2ECIBIDOMARZODEAPROBADODEMAYO &ERNANDO"ELTRÈN )NGENIERO %LÏCTRICO 5NIVERSIDAD DE ,OS !N DES 0H$ EN -ATEMÈTICAS !PLICADAS DE 35.9 AT 3TONY "ROOK .UEVA 9ORK %5 0).'2ESEARCH'ROUP)3/-$EPARTMENT 4HE5NIVERSITYOF!UCKLAND"USINESS3CHOOL 5NIVERSITY OF !UCKLAND "USINESS 3CHOOL .EW:EALAND 0! , ! " 2 ! 3 # , !6 % +%97/2$3 0UNTOSDEINTERCAMBIODETRÈFICO)NTERNET )NTERNETTRAFFICEXCHANGEPOINTS ACUERDOSDEINTERCONEXIØN )NTERCONNECTIONAGREEMENTS ! " 3 4 2 ! # 4 4HISPAPERPRESENTSTHEMAINASPECTSOFTHEHIS 2 % 3 5 - % . %STEARTÓCULOPRESENTALOSASPECTOSPRINCIPALESDEL TORICAL DEVELOPMENT AND THE CURRENT ISSUES AT STAKE IN THE DESARROLLOHISTØRICOYDEASUNTOSACTUALESENELMERCADOSURA 3OUTH !MERICAN )NTERNET ACCESS MARKET THE INTERCONNEC MERICANODEACCESOA)NTERNETLOSACUERDOSDEINTERCONEXIØN TIONSCHEMESFORTHEEXCHANGEOFLOCALANDREGIONALTRAFlC PARAELINTERCAMBIODETRÈlCOLOCALYREGIONALEN3URAMÏRICA INTHE3OUTH!MERICANREGIONTHEINCENTIVES)NTERNETACCESS LOSINCENTIVOSQUETIENENLOSPROVEEDORESDEACCESOA)NTER PROVIDERS HAVE FOR KEEPING OR MODIFYING THE NATURE OF THE NETPARAMANTENEROMODIlCARLANATURALEZADELOSACUERDOS AGREEMENTSANDTHECOSTRECOVERYMETHODSATTHETRAFlCEX Y LOS MÏTODOS DE RECUPERACIØN DE COSTOS EN LOS PUNTOS DE CHANGEPOINTS3OMETHREATSTOTHESTABILITYOFTHESCHEME INTERCAMBIODETRÈlCO%LARTÓCULOTAMBIÏNIDENTIlCAALGUNAS FOR DOMESTIC TRAFlC EXCHANGE ADOPTED THROUGHOUT THE RE AMENAZASALAESTABILIDADDELOSPUNTOSDEINTERCAMBIODE GION ARE ALSO IDENTIlED AND SUBSEQUENTLY ILLUSTRATED WITH TRÈlCOYLASILUSTRACONDOSCASOS COUNTRYCASES REVISTADEINGENIERÓA FACULTADDEINGENIERÓAUNIVERSIDADDELOSANDESNOVIEMBRE ÛÕÌÊvÊ iÌÜÀÊVViÃÃÊ *ÌÃÊ­ *îÊ>`Ê>}ÀiiiÌÃÊ >}ÊÌiÀiÌÊ-iÀÛViÊ *ÀÛ`iÀÃÊ­-*îÊÊ-ÕÌ Ê iÀV> ).42/$5#4)/. ÌiÀiÌÊÃÊ>ÊÃÞÃÌiÊvÊ>ÕÌÕÃÊÌiÀViVÌi`Ê iÌÜÀÃ]ÊÜÊ>ÃÊÕÌÕÃÊ-ÞÃÌiÃÊ­-®°Ê ,ÕÌ}Ê>`Ê>ÊÀLÕÃÌÊÃÞÃÌiÊvÊ>``ÀiÃÃiÃÊL`ÊÌ iÃiÊ iÌÜÀÃÊÌ}iÌ iÀÊÊëÌiÊvÊÌ iÀÊ`i«i`iÌÊ«À V}Ê«ViÃÊ>`ÊÃiÀÛViÊ`ivÌðÊ/ iÊ`>ÌÊ vi>ÌÕÀiÊvÊÌiÀiÌÊ >ÃÊLiiÊÌÃÊ iÀ>ÀV V>ÊÀ}> â>Ì°Ê iÛiÀÌ iiÃÃ]ÊÌÃÊ«ÀiÃÃÛiÊ}ÀÜÌ Ê>`ÊÌ iÊ iÝÃÌiViÊvÊ>ÊÞÀ>`ÊvÊV>Ê>`ÊÀi}>Ê«ÀÛ`iÀÃÊ vÊ>VViÃÃÊÌÊÌiÀiÌ]Ê>ÃÊÜÊ>ÃÊÌiÀiÌÊ-iÀÛViÊ *ÀÛ`iÀÃÊ­-*î]Ê >ÛiÊÀiÃÕÌi`ÊÊ>ÊiÃÃÊ iÀ>ÀV V>Ê ÃÌÀÕVÌÕÀi°Ê,ÕÌ}Ê >ÃÊLiViÊiÃÃÊ iÀ>ÀV V>Ê>ÃÊ ÜiÊÜÌ ÊÌ iÊ`ivÌÊvÊ*{Ê­À`iÀÊ>ÌiÜ>ÞÊ *ÀÌVÊ6iÀÃÊ{®]ÊÌ iÊVÀiÊÀÕÌ}Ê«ÀÌVÊvÊÌ iÊ ÌiÀiÌ°Ê*Ê«ÀÛ`iÃÊÀÕÌ}ÊÌ>LiÊ>Ìi>Vi]Ê Ü V Ê>ÜÃÊÀi>V >LÌÞÊLiÌÜiiÊ-° -iV`>ÀÞÊ«iiÀ}ÊÀÊÌ iÊ>LÌÞÊvÊ-*ÃÊÌÊiÝV >}iÊ Ì iÀÊV>Ê>`ÊÀi}>ÊÌÀ>vvVÊÜÌ ÊÌ iÀÊ-*Ã]ÊÕ Ì }ÊÀÊÌ iÊ-*ÃÊ«À>VÌViÊvÊLi}Ê>ÊVÕÃÌiÀÊ ÌÊÕÌ«iÊL>VLiÃÊ>`ÊÃiÊiÝ>«iÃÊvÊ VÕÃÌiÀÊÌÀ>ÃÌÊVÌÀ>VÌÃÊ>ÀiÊVi>ÀÊÃÌ>ViÃÊvÊ`à ÀÕ«ÌÃÊvÊÌ iÊ iÀ>ÀV V>ÊÀ}>â>Ì°Ê/ iÊÀiÃÕÌÊ vÊ«ÀÛi`Ê>``ÀiÃÃ}Ê>`ÊÀÕÌ}Ê«ÀÌVÃÊÃÊÌ iÊ `iVÀi>ÃiÊÊÌ iÊ>ÀiÌÊ«ÜiÀÊÌÀ>`Ì>ÞÊiÝiÀÌi`Ê LÞÊVÀiÊ-*ÃÊ>`ÊÌ iÊ}Ài>ÌiÀÊviÝLÌÞÊvÀÊÃ>Ê-*ÃÊ ÌÊiÌiÀÊÌÊÌiÀViVÌÊ>}ÀiiiÌÃÊÜÌ ÊÌ iÀÊ -*ÃÊÌ iÀivÀiÊLÞ«>ÃÃ}ÊÌ iÊVÀiÊ-*ð -ViÊÌ iÊ>ÌiÊ£äÃÊÃiÛiÀ>Ê-*ÃÊÊ`vviÀiÌÊ-ÕÌ Ê iÀV>ÊVÕÌÀiÃÊ`iV`i`ÊÌÊÀiÞÊÊ>ÊV>ÊÌÀ>vvVÊ iÝV >}iÊ«ÌÊÃÌi>`ÊvÊ >Û}ÊÌ iÀÊÌÀ>vvVÊÀÕÌi`Ê Ì ÀÕ} ÊÌ iÊ>À}iÊ-*ÃÊÀÕÌiÀÃÊ>`Ê}>ÌiÜ>ÞÃÊÊÌ iÊ 1°-°Ê/ iÊÀiÃÕÌÊ >ÃÊLiiÊ>ÊÀi`ÕVÌÊÊVÃÌÃÊvÀÊ>Ê -*ÃÆÊÃÕV ÊÀi`ÕVÌÊ >ÃÊ>ÌÌÀ>VÌi`ÊiÜÊ-*ÃÊÌÊÌ iÊ >ÀiÌÊ>`]ÊÌ iÀivÀi]ÊÌÊÌ iÊiÝV >}i°Ê/ iÊiÃÃÊ`i Ûi«i`Ê-*Ê>ÀiÌÃÊÊ-ÕÌ ÊiÀV>ÊÀiÛi>Ê>Ê«À vÕ`ÊVÌÀ>ÃÌÊÜÌ ÊÌÃÊ ÀÌ ÊiÀV>ÊVÕÌiÀ«>ÀÌÃÊ >`ÊÃiÊ«ÀÌ>ÌÊV >À>VÌiÀÃÌVÃÊ>ÀiÊÜÀÌ Ü iÊ >>Þâ}°Ê/ÊLiivÌÊvÀÊÜiÀÊVÃÌÃÊ>`ÊLiÌÌiÀÊ ÀiëÃiÊÌiÃÊÌ iÊ-ÕÌ ÊiÀV>ÊÌiÀiÌÊ-iÀÛViÊ *ÀÛ`iÀÃÊ >ÛiÊV ÃiÊÌÊV>ÞÊVvÀÊ iÌÜÀÊ VViÃÃÊ*ÌÃÊ­ *î°Ê/ iÊiÝV >}iÊvÊÌÀ>vvVÊÜ ÃiÊ ÃÕÀViÊ>`Ê`iÃÌ>ÌÊ>ÀiÊV>Ìi`ÊÜÌ Ê>ÊVÕÌÀÞÊ ÃÊ>V iÛi`Ê>ÌÊ>Ì>Ê *Ã]ÊvÊÜ V ÊÌ iÀiÊÃÊ ÕÃÕ>ÞÊiÊÊi>V ÊVÕÌÀÞ]ÊÜÌ ÊÌ iÊiÝVi«ÌÊvÊ À>â°Ê/ iÊ *ÃÊ>ÀiÊV«iÀ>ÌÛiÊ>}ÀiiiÌÃÊÜ ÃiÊ v>V>ÊÃÕÃÌ>>LÌÞÊ`i«i`ÃÊÊ>Êv>ÌviiÊÌ>ÀvvÊ ÃÌÀÕVÌÕÀiÊÊÃiÊ *ÃÊÀÊ>ÊV>«>VÌÞÊviiÊÊÌ iÊÀiÃÌ°Ê / iÊÃÌÀÕVÌÕÀiÊvÊÌ iÊ«>«iÀÊÃÊ>ÃÊvÜÃ\ÊÊÃiVÌÊÓÊ ÀiÛiÜÃÊÌ iÊ>Êvi>ÌÕÀiÃÊvÊÌiÀViVÌÊ>}Àii iÌÃÊ>}Ê-*ÃÆÊÊÃiVÌÊÎÊ>Êà ÀÌÊÛiÀÛiÜÊ vÊÌ iÊ ÃÌÀV>Ê`iÛi«iÌÊvÊ *ÃÊÊ-ÕÌ Ê iÀV>ÊÃÊ«ÀiÃiÌi`ÆÊÊÃiVÌÊ{ÊvÕÌÕÀiÃÊÌÀi`ÃÊ>`Ê VÕÀÀiÌÊÃÃÕiÃÊÊÌ iÊ>VViÃÃÊ>ÀiÌÊ>ÀiÊ`iÌwi`°Ê-iV ÌÊxÊÃÊ>Ê>««i`ÝÊÃÕ>ÀÃ}ÊÃiÊvÊÌ iÊÃÌÊ «ÀÌ>ÌÊv>VÌÃÊ>LÕÌÊ *ÃÊÊÃiiVÌi`ÊVÕÌÀið ).4%2#/..%#4)/.!'2%%-%.43!-/.' ).4%2.%43%26)#%02/6)$%23 / iÊÕÃiÊvÊiÝV >}iÊ«ÌÃÊÀÊ *ÃÊÌÊiÝV >}iÊ V>ÊÌÀ>vvV]Ê>`ÊÌ iÊiÝÃÌiViÊvÊ>}ÀiiiÌÃÊÊ> ÞÊÌÀ>ÃÌÊ>}ÀiiiÌÃÊÊvÀÊÕÌ}}ÊÌiÀ>Ì>Ê ÌÀ>vvV]ÊV >À>VÌiÀâiÊÌ iÊ>}ÀiiiÌÃÊ>}Ê-*Ã°Ê / iÊvÀ>iÜÀÊvÊÃÕV ÊiÝV >}iÊ>}ÀiiiÌÃÊÃÊ Ì iÊVÕÌÀÞÊÊÜ V ÊÃÕV ÊV«>iÃÊ«iÀ>ÌiÆÊLÕÌÊ ÃÌÊvÊÌ iÊÌiÀ>Ì>ÊÀi}>ÊÌÀ>vvVÊ >ÃÊÌÊLiÊ ÀÕÌi`ÊÌ ÀÕ} ÊL>VLiÃÊÊÌ iÊ1Ìi`Ê-Ì>ÌiÃ]Ê>ÌÊ VÃ`iÀ>LiÊVÃÌÃÊ`ÕiÊÌÊÌ iÊÕÃiÊvÊL>`Ü`Ì ÊÊ ÌiÀVÌiÌ>ÊiÌÜÀð / iÊÌÜÊÃÌÊÃ}vV>ÌÊ>}ÀiiiÌÃÊ>ÀiÊ«iiÀ}Ê VÌÀ>VÌÃÊ>`ÊVÕÃÌiÀÊVÌÀ>VÌðÊ*iiÀ}Ê>}Àii iÌÃÊ>ÀiÊÌiÀViVÌÊVÌÀ>VÌÃÊLiÌÜiiÊ-*Ã°Ê 1`iÀÊ>Ê«iiÀ}Ê>}ÀiiiÌÊ>Ê-*Ê>VVi«ÌÃÊÌÀ>vvVÊ `iÃÌi`ÊÌÊÌÃÊVÕÃÌiÀÃÊ>`Ê`iÃÊÌÊ>VVi«ÌÊÌÀ>ÃÌÊ / iÊ>ÕÌ ÀÊÌ >ÃÊÌÜÊ>ÞÕÃÊÀiÛiÜiÀÃÊvÀÊÌ iÀÊViÌÃÊ>`ÊÃÕ}}iÃÌÃÊÌ >ÌÊ i«i`Ê«ÀÛiÊÌ iÊ«ÀiÃiÌ>ÌÊvÊ Ì ÃÊ>ÀÌVi° REVISTADEINGENIERÓA ÌÀ>vvVÊ`iÃÌi`ÊÌÊ>Ì iÀÊ-*AÃÊVÕÃÌiÀðÊ*iiÀ}Ê ÕÃÕ>ÞÊ«iÃÊÊV >À}iÃÊLiÌÜiiÊ-*Ã]ÊÌ iÀivÀiÊ -*ÃÊ`ÊÌÊV >À}iÊi>V ÊÌ iÀÊvÀÊÌÀ>vvVÊLi}Ê`i ÛiÀi`ÊÌÊÌ iÊÌ iÀ½ÃÊiÌÜÀ°ÊÊ«iiÀ}ÊVÌÀ>VÌÊ ÛÛiÃÊ>``ÀiÃÃÊ>`ÛiÀÌÃ}]ÊÃiÌÌiiÌÃÊ>`Ê«iiÀÊ ÌÀ}ÊvÊÌiÀViVÌÊvi>ÌÕÀið Ê>ÊVÕÃÌiÀÊVÌÀ>VÌ]Ê>ÃÊV>i`ÊÌÀ>ÃÌÊ>}ÀiiiÌ]Ê >Ê-*]ÊÃii}ÊÌÊ}iÌÊÌÃÊVÕÃÌiÀÃÊViVÌi`ÊÌÊ Ì iÊÀiÃÌÊvÊÌ iÊÌiÀiÌ]ÊLÕÞÃÊ>VViÃÃÊvÀÊ>ÊÕÃÕ>ÞÊ >À}iÀÊ-*]ÊÜ V ÊÊÌÕÀÊ>VVi«ÌÃÊ>`ÊÀÕÌiÃÊ>ÊÌ iÊ ÌÀ>vvVÊÀ}>Ìi`ÊvÀÊ>`Ê`iÃÌi`ÊÌÊÌ iÊvÀiÀ°Ê / ÃÊÌÞ«iÊvÊ>}ÀiiiÌÊÀiµÕÀiÃÊ>Ê«>ÞiÌ]ÊÃiÌÊvÀÌ Ê Ü iÊi}Ì>Ì}ÊÌiÀViVÌÊQ£R° / iÃiÊÌÜÊÌÞ«iÃÊvÊ>}ÀiiiÌÃÊ i«ÊÌÊVÃ`>ÌiÊ Ì iÊ iÀ>ÀV V>ÊÃÌÀÕVÌÕÀiÊLÃiÀÛi`ÊÊÌ iÊÌiÀiÌ°ÊÊ iÃÃÊV«iÝÊÀÕÌ}ÊÌ>LiÃ]Ê>ÊÌ>ÌÊÊÀÕÌ}Ê >ÀLÌÀ>}i]ÊÌ iÊÀi`ÕVÌÊÊViVÌÊVÃÌÃÊ>`Ê >Ê«ÀÛiiÌÊÊÌ iÊ>VVÕÌ>LÌÞÊvÊ«ÀÛ`iÀÃÊ µÕ>ÌÞÊvÊÃiÀÛViÊ>ÀiÊÕÃÕ>ÞÊÃÌi`Ê>ÃÊÌ iÊLiivÌÃÊvÊ Ì iÊ iÀ>ÀV V>ÊÃÌÀÕVÌÕÀi° 1`iÀÊ>Ê«iiÀ}Ê>}ÀiiiÌÊÌÜÊÃ>ÀÊ-*ÃÊiÝV > }iÊÌÀ>vvVÊÀ}>Ìi`ÊÊiÊLÕÌÊ`iÃÌi`ÊÌÊÌ iÊÌ iÀ°Ê /ÊLiÊi}LiÊvÀÊÌ ÃÊÌÞ«iÊvÊ>}ÀiiiÌ]Ê-*ÃÊÕÃÌÊ Ã >ÀiÊÃ>ÀÊV >À>VÌiÀÃÌVÃ]ÊÃÊÌ iÊÛÕiÊÌÊLiÊ iÝV >}i`ÊÕÃÌÊLiÊv>ÀÞÊiµÕ>ÊÊÌiÀÃÊvÊÛÕiÊ >`ÊÌÞ«i°Ê/ iÀivÀi]ÊVÃÌÃÊ`iÀÛi`ÊvÀÊ«>ViÌÊÌÀ>à «ÀÌ>ÌÊvÀÊiÊ-*ÊÌÊÌ iÊÌ iÀÊ>ÀiÊV«iÃ>Ìi`Ê LÞÊÌÀ>vvVÊVÃÌÃÊvÜ}ÊÊÌ iÊÌ iÀÊ`ÀiVÌÊQ£R°Ê 1`iÀÊ«iiÀ}Ê>}ÀiiiÌÃÊ-*ÃÊ>ÀiÊViVÌi`Ê>ÌÊÃi ÛiÀ>Ê}i}À>« V>ÊV>ÌðÊÊÊÀ`iÀÊÌÊÀÕÌiÊÌÀ>vvVÊ LiÌÜiiÊÌÜÊ-*ÃÊi}>}i`ÊÊÌ ÃÊÌÞ«iÊvÊ>}ÀiiiÌ]Ê >ÊÌiV µÕiÊÜÊ>ÃÊÌÊ*Ì>ÌÊ,ÕÌ}ÊÃÊÕÃi`]Ê Ü iÀiLÞÊÌÀ>vvVÊ}iÃÊÌÊÌ iÊÌ iÀÊiÌÜÀÊ>ÃÊÃÊ >ÃÊ«ÃÃLi°Ê/ >ÌÊi>ÃÊÌ >ÌÊvÊ-*£Ê>`Ê-*ÓÊ >ÛiÊ >Ê«iiÀ}Ê>}ÀiiiÌÊ>Ê«>ViÌÊÌÀ>Ûi}ÊvÀÊ-*£Ê ÌÊ-*ÓÊÜÊi>ÛiÊ-*£ÊÊÌ iÊ}i}À>« V>ÊV>ÌÊ VÃiÀÊÌÊÌÃÊÀ}>ÊV>ÌÊQÓR°ÊÞÊi>ÃÊvÊÌ ÃÊ ÌÞ«iÊvÊ>}ÀiiiÌ]Ê>`ÊÊÀ`iÀÊÌÊLiÊ>LiÊÌÊV ÕV>ÌiÊÜÌ Ê>ÊiÌÜÀÊÕÃiÀÃ]ÊÌ iÀiÊà Õ`ÊLiÊ>Ê ViVÌÊÜÌ ÊiÛiÀÞÊ-*ÊÊÌ iÊ>ÀiÌ°Ê 4(%/2)')./&%8#(!.'