Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015 Ra bojä Pa ge u ya jäi nj´eya 2015 1 Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015 2 Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015 Ha mä Ra bojä pa ya jäi 5 Te bi beni pa ndi thoki 6 Ha di ñ´ehe ra bojä 10 Hmända kut´i 11 Boj ä da ñ´ut´I 13 Habu di ueke ra bojä da ts´oni • Thoka hem´i • Bojä • Ha di ñ´o • Bojä da tsoni ha tsegi 14 15 16 17 19 Hem´i ha mä te beni da thoki pa di nte ra Xeni Hai M´onda 20 nj´eya 2011-2017 21 • Bojä ko ts´aya 24 • Bojä ko di tho ngatho Bojä da t´uni ya dänga hnini 25 Boja pageu nuse ya hmunts´i ne to mfats´ii 27 Ndau da hu masu 28 Da hnu ha di tsoni ne Da nu rasa nj´eya 2015 29 Marau ya hem´i pa ngatho ya jäi 30 3 Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015 Ntudi Ra Ndä Nzaya ra Xeni hai M´onda kohi kongatho ya jái nuna ra bojä nj´eya 2015 pa da bädi, hingi heti ngu m´ui ya mfats´i pa ngatho , hangu di t´uni ne hangu di m´ui di ts´ona ra bojä. Nuä ra nmfats´i käxa ra Ndä Nzáyä Xeni Hai M´onda geu to mengu ua ra Xeni M´onda.Jage, mfaxa ts´edi pa da nu ha hinte kohi ne pa da bädi xaza nuu ya mämbi ngatho ra Xeni Hai ne handi pageu ngatho ya jäi. Njap´u nehe , di hoje da negi xanhio ha tsoni ra bojä, ngu ya mefi pa ngatho ya jäi ne di petse ge ga unhie nguenda digeä ra bojä. Ko ra hoga thoki nuna ra h´em´ mä tengu xa thoki kongeu ya mämbi te da thoki pa ngatho ya jäi me M´onda ra Ndä Nzäya dige ra nj´eya 2015. 4 Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015 Bojä pa ge u ya jäi Nuä ra rut´i pa geä ra nj´eya 2015 bi mämbi ne bi gohi kongeä ya Ndä Nzäya nu ne ñäki te da thoki hmämda ne bi Boni ja ra Gaceta ra Ndä Nzäya ra 20 ret´a ma n ´a ra nzäná ra 2014 ne bi huxa ja ya hem´i : • Hmända nu kut´a ra bojä ja ra Xeni Hai M´onda (LIEM) Decreto No. 330). • Bojä pageu ya jäi kut´a ra bojä ja ra Xeni Hai M´onda (PEGEM) Decreto No. 333. • Hmända kut´a bojä ja ya Nguu Nzäyä Dänga hnini dige ja ra Xeni Hai M´onda (Decreto No. 331) • Mapadi hnu ra bojä*. Di ndui ra pa n´a ra nzänä ra n´jeya ta ra gäts´i ra pa ra nzänä 2015, ra Ndä Nzäyä Xeni Hai M´onda pets´i ge da nu ha di tsona ra bojá ha xa t´epi pageu da thoki. * Decreto No. 332 kongeä bi mpadi mage te mä digena ra hem´i To t´uni ra bojä Pge ra Xeni Hai M´onda ne Y dänga hnini. 5 Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015 Ra Bojä pageu ya jäi ra nj´eya 2015 dige ra Ndä Nzäyä ra Xeni Hai M´onda bi thoki konge ngu bi boni ra gäts´i ra (PbR), kongeä ra hoga ndui pa ge da hn´u da te japar rm´edi page ya mefi hnini. Ha ojä abi r n u ng t´u Te Da da tso ni i un PbR nu to xa t´ H Te di bo n i Nuä ra Nguu Nzäya ra hu Secretaría de Hacienda y Credito Público (SHCP) nu tengu nj´eyam´u ya te ngatho da nu pa da bädi tengu kut´i pa ngatho ya hnini, pageä da nu tengu tsudi pa ge da ts´oni Tengu bojä da ñut´i di pets´i ra Ndä Nzäya Ngatho M´onda di ñ´ep´u pa di hn´u. Ra 5 ra guto zäná ra njeya 2014 Ra Ndä Nzäyä Ngatho M´onda bi dati ra Kongreso de la Union al Presupuesto Económico 2015, hem´i bi dati ra ndui ra Hmanda ra bojä ka ra Federación di ge ra m´efi pa di thoki ka ra (ilif) kut´a bojä ngatho M´onda (PPEF) ne ngatho te bi nu ya hmunts´i nu ra bojä 2015 (CGPE). 