catalán e inglés. Informe Executivo do Seminario Internacional “Religions and the Bulding of Peace” No marco da promoción do diálogo interreligioso para a paz, a oficina de Barcelona acaba de publicar tamén o Informe Executivo do Seminario Internacional “Religions and the Bulding of Peace: Fostering Intercultural and Interreligious Cooperation and Action for a Culture of Peace”, celebrado o 18 de maio de 2010 na sede de Nacións Unidas en Xenebra. La rebelión sigilosa Teresa Langle de Paz Este libro propón unha mirada á “rebelión sigilosa” das mulleres como fonte de transformación social, unha provocadora noción de feminismo omnipresente e prevaleciente. A autora expón novas vías esperanzadoras para atopar un novo equilibrio social e político. Memoria de Actividades da Fundación Cultura de Paz 2008-2010 A Fundación Cultura de Paz publicou a súa memoria de actividades trianual 2008-2010. Descargar Memoria Recursos recomendados 1325 mulleres tecendo a paz. Sitio web que recolle descricións de mulleres que xogaron un papel moi activo en promover a paz no mundo. Presenta as historias de vida de mulleres coñecidas e mulleres anónimas que, tanto na súa actividade pública ou no seu quefacer diario, contribuíron a un mundo máis humano, estable e seguro. Atlas UNESCO das linguas do mundo en perigo. Mapa interactivo no que se presentan datos e os distintos niveis de perigo que corren as 2473 linguas do mundo, atopadas. Declaración de Cultura de Paz de Fácil Lectura. Texto completo da Declaración de Fácil Lectura, que facilita a súa comprensión aos nenos e ás persoas con dificultades lectoras. Para ser utilizada por mestres e mestras no seu labor educativo para o fomento da cultura de paz, a solidariedade e a tolerancia, así como o rexeitamento a toda forma de opresión e violencia. Global Peace Index 2011 = Índice de Paz Global 2011, , publicado polo Institut for Economics and Peace. Mediante 23 indicadores avalíanse os conflitos tanto internos como internacionais, a seguridade na sociedade, o gasto militar, a falta de respecto dos dereitos humanos, etc., de 153 países. Fundación Cultura de Paz C/ Velázquez, 14 - 3º D 28001 Madrid Teléfono: +34 914261555 Fax: +34 914316387 Marta Kallmeyer A Fundación para una Cultura de Paz (FCP), constituída en 2000, ten como obxectivo fundamental contribuír á construción e consolidación dunha cultura de paz por medio da reflexión, a investigación, a educación e a acción sobre o terreno, de acordo coa Declaración y Plan de Acción sobre una Cultura de Paz, e as derivadas do “Decenio Internacional sobre cultura de paz y no violencia para los niños del mundo” (2001-2010) A FCP ten a súa sede en Madrid, con dúas delegacións e un Correo: boletin@fund-culturadepaz.org Centro de Educación e Investigación para a Paz: http://www.fund-culturadepaz.org Presidente: Federico Mayor Zaragoza ISSN: 2173-9307 Coordinación: Ana Barrero Tiscar Traducción para o galego: Manuel Dios -Delegación Fundación Cultura de Paz - Barcelona Director: Manuel Manonelles i Tarragó -Delegación Fundación Cultura de Paz - Santiago de Compostela (Seminario Galego de Educación para a Paz) Director: Manuel Dios Diz De la forza á palabra, a gran transición. -Centro de Educación e Investigación para a Paz (CEIPAZ) Directora: Manuela Mesa Peinado