%0/).43 / iÊÀ}ÊvÊÌiÀiÌÊÌÀ>vvVÊiÝV >}iÊ«ÌÃÊ>ÞÊ LiÊÌÀ>Vi`ÊL>VÊÌÊÌ iÊ«ÌÃÊLÕÌÊÕ«ÊÊÌ iÊ1Ìi`Ê -Ì>ÌiÃÊ>ÌÊÌ iÊLi}}ÊvÊÌ iÊäðÊÃÊÀi}>Ê ÌiÀiÌÊÌÀ>vvVÊVÀi>Ãi`ÊiÛiÀÞÜ iÀi]ÊÃ>ÀÊÃV iiÃÊ ÜiÀiÊ>`«Ìi`°ÊÊv>VÌ]ÊÌ iÊiÝV >}iÊÃÞÃÌiÊ>}Ê viÜÊÌiÀiÌÊ-iÀÛViÊ*ÀÛ`iÀÊ­-*îÊÜ>ÃÊivviVÌÛi]Ê >ÃÊÊ>ÞÊV>ÃiÃÊÊLivÀiÊV>ÊiÝV >}iÊ«ÌÃÊÜiÀiÊ ÃiÌÊÕ«ÊÊÌÀ>vvVÊÜÕ`ÊÌÀ>ÛiÊÌ ÕÃ>`ÊiÃ]Ê> Ì Õ} ÊÌÃÊÀiV«iÌÊÜ>ÃÊ>ÊviÜÊiÌÀiÃÊ>Ü>Þ°Ê/ iÊ ÕÃiÊvÊÌiÀ>Ì>ÊV >iÃÊÜ>ÃÊÌ iÊ>ÊivviVÌÛiÊ iÝV >}iÊiÌ `Ê>ÌÊ}L>ÊiÛi]ÊLÕÌÊ«ÀÛi`ÊÌÊLiÊ ivvViÌÊQÎR°ÊÀiÊÀi}>Ê iÌÜÀÊVViÃÃÊ*ÌÃÊ ­ *®ÊÜiÀiÊÌ iÀivÀiÊVÀi>Ìi`]Ê>ÃÊÜiÊ>ÃÊiÝV >}iÊ «ViÃ]ÊiÊ«iiÀ}Ê>`ÊÌÀ>ÃÌÊ>}ÀiiiÌð -ÕÌ ÊiÀV>ÊVÕÌÀiÃÊ >ÛiÊ>`«Ìi`ÊÌ iÊ}Ã Ê `i>ÌÊ *]Ê>Ì Õ} ÊÌiÀiÌÊÝV >}iÊ *ÌÃÊ>ÀiÊ>ÃÊV>i`Ê8*°Ê/Ê«ÌâiÊÌiÀiÌÊÌÀ>vwVÊ iÝV >}i]Ê-*ÃÊ >ÛiÊV ÃiÊV«iÀ>ÌÛiÊ *Ê>ÃÊ>Ê ÃÌÀ>Ìi}ÞÊÊ-ÕÌ ÊiÀV>°Ê1iÊ ÀÌ ÊiÀV>Ê «À>VÌVi]ÊÌ iÃiÊ *ÃÊ>ÀiÊViVÌi`ÊÌÊ-*ÃÊÕ`iÀÊ >ÊV«iÀ>ÌÛiÊvÀ>i]Ê°i°]Ê«>ÀÌV«>Ì}Ê-*ÃÊÌÞÊ `iÃ}>ÌiÊ *Ê>`ÃÌÀ>ÌÛiÊL`iÃ]Ê>`Ê>ÀiÊiÌÌi`Ê ÌÊÌ iÊÃ>iÊ`iVÃ>}ÊÀ} ÌÃÊÊL>À`ÊiiÌ}Ã°Ê Ê ÀÌ ÊiÀV>Ê *Ê>ÀiÊÕÃÕ>ÞÊÜi`ÊLÞÊiÊ V«>ÞÊÜ V ÊÀi`iÀÃÊÌ iÊÌiÀViVÌÊÃiÀÛViÊÌÊ -*ÃÊ>`ÊÌ iÀÊÌiiVÕV>ÌÊV«>ið *ÃÊÜiÀiÊLÀÊÜÌ ÕÌÊ}ÛiÀiÌÊÌiÀÛiÌÊ >`ÊLÌ ÊÌÃÊ«iÀ>ÌÊ>`ÊvÕVÌ}Ê >ÛiÊÌÊLiiÊ VÌÀi`ÊLÞÊÀi}Õ>ÌÀÞÊL`iðÊÊÊÌÜÊ-ÕÌ Êi ÀV>ÊVÕÌÀiÃÊ *ÃÊ >ÛiÊLiiÊVÀi>Ìi`ÊÃi ÜÊ` vviÀiÌÞ\ÊÊ i]ÊvÀÊiÝ>«i]ÊÀi}Õ>ÌÊ«>Þi`Ê>Ê «ÀÌ>ÌÊÀiÊVÃÌÀ>}Ê>À}iÊ-*ÃÊÌÊ>iÊV>Ê ÌiÀViVÌÃÊvÀÊ i>ÊÌiÀiÌÊÌÀ>vwVÊiÝV >}iÊ Q£äR]ÊQ££RÆÊ>`ÊÊ6iiâÕi>]ÊÌ iÊ}ÛiÀiÌÊÌÃivÊ >ÃÊ«ÀÌi`ÊÌ iÊVÃÌÌÕÌÊvÊ>Ê *ÊQ{R° / >ÃÊÌÊÌ ÃiÊiÝV >}iÊ«ÌÃ]Ê-*ÃÊ >ÛiÊÜi Ài`ÊÌ iÀÊ«iÀ>Ì>ÊVÃÌÃÊ>`Ê«ÀÛiÊiÌÜÀÊ vÕVÌ}]ÊÌ ÕÃÊvviÀ}ÊLiÌÌiÀÊÃiÀÛViÃÊÌÊÌ iÀÊ ViÌðÊÊ-ÕV Ê«ÌÃÊ >ÛiÊLiiÊÕÃi`ÊÌÊiÝV >}iÊ ÞÊ`iÃÌVÊÌÀ>vvVÊLiV>ÕÃiÊiÊ >ÃÊLiiÊÕÃi`ÊÌÊ ÀÕÌiÊÌiÀ>Ì>ÊÌÀ>vvV]ÊÜ V Ê>ÞÊLiÊiÝ«>i`Ê LiV>ÕÃiÊÌ iÀÊ-*ÃÊ>ÀiÊÊÌ iÊLÕÃiÃÃÊvÊ«ÀÛ`}Ê ÌiÀ>Ì>ÊÌÀ>ëÀÌÊQxR° ÃÊvÊÌ`>Þ]ÊÌ iÀiÊ >ÃÊLiiÊÊÀi}Õ>ÌÀÞÊÌiÀÛi ÌÊÊÌ iÊÌiÀiÌÊ>VViÃÃÊ>ÀiÌÊÜÌ ÊÌ iÊiÝVi«ÌÊ vÊÌ iÊ i>Ê>ÀiÌÊÜ iÀiÊÌ iÊ i>Êi«>ÀÌ iÌÊvÊ/À>ëÀÌ>ÌÊ>`Ê/iiVÕV>ÌÃ]Ê Ì ÀÕ} ÊÌÃÊ/iiVÕV>ÌÃÊ-ÕLÊ-iVÀiÌ>À>Ì]Ê >ÃÊ Ài}Õ>Ìi`ÊÌ iÊÌiÀViVÌÊLiÌÜiiÊ-*ðÊ/ iÊ -iVÀiÌ>À>ÌÊÕÃÌÊ}Õ>À>Ìii]Ê>}ÊÌ iÀÊÌ }Ã]ÊÌ iÊ ivvViÌÊÕÃiÊvÊÀiÃÕÀViÃ]Ê>`ÊÌ iÊÕÃiÀýÊ`ÃVÀ >ÌÀÞÊ>VViÃÃÊÌÊVÌiÌÃ]Ê`i«i`iÌÞÊvÀÊ iÌÜÀÊ>VViÃÃÊ«ÀÛ`iÀðÊÊÊÌÕÀ]ÊiÛiÀÞÊVÌiÌÊ «ÀÛ`iÀÊÕÃÌÊLiÊvÀiiÊÌÊV ÃiÊÌÃÊ ÃÌ}Ê«ÀÛ`iÀ°Ê / iÊÀi}Õ>ÌÀÞÊÀÃÊVÃÌÀ>Ê-*ÃÊÌÊiÃÌ>LÃ Ê >`Ê>VVi«ÌÊViVÌÃÊ>}ÊÌ iÃiÛiÃÊÌÊÃi`Ê `iÃÌVÊÌÀ>vvV°ÊÊÃÌ>Là i`ÊViVÌÃÊà Õ`Ê }Õ>À>ÌiiʵÕ>ÌÞÊ>VViÃÃÊÌÊÕÃiÀÃ]ÊiµÕÛ>iÌÊÌÊÞÊ ÌÊÌ iÀÊÜÊ-*]ÊLÕÌÊ>ÃÊÌÊÌ iÊ-*ÊvÀÊÜ V Ê ÌiÀViVÌÊÜ>ÃÊÀiµÕiÃÌi`°ÊÊ,i}Õ>ÌÊ>ÜÃÊ >ÃÊÌ iÊiÃÌ>Là iÌÊvÊÌÀ>vvVÊiÝV >}iÊ«ÌÃÊvÀÊ `iÃÌVÊÌÀ>vvV°Ê/ iÊ-iVÀiÌ>À>ÌÊVÌÀÃÊ>ÃÊiÌ ÜÀÊvÕVÌ}ÊLÞÊii«}ʵÕ>ÌÞÊ`V>ÌÀÃÊvÀÊ i>V Ê-*°Ê/ iÃiÊ`V>ÌÀÃÊVÕ`i\ÊÕLiÀÊvÊÕÃiÀÃ]Ê ÕLiÀÊvÊVÌiÌÊ«ÀÛ`iÀÃ]ÊÀ>ÌiÊvÊ«>ViÌÃÊÃÌ]Ê `i>ÞÊiÛiÃÊÊ`>Ì>Ê`iÛiÀÞÊ­>ÌiVÞ®]Ê>`ÊiÛiÃÊvÊ ÊVVÕ«>Ì]Ê«ÕLà i`ÊÊ>ÊVÊÜiLÊ«>}i°Ê Ì iÀÊV>ÃiÊÛÛ}Ê}ÛiÀiÌÊÌiÀÛiÌÊÃÊ 6iiâÕi>°ÊÊ6iiâÕi>]Ê *ÊÃiÌÊÕ«ÊÜ>ÃÊ«ÀÌi`Ê LÞÊ >ÃiÌiÊ­ >LiÀÊvÊ/iiVÕV>Ìî]Ê >ÌiÊ­ >Ì>Ê/iiVÕV>ÌÃÊ,i}Õ>ÌÀÞÊ ÃîÊ>`ÊÌ iÊ6iiâÕi>Ê >LiÀÊvÊiV ÌÀVÊ iÀVi°Ê/ iÊ *ÊÃÊ>ÊÀiÃÕÌÊvÊ >ÌiAÃÊ ÃÌÌÕÌ>ÊÃÃÊÌÊ«ÀÌiÊÌiÀiÌÊ`i«Þ iÌÊÊÌ iÊVÕÌÀÞ° / iÊ«iiÀ}Ê>}ÀiiiÌÃÊ>ÌÊ *ÃÊiÝ LÌÊVÌÀ> `VÌÀÞÊvi>ÌÕÀiÃÊÌ >ÌÊ>ÞÊÀi`iÀÊÌ iÊiÝV >}iÃÊ ÕÃÌ>LiÆÊVÕÀÀiÌÞ]Ê>ÞÊ«iiÀ}Ê>}ÀiiiÌÃÊ>ÀiÊ Li}Ê i`ÊLiÌÜiiÊ-*ÃÊÌ >ÌÊiÝ LÌÊ`ëÀ«ÀÌ >ÌiÊ`vviÀiViÃ]Ê>Êv>VÌÊÌ >ÌÊÃÊÌ iÊ««ÃÌiÊÌÊÌ iÊÃiÌÊ vÊV`ÌÃÊ«iiÀ}Ê>}ÀiiiÌÃÊ>ÀiÊL>Ãi`Ê°Ê"Ê Ì iÊÌ iÀÊ >`]ÊÌ iÊv>ÌviiÊ«ÀV}ÊÃÌÀÕVÌÕÀiÊ>`Ê iÛiÊÊV>«>VÌÞL>Ãi`Ê«ÀViÃÊvÀÊVÃÌÊÀiVÛiÀÞÊ>ÌÊ *ÃÊ ÃiiÊÌÊ}ÛiÊÜÀ}ÊViÌÛiÃÊÌÊÌ iÊ«>ÀÌV«>ÌÃÆÊÌÊ ÃÊ«ÃÃLiÊÌ >ÌÊ *Ê`iÛi«iÌÊÃÊLi}ÊÃÜi`Ê `ÜÊLiV>ÕÃiÊ-*ÃÊ>}}Ài}>ÌiÊÌÀ>vvVÊLivÀiÊÀi>V }Ê Ì iÊiÝV >}iÊÊëÌiÊvÊÌ iÊv>VÌÊÌ >ÌÊ>Ê *Ê >ÃÊ Ã«>ÀiÊV>«>VÌÞÊÌÊ}iÌÊiÜÊ-*ÃÊViVÌi`°ÊÀiÊ-*ÃÊ ViVÌi`Êi>ÃÊÀiÊLiivÌÃÊÌÊÌ iÊiÝÃÌ}ÊÕ Ì>ÌiÀ>Ê>}ÀiiiÌÊ>ÃÊ}Ê>ÃÊiµÕ«iÌÊ>`Êv>VÌÞÊ V>«>VÌÞÊÃÊÌiÞÊÕ«`>Ìi`° / iÊ>««i`ÝÊ­ÃiVÌÊx®ÊÃÊ>Ê ÃÌÀV>ÊÃÕ>ÀÞÊ vÊÌ iÊiÛÕÌÊvÊ *ÃÊÊÃiÊ-ÕÌ ÊiÀV>Ê VÕÌÀiðʫ«i`ÝÊÀiÛiÜÃÊÌ iÊÀ}ÃÊvÊ *Ã]Ê ÃiÊÀiiÛ>ÌÊv}ÕÀiÃÊ>`]ÊëiV>Þ]ÊÌ iÊvi>ÌÕÀiÃÊvÊ Ì iÊv>V>Ê>}ÀiiiÌÊÌ >ÌÊÃÕ««ÀÌÊÌ iÊViÀV>Ê Û>LÌÞÊvÊ *Ã°Ê #522%.4)335%3!.$&5452%42%.$3 / iÊV«iÌÌÛiÊ>VViÃÃÊiÛÀiÌÊV >À>VÌiÀâi`ÊLÞÊ Ì iÊÕiÛiÊÀi>ÌÛiÊÃâiÃÊvÊ-*Ã]ÊÜ ÊV«iÀ>ÌiÊvÀÊ Ì iÊiÝV >}iÊvÊ`iÃÌVÊÌÀ>vvV]ÊÃÊ«ÀiÊÌÊÕ>Ìi À>Ê>VÌÃÊLÞÊ`Û`Õ>ÊÀÊ>ÃÃV>Ìi`ÊiLiÀÊ-*ÃÊ Ì >ÌÊ>ÞÊÌ Ài>ÌiÊÌ iÊÛiÀÞÊiÝÃÌiViÊvÊÌ iÊ *ÊQÈR°Ê /ÜÊV>ÃiÃÊÕÃÌÀ>ÌiÊÌ iÊ>VÌÕ>Ê>`Ê«ÌiÌ>Êi>ViÃÊ «i`}ÊÛiÀÊÌ iÊvÕÌÕÀiÊ«iÀ>ÌÊvÊ *ð ÊÓää{ÊvÕÀÊiLiÀãÊ`iV`i`ÊÌÊÕ>ÌiÀ>ÞÊÀi`Õ ViÊÌ iÀÊ«ÕÌÊV>«>VÌÞÊÌÊÌ iÊ°Ê *ÊV«iÀ>ÌÛiÊ Ã«ÀÌÊi`ÊÌ iÊÀ}>â>ÌÊÌÊ«ÕÌÊ>Ã`iÊ>ÞÊÀi}>À`ÃÊ vÀÊ-iÀÛViÊiÛiÊ}ÀiiiÌÃÊ­-®°Ê7 iÊÌ iÊvÕÀÊ iLiÀÃÊ`Ü}À>`i`ÊÌ iÀÊViVÌÃÊÌ iÊ *Ê >`ÃÌÀ>ÌÊVÕ`ÊÌÊÀiÃÀÌÊÌÊ>ÞÊ«Õà }Ê >VÌÊ>}>ÃÌÊÌ ÃiÊ-*ðÊ/ ÃÊÃÌÕ>ÌÊi`ÊÌÊ>Ê V >ÌVÊÃÌ>ÌiÊvÊÌ iÊÌiÀiÌÊÌÀ>vvVÊÌiÀViVÌÊ Ê`Û>ViÊÀÕ«Ê/iivV>]Ê«Ã>Ì]Ê*À>ÀÕ«Ê >ÀÊÞÊ/iiVÊÀ}iÌ> REVISTADEINGENIERÓA ÊÀ}iÌ>°Ê"Ì iÀÊiLiÀÃÊ >`ÊÌ iÊL}>ÌÊvÊ >`ÛiÀÌÃ}ÊÀÕÌiÃÊÜ iÊÌ iÊvÕÀÊ-*ÃÊ >`ÊÀi`ÕVi`Ê Ì iÀÊV>«>VÌÞ°Ê/ iÊ>ÌÌiÀÊi>ÌÊÌ iÊ`iÊv>VÌÊVÀi>ÌÊ vÊÌÜÊiÌÜÀÃÊÊÀ}iÌ>°ÊiV>ÕÃiÊvÊÌ iÊÀi `ÕVÌÊÊV>«>VÌÞÊÌ iÊÃÕLÃVÀLiÀÃÊvÊÌ iÊÀi>}Ê -*ÃÊVÕ`ÊÌʺÃii»Ê>``ÀiÃÃiÃÊLi}}ÊÌÊ>ÞÊvÊ Ì iÊvÕÀÊ-*ðÊÃÊ>ÊVÃiµÕiVi]Ê>ÞÊViVÌÊ LiÌÜiiÊÌ iÃiÊÌÜÊÃÕLiÌÜÀÃÊÜ>ÃÊÞÊ«ÃÃLiÊLÞÊ ÕÃ}ÊÌiÀ>Ì>Êð >L>ÃiÊ``ÊÌÊvÀiÃiiÊÌ iÊVÃiµÕiViÃÊvÊÌÊ >Û}Ê>ÞÊÌÞ«iÊvÊ-ÊQÇR°Ê/ iÊ{Ê-*ÃÊÃÕ} ÌÊÌÊ LiÊiVV>ÞÊV«iÃ>Ìi`ÊLÞÊÌ iÊÀiÃÌÊvÊÌ iÊ-*ÃÊ ViVÌi`ÊÌÊ *Ê >L>Ãi°ÊÌ ÊÃ`iÃÊ>À}Õi`Ê>LÕÌÊ Ì iÊ«ÀÌ>ViÊvÊÌ iÀÊÜÊÌÀ>vvVÊÊÌ iÊÀ}iÌ >ÊVÌiÝÌ°ÊvÊiÊÃ`iÊ`i>`i`ÊV«iÃ>Ì]Ê Ì iÊÌ iÀÊÃ`iÊLiiÛi`ÊÌ iÞÊà Õ`Ê>ÃÊLiÊ}À>Ìi`Ê V«iÃ>Ì°ÊÃÊ>ÊÀiÃÕÌÊÌ iÊvÕÀÊ-*ÃÊ`iV`i`ÊÌÊ `ÃViVÌÊÌ iÃiÛiÃÊvÀÊ *Ê >L>Ãi°ÊÊv>VÌÊ Ü >ÌÊÌ iÊ-*ÃÊÜiÀiÊ>vÌiÀÊÜ>ÃÊ>ÊV >}iÊÊÌ iÊ>ÌÕÀiÊ vÊÌ iÊÌiÀViVÌÊ>}ÀiiiÌÃ]ÊvÀÊ«iiÀ}Ê >}ÀiiiÌÃÊÌÊÌÀ>ÃÌÊ>}ÀiiiÌÃÊÀÊ«iÀ >«ÃÊ«>`Ê «iiÀ}Ê>}ÀiiiÌðÊÊÊÊÊÊ >L>ÃiÊ``ÊÌÊL>VÊvvÊ>`Êi«ÌÊÌÃÊ`ÊÃV ii\Ê >Ê>}ÀiiiÌÃÊÕÃÌÊLiÊ«iiÀ}Ê>}ÀiiiÌÃÊ>`ÊÌ iÊ «iÀ>ÌÊvÊÌ iÊiÝV >}iÊÕÃÌÊLiÊL>Ãi`ÊÊV«i À>Ì°ÊÃÊ>ÊVÃiµÕiViÊÌÊÃÊÜÊiÃÃÊiÝ«iÃÛiÊÌÊ LÕÞÊÌiÀ>Ì>ÊÃÊÌʺÃii»ÊÌ iÊ{Ê-*ÃAÊ>``ÀiÃÃiÃÊ Ì >ÊLÕÞ}ÊV>«>VÌÞÊ`ÀiVÌÞÊvÀÊÌ iÊÊÀ }iÌ>°Ê*iÀ >«ÃÊÌ iÊ>VÌÊLÞÊÌ iÊ{Ê-*ÃÊ>ÞÊLiÊ ÌÛ>Ìi`ÊLÞÊÌ iÊ}ÀÜÌ ÊvÊ6*ÊÃiÀÛViÃÊQÇR°Ê/ iÊ{Ê -*ÃÊ>À}Õi`]Ê>ÞÜ>Þ]ÊÌ >ÌÊÌ iÞÊ >`Ê«ÕÌÊÊÌ iÊ>À}iÃÌÊ «>ÀÌÊvÊÌ iÊÌ>ÊÛiÃÌiÌÊ>`ÊÌ iÞÊ`i>`i`Ê V«iÃ>ÌÊvÀÊÌ >Ì°Ê À}iÌ>ÊÌiÀiÌÊÌÀ>vvVÊiÝV >}iÊÀÊÌiÀViV ÌÊÃÊVÛiÀi`ÊLÞÊÀi}Õ>ÌÀÞÊ>VÌðÊÊëÌiÊvÊLi}Ê ÌÃÊÀi}Õ>ÌÀÞÊL}>Ì]Ê-iVÀiÌ>À>Ê`iÊ ÕV>ViÃÊ ``ÊÌÊÀië`Ê >L>ÃiAÃÊ«iÌÌÊÊÜ V ÊÌiÀÛi ÌÊÜ>ÃÊ`i>`i`ÊQÇR° /À>vvVÊL>>ViÊ >ÃÊLiiÊLÃiÀÛi`ÊÊÌ iÀÊ *Ã°Ê ÊÕÃÌÀ>ÌÊvÊÌ ÃÊÃÊ«ÀiÃiÌi`ÊÊQnR]ÊÜ V Ê Ài«ÀÌÃÊiÌiÊÌÌ>ÊiÝV >}i`ÊÌÀ>vvVÊ>ÌÊ *Ê L>°Ê"iÊ-*ÊiÝV >}iÃÊÀiÊÌ >Êxä¯ÊvÊÌ iÊ ÌÀ>vvVÊÌ >ÌÊ}iÃÊÌ ÀÕ} ÊÌ iÊ *°Ê/À>vvVÊL>>ViÊ >ÞÊ«>VÌÊÌ iÊÌÊvÊv>ÀiÃÃÊiLiÀÊ-*ÃÊ>ÞÊ «iÀViÛiÊvÀÊÌ iÊv>V>ÊVÌÀ>VÌÊÌ >ÌÊL`ÃÊÌ iÊ ÌÊÌ iÊ *°Ê/ iÊÀ}>ÊÌ>ÀvvÊÃV iiÊvÀÊi>V Ê-*Ê Ü>ÃÊV>VÕ>Ìi`ÊÊÌ ÞÊ«iÀ>Ì>ÊVÃÌÃ]Ê>`Ê iµÕ>ÞÊ`Û`i`Ê>}Ê>Ê-*ðÊÊÕÌÊÌÊ``ÊÌÊv>ÀÞÊ ÀiviVÌÊÌÀ>vvVÊÛ>À>ÌÃÊvÀÊiÊ-*ÊÌÊÌ iÊÌ iÀÃ]Ê ÃÊ *Ê>`ÃÌÀ>ÌÊÌÀ`ÕVi`Ê>Ê>ÌiÀ>ÌÛiÊ ÃV ii°ÊVVÀ`}ÊÌÊÌ ÃÊiÜÊÃV iiÊÌ ÞÊ VÃÌÃ]ÊÜ iÊÇä¯ÊÃÊVÕÀÀi`]Ê>ÀiÊiµÕ>ÞÊ`Û`i`Ê >}Ê>Ê-*ÃÆÊÌ iÊÀi>}ÊÎä¯ÊÃÊiÃÌ>Ìi`ÊLÞÊ ÌÀ>vvVÊi>ÃÕÀiiÌÃ]Ê>`Ê«À«ÀÌ>ÞÊ>ÃÃ}i`ÊÌÊ i>V Ê-*½ÃÊÌÌ>ÊÌÀ>vvV°ÊÊÌÃÊ>««V>ÌÊÀiµÕÀi`ÊÌ iÊ `iÃ}ÊvÊ>ÊiÜÊÃÞÃÌiÊÌ >ÌÊi>ÃÕÀiÃÊÌÀ>vvVÊÃiÌÊÊ LÞÊi>V Ê-*ÊiÛiÀÞÊ£äÊÕÌiÃÊQR° ÌÊÀi}>ÊiiÌ}ÃÊvÊ-ÕÌ ÊiÀV>Ê>`à ÌÀ>ÌÀÃ]Ê *ÊÀi«ÀiÃiÌ>ÌÛiÃÊ >ÛiÊLi}ÕÊ`ÃVÕÃÃÃÊ ÊÌ iÊvÕÌÕÀiÊiÝÃÌiViÊvÊ>ÊÀi}>Ê *°Ê"iÊvÊ Ì iÊ«ÕÀ«ÃiÃÊvÊÃÕV ÊiÝV >}iÊ«ÌÊÃÊÌÊ}>ÊL>À }>}Ê«ÜiÀÊÜ iÊiÃÌ>Là }ÊÌÀ>vvVÊiÝV >}iÊÀÊ VÌÀ>VÌ}ÊL>`Ü`Ì ÊÜÌ Ê>ÊiÌÜÀÊiÊÌ iÊiÊ >>}i`ÊLÞÊ1-Ê>À}iÊ*ðÊ/ iÊL}Ê>}ÀiiiÌÃ]Ê ÃÊv>ÀÊiÝÃÌ}ÊLiÌÜiiÊ ÀÌ ÊiÀV>ÊL>VLiÃÊ >`Ê-ÕÌ ÊiÀV>Ê-*ÃÊÕÃÌÀ>ÌiÊÌ iÊvÀi}}°Ê ÃÌÊvÊÌ iÃiÊ«ÀÛ`iÀÃÊ`½ÌÊ >ÛiÊ«iiÀ}Ê>}Àii iÌÃÊÜÌ ÊL>VLiÃ]Ê>`ÊÌ iÀivÀiÊÕÃÌÊ>ÃÃÕiÊ >ÊÀÊ>ÃÌÊ>ÊÌ iÊiÝV >}iÊVÃÌðÊÊ`>Ì>ÊViÌiÀÊ VÀi>Ìi`ÊÊ-ÕÌ ÊiÀV>Ê>ÞÊ>VÌÊ>ÃÊ>Ê ÕLÊvÀÊÀi} >ÊÌÀ>vvV°Ê/ ÃÊÃV iiÊÜÕ`Ê>ÜÊ>ÌÊiÀV>Ê «iÀ>ÌÀÃÊÌÊ >ÛiÊ}Ài>ÌiÀÊL>À}>}Ê«ÜiÀÊÜÌ Ê *ðÊ/ ÃÊ«ÜiÀÊVÕ`Ê}ÀÜÊÌÊÌ iÊ«ÌÊvÊVvÀ }Ê>ÊiÝV >}iÊ«ÌÊÌ >ÌÊVÕ`Ê>iÊ>Ê«iiÀ}Ê >}ÀiiiÌÊÜÌ ÊiÊvÊÌ iÊL>VLiÃ]ÊLiivÌ}Ê -ÕÌ ÊiÀV>Ê-*ðÊÊ/ ÃÊ}ÀÕ«Êi}Ì>ÌÊVÕ`Ê LiÊiÊvÊÌ iÊ}>ÃÊÌÊLiÊÀi>V i`ÊLÞÊÃ>iÀÊ-*Ã°Ê -]ÊiÊ ÕLÊLiViÃÊ>Ê>ÌÌÀ>VÌÛiÊ>ÌiÀ>ÌÛiÊÌÊ `iÛi«ÊiÜÊÌi`iViÃÊÊÌ iÊÌiÀiÌÊ>ÀiÌ°Ê-ViÊ ÌiÀiÌ]Ê>ÃÊÌÊÃÊÜiÊÜ]ÊÌi`ÊÌÊ`iÛi«ÊvÀiiÊvÊ vÀÌiÀÃ]ÊÀi}Õ>Ì]ÊvÊ`iii`Ê>««À«À>Ìi]Êà Õ`Ê «ÀÌiÊÌ iÊVÀi>ÃiÊvÊÌÀ>vvVÊ>`ÊÕÃiÀÃ°Ê "iÊvÊÌ iÊv>VÌÀÃÊ«ÀiÛiÌ}ÊÌ iÊiÝiVÕÌÊvÊ ÃÕV Ê«ÀiVÌÊÃÊÌ iÊiÝÃÌiViÊvÊ`vviÀiÌÊiÛiÃÊvÊ ÌiÀiÌÊ`iÛi«iÌÊÊ-ÕÌ ÊiÀV>°Ê ÕÌÀiÃÊ ÜÌ Ê>ÊÀiÊ`iÛi«i`ÊÌiÀiÌÊ>VViÃÃÊ>ÀiÌÊ >VµÕÀiÊÌiÀ>Ì>ÊÌÀ>vvVÊ>ÌÊÜiÀÊVÃÌÃÊÌ >ÊiÃÃÊ `iÛi«i`ÊVÕÌÀiðÊÊÌÊÃÊÌ iÊV>Ãi]ÊvÀÊiÝ>«i]ÊvÊ À}iÌ>]Ê iÊ>`ÊÀ>â]ÊÜ iÀiÊÌ ÃÊÃiÀÛViÊ>ÞÊ LiÊVÌÀ>VÌi`Ê>ÌÊ>ÕÌÃÊLiÌÜiiÊ1-fÎxäÉL«ÃÊ >`Ê1-fÇääÉL«Ã°Ê / iÀivÀi]ÊÌ iÀiÊÃÊÌÊ>ÊiÛ`iÌÊiVVÊLiivÌÊ vÀÊÕÃ}ÊiÊVÊViVÌÊ«ÌÊ>ÌÊiµÕ>Ê VÃÌÊvÀÊ>ÊiLiÀÃ]ÊLiV>ÕÃiÊÌÊVÕ`ÊLiÊÊÊÃiÊ V>ÃiÃÊ } iÀÊÌ >ÊÌ iÊVÕÀÀiÌÊ«ÀVi]ÊÜÌ ÊÊ«À Ì>ÌÊ«ÀÛiiÌÊÊÃiÀÛViʵÕ>ÌÞ°Ê ÃiµÕiÌÞ]Ê ÌiÀiÌÊ«ÀÛ`iÀÃÊ«ÀiviÀÊÌÊ>Ì>ÊÌ iÀÊÜÊ ÌiÀ>Ì>ÊViVÌÃ]Ê>Ü>ÀiÊÌ >ÌÊÌiÀ>Ì>Ê iÝV >}iÊVÃÌÃÊÌi`ÊÌÊ`iVÀi>Ãi]Ê`ÕiÊÌÊÌ iÊv>VÌÊÌ >ÌÊ iÝÃÌ}ÊiÌÜÀÊ>`ÊvÀ>ÃÌÀÕVÌÕÀiÊÜÌ ÊÌiÀ>Ì >ÊViVÌÊV>«>VÌÞÊÌÜ>À`ÃÊÌ iÊ1Ìi`Ê-Ì>ÌiÃÊ >ÃÊÌÊLiiÊvÕÞÊÕÃi`ÊÞiÌÊQxR° Ì iÀÊÜ>ÞÊÌÊÃÌÀi}Ì iÊÌ iÊÌiÃÊLiÌÜiiÊÌ iÊ -ÕÌ ÊiÀV>ÊVÕÌÀiÃÊÃÊÌ iÊ«ÃÃLÌÞÊvÊ *ÊÌiÀViVÌÊ`ÃVÕÃÃi`Ê>ÌÊÌ iÊ *ÊÀi} >ÊiiÌ}ðÊ/ iÊÃÌÊ«ÀÌ>ÌÊiiiÌÊvÀÊÌ ÃÊ `i>ÊÌÊÃÕVVii`ÊÃÊÌ iÊÜÊ *Ê >L>ÃiÊ>`Ê *Ê iÊ>ÞÊ >ÛiÊvÀÊÌ>Ì}Ê>Ê`ÀiVÌÊViVÌÊ LiÌÜiiÊÌ iÊÌÜÊVÕÌÀiÃ°Ê *Ê iÊiLiÀÃÊ >ÛiÊ>}Àii`ÊÌÊÀÕÊÃiÊÌÀ>Ê«iÀ`ÊÜÌ Ê *Ê >L>Ãi°Ê/ iÊiÝV >}iÊvÊÌÀ>vvVÊÜÊLiÊ>}Ê iÌÜÀÃÊÜÌ Ê>ÊÀi}>Ê«ÀivÝ]ÊÜ V ÊÕÃÌÊLiÊ *Ê>``ÀiÃÃiÃÊÊÌ iÊÌÜÊVÕÌÀiðÊ-ÌÀ>Ìi}VÊ>`Ê ÌiV V>ÊÀi>ÃÃÊ>ÀiÊiÝ LÌi`ÊÌÊÕÃÌvÞÊÃÕV ÊV iVÌÊ`iëÌiÊÌ iÊÌÀ>vvVÊiÛiÊ>ÞÊÌÊÞiÌÊÕÃÌvÞÊ Ì iÊiVVÃÊvÊÌ iÊÌiÀViVÌ° !00%.$)8 .!0#!"!3%!2'%.4).! *Ê >L>ÃiÊÀ}iÌ>ÊÊLi}>Ê«iÀ>ÌÃÊÊ«ÀÊ £]Ê£n]ÊÜÌ Ê£ÓÊvÕ`iÀÊiLiÀÃÆÊVÕÀÀiÌÞÊÌÊ >ÃÊ{£ÊQÇR°ÊÊ/ ÃÊ *ÊÜ>ÃÊVÀi>Ìi`ÊLÞÊÌ iÊ ?