6 Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015 Te bi hn´u pa di thoki Ja ra Xeni Hai M´onda, ngujau mara ngatho M´onda, t´uni ya bojä kongeä te fats´i pa ngatho M´onda nehe (Ramo 28), ä t´uni dige ngatho M´onda (Ramo 33), T´uni ra bojä pageu ya mefi xa beni da thoki (PP) neu mara ya mfats´i ba ehe dige ngatho M´onda. Page ra n´jeya 2015, ya te da hnu pa di nu ngatho dige ya mämbi hmunts´i nu ra bojä tengu hmunts´i konge ra SHCP gey´a: M´ets´i m´ui mbo (PIB): 3.7% Tengu ra nziki Ne ya t´uni: 79.0* dólares por barril T´om´i bi mfonts´e: 3.0% Tegu ya mpadi: 13.4* pesos * El H. Congreso de la Unión ajustó el precio del barril del petróleo que originalmente se contemplaba en 82 dólares por barril, así como el tipo de cambio de 13.0 pesos por dolar. 7 Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015 • Nuyu bi hn´u ge bi mä tengu bojä da ñut´i ne da t´ai dige ra ndä Nzäyä Ngatho M´onda kongeu mara ya Xeni Hai M´onda neu ya dänga hnini, ngatho di mä da t´uni dige ya Ndä Nzäyagetap´ u. • N´ar ta nte dige ra PIB da ehe mara ya bojä du ts´iki nuu to pets´i m´efi ne xangu ra bojä ne di mpatho kongeu ya hä, jut´i ko te hoki ra Ndä Nzäyä. M’ets’i nthi (PIB): 3.7% • Kongeä tengu ra Nziki, nuna xaapa pa da hn´u tengu bojä da ñut´i ge konge ra m´a da t´uni ra Ndä Nzäyä Ngatho M´onda, n´a tengu pa da heke konge ya Ndä Nzäya gep´u ne ya dänga hnini Xeni hai (M´onda ne ya Dánga hnini) konge ya nfats´i ne marau mara njuata bojä, nehe ne tou pets´i dige hñu digeä ra bojä t´uni konge ra Ndä Nzäyä Ngatho M´onda. • Di gená, ra njut´I raza ra Nziki ja m´a tai nthi ra hnini M´onda, ne ra Ndä Nzäyä tom´i da t´uni n´ar nte di ñut´a ra bojä, ngu ne ya Ndä Nzäyä gep´u. 8 Tengu ä ra nziki di tai nthi: 79.0 dólares por barril Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015 Te di hn´u pa da thoki Konge te mä m´eto, nuu ya mpadi xa hñets´i ge ngu negi hingi ngup´u pageu ngatho ya hnin, ngu di ñ´ehe da nbixka tsa da pets´i mageä ä di nte ra bojä da ñut´i konge ra m´a ko ra barre ra nziki, kongeä ra njuts´i xa mädi konge ra bojä Mäñá M´onda. Ra njut´i xa nñ´ets´i konge ra barri ra nziki konge ya mpadi ge nte ne kut´I mara bojä ja ra Hacienda Pública Federal. Tengu mpadi m´ui: 13.4 Bexu 9 Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015 Ha di boni ra bojä Ya Xeni Hai M´onda pets´i goho ha di ñut´a ra bojä pageu, bojä ngatho M´onda konbeni habu da ote ne t´uni pa ra nzaki hnini. Ra Xeni Hai M´onda hoki raza te pädi da hoki, pa ge di m´ui ya kut´a njut´i, ngu da tsoni ya Xeni Hai M´onda da hoki yoto ya grabamen. IBOJÄ KUT´I YA HMUNTSI RAMO 28 DA NEGI XANHIO NE HINTE DA TSIFI. Bojä m´ui ngotho RAMO 33 DA NEGI XANHIO NGU TSIFI M´UI BOJÄ T´UNI KONGEÄ RA NZIKI Bojä da t´uni ya Ndä Nzäya Xeni hai M’onda DA T´UNI PA DA OTE HA TS EGI NDUTHA NGATHO * Ra njüt´i di ge ra Remuneraciones a ra m´efi ya jäi, di gut´i ge ya Tenencia ne ua Uso di ge ra ñ´o bojä. Ne impuesyo di ge ra Automotores Usado di ge ya Loteria ne Impuesto di ge ya Prestaciones yat´üni ra Hospedaje. 