(juani ´hñu) Ga ju ga´tho ya noya bi nja ja ma jái ¡GA ´ÑENTÍ´I ¡ Ñäni a jäi bi nts´omi na ra in bi nja ra ts´u´tuí Da njuats´i a jäi bi mähyoni Ra nt´ek´ei ya kohits´utfi Ga hoga´muntsa mpefi cu ma ra ya jäi pa hyoke ya ndumui ge bi mit´í a ga´tho´é Ga mämbi ya ´ñatsa ts´u´tuí Da mpefi huts´I ja da hepu ya juani hmunts´ajäi ñá´ti OTOMÍ DEL VALLE DEL MEZQUITAL 15. P a ge na ´Monda da nja ra ts´u´tuí ne hmetho ga ´ñent´i ja ra… PO NA RA‘MÄNDA CU RA TS´U´TUI NE HMETHO, MA ´MÄHNOYA NGUENDA ÑU´TSI NUYA NOYA. NU GI PE´TSI DUHU, ANI RA NDO´MÄNZI´NGU TO´O´Í NXUTSI BÄTSI RI NJEYA ‘Ret’a ne XOKE YA BI EHE MPHENI: 16. GO DI NÉ GE NA ´MONDA HINHYA´MU DA NJA… ‘Ret’a ne goho ne da ma ‘ret’a ne ´yoto “Nt’ani notsjä´i ne mbätsjä´i yoh’mo ne ‘ret’a ne kut’a. ‘ret’a ne kut’a ¿GI PA RA NGUSADI? HÄHÄ ¿GA TE MA NGUSADI GI PA? ¿GI MPEFI? HÄHÄ ‘ret’a ne ´yoto HINÄ NUBYE GI XADI yoho nsadibätsjä´i ¿TE MA NJEYA GI XADI? mudi ‘ret’a ne ´rato yoho metijä´i ra ndoki xani´madé ne ma ná nhñu Ngatho´mpa´nsadi HINÄ Hutsi na ra hmeya cu ra nthet´i ya nta´ni 1. Ya jäi bi ´raki ra nt´ek´ei ngubya. . .......................... HÄHÄ HINÄ 2. Di beni ge hamu ga dä´jäi ga bui xahñó de ge ¡DI EÑÄ! bya. . ...................................................................... HÄHÄ HINÄ 3. Ya nxutsi ne ya mbätsjä´i di petsi´é ya hoga´nsú 17.¿GI PÄDI GEN NUGUA ´MONDA BI NJA NA RA ´RAYO DÄNGI KOHITS´UTFI NT´EPI DE YA NXUTSI, YA BÄTSI NE YA DÄBÄTSI? HÄHÄ HINÄ pa ga hogampaha ne da hyoki ya nzeki´nt´eni..... HÄHÄ HINÄ 4. N ugi ne ma ´ñogué xa ýombe ya nts´o´ñethi......... HÄHÄ HINÄ 5. D i beni ge na Monda da hogí ma ra ya jeya . . ........ HÄHÄ HINÄ BI SIGI RI MOTE RA XIHE´MI 6. Di petsi nxut´i Ja ma ngu . . ...................................................................... HÄHÄ Ja ya ´ñu ......................................................................... HÄHÄ Ja ra ngusadi ne njani................................................... HÄHÄ Ja ma mpefi. . ................................................................... HÄHÄ 13. G a ne mä´o ge ngeni di bui da nja… (juani hñu ya nta´ni) HINÄ HINÄ HINÄ HINÄ ¡NOOKTANE YUPTIA! Ma ya ´o´t´e hoga ´o´t´e ne hoga mpheni Ra nthundi pädi noya xi ri hneki pa ga´tho de ra nt´e´ñedi ne ra anja dra hñusui 7. Da tsaui ne di tsahui ya hñunt´i (nu gi mä ge ina, gi thogi ja ra nt´ani guto).. ........................................................ HÄHÄ Ngu´te´ni ra bojä ne ya ñä´ye bojä ´befi HINÄ Ra fätsi ga hoga´muntsa mpefi ya mbätsjä´i Ya ´o´t´e pa da pädi ne da hyoka ma nt´epi 8. ¿Di te gea? (Da zá gi hutsi na ra hmeya cu ra nthet´i Da tsudi ya ngeni di bui ngathohnini cu ra ma na ya nta´ni) Ya hñunt´i. . ....................................................................... HÄHÄ HINÄ mpefi huts´i xahñó hmunts´äjäi ´O´t´e nts´o ma debi ne ma ndo’yo . . .................................. HÄHÄ HINÄ HINÄ HINÄ Mfats´i bojä ne ma ra ya ngusadi pa da xadi Ya nts´oni......................................................................... HÄHÄ ´O´t´e nts´onpheni............................................................. HÄHÄ 9. Nugi sta ´o´t´e puni. . ........................................................ HÄHÄ HINÄ Dänga´té ya ´ot’at’e pa da mudí ya mpheni´befi ne ya befi 10. B i japi ga peui ya hmuntsjäi nts´ojäi.. ............................... HÄHÄ HINÄ ´o´t´e bojä 11. Di nt´emui ja... (Da za gi hutsi na ra hmeya cu ra nthet´i ya nta´ni ma na) Ma mengu ´Ñogui Hoga´nja pa ya befi pa ya mbätsjä´i Mfatsa´udi pa ya ´o´t´e befi ne ya xadi ´mestho´mpefi 14. N úa da nfatsi a ya mbätsjä´i ga mpefi huts´I ja na ra ´Monda cu ra ts´u´tuí ne hmetho na… (juani hñu) Ge da zá ga mä ma mpheni cu ra thoge Ge ya hñäts´uthuí dra raku ra ätanguenda ja ya ´o´t´e pa da Ma nangu Ya ñ´ei hogi ra dähai Ma xagnäte Da nja ma ra ya hoga´nsujäi Gunts´ähni Ge ya hñäts´uthuí da t´ek´ei-é ya nt´epi hmuntsa jäi Ma ndä´su´hnini bi ha ndu´nzafi Ge ya jut´a nsts´o de ya jäi´befi gathohnini bi bé Ya hmunts´ajäi ñá´ti Ge da juani ya hoga hñäts´uthuí, bi nja ya hoga mpheni pa ma Hñäts´uthuí jai´ú 12. N u bu di petsi na ra ndumui ne ra nts´ni di adi ra nfatsi… (Da za gi hutsi na ra hmeya cu ra nthet´i ya nta´ni ma na) Ma mengu ´Ñogui Ma nangu Ma xagnäte Gunts´ähni Ya ndängangu ya Hñäts´uthuí BI SIGI RI MOTE RA XIHE´MI