>À>Ê À}iÌ>Ê`iÊ>ÃiÃÊ`iÊ>ÌÃÊÞÊ-iÀÛVÃÊiÊi>]Ê >L>ÃiÊ­À}iÌi>Ê >LiÀÊvÊ>Ì>Ê>ÃiÊ>`Ê" iÊ-iÀÛViî]Ê>ÃÊ>Ê«ÀvÌÊL`ÞÊÜ V Ê}>Ì iÀÃÊ À}iÌi>ÊÌiiVÕV>ÌÊV«>iÃ]Ê>`Ê iÊ>`ÊÌiÀiÌÊÃiÀÛViÊ«ÀÛ`iÀÃ°Ê *Ê >L>ÃiÊ Ü>ÃÊVÀi>Ìi`ÊÜÌ ÕÌÊ}ÛiÀiÌÊÌiÀÛiÌ]Ê>`Ê ÜÌ Ê>Ê>À}iÊ«>ÀÌV«>ÌÊvÊÃ>Ê-*ðÊÊ >L>ÃiÊ VÌÀ>VÌi`ÊÜÌ Ê Ã>ÌÊÀ}iÌ>ÊÌ iÊÌ>ÃÃÊvÊ *Ê «iÀ>Ì]ÊLÕÌÊÌÃÊ«iÀ>ÌÊ>`Ê>>}iiÌÊ>ÀiÊÃÌ Ê >L>Ãi½ÃÊÀiëÃLÌÞ°Ê/ iÊiÝÃÌiViÊvÊÌ ÃÊ *Ê >ÃÊLÀÕ} ÌÊÃÌÊVÛiiÌÊ«iÀ>Ì>ÊVÃÌÃÊvÀÊ -*Ã]Ê>`Ê«ÀÛiiÌÊvʵÕ>ÌÞÊvÊÃiÀÛViÊvÀÊÕÃiÀð *Ê >LÃiÊÜ>ÃÊVÀi>Ìi`ÊÜ iÊÀ}iÌi>ÊVÕ V>ÌÊ>ÕÌ ÀÌiÃÊ«ii`ÊÌ iÊVÕÌÀÞÊÌÊÌiÀ >Ì>ÊÌÀ>vvV°Ê>Ì>Ê>VViÃÃÊ>`Êi>ÊV«>iÃÊ ­Ü ÃiÊViÌÃÊÜiÀiÊ>ÞÊV«>iîʫiÀ>Ìi`ÊÜÌ Ê >Ê8°ÓxÊiÌÜÀ°ÊÊÀÊÌ iÊiÌÊvÊ}À>ÌÊ ÌÊÌiÀiÌÊ*ÀÌVÊ­*®Ê>`ÊÌ iÊ>ÀÀÛ>ÊvÊÌiÀiÌ]Ê À}iÌi>ÊÀi}Õ>ÌÃÊ>Üi`Ê>VViÃÃÊvÀÊÌ iÃiÊ V«>iÃÊÌÊ/iÌ>À]ÊÌ iÊÞÊV«>ÞÊÌ >ÌÊVÕ`Ê «iÀ>ÌiÊ`>Ì>ÊÜÌ ÊÌiÀ>Ì>ÊViVÌÆÊLÕÌÊ/i Ì>ÀÊ``ÊÌÊ>ÜÊV>ÊViVÌ°Ê/ ÀiiÊÀ}iÌ i>Ê-*ÃÊ`iV`i`ÊÌ iÊÌÊÌÊivvÀÌÃÊÌÊÌiÀViVÌÊ Ì iÃiÛiÃ]ÊÃÛ}ÊÌ iÊV>ÊViVÌÊÃÃÕi°ÊivÀiÊ Ì >Ì]ÊiÊ-*Ê >`ÊÌÊ«>ÞÊ>ÊiÝ«iÃÛiÊÌiÀ>Ì>Ê >VViÃÃÊÌÊVÕV>ÌiÊÜÌ ÊÌ iÀÊ-*ÃÊ>ÌÊV>ÊiÛi° / iÀiÊÃÊÊ«ÀÛ>ÌiÊ>}ÀiiiÌÃÊLiÌÜiiÊÌÜÊ-*ÃÊ>ÌÊ Ì iÊ *°Ê,ÕÌ}Ê>``ÀiÃÃiÃÊ>ÀiÊ«ÕLVÞÊ>`ÛiÀÌÃi`Ê vÀÊ>ÊiLiÀÃ°Ê *Ê >L>ÃiÊ>` iÀiÃÊÌÊ>Ê«i «VÞÊ«ÀV«i°ÊÊLÕÃiÃÃÊ>vv>ÀÃÊ>ÀiÊ«ÕLVÞÊ`à VÕÃÃi`°Ê/ iÊÀiViÌÊLÀi>ÊÕ«Êi>ÌÊ>ÊÀi`ÕVÌÊÊÌ iÊ ÌÌ>ÊÌiÀiÌÊÀ}iÌi>Ê`iÃÌVÊÌÀ>vvVÊ >`i`Ê LÞÊ *Ê >L>Ãi°Ê/À>vvVÊ>ÌÊ >L>ÃiÊÃÊÜÊ{äʯÊvÊÌ iÊ ÌÌ>ÊÌiÀiÌÊÌÀ>vvV°ÊQÇR°Ê >L>Ãi½ÃÊ>««À>V ÊÌÊv>V>ÊÃÕÃÌ>>LÌÞÊiÃÊ ÊÌ iÊVVi«ÌÊvÊ *Ê«ÌðÊÊi«i`}ÊÊÌ iÊ V>«>VÌÞÊii`i`ÊLÞÊi>V Ê-*ÊvÀÊ *]ÊÌ iÊ>ÌÌiÀÊ `iÌiÀiÃÊÌ iÊ>ÕÌÊvÊ *Ê«ÌÃÊÌÊi>V Ê-*°Ê -*½ÃÊÌ ÞÊ«>ÞiÌÃÊ`i«i`ÊÊÌ iÊ>ÕÌÊvÊ REVISTADEINGENIERÓA *Ê«ÌðÊÊ"iÊ *Ê«ÌÊÌÊÞÊVÕ`iÃÊÌ iÊ ViVÌÊV>«>VÌÞ]ÊLÕÌÊ>ÃÊÌ iÊ`ÊvÊÃÌ>>ÌÊ ii`i`ÊLÞÊi>V Ê-*°ÊÊÌÊÃÊÜÀÌ ÊiÌ}ÊÌ >ÌÊ ViVÌÛÌÞÊL>`Ü`Ì ÊÜ>ÃÊÌÊVÃ`iÀi`Ê>ÃÊ>Ê«> À>iÌiÀÊÌÊ`iÌiÀiÊVÃÌÃ]ÊLiV>ÕÃiÊiÊ-*ÊViV Ì}ÊÜÌ Ê>Ê>À}iÀÊL>`Ü`Ì ÊÃÊÃi ÜÊ«ÀÛ}Ê *Ê«iÀ>ÌÊÜÌ ÊÌ iÀÊ-*ÃÊQÇR° .!0#(),% *Ê iÊ>ÃÊ>ÌÊÌiÀViVÌ}ÊÌiÀiÌÊ>VViÃÃÊ «ÀÛ`iÀÃÊÊ i°ÊÊÌÊÜ>ÃÊVÀi>Ìi`ÊÊ-i«ÌiLiÀÊ £ÇÊ>ÃÊ>ÊÃÌVÊV«>Þ]ÊVViÛi`Ê>ÃÊ>ÊÃÞ`V>Ìi]Ê >`ÊÀ}>ÞÊVÀi>Ìi`ÊLÞÊÃÝÊ`i«i`iÌÊ-*ÃÊÌÊ «ÀiÛiÌÊÌiÀ>Ì>ÊÌÀ>ÃÌÊvÊ`iÃÌVÊ*ÊÌÀ>vvV°Ê Õ`vÊ-*ÃÊiLiÀÃÊVÀi>Ìi`ÊÌ iÊÃV>VÊ`iÊ *ÀÛii`ÀiÃÊ`iÊÌiÀiÌÊ­*®° iÊ >ÃÊÌiÀiÌÊ`iÃÌVÊiÝV >}iÊ«ÌÃÊÌ >ÌÊ }>Ì iÀÊ>`ÊiÝV >}iÊÌÀ>vvVÊvÀÊÌÜÊÀÊÀiÊ-*ÃÆÊ Ì iÞÊ>ÀiÊÜÊ>ÃÊ/À>vvVÊÝV >}iÊ*ÌÃÊÀÊ/*ÃÊ Q£äR°Ê-ÕV ÊViVÌÃÊ>ÀiÊ`ÃVÀ>ÌÀÞ]Ê >`ÊÕÃÌÊ>VVi«ÌÊ>Ê-*ýÊ`iÃÌVÊÌÀ>vvV]ÊÜÌ ÕÌÊ ÀiÃÌÀVÌÃ]ÊÌiÀV >}}Ê>ÃÊÀÕÌiÃÊÜÌ Ê-*ÃÊ ViVÌi`ÊÌÊÌ iÀÊ/*ðÊÌÊà Õ`ÊLiÊiÌi`]Ê ÜiÛiÀ]ÊÌ >ÌÊÊÀ`iÀÊÌÊ>VVi«ÌÊÃÕV ÊViVÌÃÊÌ iÊ ÀiiÛ>ÌÊÌiV V>Ê>ëiVÌÃÊÕÃÌÊLiÊV«i`ÊÜÌ ]Ê >`ÊiµÕ«iÌÊÕÃÌÊLiÊ>>}i`Ê>VVÀ`}ÊÌÊÌiÀ >Ì>ÊÃÌ>`>À`ÃÊQ££R° -ÕV Ê/*ÃÊ>ÃÊ>>}iʵÕ>ÌÞÊ`V>ÌÀÃÊÌÊÞÊ vÊ/*ÊViVÌÃÊÜÌ Ê-*Ã]ÊLÕÌÊ>ÃÊvÊViV ÌÃÊ>}Ê/*ðÊÊ/ ÃʵÕ>ÌÞÊi>ÃÕÀ}ÊÃÊ>`iÊ Ài}>À`iÃÃÊvÊÌ iÊ>ÕÌÊvÊÌiÀ>Ì>ÊÌÀ>vvVÊ > `i`ÊQ£äR°ÊÊÊÌ iÊV>ÃiÊvÊ-*ÃÊÌÊViVÌi`ÊÌÊ>ÞÊ /*]ÊÌ iÊ>ÌÌiÀÊÕÃÌÊ«ÀÛ`iÊvÀ>ÌÊ>LÕÌÊÌÃÊ `V>ÌÀðÊÊÀÊÌ ÃÊi>ÃÕÀ}ÊÌ iÊÌiÀÛiÌÊvÊ>Ê Ì À`Ê«>ÀÌÞÊÌ >ÌÊÃ]ÊÃiL`ÞÊ>iÊÌÊÃÕV Ê-*ÊÃÊ iViÃÃ>ÀÞ°ÊQ££R° ÌÊÃÊ«ÀÌ>ÌÊÌÊiÌÊÌ >ÌÊÌ iÀiÊÕÃÌÊLiÊvÕÊ ViVÌÊ>}Ê/*Ã]ÊvÊÌ iÞÊ>ÀiÊiÃÃÊÌ >ÊwÛi°ÊÊvÊ Ì iÞÊ>ÀiÊÀiÊÌ >ÊwÛi]Êi>V ÊiÊÕÃÌÊLiÊViVÌi`]Ê >ÌÊi>ÃÌ]ÊÌÊ>Ì iÀÊÌ ÀiiÊQ£ÓR°Ê/*ÃÊiÝÃÌ}ÊÊ iÊ >ÀiÊ *Ê i]Ê /]Ê *Ê`iÊ/iivV>ÊÕ`]Ê L>Ê"i]Ê/E/]ʵÕ>Ì]Ê«Ã>Ì]Ê>`Ê iÃ>Ì° *Ê i½ÃÊiÌÀ>ViÊ«VÞÊ >ÃÊLiiÊÌÊ>ÜÊ «>ÀÌV«>ÌÊvÊÌ iÀÊ-*ÃÊÜÌ Ê`i«i`iÌÊ ÌiÀ>Ì>ÊðÊ"ÊÌ iÊÌ iÀÊ >`]ÊÌÊ}Õ>À>ÌiiÊ Ê`ÃVÀ>Ì]Ê-*ÃÊÕÃÌÊ>VVi«ÌÊ>`ÊiÃÌ>LÃ Ê ViVÌÃÊ>}ÊÌ iÊÌÊÃi`Ê`iÃÌVÊÌÀ>vvV°ÊÊ / iÀivÀi]ÊÌÊV«ÞÊÜÌ ÊÌ iÊ`iÃÌVÊViVÌÊ ÀiµÕÀiiÌ]ÊiÛiÀÞÊ-*ÊÕÃÌÊLiÊ« ÞÃV>ÞÊViVÌi`Ê ÌÊ>`ÊiÌÌi`ÊÌÊÀÕÌiÊiÝV >}i]Ê>ÌÊi>ÃÌÊÜÌ ÊiÊ /*ÊQ££R°ÊÊÊÌ ÃÊV>Ãi]ÊÌ iÊiÝÃÌ}Ê>}ÀiiiÌÊ >}Ê-*ÃÊViVÌi`ÊÌÊ>Ê/*Êà Õ`ÊLiÊ>Ê«iiÀ}Ê >}ÀiiiÌ°ÊÕÌÊÌ iÞÊ>ÞÊ>}ÀiiÊÊÌ iÀÊViVÌÊ Ì«}iÃ]Ê«ÀÛ`i`ÊÌ >ÌÊÌ iÊ`iÃÌVÊÌÀ>vvVÊLiÊ iÝV >}i`ÊLÞÊ>ÕÌ Àâi`Ê«ÀÛ`iÀÃÊQ£äR° .!0#/,/-")! *Ê L>ÊÜ>ÃÊvÕ`i`ÊÊ£nÊ>ÃÊ>ÊV«iÀ>Ì ÛiÊL`Þ]ÊÌ >ÃÊÌÊ>Ê>}ÀiiiÌÊÃ}i`ÊLÞÊ£ÓÊ-*ÃÊ ­vÕ`iÀîÊÜ V ]Êi`ÊLÞÊÌ iÊ L>Ê >LiÀÊvÊ vÀ>ÌVÃÊ>`Ê/iiVÕV>ÌÃ]Ê /]Ê>VµÕ Ài`ÊvÀ>ÃÌÀÕVÌÕÀiÊ>`ÊVÌÀ>VÌi`Ê>Ê«iÀ>ÌÊÌ >ÌÊ >Üi`Ê>Ê-*ÃÊÛÛi`ÊÌÊLiivÌÊvÀÊ>ÊVÊ iÝV >}iÊ«ÌÊQ£ÎR° *Ê L>ÊÃÊÀiëÃLiÊvÀÊÌ iÊVViÌÀ>ÌÊ >`ÊÀÕÌ}ÊvÊ>ÊVÕV>ÌÃÊvÊÌiÀiÌÊ>VViÃÃÊ «ÀÛ`iÀÊV«>iÃÊViVÌi`ÊÌÊÌÊÊÀ`iÀÊÌÊ>Û`Ê ÌiÀ>Ì>ÊViVÌÊVÃÌÃÊ«ÀiÛÕÃÞÊ`iÀÛi`Ê vÀÊÌ iÊViVÌÊÌÊÌ iÀÊÃiÀÛiÀÃ°Ê ÕV> ÌÊVViÌÀ>ÌÊ>`ÊÀÕÌ}ÊÃiÀÛViÃÊ>ÀiÊÀi`iÀi`Ê Õ`iÀÊiµÕ>ÊV`ÌÃÊ>`Ê««ÀÌÕÌiÃÊvÀÊ>Ê iÌÌi`Ê *Ê«iÀ>ÌÀð ÌÊÃÊiÃÌ>Ìi`ÊÌ >ÌÊÌ iÊÌÌ>ÊÌÀ>vvVÊÃiÌÊLÞÊÃÕV Ê«i À>ÌÀÃÊÌ ÀÕ} Ê *ÊÀi«ÀiÃiÌÃÊä¯ÊvÊ>Ê`iÃÌVÊ ÌÀ>vvV°Êi>ÃÕÀiÃÊ>ÌÊ *ÊÀi>V i`Ê>Ê«i>ÊV>«>VÌÞÊvÊ È£ÊL«ÃÊÊÌ iÊvÀÃÌʵÕ>ÀÌiÀÊvÊÓääÈÊ>`ÊÌ ÞÊ ÌÀ>vvVÊÀÕÌi`ÊÀi>V i`ÊÇÇ]äääÊ°ÊQ£ÎR°ÊÊÌÃÊvÀÃÌÊ Þi>ÀÃÊvÊ«iÀ>Ì]Ê *ÊÃ>Ûi`Ê>LÕÌÊiÊÊ `>ÀÊ>ÊÞi>ÀÊÌÊiLiÀÊ-*-]Ê>ÃÊÌ iÞÊ``ÊÌÊ >ÛiÊÌÊëi`ÊÊÌiÀ>Ì>ÊL>`Ü`Ì ÊÌÊÀÕÌiÊ `iÃÌVÊÌÀ>vvVÊQR°Ê/ iÊÃiÀÛViÃÊvviÀi`ÊLÞÊ *Ê L>Ê>Ài\Ê« ÞÃV>ÊvÀ>ÃÌÀÕVÌÕÀiÊvÀÊÌiÀiÌÊ ÌÀ>vvVÊiÝV >}i]ÊÜiLÊÃÌiÃ]ÊÀÕÌiÀÊViVÌÀÃÊ­>ÊÀÕÌiÀÊ «ÀÛ`i`ÊLÞÊ *ÊÌÊÜ V Ê>Ê«iÀ>ÌÀÃÊ>ÞÊ«iiÀ®]Ê >}ÊÃÌÃ]Ê>`ÊÀÕÌiÀÊ«>ViiÌÊvÀÊ>ÊiLiÀð *Ê`ÃÌÀ>ÌÛiÊ ÕVÊ>VÌÃÊ>ÃÊ>Ê`iVÃ> }ÊL`Þ°ÊvÊÌiV }V>ÊV >}iÃÊ>ÀiÊ«iiÌi`Ê LÞÊ *]ÊÌ iÊÌiV V>ÊÃÕLVÌÌiiÊVvÀi`Ê LÞÊÌiV V>ÃÊÊV >À}iÊvÊ *ÊiLiÀýÊvÀ>à ÌÀÕVÌÕÀiÊÃÃÕiÃÊÀiVi`>ÌÃÊÌÊLiÊ>««ÀÛi`Ê LÞÊÌ iÊ ÕVÊ>`ÊV>ÀÀi`ÊÕÌÊLÞÊÌ iÊ *°ÊÊivÀiÊ «iÀ>ÌÃÊÃÌ>ÀÌi`ÊÜÌ Ê-*Ã]ÊÌ iÊvÕ`}ÊiLiÀÃÊ ÃiÌÊvÀÌ Ê>ÊiÌÀ>ViÊviiÊÌÊVÛiÀÊvÀ>ÃÌÀÕVÌÕÀiÊ iÝ«iÃiðÊÊ *Ê«iÀ>Ì}ÊVÃÌÃÊ>ÀiÊv>Vi`ÊÜÌ Ê>Ê Ì ÞÊ«>ÞiÌÊÃiÌÊvÀÌ ÊLÞÊ *ÊiLiÀÃ]ÊÜ V Ê «ÕÀ«ÃiÊÃÊÌÊVÛiÀÊ«ÀiVÌi`ÊiÝ«iÃið .!0"2!:),!.$.!0$%,!3!-%2)#!3 *ÊÀ>âÊÃÊV>Ìi`ÊÊ->Ê*>Õ°ÊÊÌÊÃÊ>`à ÌiÀi`Ê>`Ê«iÀ>Ìi`ÊLÞÊ/iÀÀi>ÀÊ>ÌÊiÀV>Ê ­À>â®ÊÌ`]ÊÌ}iÌ iÀÊÜÌ Ê*-*Ê­Õ`>X?Ê`iÊ «>ÀÊ?Ê*iõÕÃ>Ê`ÊÃÌ>`Ê`iÊ-?Ê*>®°ÊÊ >``Ì]Ê/iÀÀi>ÀÊÜÃÊ>`Ê«iÀ>ÌiÃÊ *Ê`iÊ>ÃÊ iÀV>Ã]ÊÌ iÊÜÀ`½ÃÊxÌ ÊiÌÜÀÊ>VViÃÃÊ«ÌÊ/iÀ £]Ê>`ÊÌ iÊ`iÊvÀÊ`>Ì>ÊViÌiÀÃ]Ê/iÀÀi *­Ã®]Ê Ì >ÌÊÌ iÊV«>ÞÊÃÊ`iÛi«}ÊÊ->Ê*>Õ]ÊÀ>âÊ ­ *Ê`ÊÀ>î]ÊÊ>`À`]Ê-«>Ê­ *Ê`iÊ>ÃÊ iÀV>Ã]Ê>`À`®]Ê>`ÊÊÌ iÀÊiiÀ}}Ê>ÀiÌðÊÊ ÜiÛiÀ]Ê *ÊÀ>âÊ>`Ê *Ê`iÊ>ÃÊiÀV>ÃÊ>ÀiÊ Ü ÞÊ`i«i`iÌ°ÊQ£{R *Ê`iÊ>ÃÊiÀV>ÃÊÃÊ>ÊiÕÌÀ>ÊV«iÝÊÜÌ ÊÌ iÊ >ÌiÃÌÊÌiV }Þ]ÊÜ V ÊvÕÀà iÃÊÌiÀViVÌÊ ÌÊÌiÀiÌÊ>`ÊÌ iÀÊ>VViÃÃÊÃiÀÛViÊ«ÀÛ`iÀÃÊ­-*î]Ê >`ÊÃÕ««iÃÊ«ÌV>ÊvLiÀÊiÌÜÀÊViVÌÛÌÞÊLiÌ ÜiiÊ>ÌÊiÀV>]ÊÕÀ«i]ÊÃ>Ê>`ÊvÀV>]Ê>`Ê Ì iÊ1Ìi`Ê-Ì>ÌiðÊÊ *Ê`iÊ>ÃÊiÀV>ÃÊ«iÀ>ÌiÃÊÊ >]ÊÀ`>]ÊÃViÊÕÞÊÓää£Ê°Ê/iÀÀi>ÀÊv> Vi`ÊÌ iÊiViÃÃ>ÀÞÊvÀ>ÃÌÀÕVÌÕÀiÊÌÊ«iÀ>ÌiÊÌ ÃÊ *°Ê *ÊÀ>âÊÕÃiÃÊÃÌi>`Ê*-*ÊÊv>VÌiÃÊ>`ÊÃiÊ *-*½ÃÊiÝ«iÃiÃÊ>ÀiÊVÛiÀi`ÊLÞÊ/iÀÀi>À°ÊQ£{R }ÊÌ iÊÃiÀÛViÃÊvviÀi`ÊLÞÊÌ iÊ *Ê>ÀiÊvÀ> ÌÊ«>ViiÌ]Ê«iiÀ}]Ê>`Ê`>Ì>ÊÃiÀÛViðÊÌ iÀÊ ÃiÀÛViÊÀi`iÀi`ÊÃÊÌ iÊ>VViÃÃÊÌÊ«iiÀ}Ê>}ÀiiiÌÃ]Ê Ü iÊÌÃÊViÌÃÊ>VµÕÀiÊ«iiÀ}Ê«ÀÌðÊ>V Ê«>ÀÌÞÊ «ÀÛ>ÌiÞÊV>ÀÀiÃÊÕÌÊÃÕV Ê>}ÀiiiÌÃ]Ê>`ÊÌ iÀÊ Ã>ÀÊViÀV>Ê>}ÀiiiÌÃ]Ê>}Ê-*ÃÊ«ÀiÃiÌÊ >ÌÊ *°Ê *Ê`iÊ>ÃÊiÀV>ÃÊ>VÌÃÊëÞÊ>ÃÊ>Ê v>VÌ>ÌÀÊ>`Ê«iÀ>ÌiÃÊÌ iÊ«iiÀ}ÊÃÌÀÕVÌÕÀiÊ>`Ê Ì iÊiiÌ}Ê«ÌÃÊÕÃi`ÊLÞÊÌÃÊViÌÃÊ`ÕÀ}ÊÌ iÊ «iiÌ>ÌÊvÊÃÕV Ê>}ÀiiiÌðÊÌ iÀÊÃiÀÛViÊ ÃÊÌ iÊÃi}ÊvÊVÀÃÃÊViVÌÃÊ>ÌÊ`vviÀiÌÊëii`Ê vÀÊÌ ÃiÊViÌÃÊÜ Ê>ÞÊÌiÀViVÌÊ>}ÊÌ i ÃiÛiðÊÊ>Þ]ÊÌÊvviÀÃÊÃÞÃÌiÊÌÀ}]ÊÃiÀÛViÃÊ >`ÊÌ iÀÊ`ÊvÊÃÌ>>ÌÃÊÕÃi`ÊLÞÊÌÃÊViÌÃÊ ViÊViVÌi`ÊÌÊ *°Ê/ iÃiÊÃiÀÛViÃÊ>ÀiÊvviÀi`Ê