10 Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015 Hmaända kut´i ra bojä Ra bojä m´ui ne xa t´uni page ra Xeni hai M´onda njeyam´u ya xa t´epi ja ra hmända dige ra bojä kut´i pa di hn´u ra bixka m´upia ne tsa dige rangutho pageä ra bojä kut´i ja ra Xeni Hai M´onda, kongena ge mä hinda ts´oni xangu dige xa t´epi ne tengu kut´i. Hmända bojä kut´a ja ra Xeni hai M´onda. Temeu Mnp* Tengu da ñut´i 211,944.1 Kut´a bojä pa honseä Te pets´i pageu Tengu da unii pa di thoki raza Temeu Xi da tsiptho Mfats´i ne njut´i pa di m´ui raza Bojä 40,537.2 14,182.9 5,668.1 282.7 45.8 4,261.3 16,096.5 kut´i ngatho Mónda Nfats´I ngatho M´onda Tengu m´i neu mara bojä da t´uni 159,153.2 75,602.4 83,550.7 Bojä kut´i ha ote mfats´i To hm´ipa ra bojä Bojä k´ut´i hm´ihi * m´o ya m´o ya bexu. 2,898.6 8,860.7 494.4 11 Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015 Hmända Kut´abojä Ra bojä da ñut´i page ra nj´eya 2015 ge ya ngujaya*. Temeu da ñut´i pa ngatho ra nj´eya 2015. (Tengu ra nthebe ) Bojä da ñut´i pa honseu Bojä da ñut´i ngatho M´ohda Bojä da ñut´I to ate nfats´i Bojä to da hm´ipi Bojä da ñut´I to hm´ihi *Konge di xint´i ra bojä tsa hinda hogi raza. •Bojä da ñut´I pa honseu: Geu kut´I kongeu jot´i to jut´i. Pets´i. Nfatts´i ne m´ui xanhio. M´ets´i tsiptho ne te mp´a •Bojä da ñut´i ngatho M´onda: Geu uni pa ngatho M´onda page ya Xeni hai M´onda (Nfats´i ngatho M´onda, te m´ui ne uni ra Ramo 33 neu mara ya nfats´I Ngatho M´onda. •Bojä da ñut´i to ote nfats´i: Geu poni kongeu ya mfeni bi thoki page ra Ndä Nzäyä Xeni Hai M´onda. •Bojä to da hm´ipi : Geu poni ja ra Xeni hai digeu pa di zote apageu ya m´efi thoki pageu ya jäi. •Bojä da ñut´i to hm´ihi.: Ge ra bojä poni page ra Xeni Hai M´onda digeu japi da nte nhm´ihi neu tengu. 12 Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015 Bojä da boni Geä ra thoka ts´utbi ge nu ja di heni ra bojä tom´i ne xa t´epi ja ra Hmanda page da hogi raza ya m´ui ja ya Xeni hai ya me M´onda. Tengu ra bojä da ts´oni bi hn´u pa da hoki ya m´efi konge ra bojä ra bojä pageu ya jäi ya hnini Dige ra m´efi thoki bixka njeya 2015, gena: 211,944.1 Mdp 13 Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015 Ha di ueke ra bojä da ts´oni Konge te da japa ra bojä ha xa t´epi page ngatho ya hnini ua ra Ndä Nzäyä, ngu mä ra hem´i di ueke da ts´oni konge hñ´u m´ui di heke ra bojä: • Tou da nu ra bojä: Ra bojä da nu ya Ndä Nzäya ngu jaya: Ra Secretaria una ra bojä, Ra Secretaria hnu raza ya jäi, Ra Secretaria nu ra nt´othe neu mara m´ui. • Bojä: Bojä m´ui ha di t´epi kongeä ra ndä Nzäyä, konge na mä , pa di ts´oni ngu jaya : hangu pa ra bojä di ts´oni pia, bojä di ts´oni japi da nte , ne marau. • Hangu m´ui: Bojä pageu ya te xa beni da thoki neu ya m´efi ngu jaya : Nuxanhio ya jäi, Nguu Nt´othe, pa ra nxadi neu mara. Tou da nu ra bojä ¿To bi ts´oni? Ra bojä da ts´oni pa geu ngatho ya jäi Hä bojä ¿Te bi tai ? 14 Hangu m´ui ¿ Pa te bi ts´oni ? Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015 Hangu bi heke pa di nu ya bojä Hangu di ueke pageu to da nu, ngatho ra bojä da tsoni ra ra Ndä Nzäyä ra Xeni Hai M´ond´a bi beni bi nu page ra njeya 2015 njaua di heke: Presupuesto del Poder Ejecutivo y organismos autónomos. 207,50 mdp 1,535.2 mdp Bojä xa thoki page ra Nguu Hoka T´utbi 7.0 Bojä page ya mboho hmunts´i. 2,901.8 mdp 15 Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015 Ha di heke ra bojä Ra bojä digeä ra Ndä Nzayä ge nu ha di ueke ra bojä pa konge ya heke ra bojä da ts´oni pageu xa t´epi ya jäi, habu negi ge da te da thoki konge ra bojä (Heke 6000) ne ra bojä da ts´oni ngu di ma raza (Da zote ya heke 1000, 2000 ne 3000). Nupia ge negi ua tengu ra bojä xa t´epi ngu mä ya thuhu ha xa t´epi: Thuhu ¿Te ma hñä peui? Mdp 1000 Da otese ya jäi Tähä,.tengu, ts´oni page da hn´u raza neu mara di pets´i ua da t´uni 43,936.3 2000 M´ets´i ne ha di nu Te japarm´edi pa da ¿hoki ya m´efi ha nu ngatho ya hem´i di tsixa ra bojá 3000 Da otese ya jäi Ote ya metise ua ya Nguu Ndä Nzäya pa ngatho ya jäi neu pa da ote raza ya jäi ngatho ya hnini. 4000 Pati,uni, hingi jut´i ne mara ya mfats´i. Tengu bojä xa t ´uni pageu to nfats´ineu to hokse ya hmunt´s, mara hungi njut´I ne nfats´I t´uni.i 5000 Ya nguu ne te pets´i ne negi Nguu ha di thoki ya mefi ne ya me´eysi pa di hoki 6000 Ra bojä da ts´oni page ya hnini Mara ya m´efi te beni da thoki 3,207.7 5,323.1 96.4 21,702.5 2,201.7 Bojä m´ui ngatho da dähä to mpefi ne ra bojä . Bojä m´ui pa ngatho pa da njut´i ne thäki nuyu ya m´efi mpefi konge ra Xeni hai M´onda. 1,896.2 KONGATHO 16 1,377.7 79,741.6 Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015 Heke pa di m´ui raza Page da thoki te ne ya hnini ra Ndä Nzäya, ra Xeni Hai M´onda heke ra bojä da ts´oni kongey´a pa di m´ui raza: 1,493.5 Mdp Mboho ñäki te da thoki 7,324.5 Mdp To hoka ts´utbi 4,862.8 Mdp To nu ha di hoki ya mefi ya Ndä Nzäyä 35.3 Mdp To pets´i ne da nu konge n´año hnini 5,237.6 Mdp To nu konge ra bpjä ne to da njut´i. 9,617.8 Mdp To nu ngatho ya hnini di m´ui raza ne to nu mbo ra dä hnini 1,680.4 Mdp Marau to ote ya m´ui pa ngatho ya jäi ya hnini 3,080.7 Mdp To nu ra ximhai 6,103.4 Mdp To nu ha da m´ui ne da nñ´ogu pageu ya hnini 30,717.7 Mdp Ngu nt´ othe Hingi peui nuya kohi: Ngatho un te thogi pa dinu tengu ra njut: 2,201.7 mdp. Ngatho ra bojä m´ui: pa di njut´I neu da thäkbi ya mefi pa di ote ra Xeni Hai M´onda: 1,896.2 mdp. 17 Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015 2,660.2 Mdp Te hoki pageu ya m´ui neu mara negi ja ya hnini 70,534 Mdp Nxadi 13,675.6 Mdp To nu ngatho ya hnini 736.8 Mdp To nu ra bojä, ya tai mefi ne ngatho ya mefi. 1,666.6 Mdp 18 To nu xändi ya meti , ya mbozaa, njuxahuä ne tho ya zue m´ui ja ra ximhai. 182.6 Mdp Nziki ne ha di ñ´ehe ra tsibi 574.6 Mdp Ha njuki ko te di thoki ya thongu 4,492.2 Mdp Pa di duxa ya m´ets´i 693.8 Mdp To mpa ja tai 236 Mdp Ya hai habu ngatho tsoni ya jäi 723.5 Mdp Nu ya ray´o m´ui , pa di mpefi ne di mpadi 38.3 Mdp Marau habu te thoki ya m´ets´i 7,909.7 Mdp Ra ndutha pa ngatho 31,015.6 Mdp Da negi xanhio , mfats´i ne ne tengu di mfats´i ko ra bojä 2,553.1 Mdp ADEFAS Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015 Ha di tsoni ra bojä pa ya nguu nzayo Ra Nzayo ka ya hnini Xeni M´onda, 68 di ge n´a ngu n´a 100 bexu di ge ra bojä xa mboni pa ra j´eya 2015, xa boni pa di tsoni ka ya nguu nzayo, pa di thoki u te jar m´edi di ge ra nxadi, ra nt´othe, ra te di thändi pa dä m´ui ra nhio ra hnini ne hinte dä thopu ne pa hinte dä nja ra thogi ne xi xa m´eni ä. Bojä pa ya nguu Nzayo Ge nu ngu ta hense pa ra nxadi n era nt´othe ge xi t´üni xo ma de ra bojä pa ge ra Ndä Nzayo k ara Xeni Hnini M´onda, (54.3% nu ngatho), kuat´i ra 34.3% ra nxadi ne ra 20.0 % pa ra nt´othe. Nu pa ra, ra bojä t´üni pa ya thini ge t´üdi ra 14.4% ge pa ngatho ( xa hmuntsi di ge ra xa t´odi ne xa t´üni) Ngu hmä, n´u pa ra bojä pa ya nguu nzayo (nxadi ne t´othe, ne ma ra.) ge t´üni 68 bexu n´a ngu n´a 100 ne pa ya Ta hnini 14 bexu, pa ra Ndä Nzayo k ara Xeni Hnini M´onda, ne ya ta nguu nzayo u to xa thuni ne un u pongi di ge ya nzayo (ra Nda Tsutbi) ge nguu hense kohi 18 bexu pa di mpefi, ne nuä pongi (82 bexu) ge xi t´egi pa ya te jar m´edi ngu xa hmä ma ñä. Ha gä nzotse ra bojä ka ya nguu nzayo pa ngatho 2015 (Nthebe kongatho) Ne ma ra ya hñä Ya hñä ko ya boja ne yañ´obojä Ha gä n´u ne ha gä Thä ngatho ra bojä pa ya Hnini Hingi thegi da boni Bojä pa ya Ta Hnini Nte ra hnini Nxadi Nt´othe Nfadi nzayo Nte ka ya Ta Hnini Di n´u u te Xi jar m´edi N´u ra Ximha 34.3% 20.0% 7.7% 3.4% 1.8% 0.6% *Ha gä njapi, di nxothop, pe ge numu dä hmä tengu ge ndä theui. 19 Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015 M´efi pa di Te ya Hnini 2011-2017 Nu’ä ra thändi pa da te ya hnini ka ra xeni hnini M’onda ge’ä xi majuani ra thändi ra xeni hai M’onda ngeä bi hmää ne njabu bi t’en’ä, bi thändi ya njamasu pa hanjapi da t’otue ya befi nu ka ya bojä, de hmunts’i jäi, nu ka ya te ma nzaki jäi, gatho nuya pa da mui xa hño ya jäi ne njabu da hneki da fädi te pefi ra ndä tsutbi. Xa thoki ne xa thändi ya feni ngeä njabuu xa hneki ge otu’ä bi ra bedi ya jäi ha ya ko ya mfäts’i ne ya hmunts’i xa feni nun’a befi. Ra thändi ne ra feni pa da te ra hnini ka ra xeni hnihni M’onda 2011-2017 xa feni ko hñu thändi befi: ra befi Ra tsutbi beni da matsi nxoge ya jäi, ra te ne Ra hogä mui ra xeni hai ne habuu Da njamasu pa da n’yo ne da ñä’ni xa hño ya jäi. 20 Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015 M’efi pa di Te ya Hnini 2011-2017 HA DI TSOTSE GOBIERNO SOLIDARIO ESTADO PROGRESISTA Di nfädi ge ra nzayo nu ra nxadi Di thoni ha di m´ui ra bojä pa xi di tsotse Di hnu pa hindi nja ra m´edi Di hnu ra nhio pa di m´ui r aza ya nzaki ya mengu ka Xeni Hnini M´onda Di tsotse n´a r ahoga hnini pa rangutho; di thändi ya hmuntsi m´ui hñätho Di thoni xi dar ngu ne da t´uni ya m´efi pa xi di nja ra bojä Di hioni ha di njapi pa xi di nte ya nguu nzayo Di thoni ha di nte ne ha di nja bojä ka ya tsegi hnini Xi di tsotse ra nte ra Ximha SOCIEDAD PROTEGIDA Xi di hnu ra nzayo ya jäi ne xi di thuni tsutbi Di hnu pa hinte di nja ra mfe ge ngu xi zämu di thändi Xi tsotse di hnu pa di hä ra bojä ne di n´u ngatho ya nguu nzayo Di thändi pa hinte di ja ya jäi di ge ya ntsedi thogi ñ´ote. 21 Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015 Bojä pa n´a ngu n´a ya mfeni Pa ra nj´eya ra 2015, ja nun´a bojä pa da thoki yá m´efi ra ngu hmuntsi ents’i ra tsedi 207,507 mdp, thändi ne feni pa nu’u to’o di hmuntsi ne di mpefi ma hyegi, nga nun’a befi ra maa ra betsa bojä pa da thoki ne da nja ya befi to’o ya mengu Xeni Hnini M’onda 2011-2017. Njapu nun´a feni da t´umbi ra bojä pa da thoki ne njabu da te ya hnini ngeä njabu xa hmä da t’uni nun’a bojä: Ra tsutbi beni da matsi nxoge ya jäi 119,049.0 mdp Ra hogä mui ra xeni hai pa da te xa hño 17,706.9 mdp Da njamasu xa hño ya jäi 17,259.3 mdp 22 Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015 Bojä pa n´a ngu n´a ya mfeni Gatho nuya xa mää xi ma hyoni ne njabu xa feni da thoki hñu ya thändi: Gatho nu’u ya hmuntsa jäi ge ’yo ha n’a ra ngu ne honi ra hño ya jäi, Da feni xa n’yo ha njäpi da thoki ya befi pa njabu da te ya hnini ne Nun’a tsutbi mpefi ne ungä ra nhño pa ya jäi. Gobierno Municipalista Financiamiento para el desarrollo Gobierno de Resultados Xi di hnu nguu Di hiadi ya nzayo ha thoki m´efi hoki ya ya hem´i pa ndä nzayo ngatho ya Ta Hnini Ra tsutbi xi di mpefi ne xi di ungä n´a ra nhio ntsu Xi di m´ui ra ngu ra bojä pa ya hnini Xi di n´u pa Di hnu ha di di nte ya bojä njapi pa xi di u kut´i ka ya nte ya m´efi ya hnini m´o Di nja masu pa da nsedi ra bojä nu’ä da thä Di nja nzatho ne di hiandi pa di m´äpu Xi di m´ui n´a ra nzayo xi dar nzedi Xi di thoni pa xi dar nzedi di nte ra Ximha Da hmää pa da fädi ha gä t´ot´u ueda ra bojä 23 Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015 Ra bojä ha ga thoki ko ngatho nuya Ndä nzayo ka ya Ta hnini 31,291.1 mdp Ya Nzayo nu ha gä nte nuya 14,716.9 mdp Nzayo xi nfädi te hoki 3,386.0 mdp *Hingi kut’i nuya mangua ngati: Fondo General de Previsiones Salariales y Económicas: 2,201.7 mdp. Fondo General de Pago del Impuesto Sobre Erogaciones de los Trabajadores al Servicio del Estado: 1,896.2 mdp. 24 Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015 Ra bojä ha gä tehke pa ya Ta Hnini Nu´ä ra böja ha gä theke ya Ta Hnini, ra bojä da t’umbi ya xeni hnini ka ra Xeni Hnini M’onda nu ra jeya 2015 potse nu ka ya bojä 30,564.6 mdp, ngeä ngu xa hneki ge potse yoho m’o mdp ngu nu’ä xa feni njabu nu ra jeya 2014. Nuya ya bojä xa thängi pa gatho ya hmuntsi t’i xeni hai (19,088.3 mdp) ne ngä njabuu nuya ngu 331 (11,476.4 mdp). 1 Incluye los siguientes fondos: Fondo de Infraestructura Social Municipal (FISM). Fondo de Aportaciones para el Fortalecimiento de los Municipios y Demarcaciones Territoriales del Distrito Federal (FORTAMUN-DF). 25 Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015 Xa ngatsi ne, pa di t´uni ya Ta Hnini di gehia ya bojä m´etho xa thuxkua de te di thoki k ora m´efi: 2,100 mdp 125.3 mdp Ra bojä uni ra nzayo ka ra Ta Hnini pa di nte (FEFOM) Bojä t´uni ra tsutbi gä fadi ngatho ya hnini (FASP) Tsa da hmää ge gatho nu ya mfatsi pa ya t’i hnini, ne gatho nu’u ya befi feni da hoyki ra FEFOM tsa da hña nubu da hyot’ä ra bedi tsa da hña ngu 50% t’embabi ge nun’a ngu hmuntsi jäi mpefi pa ra hño ya jäi ne t’umbi ya njut’i ya jäi to’o mpefi ha ra FEFOM. 