ÌÊÌÃÊViÌÃ]ÊÜ Ê>ÀiÊ`Û`i`ÊÊvÕÀÊV>Ìi}ÀiÃ\Ê iÌÜÀÊÃiÀÛViÊÌÀ>ëÀÌiÀÃÊÀÊ«ÀÛ`iÀÃ]ÊÃiÀÛViÊ «ÀÛ`iÀÃÊ­ ÃÌ}ÊV«>iî]Ê>`Ê}ÛiÀiÌÊ V«>iÃÊ>`ÊL`ið / iÀiÊ>ÀiÊÌ iÀÊ *ÃÊÊÀ>â]Ê>iÞÊ,-8Ê­*ÀÌÊ i}Ài®]Ê -*Ê­V>`iVÊ iÌÜÀÊ>ÌÊ->Ê*>Õ®]Ê >`ÊÛiÊ *Ê­->Ê*>Õ®° .!00%25 *Ê*iÀÕÊÃÊ>Ê«ÀvÌÊVÛÊ>ÃÃV>ÌÊvÕ`i`Ê ÊÕ}ÕÃÌÊÓäää]ÊÜ V ÊÃÌ>ÀÌi`Ê«iÀ>ÌÃÊÊÓää£°Ê ÌÊÃÊ>Ê`i«i`iÌÊ«ÀvÌÊV«iÀ>ÌÛiÊL`ÞÊ Q£ÈR°ÊV>ÊÌÀ>vvVÊiÝV >}iÊ`iÃÊÌÊÌiÀviÀiÊÜÌ Ê ÌiÀ>Ì>ÊiÝV >}iÊLiV>ÕÃiÊÌiÀ>Ì>ÊL>` Ü`Ì ÊÃÊÌÊà >Ài`ÊÜÌ Ê`iÃÌVÊÌÀ>vvV°ÊÌ iÀÊ LiivÌÊÃÊÌ iÊÀi`ÕVÌÊvÊVÃÌÃÊ`iÀÛi`ÊvÀÊÌiÊ vÊViVÌ]Êv>Ê`iÃÌ>Ì]Ê>`ÊiÌÜÀÊ>`Ê vÀ>ÃÌÀÕVÌÕÀiÊÕÃi`ÊvÀÊÌ iÊÌiÀViVÌ° *Ê*iÀÕÊ >ÃÊnÊiLiÀÃÆÊvÛiÊvÕ`iÀÃÊÀÌ>ÌiÊ>ÌÊÌ iÊ «ÀiÃ`iVÞ°Ê/ iÀiÊ>ÀiÊ>ÃÊ>ÊÌiV V>Ê>`Ê>Ê>` ÃÌÀ>ÌÛiÊVÌÌii]ÊÜ V ÊÌ iÊiÀV>Ê >LiÀÊ vÊ iÀViÊVÕÀÀiÌÞÊ>`ÃÌiÀÃ°Ê *Ê*iÀÕÊÃÊ « ÞÃV>ÞÊV>Ìi`Ê>ÌÊÌ iÊiÀV>Ê >LiÀÊvÊ iÀVi°ÊÌÀÞÊviiÊvÀÊiÜÊiLiÀÃÊÃÊ1-ÊfÎä]äääÊ >`ÊiÛiÀÞÊiLiÀÊ«>ÞÃÊ>Ê1-ÊfÓ]äääÊÌ ÞÊvii°Ê Q£ÈRÊ / iÊ>Ê«ÀLiÊv>Vi`ÊLÞÊÌ ÃÊ *ÊÃÊÌ iÊÀiÃÕÌÊvÊ ÌÃÊÀ}>Êi}>ÊvÀ>iÜÀÊ­>Ê>ÃÃV>ÌÊÃÌi>`Ê REVISTADEINGENIERÓA vÊ>ÊV«>Þ®]ÊLiV>ÕÃiÊÌÊ`iÃÊÌÊÀiviVÌÊÌ iÊiÝà Ì}ÊÌÀ>vvVÊ`ë>ÀÌÞ°ÊÊ1`iÀÊÌ iÊÀ}>ÊÀÕiÃÊ>Ê Ì iÊ«>ÀÌiÃÊ >`ÊÌÊViVÌÊÜÌ ÊÌ iÊÃ>iÊV>«>VÌÞ]Ê >`ÊvÊÃÊÜiÀiÊÃ>ÌÕÀ>Ìi`ÊÌ iÞÊ >`ÊÌÊVÀi>ÃiÊ Ì iÀÊV>«>VÌÞÊÊiµÕ>ÊL>ÃðÊÊÕÌÊÌ ÃÊÀiÃÌÀV ÌÊÌÊVvÀÊÌÊL>`Ü`Ì Ê >ÀÃÊÃ>ÊÌÀ>vvVÊ «iÀ>ÌÀðÊ-ViÊ *Ê*iÀÕÊÃÊÕÃÕ>ÞÊÃ>ÌÕÀ>Ìi`]ÊÌÊÃÊ «ÀiviÀ>LiÊÌÊÀÕÌiÊÌÀ>vvVÊÌÊÌiÀ>Ì>ÊðÊÊÃÊ >ÊVÃiµÕiViÊÌ iÊ>`ÃÌÀ>ÌÊ >ÃÊLiiÊ`iV`i`Ê ÌÊVÀi>ÃiÊÌiÀViVÌÊÃÊÌÊÎäÊL°ÊÕÌÊÌ ÃÊ >VÌÊ >ÃÊ«ÀiÃiÌi`ÊÃ>Ê«ÀÛ`iÀÃÊÜÌ Ê } iÀÊ ÌiÀViVÌÊVÃÌÃ]ÊÜ V ÊÊÌÕÀÊ >ÃÊi`ÊÌÊv> V>Ê`vvVÕÌiðÊQ£xR QxRÊ°Ê À]Ê"°Ê >Û>Ê>`ÊÊ°Ê>°Ê iÃ>ÀÀÊ`iÊ *ÃÊiÊ-Õ`>jÀV>]ÊÌ>ÌVÊ ÊÃÕÌ}ÊiÊÃÌÌÕÌÊ«>À>Ê>Ê iVÌÛ`>`ÊiÊ >ÃÊjÀV>à ÕiÃÊÀiÃ]ÊÀ}iÌ>]Ê«ÀÊÓääΰ QÈRÊ°ÊiÌÀ>]Ê °Ê>ÀV>>â]Ê>`Ê°Ê->ÀÀ> h4HE#OLOMBIAN.!0)NSIGHTSON#OST !LLOCATIONAND)NTERCONNECTION!GREEMENTSv *ÀiÃiÌi`Ê>ÌÊ/-ÊÕÀ«i>Ê,i}>ÊÓääÓ]Ê>`À`]Ê -«>]ÊnÊqÊ£ä°Ê-i«ÌiLiÀÊÓääÓ°Ê QÇRÊ-°Êi>}>L>]Ê *Ê >L>Ãi°Ê 0RESENTATIONAT.!0,!3AO0AULO"RASIL ÌÌ«\ÉÉÜÜÜ°V}°À}°LÀÉ>«>Óää{É«ÀiÃiÌ>VÚV>L>Ãi°«`v QnRÊ°ÊiÌÀ>Ê>`Ê°ÊVÃÌ> h%LUSODELOSFLUJOSDETRÉFICOENTREPROVEEDORES DESERVICIO)NTERNETPARALAASIGNACIØNDECOSTOS 2%&%2%.#%3 Q£RÊ°Êi`i ENUNPUNTODEINTERCAMBIODETRÉFICO.!0v , /]Ê,iÛÃÌ>Ê L>>Ê`iÊ/iiVÕV>ViÃ]Ê Ûi LiÀ°ÊÓää{° h4HE$IGITAL(ANDSHAKE#ONNECTING)NTERNET "ACKBONESv i`iÀ>Ê ÕV>ÌÃÊ ÃðÊÊ"vvViÊvÊ*>ÃÊ >`Ê*VÞ°ÊÊ"**ÊÜÀ}Ê«>«iÀÊ °ÊÎÓ°ÊÊ-i«ÌiLiÀ]Ê Óäää° QRÊÌiÀÛiÜÊÜÌ Ê >ÀÃÊ iÀ>]Ê}Ì>]ÊiLÀÕ>ÀÞÊÓää{° Q£äRÊ ÌÌ«\ÉÉÜÜÜ°ÃÕLÌi°VÉ«ÃÉ«ÀÌ>ÎäÉ`VÃÉ",É 7-1/Ú " / "-Ú-/"É-1/É, " ,1/","É ",Ú/ Ú /, /É ",MÚ QÓRÊ°ÊÕÃÌ -*Ê-ÕÀÛÛ>ÊÕ`i / MÚ /, /É,-MÚ£{nÎ " 8" -MÚ /,MÚ*-°*ÊÊÝi«Ìi`Ê,iÃÕÌÊ °£{nÎ]Ê£°ÊÊ Ê7iÞÊ>`Ê-Ã]Ê£° Q££R ÌÌ«\ÉÉÜÜÜ°ÃÕLÌi°VÉ«ÃÉ«ÀÌ>ÎäÉ`VÃÉ",É QÎRÊ°ÊÕÃÃ> 7-1/Ú " / "-Ú-/"É-1/É, " h)NTERNET%XCHANGE0OINTSAFORECASTTOTHEIR ,1/","É ",Ú/ Ú /, /É ",Ú TECHNICALANDREGULATORYFUTUREv / Ú /, /É,-ÚÈnÚ/, "Ú /, ÀÃÌÊ viÀiViÊÊ>ÌÊiÀV>Ê *Ã]Ê"VÌLiÀÊÓÓÊ Ó{]ÊÓä䣰 /°*Ê]ÊÝi«Ìi`Ê,iÃÕÌÊÊÈn]ÊÕi]ÊÓäää°Ê Q£ÓRÊ-ÕLÌi]Ê-iVÀiÌ>À>Ê`iÊ/iiVÕV>ViÃÊ`iÊ iÊ Q{RÊÊ ÛiÀ}iV>Ê>Ì> ­ i>Ê/iiVÕV>ÌÃÊ-iVÀiÌ>À>Ì® º >ÃiÌiÊ«ÕÃ>Ê>ÊVÀi>VÊ`iÊ *Ê6iiâÕi>» -i«ÌiLiÀÊx]ÊÓääΰ ÌÌ«\ÉÉÜÜÜ°ÃÕLÌi°VÉ Q£ÎRÊ *Ê L>]Ê iÊ«>}i°ÊÊ ÌÌ«\ÉÉÜÜÜ°>«°V°V Q£{RÊ/iÀÀi>À]Ê iÊ«>}i°ÊÊ ÌÌ«\ÉÉÜÜÜ°ÌiÀÀi>À°V Q£xRÊÌiÀÛiÜÊÜÌ Êi-ÕÌ Ê*iÀÕÊvvV>Ã]Ê>]Ê"V ÌLiÀÊÓääΰ Q£ÈRÊ *Ê*iÀÕ]Ê iÊ«>}i°ÊÊ ÌÌ«\ÉÉÜÜÜ°>«°«i