26 Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015 Ra nguu ka ra hmuntsise ya jäi ne to nfatsi Nu ya hña ya ha di negi ra nhio, gi tini ra ha di njut´i ra bojä di ge ya hmuntsise m´ui ne rase ne to nfatsi tsots´e 5,440.7 mdp ne 81,987.3 mdp. Mhä nu ra 2015 di ge t´u ra Nguu nxadi Autonoma di ge ra xeni hnini m´onda tsots´e 3,112.1 mdp, (di ge ngatho ya dängi hnini ne ta hnini). 27 Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015 Ha gä n´u ü xi xa thän´i di ge ra bojä 2015 M´a ra, ra presupuesto ga yut´i ra nzaya ra Xeni Hnini M´onda pa te da thoki ne da un ra bixka 2015, maa heni ra boj¨m´ui ma hyoni di ge ya kjä´i, ngu: • Ra presupuesto bi t´uni ra nte ya hnini hüts´i ngatho 11 mil mdp ra 2014 lo ke te me ä bi mhaa ra 2014, bi guki ngu ra nxadi ne pa da m´ui xe za 5.0 y 4.2 m´o mdp ma n´a di ge bi t´u ma nj´eya. • Pa da thoki nu ra thändi ya jä´i ne ra Ndä tsutbi bi t´u ra bojä 16,305.6 mdp, di ge 1,546 mdp ma n´a ma kjeya. • Ra bojä xa t´epi pa ra nthandi di ge ra ximhai tsots´e 69.1 mdp di ge ra 2014, di ge bi ma ra nfeni di ge ra nzaya ra Xeni Hnini M´onda. 28 Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015 • Pa da bots´e ya ngatho te ja di ge ya m´efi jar hnini bi t´uni 21,702.5 mdp, di ge 3,3% ma n´a di ge 2014. • Di ge ra mfatsi ra ha di thoki ra m´efo konge ra “Cruzada Nacional Contra el Hambre” bi t´uni 3,792.0 mdp pa da thoki te me ä bi mhaa di ge ra nzaya M´onda jar Xeni hnini M´onda. • Ra heke rangutho te bi t´uni 3,296 mdp; 139.1 mdp ma n´a di ge bi t´u ra kj´eya na. • 15 mdp pa da thoki ya ngu pa ya jä´i hingi m´ui xe za. • Di ge ñ´a, da mfeni ya rekurso pa ra Instituto Electoral di ge ra Xeni Hnini M´onda 1,995.2 mdp, ne 105.0 mdp pa ra Tribunal Electoral di ge ra Xeni Hnini M´onda pa da thoki ra t´ets´i di ge ra 2015. 29 Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015 Plan de Ajuste al Gasto Público Komo ya nj´eya bi thogi ra politika fiskal di ge kja ra hnini bi thoki xe za konge nesta di ge ya kjä´i, mfeni ya rekurso ya kjä´i. Ra ta nzaya ra Xeni Hnini M´onda bi mhaa ra 5 yoho nzänä 2015 lo ke te me ä da thoki, da gäi ngatho te me ä nkjut´i. Combustibles y lubricantes Energía Eléctrica Mantenimiento de inmuebles Telefonía y datos 30 Reducción de costos Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015 Plan de Ajuste al Gasto Público Di ge ra ta nzaya ra Xeni Hnini M´onda mhaa mbeni da hñaki 2,320 mdp di ge ra njut´i ra Poder Ejecutivo di ge ra 2015. Di ge te me ä bi thoki hinte haki proyekto di ge ra nguu m´ui , ni häki programa ya hnini hoki xe za kjar nxadi, nzaya ya jä´i di ge ra hoka tsutbi. Di ge te me ä bi mhaa bi thuts´i 10 ya hñä pa da thoki xe za: 1. Da gäi 10% lo ke da njot´i ra ta nzaya, ra dängi nzaya ne ra ch´ilo nzaya. 2. Da nkjuts´i di ge ya njut´i jar kongreso, pa da ñä, da ñuni ne da ma. 3. Da bojä lo ke da hñä ra ñäzgu ne da thäki lo ke da n´u ma n´agi di ge ra radiokomunikasio. Hense di ge da thoki ra thändi nzaya ya jäi, Protección civil y ya karro di ge ya nzaya ke di tsani da ma y da hyandi ya m´efiyajäi. 31 Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015 4. Hinda tu ra dehe ñ´o bojä pa ge hingi hoki konge xa thuts´i ma hem´u. 5. Da njuts´i pa da t´uni ne da m´ihi ya ñó bojä ke hingi hoki ke te me ä mhä. 6. Da gäi 10% ngatho lo ke te me ä t´uni di ge ra n´tudi net o poni mä pa da bädi ya jäi di ge ra ta nzaya. 7. Da gäi 90% di ge da thoki ne da nthandi ya meti ne hense ra thegi lo ke te me ä xa thuts´i ja ra Coordinación General de Protección Civil jar ta hnini y la Dirección General de Nnnovación ameno ke nesta ya m´efiyngatho ya jä´i. 8. Mä ngatho te me ä da thoki pa da gäi te me ä njut´i ja ya nguu Nzäya. 9. Da gäi ra 50% lo ke te me ä nkjut´i di ge ya ch´ilo serbisio y hyandi ngatho ya meti xa m´ihi po ra ta nzaya. 10. Di ge ra m´efijarchulo ne ta hnini da hhoki ra t´eni pa hinda gut´i 20% di ge ra tsibi. 32 Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015 Ciudadanización de las finanzas públicas • Ra Xeni Hnini M´onda ge ra ta hnini m´uixanguyajä´i,xifinjap´u m´u ya bi hmunts´i pa da ts´oni ngatho ya bojä xa t´epi. • Digemp´ia na, m´ui ra porta bixka pa ge üti te pefirasekretaria,xifi xe za lo ke hoki ra ta nzaya y te me ä t´uni ja ra hnini ra bokja ne te meä pefipageyajä´idabädi. http://transparencia.edomex.gob. mx/transparencia-fiscal/index.htm •Nepi´a ra boja di ge ya jä´i ra nj´eya 2015 ne da thandi m´a ra ya hñä ya kjä´i: 33 Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015 Información adicional Sistema penal acusatorio Ra ta nzaya di ge ra Xeni Hnini M´onda bi ma ra 9 yoho nzänä di ge ra 2009 jar gaseta di ger ta nzaya ra kodigo lo ke te me ä da thoki penal kjar Xeni Hnini M´onda. Nunar kodigo hoki xaza ra Sistema Penal Acusatorio Oral. Mä ja ra xeni rato ra gäts´i ra pa, pa da thoki, ra j´eya ra 2015 hinte m´ui ya bojä xa t´epi pa di genda´a, ya xa thoki nxogo dige 18 ya Distrito Judicial jar Xeni Hnini M´onda ra 1 hñäto nzänä di ge ra 2011. Ra gäi ra mpadi ra ximhai Ra ta nzaya di ge ra Xeni Hnini M´onda pa da mats´i da gäi ra mpadi ra ximhai ma tengu boja da uni pa da hoki xaza ra ximhai ne da t´uni ra bojä n´a ra fideikomiso to pets´i ya mboxiza ge ra Xeni Hnini M´onda. Criterios para aprobar fideicomisos Pa geu to tsixa ra hnini da mfats´i di ge ra fideikomiso gendu´u di ge mä ra ya hnini pa da üti mara ya jä´i da t´ets´i ra tou da un ha di thoki. Jar Xeni Hnini M´onda, ya fideikomiso da ñhetuwi ko temeä Mä ra nthuts´i digempi´a, di ge ra lhmända ra Coordinación y Control de Organismos Auxiliares jar Xeni Hnini M´onda. 34 Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015 Mayor información en: http://finanzas.edomex.gob.mx/inicio Síguenos en: @FinanzasEdomex Secretaría de Finanzas Escribenos a: uippe.finanzas@edomex.gob.mx Traducción: Universidad Intercultural del Estado de México Ra bojä Pa ge u ya jäi nj´eya 2015 Pa gi pädi mara xaza konge ra hmända ddige ra bojä da ñut´i ne da ts´oni ra bojä xa t´epi di ge ra ta nzaya Xeni Hnini M´onda, xaza ya jä´i da bädi ke pets´i pageu di ge ra hñä genda´ä da ñä ne da hñuts´i ja ra modulo di ge ra mpadi ne de Gobierno, con dirección en avenid Lerdo poniente No. 300, colonia Centro, Toluca, Estado de Mexico, ne ua ka ra m´ehni hem´i yapu, konge ra Sistema di ge Gi kut´i k ara nfädi Mexiquenses (SAIMEX) 35 Ra bojäPa ge u ya jäi nj´eya2015 Ra bojä Pa ge u ya jäi nj´eya 2015 36